Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Jump to content

Муҳаммад Юнус

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Муҳаммад Юнус
Сурат
Таърихи таваллуд 28 июн 1940(1940-06-28) (84 сол)
Зодгоҳ
Кишвар
Пеша иқтисоддон, корофарин, устоди донишгоҳ, корманди бонк
Фарзанд Monica Yunus[d]
Ҷоизаҳо
Presidential Medal of Freedom Ордени «Барои хизматҳо ба Ҷумҳурии Итолиё» Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic National Order of Benin Grand Cross of the Order of the Sun of Peru‎ Order of the Liberator Order of King Abdulaziz al Saud
Ҷоизаи сулҳи Нобел

Independence Award in Rural Development[d] (1987)

Ramon Magsaysay Award[d] (1984)

Empowering award[d] (1997)

Indira Gandhi Peace Prize[d] (1998)

 Princess of Asturias Award for Concord

Four Freedoms Award – Freedom from Want[d] (2006)

World Food Prize[d] (1994)

Volvo Environment Prize[d] (29 октябр 2003)

The Nichols-Chancellor's Medal[d] (10 май 2007)

Fulbright Scholarship[d] (1965)

honorary doctor of the Katholieke Universiteit Leuven[d] (1998)

honorary doctor of the Catholic University of Louvain[d] (2003)

International Simón Bolívar Prize[d] (1996)

honorary doctor of the University of Alicante[d] (2006)

honorary doctorate of the National University of San Marcos[d] (27 сентябр 2010)

honorary doctor of the University of Madrid Complutense[d] (2004)

Fukuoka Asian Culture Prize[d] (15 сентябр 2001)

доктори ифтихории Доишгоҳи Валенсия[d] (2006)

honorary doctor of the University of Sydney[d] (27 ноябр 1998)

Congressional Gold Medal[d] (2010)

Honorary doctorate from university of Florence[d]

International Pfeffer Peace Award[d] (1994)

Sydney Peace Prize[d] (1998)

honorary degree of HEC Paris[d]

 Princess of Asturias Awards
Имзо
Вебгоҳ muhammadyunus.org
 Парвандаҳо дар Викианбор
Ин вожа дигар маъноҳо низ дорад, Муҳаммад (мазмунҳо)-ро бубинед.
Дархости «Муҳаммад» ба инҷо равона мешавад; ҳамчунон ниг. мазмунҳои дигар.

Муҳамма́д Юну́с (банголӣ: মুহাম্মদ ইউনুস; зод. 28 июн 1940, Bathua[d], Роҷи Бритониё) — бонкдор, иқтисоддон ва пешвои ҷомеаи мадании Бангладеш мебошад, ки барои таъсиси Grameen Bank ва пешрави консепсияҳои қарздиҳии хурд ва маблағгузории хурд бо ҷоизаи сулҳи Нобел сарфароз гардонида шудааст.[1] Раиси ҳукумати муваққати Бангладеш аз 6 августи соли 2024 интихоб шудааст[2]. Ин қарзҳо ба соҳибкороне дода мешаванд, ки барои гирифтани қарзҳои анъанавии бонкҳо дасти тавоное надоранд. Юнус ва Бонки Грамен якҷоя ба ҷоизаи сулҳи Нобел "барои талошҳояшон тавассути қарздиҳии хурд ҷиҳати эҷоди рушди иқтисодӣ ва иҷтимоӣ " сарфароз гардонида шуданд. Кумитаи Нобелии Норвегия гуфтааст, ки «то даме ки гурӯҳҳои зиёди аҳолӣ роҳҳои баромадан аз фақрро пайдо накунанд, сулҳи пойдор ба даст оварда ғайримумкин аст» ва «дар байни фарҳангҳову тамаддунҳо Юнус ва бонки Грамин нишон доданд, ки ҳатто фақиртарин фуқаро метавонанд барои рушди худ ва тағири некӯаҳволи худ саъйу талош ба амал биоварад».[3] Юнус чандин ҷоизаҳои дигари миллӣ ва байналмилалиро соҳиб ба даст оварда аст. Вай соли 2009 Медали президентии озодии Иёлоти Муттаҳида ва соли 2010 Медали тиллоии Конгрессро ба даст овард.

Дар соли 2008, ӯ дар феҳристи маҷаллаи Foreign Policy дар шумораи 2 'Top 100 Thinker Global' дар қатори сад мутафаккири барҷастаи олам ҷой гирифтааст.[4]

Моҳи феврали соли 2011 Юнус дар якҷоягӣ бо Саския Брюйстен, Софи Эйзенманн ва Ҳанс Рейтс муассисаи Тиҷорати Иҷтимоии Юнус — Ташаббусҳои Глобалӣ (YSB) -ро таъсис доданд. YSB корхонаҳои иҷтимоиро барои ҳалли мушкилоти иҷтимоӣ дар саросари ҷаҳон дастгирӣ ва ташвиқ мекунад Ҳамчун дасти байналмилалии татбиқи дидгоҳҳои Юнус дар бораи капитализми нави башардӯстона, YSB маблағҳои инкубаториро барои тиҷорати иҷтимоӣ дар кишварҳои рӯ ба инкишоф идора мекунад ва ба ширкатҳо, ҳукуматҳо, фондҳо ва ташкилотҳои ҷамъиятӣ хидамоти машваратӣ ироа мекунад.

Дар соли 2012, ӯ ректори Донишгоҳи Глазго Каледонияи Шотландия баргузида шуд ва дар ин вазифа то соли 2018 фаъолият кард.[5][6] Қаблан, ӯ ба ҳайси профессори улуми иқтисодии Донишгоҳи Читтагонги Бангладеш кор карда аст.[7] Ӯ якчанд китобҳои марбут ба фаъолиятҳои молиявии худро мунташир кардааст. Муҳаммад Юнус узви шӯрои муассисони Grameen America ва Grameen Foundation мебошад, ки қарздиҳии хурдро дастгирӣ мекунанд.

Юнус инчунин дар Шӯрои директорони Бунёди Созмони Милали Муттаҳид, як созмони хайрияи ҷамъиятӣ, ки соли 1998 аз ҷониби хайрхоҳони амрикоӣ Тед Тернер бо маблағи 1 миллиард доллар таъсис ёфтааст, кор ва фаъолият мекунад.[8]

Дар моҳи марти соли 2011, ҳукумати Бангладеш Юнусро бо далели нақзи қонун ва маҳдудияти синну солӣ аз мақомаш аз раёсати Grameen Bank барканор кард.[9]

Зиндагӣ ва таҳсилот

[вироиш | вироиши манбаъ]
Юнус ҳамчун бойкаут, дар соли 1953
Соли 2003 Юнус аз Мактаби Коллеҷи Читтагонг боздид мекунад

Ӯ сеюмин фарзанд аз нуҳ фарзанд мебошад.[10] Муҳаммад Юнус дар 28 июни соли 1940 оилаи мусулмони бенгалӣ дар деҳаи Басуа (Bathua), дар канори роҳи Каптаи (Kaptai) дар музофоти Ҳасазари, Читтагонг дар раёсати Бенгал(Bengal) -и Раҷ Бритониё (Raj Бритониё) Бангладеш -и имрӯза таваллуд шудааст.[11][12] Падари ӯ Ҳази Дула Миа Шоудагар, заргар ва модараш Сӯфия Хотун буданд. Кӯдакии ӯ дар деҳа сипарӣ шудааст. Соли 1944 оилаи ӯ ба шаҳри Читтагонг кӯчид ва ӯ аз мактаби деҳааш ба мактаби ибтидоии Ламабазар рафт. Соли 1949, модараш гирифтори бемории равонӣ шуд. Баъдтар, ӯ аз имтиҳони хатмкунӣ аз Мактаби Коллеҷи Читтагонг гузашт, ки ҷойи 16-умро дар миёни 39,000 донишҷӯ дар Покистони Шарқӣ ба даст оварда буд. Дар солҳои мактабхонӣ, ӯ аз бойскаутҳои фаъол буд ва соли 1952 ба Покистони Ғарбӣ ва Ҳиндустон ва соли 1955 бошад ба Канада ҷиҳати ширкат кардан дар Ҷамбори мусофират кард. Баъдтар, вақте ки Юнус дар коллеҷи Читтагонг таҳсил мекард, дар фаъолиятҳои фарҳангӣ фаъол шуд ва ҷоизаҳоро барои драматургияро низ ба даст овард. Дар соли 1957, ӯ ба шуъбаи иқтисодии Донишгоҳи Дакка дохил шуда, зинаи бакалаврро дар соли 1960 ва риштаи коршиносияшро (MA) дар соли 1961 ба даст овардааст.

