Druga intifada
 | Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. |
| Druga intifada | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Izraelsko-arapskog sukoba | |||||||||
 Izraelski vojnici u Nablusu tokom operacije odbrambeni štit | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Palestinci |
 Izrael | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Jaser Arafat † Mahmud Abas |
Arijel Šaron Ehud Olmert | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| 3.200 | 1.100 | ||||||||
Druga intifada (arap. انتفاضة الاقصى) – talas nasilja koji je počeo 28. septembra 2000. između Palestinskih Arapa i Izraelaca; takođe se naziva Intifada el Aksa. Intifada je arapska reč koja znači „ustanak“ (u bukvalnom prevodu „prodrmavanje"). Mnogi Palestinci smatraju intifadu kao rat za nacionalno oslobođenje protiv strane okupacije, dok je mnogi Izraelci smatraju za terorističku kampanju.
Intifada se nikada nije zvanično završila. Ipak, relativni uspeh pregovora na samita u Šarm el-Šejku, primirje sa kojim su se složili predsednik Palestine Mahmud Abas i palestinske paravojne organizacije, kao i relativno mali nivo nasilja tokom 2005, predstavljao je za mnoge posmatrače njen stvarni kraj, često pripisivan promeni palestinske vlade nakon smrti Jasera Arafata i izraelskom unilateralnom popuštanju.[1]
Broj mrtvih vojnika i civila tokom celog sukoba od 2000. do 2004. je procenjen na 3.223 Palestinaca i 950 Izraelaca, iako su ovi brojevi kritikovani zbog nerazlikovanja vojnika i civila.
Sukobi
[uredi | uredi izvor]Palestinske frustracije eksplodirale su u septembru 2000. valom uličnog nasilja izazvanim posetom desničarskog izraelskog političara i proslavljenog vojnog zapovednika Arijela Šarona jevrejskoj Hramovnoj gori, odnosno islamskom svetištu Kupol na steni u Jerusalimu. Prvih dana sukoba revolt na arapskoj strani izazvala je smrt dvanaestogodišnjeg palestinskog dečaka pred TV kamerama, a u izraelskoj javnosti prizor linča dvojice izraelskih vojnih rezervista. Iako je osnovni obrazac sukoba sličan onom u Prvoj intifadi, ova je bila s mnogo većim intenzitetom. Naime, Druga intifada je u mnogo većoj meri uključivala Arape koji žive na užoj teritoriji Izraela, no i oni su nekoliko puta bili žrtve samoubilačkih palestinskih napada. Za razliku od kampanje nasilja iz 1987, Palestinci su raspolagali velikim arsenalom osobnog naoružanja, budući da su snage bezbednosti na koje je palestinska strana imala pravo na temelju mirovnog sporazuma bile naoružane te se deo njih s vremenom stopio s lokalnim palestinskim milicijama.
Istovremeno su u gradovima diljem Izraela zaredali napadi bombaša samoubica iz Hamasa, Islamskog Džihada i Brigada mučenika Al Aksa, u kojima je ubijen velik broj izraelskih civila i iza kojih je u skladu s praksom uobičajenom u proteklih pedeset godina redovno sledila izraelska vojna odmazda. Tako je u maju 2001. Izrael kao osvetu za bombaški napad palestinskog samoubice prvi put nakon rata iz 1967. na okupiranim područjima upotrebio i borbene avione. Nemajući odgovarajući odgovor na brojne samoubilačke napade, Izrael je ponovo okupirao teritoriju koju je prepustio Palestincima na temelju sporazuma u Oslu. Jedna od izraelskih protivmera bila je i pokušaj fizičke likvidacije čelnika palestinskih terorističkih organizacija, u kojima je između ostalih ubijen i osnivač Hamasa, slepi šeik Ahmed Jasin. No, palestinska strana je prvi put odgovorila na sličan način, ubistvom izraelskog ministra turizma Zeevija u oktobru 2001. godine.
Jedna od posledica eskalacije nasilja bio je ponovni zaokret udesno izraelskog biračkog tela. Nakon parlamentarnih izbora 2001. izraelski premijer postao je proslavljeni vojni zapovednik Arijel Šaron. Šaronov negativan stav prema vraćanju Zapadne obale i pojasa Gaze pod palestinsku kontrolu, kao i zagovaranje čvrste ruke prema palestinskoj neposlušnosti, dodatno će radikalizovati sukobe. U martu 2002. izraelske su snage upale u kompleks zgrada Arafatovog sedišta u gradu Ramalahu, što je rezultovalo početkom višemesečne opsade. U gradu Dženinu vođene su velike ulične borbe između naoružanih Palestinaca i izraelskih snaga sigurnosti, s velikim žrtvama na obje strane. Početkom oktobra 2003. sukob je nakratko dobio međunarodnu dimenziju, nakon što su izraelski borbeni avioni napali središte za obuku palestinskih terorista duboko u sirijskoj teritoriji.
Posledice
[uredi | uredi izvor]U pet godina nasilja Druge intifade na okupiranim područjima poginulo je oko 1,100 Izraelaca, od kojih je 600 civila, a ubijeno je 3.000 Palestinaca. Smrt lidera PLO-a Jasera Arafata u novembru 2004. obeležila je jednu eru izraelsko-palestinskih odnosa. Arafata je na čelu Palestinskog vijeća zamijenio Mahmud Abas, koji se uopšteno smatra umerenim palestinskim političarem i kojega izraelska strana smatra prihvatljivijim sagovornikom od Arafata. Abas i Šaron su u februaru 2005. na samitu u letovalištu Šarm el Šeiku proglasili primirje, što je najozbiljniji pokušaj ponovnog pokretanja mirovnog procesa poslednjih godina.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ Gawerc 2012, str. 43.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Gawerc, Michelle I. (2012). Prefiguring Peace: Israeli-Palestinian Peacebuilding Partnerships. Lexington Books. str. 43. ISBN 978-0-7391-6610-9.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
Napomena: Ovaj tekst ili jedan njegov deo je preuzet sa veb sajta hrvatskog časopisa Hrvatski vojnik. Vidi dozvolu.