Пас аз хатм

[вироиш | вироиши манбаъ]

Пас аз итмоми донишгоҳ Юнус ба ҳайси ёрдамчии илмӣ дар пажӯҳишҳои иқтисодии профессор Нурул Ислом ва Раҳмон Субҳон дар Идораи Иқтисод ба фаъолият оғоз кард. Баъдтар, ӯ соли 1961 устоди иқтисодии коллеҷи Читтагонг таъйин шуд. Дар ин муддат, ӯ инчунин як корхонаи бастабанди муфидро таъсис дод.[12] Дар соли 1965, ӯ барои таҳсил дар Иёлоти Муттаҳида стипендияи Фулбрайт -ро ба даст овард. Вай дараҷаи доктори улуми иқтисодиро аз барномаи баъдидипломии Донишгоҳи Вандербилт дар рушди иқтисод (GPED)[13] дар соли 1971 ба даст овард. Аз соли 1969 то 1972, Юнус профессори иқтисод дар Донишгоҳи давлатии Теннеси Миёна дар Мурфрисборо буд.

Ҳангоми ҷанги озодихоҳии Бангладеш дар соли 1971, Юнус кумитаи шаҳрвандон таъсис дод ва Маркази иттилоотии Бангладешро бо ҳамроҳии дигар бангладешиҳои муқими Иёлоти Муттаҳида барои мусоидати озодӣ ба роҳ монд. Бо кшишу талошҳои ӯ ҳамчунин номаи ахбори Бангладешро аз манзилаш дар Нашвилл мунташир карданд. Пас аз интиҳои ҷанг, ӯ ба кишвараш Бангладеш баргашт ва ба Комиссияи банақшагирии ҳукуматӣ таҳти роҳбарии Нурул Ислом ворид карда шуд. Ба ҳаммаи ин нигоҳ накарда ӯ аз мақомаш истеъфо дод чунки ин корро барояш дилгиркунанда донист. Сипас ӯ ба Донишгоҳи Читтагонг ба ҳайси мудири бахши иқтисод ба таълиму тадрис машғул шуд.[14] Пас аз мушоҳидаи гуруснагии соли 1974, ӯ хост дар паст кардани сатҳи камбизоатӣ ширкат варзад ва ҳамчун як лоиҳаи илмӣ барномаи иқтисодии рушди деҳотро ба роҳ андохт. Дар соли 1975, ӯ як лоиҳаеро бо номи Набажуг (Аҳди ҷадид) Тебҳага Хамар (се хоҷагии саҳҳомӣ) таҳия кард, ки ҳукумат онро ҳамчун Барномаи Вуруди Бастабандӣ қабул кард. Бо мақсади самараноктар гардонидани лоиҳа, Юнус ва шарикони ӯ барномаи Грам Саркар (ҳукумати деҳа) -ро пешниҳод карданд.[15] Ин лоиҳа дар интиҳои солҳои 70-ум аз ҷониби президент Зиёур Раҳман муаррифӣ шуда буд, Ҳукумат дар соли 2003 ҳамчун табақаи чоруми ҳукумат 40.392 ҳукумати деҳотро ташкил кард. 2 августи соли 2005, дар посух ба дархости эътимоди ҳуқуқии кумак ва хидматҳои Бангладеш (BLAST), Суди Олӣ ҳукуматҳои деҳотро ғайриқонунӣ ва ғайриконститутсионӣ эълон кард.[16]

Консепсияи қарздиҳии хурди ӯ ҷиҳати дастгирии навоварон сарчашмаи илҳоми соҳибкорони кишварҳои рӯ ба инкишоф барои дастгирии афзоиши барномаи Соҳибкории иҷтимоӣ ё Social Entrepreneurship Programme гардидааст.[17][18][19]

Оғози кор

[вироиш | вироиши манбаъ]
Дафтари марказии Бонки Grameen дар Мирпур-2, Дакка

Соли 1976, ҳангоми боздид аз хонаводаҳои фақири деҳаи Ҷобра воқеъ дар наздикии Донишгоҳи Читтагонг, Юнус дарк кард, ки қарзҳои хеле хурд метавонанд барои шахси камбағал фарқияти номутаносиб дошта бошанд. Занҳои деҳа, ки аз бамбук мебел месохтанд, маҷбур буданд барои харидани бамбук вомҳои рибаваӣ бигиранд ва судашонро на барои равнақи корҳояшон балки ба арбобони қарз баргардонанд. Бонкҳои анъанавӣ бошад, намехостанд, ки бо сабаби хавфи баланди пардохтпазирӣ қарзҳои хурдро бо судҳои (фоидаи) оқилона барои камбизоатон диҳанд.[20] Аммо Юнус боварӣ дошт, ки бо назардошти имконият, камбизоатон пулро бармегардонанд ва аз ин рӯ, қарздиҳии хурд як модели қобили тиҷорат буд.[21] Юнус 27 доллари ИМА пулашро ба 42 зани деҳа қарз дод, ки аз ҳар як қарз 0,50 BDT (0,02 доллари ИМА) фоида ба даст оварданд. Ҳамин тариқ, Юнус идеяи қарздиҳии хурдро ба вуҷуд омада дар Бангладеш рушд ёфт.

Дар моҳи декабри 1976, Юнус билохира аз Бонки давлатии Ҷаната қарз гирифт, то ба мардуми камбизоати минтақаи Ҷобра вом диҳад. Муассисаи молии ӯ фаъолияташро идома дода, аз дигар бонкҳо барои лоиҳаҳои худ қарз мегирифт. То соли 1982 он 28000 аъзо дошт. 1 октябри соли 1983 лоиҳаи озмоишӣ ҳамчун як бонки комил барои бангладешиҳои камбизоат ба кор шурӯъ кард ва номи Grameen Bank («Бонки деҳот») -ро гирифт. То моҳи июли соли 2007, Grameen 6.38 миллиард доллари ИМА 7,4 миллион қарзгир вом дода буд.[22] Барои кафолати пардохтпазирӣ бонк аз системаи «гурӯҳҳои ҳамбастагӣ» -ро истифода мебарад. Ин гурӯҳҳои хурди ғайрирасмӣ ҳамҷоя барои гирифтани қарз муроҷиат мекунанд ва аъзоёни он ҳамчун кафили пардохт баромад мекунанд. Онҳо талошҳои ҳамдигариро барои пешрафти иқтисодӣ дастгирӣ мекунанд.[15]

Ибтидо аз соли 1980 Грамен ба гуногунсозии систмеаи қарздиҳии худ сар кард ва кӯлҳои камистифодашавандаи моҳипарварӣ ва насосҳои обёриро маблағгзорӣ кард.[23] Дар соли 1989 ин ҳадафҳои гуногуни ӯ ба ду лоиҳои алоҳида табдил ёфтанд. Лоиҳаи моҳипарварии Грамен ба Grameen Motsho ("Фонди хоҷагиҳои моҳипарварии Грамен ") ва лоиҳаи обёрии он ба Grameen Krishi («Фонди хоҷагии қишлоқ») табдил ёфтанд. Бо гузашти замон, ташаббусҳои Grameen ба як гурӯҳи бисёрсоҳаи корхонаҳои судовар ва ғайритиҷоратӣ, аз ҷумла лоиҳаҳои бузурге ба монанди Grameen Trust ва Grameen Fund, ки лоиҳаҳои саҳҳомӣ ба монанди Grameen Software Limited, Grameen CyberNet Limited ва Grameen Knitwear Limited муттаҳид мекарданд, ба вуҷуд овард.[24] Инчунин Grameen Telecom, ки бо номи Grameenphone (GP), машҳур аст, аз бузургтарин ширкати хусусии телефонӣ дар Бангладеш ба ҳисоб меравад, ки Муҳаммад Юнус низ саҳмдори он мебошад.[25] Аз моҳи марти соли 1997 то 2007, лоиҳаи GP’s Village Phone (Ҷ.П Виллеҷ фон яъне лоиҳаи телефони деҳа) ба 260,000 камбизоати деҳотӣ ки зиёда аз 50,000 деҳаро дар бар мегирифт телефонҳои мобилӣ дод.[26]Шаблон:Quote boxСоли 1974 гуруснагии сахт боиси марги одамони зиёде гашт. Мардумон аз гуруснагӣ ва надоштани ғизои кофӣ вафот мекараданд. Ин вазъияти мудҳиш барои назар кардан ба атроф буд. Худ ба худ таасуф мехӯрадам, ки дар ин ҷо ман доир ба назарияҳои зебои иқтисодиро дарс медиҳам, вале ин назарияҳо ба одамоне ки гурусна ҳастанд ҳеч манифатеро дар пай нахоҳад дошт. Пасон, чун инсон мехостам бидонам, ки банда ҳамчун як фард, ва як инсон метвонам барои баъзе одамон фоидае дошта бошам. Порае аз суҳбати Доктор Муҳаммад Юнус дар бораи сабабҳои таъсиси бонки Грамен

Муваффақияти модели маблағгузории хурди Grameen тақрибан дар 100 кишвари рӯ ба инкишоф ва ҳатто дар кишварҳои пешрафта, аз ҷумла Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, талошҳои мушобеҳеро ба вуҷуд оварда аст.[27] Бештари лоиҳаҳои қарзии хурди Grameen рӯи занон тамаркуз карда аст. Зиёда аз 94 % қарзҳои Grameen ба заноне дода шудаанд, ки аз сатҳи камбизоатӣ ба таври номутаносиб азият мекашанд ва эҳтимол дорад, ки даромади мардони онҳо барои пардохти масрафҳои хонаводаҳояшон кифоягӣ кунад.

Барои фаъолиятҳояш бо Grameen, Юнусро Ashoka : Навовари Академияи Иҷтимоии ҷаҳонӣ (Public Global Public Academy) дар соли 2001 номида аст.[28] Дар китоби[29] Модели тиҷорати иҷтимоии Грамен(Grameen Social Business Model), муаллифи он Рашидул Бори гуфтааст, ки модели бизнеси иҷтимоии Grameen (GSBM) аз назария ба амалияи илҳомбахше, ки аз ҷониби донишгоҳҳои пешрафта (масалан, Глазго), соҳибкорон (масалан, Франк Рибуд) қабул шудааст, табдил ёфтааст. ва корпоратсияҳое (масалан, Danone) дар саросари ҷаҳон аз он истифода мекунанд. Тавассути Grameen Bank, Рашидул Барӣ изҳор медорад, ки Юнус нишон дод, ки чӣ гуна Модели тиҷорати иҷтимоии Грамен метавонад рӯҳияи соҳибкориро барои тавонманд сохтани занони камбизоат ва паст кардани сатҳи камбизоатиашон истифода барад. Як хулосае, ки Бари аз консепсияҳои Юнус пешниҳод кард, ин аст, ки камбизоатон ба «дарахти бонсай» шабеҳанд ва онҳо дар сурати дастрасӣ ба тиҷорати иҷтимоӣ, ки қобилияти мустаҳкам кардани онҳо барои худкифо шуданро доранд, метавонанд корҳои бузургеро сомон расонанд.

Эътироф

[вироиш | вироиши манбаъ]

Муҳаммад Юнус ҷиҳати талошҳояш барои эҷоди рушди иқтисодӣ ва иҷтимоӣ дар ҳамҷоягӣ бо Бонки Грамин (Grameen Bank) сазовори ҷоизаи сулҳи Нобел дар соли 2006 дониста шуданд. Дар эълони мукофот Кумитаи Норвегии Нобели чунин зикр карда буд:[3]

Юнус дар Grand Hotel-и Осло, Норвегия

Муҳаммад Юнус худро ҳамчун як пешво нишон дода аст, ки қодир аст дидгоҳҳоро ба манфиати миллионҳо одамонро на танҳо дар Бангладеш, балки дар бисёре аз кишварҳои дигар ба амал табдил диҳад. Қарзҳо ба мардуми камбизоат бидуни амнияти молиявӣ як фикри ғайримумкин менамуданд. Аз оғози хоксоронаи се даҳсола пеш, Юнус, пеш аз ҳама тавассути Grameen Bank, қарзҳои хурдро ба як василаи ҳамешагии муҳим дар мубориза алайҳи камбизоатӣ тадил додааст. Юнус аввалин бангладешӣ буд, ки бори аввал сазовори ҷоизаи Нобел шуд. Пас аз гирифтани хабари ҷоизаи муҳим, Юнус эълом дошт, ки як қисми ҳиссаи худро аз 1,4 миллион долларро барои таъсиси як ширкат барои сохтани ғизои арзон ва серғизо барои камбизоатон истифода хоҳад бурд (Дар соли 2019 он ба 2 миллион барорбар буд); ин дар ҳолест, ки боқимондаи маблағ барои таъсиси Донишгоҳи илмӣ ва технологии Юнус дар ноҳияи зодгоҳаш ва инчунин ташкили беморхонаи чашм барои камбизоатон дар Бангладеш равона мешуданд.[30]

Президенти собиқи ИМА Билл Клинтон ҷонибдори сарсупурдаи ба Юнус додани ҷоизаи Нобел буд. Вай инро дар маҷаллаи Роллинг Стоун[31] ва инчунин дар китоби ёддоштҳояш дар бораи <i id="mw7Q">Ҳаёти ман баён кардааст</i> .[32] Дар суханронии худ дар Донишгоҳи Калифорния, Беркли, дар соли 2002, президент Клинтон Юнусро «инсоне тавсиф карда, ки кайҳо бояд ҷоизаи Нобелро [дар соҳаи иқтисод ва] ба даст меовард ман инро то он даме мегӯям, ки онро ба ӯ это накунанд.»[33] Ва баръакс, The Economist ба таври возеҳ изҳор дошт, дар ҳоле ки Юнус дар самти мубориза бо камбизоатӣ корҳои наҷиберо барои аз байн бурдани фақр ба анҷом расонида аст, ба ӯ додани ҷоизаи сулҳ мувофиқи мақсад нахоҳад буд, ва маҷаллаи мазкур чунин менигорад : "…кумитаи Нобел бояд интихоби ҷасуртар, ва душвортареро рӯи даст гирад, ки ҳеч гуна қабулкунанда нахоҳад дошт. "

Юнус дар ҷаласаи солонаи 2009 Форуми Умумиҷаҳонии Иқтисодӣ , Давоси Швейтсария

Ӯ аз шумори ҳафт нафарест, ки ҷоизаи сулҳи Нобел, медали президентии озодӣ,[34] ва медали тилои Конгрессро ба даст овардааст.[35] Ҷоизаҳои дигари намоёни ӯ аз ҷумла ҷоизаи Рамон Магсайсай дар соли 1984,[15] Ҷоизаи ҷаҳонии озуқаворӣ,[36] ҷоизаи байналмилалии Саймон Боливар (1996),[37] ҷоизаи шоҳзодаи Астуриас барои Конкорд[38] ва ҷоизаи сулҳи Сидней дар 1998,[39] ва ҷоизаи сулҳи Сеул дар соли 2006 ба ҳисоб мераванд. Ғайр аз ин, Юнус бо 50 унвони доктори фахрии донишгоҳҳои 20 кишварҳои ҷаҳонӣ ва 113 ҷоизаи байналмилалӣ аз 26 кишвари мухталиф, аз ҷумла ифтихономаҳои давлатии 10 кишвар сарфароз гардонида шудааст.[40][41][42] Ҳукумати Бангладеш барои эҳтироми ҷоизаи Нобели ӯ муҳри ёдгорие мунташир карда аст.[43]

Маҷаллаи Fortune (Фочун) Юнусро моҳи марти соли 2012 ҳамчун яке аз 12 соҳибкори бузургтарин замони муосир ном бурдааст.[44] Маҷаллаи Fortune дар иқтибосаш гуфтааст, ки «ғояҳои Юнус теъдоди бешумори ҷавононро илҳом бахшид, ки худро машғули корҳои иҷтимоӣ дар тамоми ҷаҳон созанд.»

Дар моҳи январи соли 2008, дар Ҳюстони Техас 14 январро «Рӯзи Муҳаммад Юнус» эълон карданд.[45]

Соли 2009 тибқи раддабандии Форейн Полиси Юнус дар қатори 100 (Бонуфузтарин элитаи ҷаҳон) беҳтарин мутафаккирони олам номбар карда шуд.

Юнус бо президенти Бразилия Лула Да Силва дар соли 2008 пас аз ба даст овардани ҷоизаи сулҳи Нобел

Соли 2010 маҷаллаи бритониёии Ню Стейтмэн New Statesman Юнусро дар раддабандии «50 чеҳраи муассири ҷаҳон дар соли 2010» дар мақоми 40-ум қарор дод.

Юнус зиёда аз 50 унвонҳоидоктории фахрии донишгоҳҳои Аргентина, Австралия, Бангладеш, Белгия, Канада, Коста-Рика, Ҳиндустон, Италия, Ҷопон, Корея, Лубнон, Малайзия, Перу, Русия, Африқои Ҷанубӣ, Испания, Тайланд, Туркия, Британияи Кабир, ва ИМА-ро ба даст оварда аст.[46] Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид, Бан Ки Мун Юнусро ба ҳайси як ҳомии Ҳадафҳҳои Рушди Ҳазорсола ном бурда аст. Юнус дар садри ҳайати Шӯрои Бунёди Созмони Милали Муттаҳид, Бунёди Шваб, шоҳзода Алберти II аз Бунёди Монако, Фонди қарзии хурди Grameen Credit Agricole нишаста аст. Вай узви ифтихории кумитаи Фонди Ширак[47] аз рӯзи бунёди он дар соли 2008 аз ҷониби президенти собиқи Фаронса Жак Ширак бо мақсади мусоидат ба сулҳи ҷаҳон таъсис дода шудааст, мебошад.

Юнус ба як чеҳраи маъруфи сатҳи ҷаҳонӣ табдил ёфтааст. Вай дар саросари ҷаҳон суханрониҳои зиёде эрод карда аст,[48][49][50][51][52] ва дар барномаҳои телевизионии машҳур баромад кардааст, ки метавон ба Daily Show бо Ҷон Стюарт ва Шоуи Опра Уинфри дар соли 2006, Ҳисоботи Колберт соли 2008, Замони воқеӣ бо Билл Махер дар соли 2009 ва Симпсонҳо дар соли 2010 ишора кард. Дар Google+ Юнус яке аз бештарин пайравони дар саросари ҷаҳонро дорад, ки шумораи он беш аз ду миллион мерасад.[53]

Фаъолияти сиёсӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]
Акс:Yunus at LSE.jpg
Юнус (аз рост) ҳангоми имзои китоб дар Мактаби Иқтисоди Лондон

Дар аввали соли 2006 Юнус, дар якҷоягӣ бо дигар аъзои ҷомеаи шаҳрвандӣ, аз ҷумла профессор Раҳмон Субҳон, додрас Муҳаммад Ҳабибурраҳмон, Дуктур Камол Ҳусайн, Матиур Раҳмон, Маҳфуз Аннон ва Дебаприя Бҳаттачаря, дар як маъракаи номзадҳои ростқавл ва пок дар интихоботи миллӣ ширкат карданд.[54] Вай дар поёни он масъалаи сол ворид шудан ба сиёсатро баррасӣ кард.[55] 11 феврали соли 2007 Юнус дар як номаи кушода навишт, ки дар рӯзномаи Бангладеши Daily Star чоп шудааст, аз шаҳрвандон дар бораи нақшаи бунёди ҳизби сиёсӣ барои ташкили ҳусни сиёсӣ, роҳбарии хубу идоракунии хуб даъват ба амал оварда буд. Дар ин нома ӯ аз ҳама даъват карда аст, то мухтасар шарҳ диҳад, ки ӯ чӣ гуна бояд барои иҷрои ин вазифа амал кунад ва чӣ гуна онҳо дар иҷрои он саҳм гузошта метавонанд.[56] Дар ниҳоят Юнус эълом дошт, ки ӯ мехоҳад як ҳизби сиёсиро бо шарти пешрафта бо номи Ҳокимияти шаҳрвандон (Нагорик Шакти) ибтидо аз 18 феврали соли 2007 таъсис диҳад.[57][58] Гумону занҳо вуҷуд доштанд, ки артиши кишвар аз иқдоми Юнус ба сиёсат пуштибонӣ мекунад.[59] Аммо 3 май Юнус эълом дошт, ки пас аз мулоқот бо сарвари ҳукумати муваққат Фахруддин Аҳмад тасмим гирифтааст, ки аз нақшаҳои сиёсии худ даст кашад.[60]

Моҳи июли соли 2007 дар шаҳри Йоханнесбурги Африқои Ҷанубӣ, Нелсон Мандела, Граса Мачел ва Десмонд Туту гурӯҳи пешвоёни ҷаҳонро даъват карданд, ки «барои ҳалли баъзе мушкилоти сангинтарин дар ҷаҳон бо хиради худ, роҳбарии мустақилона ва ҳамгироӣ барои муқобила бо он саҳмгузор бошанд».[61] Нелсон Мандела ҳангоми суханронии худ ба муносибати 89-умин солгарди худ аз таъсиси ин гурӯҳи нави «Пирон» хабар дод.[62] Юнус дар маросими муаррифии гурӯҳ ширкат варзид ва яке аз аъзоён -муассисони он буд. Вай моҳи сентябри соли 2009 ҳамчун пир истеъфо дод ва изҳор дошт, ки бинобар талаботи кориаш натавонистааст дар аъзогии он бимонад.[63]

Юнус узви Панели Африқоии Пешрафт (APP), ва аз шумори даҳ шахси машҳур аст, ки дар сатҳи баландтарин барои рушди баробар ва устувор Африқоро ҳимоят мекунанд. Ҳамасола гурӯҳи мазкур гузоришеро бо номи «Гузориши пешрафти Африқо» мунташир мекунад, ки дар он як масъалаи дорои аҳамияти фаврӣ барои қитъаро нишон медиҳад ва як қатор сиёсатҳои алоқаманднибат ба он пешниҳод мекунанд.[64] Дар моҳи июли соли 2009, Юнус узви Шӯрои Байналмилалии Машваратии Созмони Рушди SNV Нидерланд шуд, то дар умури паст кардани сатҳи фақр ба ташкилот мусоидат кунад.[65] Ибтидо аз соли 2010 инҷониб Юнус ҳамчун Комиссари Комиссияи фарохмаҷро оид ба рушди рақамии ташаббусҳои СММ, ки истифодаи хидамоти интернети фарохмаҷро барои суръат бахшидан ба рушди иҷтимоӣ ва иқтисодии ҷаҳон фаъолият мекунад.[66] Моҳи марти соли 2016, ӯро Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид Бан Ки Мун ба Комиссияи сатҳи баланд оид ба тандрустӣ шуғли аҳолӣ ва рушди иқтисодӣ таъйин кард, ки бо Франсуа Олланд аз Фаронса ва Ҷейкоб Зума аз Африқои Ҷанубӣ ҳамраис буданд.[67] Пас аз наслкушии Роҳинҷа дар солҳои 2016—2017 Юнус аз Мянмар даъват ба амал овард, ки ба хушунат алайҳи мусалмонони Роҳинҷа хотима диҳад.[68]

Мушовири аршади Бангладеш

[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар пасманзари тазоҳуроти ҷунбиши ғайриҳамкорӣ дар Бангладеш, Юнус аз донишҷӯён ва бадбинияш аз ҳукумати кунунӣ изҳори пуштибонӣ кард ва дар моҳи августи соли 2024, пас аз истеъфои Шайх Ҳасина ва фирори ӯ ба Ҳинд, эълон шуд, ки Юнус сармушовири ҳукумати муваққатии кишвар хоҳад буд.[69]

Муҳаммад Юнус 7 августи соли 2024 аз ҷониби президент Муҳаммад Шаҳобуддин раҳбари муваққатии ҳукумати муваққат таъин шуд.[70] 8 августи соли 2024 ӯ савганд ёд кард ва ҳамчун Сармушовири ҳукумати муваққати Бангладеш дар соли 2024 кор мекунад.[71] Ӯ дар беморхонаи Рангпур донишҷӯёни дар натиҷаи тазоҳурот маҷрӯҳшударо аёдат кард.

Ихтилофҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҳукумати Бангладеш рӯзи 11 январи соли 2011 баррасии фаъолияти Grameen Bank-ро эълон кард,[72] то ба ҳол ки идома дорад. Дар моҳи феврали ҳамон сол, чандин раҳбарони байналмилалӣ, ба мисли Мэри Робинсон, бо таъсиси шабакаи расмии тарафдорони маъруф ба «Дӯстони Грамин», кӯшиш карданд, то аз Муҳаммад Юнусва ҳайсияти он ҳимоят кунанд.[73]

15 феврали соли 2011, вазири молияи Бангладеш, Абул Маал Абдул Муҳит изҳор дошт, ки Юнус бояд ҳангоми аудити бонк бояд аз Grameen Bank «дурӣ ҷӯяд».[74] 2 марти 2011 Музаммел Ҳуқ — корманди собиқи Бонк, ки ҳукумат ӯро моҳи январ раис таъйин карда буд[75] — эълон кард, ки Юнус аз вазифаи мудири иҷроияи бонк барканор карда шудааст.[76] Дар ин ҳангом, мудири кулли бонк Ҷаннат-Е Куанин изҳороте пахш кард, ки Юнус то баррасии масъалаҳои ҳуқуқии мавриди баҳс «дар дафтари худ фаъолияташро идома хоҳад дод».[77]

Дар моҳи марти соли 2011, Юнус ба Суди олии Бангладеш шикоят бурд, то машрӯияти қарори Бонки марказии Бангладешро дар бораи аз вазифаи Директори Идоракунии Grameen Bank хориҷ кардани худашро талаб кунад.[78] Худи ҳамон рӯз, нуҳ директори интихобшудаи Grameen Bank дархости шикояти дуюмро пешниҳод карданд.[79] Сенатори вақти ИМА Ҷон Керрӣ дар як изҳорот рӯзи 5 марти соли 2011 Юнус пуштибонӣ кард ва изҳор дошт, ки ӯ аз чунин шакл гирифтани кор «шадидан нигарон аст».[80] Худи ҳамон рӯз дар Бангладеш ҳазорон нафар ба эътироз баромадан ва занҷираҳои инсониро барои дастгирӣ ва мусоидати Юнус ба вуҷуд оварданд.[81] Муҳокимаи Додгоҳи олӣ оид ба дархостҳо, 6 марти соли 2011 ба нақша гирифта шуда буд, вале мавқуф гузошта шуд. 8 марти 2011 Додгоҳ барканории Юнусро расамн тасдиқ кард.[82]

Иттиҳоми судҷӯӣ ва самаранокии маблағгузории хурд

[вироиш | вироиши манбаъ]
Юнус дар рӯнамоии китоби нави худ дар шаҳри Ню Йорк дар соли 2008

Иттиҳомот алайҳи Муҳаммад Юнус ва Грамин Бонк дар шароите садо доданд, ки баъзеҳо ба самаранокии системаи маблағгузории хурд шубҳа мекарданд, ки ин шубҳаҳо аз фаъолияти баъзе ташкилотҳои маблағгузории хурди (ТМХ) Ҳиндустон[83] ва Мексика бармеомад.[84] Бино бар гузоришҳо, маҷбуркунӣ, фишори ҳамсон ва таъқиби ҷисмонӣ ҳамчун амалияи пардохти қарз дар баъзе Ташкилотҳои Маблағгузории Хурди мушаххас барои баргардонидани қарз истифода шудаанд.[85] Тиҷоратикунонии қарзҳои хурд[86] Юнусро водор кард, то изҳор кунад, ки «ҳеҷ гоҳ тасаввур намекард, ки рӯзе мерасаду қарзҳои хурд дар зоти худ акулаҳои қарзиро ба вуҷуд меоранд.»[87]

Фиреби суд дар баъзе ТМХ сармоягузории молии судмандро барои гузаронидани пешниҳоди аввалияи судманд (IPO) ҷазб кард, аз ҷумла бузургтарин ТМХ-и Ҳиндустон, SKS Microfinance, ки моҳи июли соли 2010 IPO яшро баргузор карда буд.[88] Моҳи сентябри соли 2010 Юнус IPO-ро шадаидан интиқод кард; дар мубоҳисае бо муассиси SKS Викрам Акула дар мулоқоти Ташаббусҳои Глобалии Клинтон[89] ӯ иброз дошт, "Қарздиҳии хурд на барои одамони тасоудфие мебошад, ки аз ҳисоби камбизоатон пул кор кунанд. Ин дақиқан ҳамон корест, ки шумо мекунед. Ин комилан паёми хатост. " Ҳисобкунии фоизи воқеӣ гуногун аст, аммо бо як ҳисоб, меъёрҳои миёнаи Grameen тақрибан 23 % фоизро ташкил медиҳанд (бо сатҳи таваррум муқоиса карда мешаванд).[90] Ҳамзамон, ин ташкилот ба муддати якчанд сол аз андоз озод карда шуда буд дошт, ки ҳоло бардошта шуда аст.[91]

Ҳаводори Муҳаммад Юнус иддао доранд, ки ҳукумати Бангладеш аз ин «бӯҳрони ахлоқӣ дар атрофи қарзҳои хурд» истифода бурда, Юнусро аз маснадаш барканор карда аст.[92]

Ангезаҳои сиёси паси иттиҳомот

[вироиш | вироиши манбаъ]

Гарчанде ки Grameen Bank аз ҷониби ҳукумати Норвегия дар моҳи декабри соли 2010 аз ҳама иттиҳомоти марбут ба маблағгузориҳои нодуруст ва ғайриқонунӣ мубарро эълон карда шуд, аммо моҳи марти соли 2011 ҳукумати Бангладеш тафтиши семоҳаи тамоми фаъолияти Grameen Bank-ро оғоз кард.[72] Ин боис шуд, ки Муҳаммад Юнус аз ширкат дар форуми ҷашонии иқтисодӣ худдорӣ кунад (World Economic Forum).[93]

Моҳи январи соли 2011 Юнус дар мурофиаи додгоҳӣ дар натиҷаи туҳматии як сиёсатмадори маҳаллӣ аз ҳизби хурди чапгарое дар соли 2007 маҷбур шуд ба додгоҳ ҳозир шавад. Ӯ аз изҳороте, ки Юнус ба хабаргузории AFP дода буд, шикоят карда буд: Юнус дар изҳороти хеш мегуяд: "Сиёсатмадорон дар Бангладеш танҳо барои қудрат кор мекунанд. Дар ин ҷо идеология вуҷуд надорад ".[94] Дар мурофиаи додгоҳӣ, Юнусро тавонистанд бо гаравпулӣ озод кунанд ва ин боис шуд ки дар мурофиаҳои минбаъда аз ҳузури шахсияш дар додгоҳ озод карда шавад.[95]

Чунин тафтишот шубҳаҳоро дар бораи он, ки бисёр ҳамлаҳо метавонанд ангезаи сиёсӣ дошта бошанд, афзоиш дод.[96] Бинобар муносибатҳои душвори Шайх Ҳасина ва Юнус аз оғози соли 2007, вақте ки Юнус хост ҳизби сиёсии худро таъсис диҳад, Ҳасина талош кард, ки вай дар моҳи майи соли 2007 аз ин иқдомаш даст бикашад.[60]

Иддаои марбут ба шарикон: парвандаи хӯрокворӣ ва парвандаи телефон

[вироиш | вироиши манбаъ]

Санаи 27 январи соли 2011 Юнус дар мурофиаи судӣ оид ба тақаллуби озуқаворӣ, ки аз ҷониби Додгоҳи Сити Корпоратсияи Дакка (DCC) оид ба бехатарии озуқаворӣ пешниҳод шуда буд, ӯро ба истеҳсоли йогурти «дурӯғин» муттаҳам карданд[97] ки равғанаш аз ҳадди ақали қонунӣ буд. Ин йогурт аз ҷониби Grameen Danone, як корхонаи муштараки тиҷорати иҷтимоӣ байни Grameen Bank ва Danone истеҳсол мешавад, ки ҳадафи он фароҳам овардани имконият барои фурӯшандаҳои кӯча, ки йогурт мефурӯшанд ва беҳтар намудани ғизои кӯдакон бо йогурти серғизо мебошад. Ба гуфтаи вакили Юнус, иттиҳомот «дурӯғ ва беасос» мебошанд.[98] Бо дархости вакилони дифои Юнус бо ишора ба қонуншиканиҳо ва иштибоҳҳои мурофиавӣ, ин парвандаро акнун Додгоҳи олӣ баррасӣ мекунад. Тафтиши як комиссияи ҷамъиятии мустақили 2012, ки Grameen Bank-ро таҳқиқ мекунад, тасдиқ мекунад, ки Юнус ваколати ӯро нодуруст нишон додааст ва аз ваколатҳои худ дар давраи роҳбарияш сӯиистифода кардааст. Дар ин гузориш муқаррар карда мешавад, ки барои мақомоти ваколатдори Grameen Bank ҳамчун кафил баромад кардан ва додани қарз ба корхонаҳои мустақили хусусӣ дар давраи доктор Юнус мушкилоти ҳуқуқӣ вуҷуд доранд. Дар ин гузориш саволҳои мушаххас вобаста ба (а) таъсис ва маблағгузории Grameenphone, як ташкилоти телекоммуникатсионии фоидаовар, ки дар аввал ҳамчун эътимод барои қарзгирандагони Бонки Grameen дар якҷоягӣ бо Telenor ширкати фаромиллии давлатии Норвегия таъсис ёфтааст ва аз ҷониби доктор Юнус таҳия шудааст ва (б) ҳамзамон идоракунӣ ва маблағгузории амалии корхонаҳои хусусие, ки доктор Юнус таъсис додааст, бо истифода аз захираҳои Grameen Bank. Комиссия инчунин вазъи ҳуқуқии Grameen Bank-ро таҳқиқ карда, ба хулосае омад, ки он де-юре ҷамъиятӣ, яъне як ҳукумати аст, ки назорати номукаммали он аз ҷониби давлат ва (эҳтимолан нохоста) пешниҳоди нодурусти доктор Юнус дар гузашта боиси дарки маъмули моликияти хусусӣ гардида аст. Гузориши комиссия ба монеъ шудан ба тафтишоти комиссия аз ҷониби роҳбарияти ҳозираи Grameen Bank, намояндагони Telenor, ҳукумати Бангладеш ва партизанҳои доктор Юнус ишора мекунад. Ҳанӯз оқибатҳои пурраи гузориш дар ҳарду унсури таҳти назорати давлатии ВАО-и Бангладеш буда ё пресс-релизҳои тарафдори Юнус, ки дар он доктор Юнус ҳадди аққал дастёбӣ ба фасод дар пайванди муассисаи тиҷоратии ҷамъиятии Бангладеш аст, то кунун дар созиш бо тарафҳои дигар аз наздик баррасӣ нашудаанд.

Маблағгузории хурд дар расонаҳои хориҷӣ зери танқид гирифта шудааст. Гардиан (аз Бритониё) мепурсад, ки оё маблағгузории хурд «афсонаи неолибералӣ» аст ё хайр. Дар мақола ба танқидҳо ишора карда шудааст, аз ҷумла, ки аксари қарзҳо барои ташкили тиҷорати хурд истифода намешаванд, балки ба ҷои «ҳамворсозии масраф» истфода мешаванд.[99]

Мурофиаҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Мурофиаи додгоҳии Муҳаммад Юнус[100] маҷмӯаи як қатор мурофиаҳоест, ки сарвазири Бангладеш Шайх Ҳасина алайҳи Муҳаммад Юнус оғоз кардааст. Ӯ Юнусро дар соли 2010 ба додгоҳ кашид ва дар ниҳоят ӯро аз Бонки Грамин хориҷ кард.[101] Далели асосияш ин буд, ки барои идора кардани Бонк ҳоло ӯ пир шудааст ва наметавонад мудири бонке бошад, ки соли 1983 эҷод карда буд.[102] Дар соли 2013, ӯ бори дуввум ба додгоҳ кашида шуд, зеро гӯё бидуни иҷозати зарурии ҳукумат даромад, аз ҷумла маблағи пулии ҷоизаи сулҳи Нобел ва фурӯши китобҳояшро гирифта аст.[103] Гуфта мешавад, ки ин силсилаи мурофиаҳо алайҳи Юнус[104] миллиардҳо одам дар саросари ҷаҳон аз 8.3 миллион[105] занони камбизоати[106] Бонки Грамин[107] то президенти ИМА[108] Барак Обамаро шигифтзада карда аст.[109] Муқоисаи венеттаи[110] алайҳи Юнус[111] ба такрори муосир[112] муноқиша[113] байни Архимед ва генерал Марселлусро ба хотир меоварад, ки мақола пешгӯӣ мекунад, ки " бонкдори камбизоат "[20] метавонад дучори сарнавиште[114] монанди падари математика шавад, ки барои дархост кардани Ҳасина ба Бонки Грамин халал нарасонад. Викас Бажай дар блоги таҳририи Тэйкинг Ноут (Taking Note) дар New York Times 7 ноябри соли 2013 навишта аст:

Ҳукумати Бангладеш дар маъракаи дарозмуддат алайҳи Бонки Грамин ва асосгузори он Муҳаммад Юнус картаи худро бохт. Ҳафтаи гузашта қонунгузорон қонунеро тасвиб карданд, ки бонкро тадриҷан миллӣ мекунад, то идеяи додани қарзҳои хурд ба занони камбизоатро пешбарӣ намуда, назорат аз болои 8.4 миллион занони деҳот, ки аксарияти саҳмияҳои онро доранд ба даст гиранд.[115]

Муҳаммад Юнус, ҷоизаи сулҳи Нобел, 2006

Заминаи ихтилофҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Бояд қайд кард, ки солҳои зиёде Юнус пайрави падари Ҳасина — Шайх Муҷиб, яке аз бунёдгузорони Бангладеш буд.[116] Ҳангоми тадрис дар Донишгоҳи давлатии Теннеси Миёна[117] Юнус Кумитаи шаҳрвандии Бангладешро таъсис дод (BCC), ҳамчун дар посух ба таҷовузи Покистони Ғарбӣ алайҳи Бангладеш ва раҳбари он Шайх Муҷиб[118] пас аз сар задани ҷанги озодӣ, КШБ Юнусро интихоб кард, то муҳаррири рузномаи тозанашри News Letter дар Бангладеш бошад.[119] Юнус аз пас таъсиси Бангладеш дар соли 1971 илҳом гирифта, соли 1972 ба кишвараш баргашт то ба Муҷиб дар барқарор кардани миллате, ки дар натиҷаи ҷанги тӯлонии хунин хароб шудааст, кумак кунад. Ин муносибати пас аз марги Муҷиб хотима наёфт. Юнус бо духтари Муҷиб Ҳасина муносибати хуби касбӣ дошт. Юнус Ҳасинаро ҳамроҳ бо хонуми аввали ИМА Ҳилларӣ Клинтон ҳамраиси ҳамоиши қарзии хурди худ таъйин кард, ки аз 2-4-уми феврали соли 1997 баргузор шуда буд. Дар чорабинии мазкур, 50 сарони давлатҳо ва мансабдорони баландпояи 137 давлати миллӣ дар Вашингтон, Округи Колумбия ҷамъ омада, роҳҳои ҳалли мушкилоти фақрро баррасӣ карданд. Дар ин ҳамоши бузург барои қарздиҳии хурд, Ҳасина ба ҷуз ситоиш аз чеҳраи падариаш чизе нагуфт. Дар изҳороти худ вай "фаъолиятҳои барҷастаи профессор Юнус ва Бонки Граминро, ки ӯ аз муассисонаш буд мавриди тамҷиду ситоиш қарор дод.... Муваффақияти Бонки Грамин ба некӯаҳволии бонкҳое, ки ба додани қарзҳои хурд ба камбизоатон машғуланд, як хушбиниеро ба вуҷуд овард. Маросими ифтитоҳи лоиҳаи Grameen Phone, бузургтарин хадамоти телефонӣ дар Бангладеш, дар дафтари Ҳасина 26 марти соли 1997 баргузор шуд. Бо истифода аз Grameen Phone, Ҳасина аввалин зангро бо Торбёрн Ягланд, сарвазири вақти Норвегия анҷом дод. Вақте ки суҳбати ӯ бо Ягланд хотима ёфт, ба ӯ як занги дигар омад, ки ин аз Лайли Бегум аз кормандони наздики, Юнус буд. Аммо, ин муносибати тӯлонӣ дар соли 2007 пас аз ифшои нияти таъсиси ҳизби сиёсии Нагорик Шакти-и, Юнус ба поён расид[120]

Аз дӯстӣ ба душман

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҳукумати сарвазир Шайх Ҳасина алайҳи Грамин ва асосгузори он Муҳаммад Юнус маъракаи харобиовареро ба роҳ андохт. Ню Йорк Таймс менависад, «зоҳиран амали ӯ интиқом барои эълони ҷаноби Юнус дар соли 2007 аст, ки ӯ ба мансаби давлатӣ даст хоҳад ёфт, гарчанде ки ӯ ҳеч гоҳ ин тарҳҳояшро ҷомаи амал напӯшонида аст».[121] Тибқи гузориши Таймс оф Индиа (Times of India), омили дигаре дар тасмими бераҳмонаи ӯ алайҳи Юнус мусоидат кардааст ин Ҷоизаи сулҳи Нобел мебошад.[122]

Хасина фикр мекард, ки Кумитаи ҷоизаҳои сулҳи Нобели Норвегия ба вай ҷоизаро барои имзои як паймони сулҳ, Читтагонг Ҳилл Ҳрасез (CHT) дар соли 1997 эъто хоҳад кард. Рӯзи 9 март, Додситони кулл Маҳбубей Алам муносибати ҳукуматро ҳангоми ифшояш гуфт: «Сарвазир Шайх Ҳасина мебоист ҷоизаи сулҳи Нобелро мегирифт …» Вай дар идома, хиради кумитаи Нобелро дар мавриди надодани ҷоиза ба устодаш, Хасина, барои тавофуқи ЧТҲ (Читтагонг Ҳиллз Ҳрасез) CHT ба чолиш кашид.[123]

Тавсифоти таърихӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

11 январи соли 2007, генерали артиш Моин У Аҳмед табаддулоти низомӣ ба амал овард.[124] Дар ин ҳангом, ӯ аз Юнус дархост кард то барои чаҳорумин бор мушовири миллат пас аз хатми муҳлати Холида Зиё бошад.Аммо Юнус ин пешниҳодро рад кард, ва аз ӯ хост то Фахруддин Аҳмад[125] -ро ба кор гирад. Фахруддин рӯзи 11 январи соли 2007 ба кор шурӯъ кард ва дар рӯзи аввали худ эълон дошт, ки ӯ на танҳо интихоботи озоду одилона ташкил мекунад, балки фасодро низ решакан карданист. Ин дар ҳолест, ки Холида ва Ҳасина Фахруддинро танқид карданд ва изҳор доштанд, ки аз байн бурдани фасод кори ӯ нест, аммо Юнус аз фаъолияти ӯ изҳори қаноатмандӣ кард. Дар мусоҳиба бо хабаргузории AFP Юнус қайд кард, ки сиёсатмадорон дар Бангладеш танҳо барои пул кор мекунанд ва иброз дошт: «Дар ин ҷо идеология нест.»[95] Ҳасина ба эродҳои Юнус вокуниши шадид нишон дода, ӯро "судхӯре номид, ки на танҳо камбизоатиро решакан карда натавонист, балки камбизоатиро низ рушд дода аст.[126] " Ин аввалин изҳороти оммавии Ҳасина алайҳи Юнус буд. Метавон шабоҳати байни иштироки Юнус ба ҳайси фарди ғайрисиёсӣ ва нақше, ки нависандаи чех Ватслав Ҳавел пас аз сарнагунии режими коммунистӣ дар кишвараш бозидааст, қиёс кард. Баъдтар Юнус номи ҳизби ояндаи сиёсиро Нагорик Шакти (Ҳокимияти Шаҳрвандӣ) эълон кард ва гуфт, ки ӯ рисолати ба арсаи сиёсии миллати худ омаданро дорад, то шахсияти худро аз «сабади бетаг» ба «палангҳои болорав» иваз кунад. Аммо, дар таърихи 3 майи ҳамон сол Юнус дар номаи сеюми саркушодае аз ин ғарази сиёсияш даст кашид.[104]

Таъқибот

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҳукумати Бангладеш нахустин мурофиаро алайҳи Юнус моҳи декабри соли 2010, пас аз як моҳи нашри Caught in Micro Debt,[127] филми мустанади Том Ҳейнеман оғоз кард. 30 ноябри соли 2010 дар телевизиони Норвегия, филмеро намоиш дод, ки дар он созандагонаш иддао доранд ки Юнус тақрибан 100 миллион долларро бо роҳи тақаллуб пинҳон кардааст. Пахши ин филм оғози таҳқиқотҳои устурда алайҳи Юнус буд.[128] Мувофиқи гуфтаи созандагони ин филми ҳуҷҷатӣ гӯё Юнус соли 1996 ба Grameen Kalyan, як ширкати хоҳарии Grameen Bank маблағи ҳангуфтеро гузаронида ва онро соҳиби карда аст, аммо, Юнус[129] иттиҳомотро рад карда ва бепоя хонд. Пас аз ба итмом расонидани тафтишоти пурра, ҳукумати Норвегия Юнусро бегуноҳ эълон кард.[130] Ба бегуноҳии ӯ, сарвазир Ҳасина бовар накарда вазъро барои зиёд кардани ҳамлаҳои устувор алайҳи Юнус истифода бурд: аз он ҷумла даъвоҳо дар бораи он, ки синну соли Юнус маънои онро дорад, ки ӯ барои идора кардани бонк хеле пир шудааст, ва қодир нест[131] Грамин бо роҳи ғайриқонунӣ ширкатҳои зиёде таъсис додааст,[132] ва ниҳоятан мувофиқи даъвои ӯ бонк бояд ҳамчун як ташкилоти ҳукуматӣ амал кунад. Бонк ҳама даъвоҳои бепояву ғайриқонуниро рад кард ва аз ҷумла, баҳс кард, ки маҳдудияти синну сол дар ин ҳолат татбиқ намешавад, зеро Grameen, ба монанди BRAC, як бонки вижа мебошад. Юнус инчунин аз рӯи се парвандаи ҷиноӣ мавриди пайгарди қонунӣ қарор гирифта аст. Парвандаи ҷиноӣ ва туҳмат алайҳи Юнус[95] барои танқиди сиёсатмадорон дар соли 2007 оғоз карда шуд. Нозири соҳаи хӯрокворӣ алайҳи Юнус парвандаи дигаре боз кард,[133] ки гӯё йогурти истеҳсолкардаи Грамин-Данон тақаллубӣ будааст. Дар ниҳоят зарбаи ниҳоӣ 3 марти 2011 ба амал бароварда шуд. Бонки Бангладеш дар як нома ба Grameen иттилоъ дод, ки Юнус аз Grameen хориҷ карда шуд, зеро ӯ аз синни ҳатмии нафақа 60-сола калонтар буд, бар хилофи он ки нуҳ нафар директорони бонк, ки бо 8.3 миллион нафар қарзгирандагони интихобшудаи Grameen Bank ба ӯ иҷозат доданд, ки пас аз гузаштан аз ин ҳадди ақалл дар ҷои кори худ бимонад. Бо дастгирии нуҳ шӯрои директорон, 22 ҳазор корманд,[134] ва 8.3 миллион қарзгирандаи Грамин,[135] Юнус ба фармони ҳукумат саркашӣ карда, ба дафтари Грамин дар Дакка баргашт ва аз болои ин қарор ба Суди олии Дака шикоят бурд. Аммо, додрас Муҳаммад Момтазуддин Аҳмад ва дораси дигарӣ Гобинда Чандра Тагор ҳукмро алайҳи Юнус бароварда, изҳор доштанд, ки аз соли 1999 инҷониб паёми MD Grameen гузоштани Юнус ғайриқонунӣ буд, зеро ӯ то он замон ба синни 60 расидааст.[136] Аммо, Юнус ҳанӯз эътимод ба низоми адлияро аз даст надодааст. Бо дастгирии пешвоёни байналмилалӣ[137] (масалан, Ҳилларӣ ва Билл Клинтон), пешвоёни миллӣ (масалан, Ҷаноби Фазли Ҳасан Обид) ва 8.3 миллион қарзгирандаи Grameen, Юнус ба Суди Олии Бангладеш аз болои ҳукми Суди Олӣ шикоят бурд. Ҳайати комили Шуъбаи шикоятӣ бо роҳбарии судя Хайрул Ҳаку ин муроҷиатро рӯзи 15 март шунид ва ҳукмеро содир кард, ки барканории Юнусро аз ҷониби ҳукумат тасдиқ кард.[138]

Аз соли 2012

[вироиш | вироиши манбаъ]

2 августи соли 2012 Шайх Ҳасина лоиҳаи "Фармони Бонки Грамин 2012[139] " -ро барои пурзӯр намудани назорати ҳукумат аз болои бонк тасдиқ кард. Дар айни замон, ин қудрат дар ихтиёри директорони бонк аст, ки иборат аз 9 зани камбағал мебошанд, ва онҳо аз ҷониби 8.3 миллион қарзгирандаи бонки Грамин интихоб шудаанд. Ҳасина инчунин амр додааст, ки дар бораи фаъолият ва муомилоти молиявии Юнус[140] дар солҳои охири худ дар вазифаи директори Grameen тафтишоти нав гузаронида шавад, аммо мардум ин иқдомро ҷуз кӯшиши вайрон кардани симои ӯ чизи дигаре намешуморанд. Сарвазири кишвар инчунин изҳор дошт, ки Юнус даромади худро бидуни иҷозати зарурии ҳукумат ба даст оварда аст, аз ҷумла даромадҳои ҷоизаи сулҳи Нобел ва роялти аз фуруши китобҳояш.[141] 4 октябри соли 2013, кобинаи Бангладеш лоиҳаи қонуни наверо, тасвиб кард, ки дар асоси он ба бонки марказии кишвар иҷозат медод то назорат дар боли Grameen Bank-ро тақвият бахшад. Ҳамчунин[142] он метавонист баланд бардоштани ҳиссаҳои бонкӣ барои қарзҳои навро назорат кунад. Санади бонки Грамин 2013 рӯзи панҷшанбе дар ҷаласаи ҳукумат таҳти раёсати сарвазир Шайх Ҳасина тасдиқ карда шуд[143] Онро 7 ноябри соли 2013 парлумон қабул кард[144] ва фармони қонуне ки Grameen Bank-ро , ҳамчун як ташкилоти махсуси қарздиҳии хурд дар соли 1983 дастгирӣ мекард, иваз кард.[145] Ҳукумат нақша дорад, то Граминро ба 19 ширкат тақсим кунад.[121] New York Times дар ин маврид чунин менависад :

Аз вақте, ки ҳукумат тафтиши ин бонкро оғоз кард ва ҳоло нақша дорад, ки аксарияти саҳмияҳои Грамин ба қарзгирандагон тааллуқ дошта бошад — ва онро ба 19 қарздиҳандаи минтақавӣ тақсим кунад, ва назорати комил дар рӯи онро ба даст орад.[121]

Ҳаёти шахсӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Соли 1967, вақте ки Юнус дар Донишгоҳи Вандербилт таҳсил мекард, бо Вера Форостенко, як донишҷӯи риштаи адабиёти руси Донишгоҳи Вандербилт ва духтари муҳоҷи рус аз Трентон, Ню Ҷерсӣ, Иёлоти Муттаҳида шиносоӣ пайдо кард. дар натиҷа онҳо соли 1970 бо ҳам издивоҷ карданд.[12][14] Издивоҷи Юнус бо Вера дар тӯли моҳҳои таваллуди духтарчаашон Моника Юнус дар соли 1979 дар Читтагонг ба охир расид, зеро Вера ба иёлати Ню-Ҷерсии ИМА баргашт. Ӯ чунин мешуморид, ки Бангладеш ҷои хубе барои тарбияи кӯдак набуд. Баъдҳо, Моника як сопранои операвӣ табдил шуд, ки дар шаҳри Ню-Йорк ҷойгир аст.[146] Баъдтар Юнус бо Афрозӣ Юнус издивоҷ кард, ки он замон пажӯҳишгари риштаи физикаи Донишгоҳи Манчестер буд. Баъдтар Афрозӣ ҳамчун профессори физикаи Донишгоҳи Ҷаҳонгирнагар таъйин карда шуд. Духтарашон Дина Афроз Юнус соли 1986 ба дунё омада аст.

Муҳаммад Иброҳим бародари Юнус мебошад, ки собиқ профессори риштаи физикаи Донишгоҳи Дакка ва асосгузори Маркази таълими омма дар соҳаи илм (CMES) ба ҳисоб меравад, ки аз мубаллиғони илм дар байни духтарони деҳот мебошад ва онҳоро таълиму омӯзиш медиҳад.[147] Бародари дигари ӯ Муҳаммад Ҷаҳонгир (вафот 2019) мебошад, ки ӯ як ровии телевизион ва як фаъоли иҷтимоӣ дар Бангладеш буд.[148]

Маркази Юнус

[вироиш | вироиши манбаъ]

Маркази Юнус дар шаҳри Даккаи Бангладеш, як маркази таҳлилӣ оид ба масъалаҳои марбут ба тиҷорати иҷтимоӣ мебошад, ки барои паст кардани сатҳи камбизоатӣ ва рушди устуворӣ иқтисодӣ фаъолият мекунад. Он 'пеш аз ҳама ба таблиғ ва паҳн кардани фалсафа ва ҷаҳонбинии профессор Муҳаммад Юнус нигаронида шудааст. Маркази мазкур ба тиҷорати иҷтимоӣ' тавҷҷуҳи махсуси худро равона кардааст ва айни замон раёсати онро профессор Муҳаммад Юнус ба уҳда дорад.

Интишорот

[вироиш | вироиши манбаъ]
  • Yunus, Muhammad (1974). Three Farmers of Jobra. Department of Economics, Chittagong University. 
  • —— (1976). Planning in Bangladesh: Format, Technique, and Priority, and Other Essays; Rural Studies Project, Department of Economics. Chittagong University. 
  • ——; Isalama, Saiyada Manajurula; Rahman, Arifa (1991). Jorimon and Others: Faces of Poverty. Grameen Bank. 
  • —— (1994). Grameen Bank, as I See it. Grameen Bank. 
  • —— (1999). Banker to the Poor: Micro-Lending and the Battle Against World Poverty. New York: PublicAffairs. ISBN 978-1-58648-198-8. 978-1-58648-198-8
  • —— (2007). Creating a World without Poverty: Social Business and the Future of Capitalism. New York: PublicAffairs. ISBN 978-1-58648-493-4. 978-1-58648-493-4
  • —— (2010). Building Social Business: The New Kind of Capitalism that Serves Humanity's Most Pressing Needs. New York: Public Affairs. ISBN 978-1-58648-824-6. 978-1-58648-824-6
  • Юнус, Муҳаммад, Мингин, Бертран ва Лоренс Леман-Ортега (2010), "Сохтани моделҳои тиҷорати иҷтимоӣ: дарсҳо аз таҷрибаи Грамин Бойгонӣ шудааст 4 марти 2022  сол. ", апрел-июн, ҷилди 43, шумораи 2-3, Банақшагирии дарозмуддат, саҳ. 308—325
  • —— (2017). A World of Three Zeroes: the new economics of zero poverty, zero unemployment, and zero carbon emissions. Scribe Publications. 

Филмҳои мустанад

[вироиш | вироиши манбаъ]
  • 2010 — Дастгир кардани доллар
  • 2011 — Bonsai People — Мардумони Бонсай -Рӯъёи Муҳаммад Юнус

Мерос ва ифтихорот

[вироиш | вироиши манбаъ]
  • Дар соли 2006 барои фаъолиятҳои молиявиаш ҷоизаи сулҳи Нобелро гирифт.
  • Мактаби тиҷорати Вартон дар Филаделфия ҳамчун яке аз 25 нафар бонуфузтарин соҳибкорони 25 соли охир интихоб кардааст, ки дар филми мустанади PBS фаро гирифта шудааст.[149]
  • Дар соли 2006 маҷаллаи Time ӯро ҳамчун яке аз 12 пешвоёни беҳтарини соҳа, аз ҷумла, дар қатори «60 соли Қаҳрамонони Осиё» ҷой дод.
  • Дар соли 2008, Юнус дар пурсиши кушодаи онлайн, ки аз ҷониби Prospect Magazine (Бритониё) ва Foreign Foreign (Иёлоти Муттаҳида) гузаронида шуд, дар рӯйхати Top 100 зиёиёни ҷамъиятӣ 2-юм овоз гирифт.
  • Дар соли 2009, Юнус бо ҷоизаи олие, ки аз ҷониби Клуби Иқтисодии Форуми Ғайрирасмии Иқтисодии Словакия супорида шудааст, бо ҷоизаи тилоӣ Biatec мукофотонида шуд, барои шахсоне, ки дар Ҷумҳурии Словакия дастовардҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ, илмӣ, маърифатӣ ва фарҳангӣ нишон медиҳанд.[150]

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ The Nobel Peace Prize 2006 (en-US). NobelPrize.org. 9 июни 2020 санҷида шуд.
  2. ↑ Bangladesh Unrest LIVE Updates: Interim Government To Take Oath Tomorrow, Nobel Winner Is Caretaker Leader. NDTV.com. 7 августи 2024 санҷида шуд.
  3. ↑ 3.0 3.1 The Nobel Peace Prize for 2006. Nobel Foundation (13 October 2006). 13 октябри 2006 санҷида шуд.
  4. ↑ FP Top 100 Global Thinkers
  5. ↑ Muhammad Yunus accepts Glasgow Caledonian University post, BBC News (1 July 2012).
  6. ↑ Muhammad Yunus Chancellor of Glasgow Caledonian University. UK Parliament (16 July 2012).
  7. ↑ Professor Muhammad Yunus (en-US). Keough School - University of Notre Dame. 9 июни 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 апрели 2022.
  8. ↑ United Nations Foundation, additional text.
  9. ↑ Polgreen. Microcredit Pioneer Ousted, Head of Bangladeshi Bank Says, The New York Times (2 March 2011).
  10. ↑ About Dr. Yunus: Family. MuhammadYunus.ORG. 14 май 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 апрели 2008.
  11. ↑ First loan he gave was $27 from own pocket, The Daily Star (14 October 2006). Бойгонӣ шудааст 18 май 2015  сол. Проверено 22 августи 2007.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 Haider. Muhammad Yunus: The triumph of idealism, New Year Special: Heroes, New Age (1 January 2007). Бойгонӣ шудааст 7 Январ 2007  сол. Проверено 11 сентябри 2007.
  13. ↑ The Graduate Program in Economic Development - Vanderbilt University … (11 December 2012). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 11 Декабри 2012.
  14. ↑ 14.0 14.1 Yunus, Muhammad; Jolis, Alan (2003). Banker to the Poor: micro-lending and the battle against world poverty. New York: Public Affairs. pp. 20–29. ISBN 978-1-58648-198-8. 
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 Yunus, Muhammad. Ramon Magsaysay Award Foundation. 17 августи 2007 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 14 октябри 2016.
  16. ↑ Bangladesh: Country of Origin Information Report (DOC). Country of Origin Information Service. UK: Border & Immigration Agency (15 June 2007). 9 сентябри 2007 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 27 сентябри 2007.
  17. ↑ Hossain. Internet Rolls Into Bangladesh Villages on a Bike, U.S. News & World Report (1 November 2012). Проверено 21 феврали 2017.
  18. ↑ Info Ladies – Riding Internet into Rural Bangladesh!. Amader Kotha (8 November 2012). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 17 марти 2014.
  19. ↑ Bouissou. 'Info ladies' go biking to bring remote Bangladeshi villages online, The Guardian (30 July 2013). Проверено 21 феврали 2017.
  20. ↑ 20.0 20.1 Profile: Muhammad Yunus, 'world's banker to the poor', BBC News (2 March 2011). Проверено 16 октябри 2006.
  21. ↑ Yunus, Muhammad; Jolis, Alan (2003). Banker to the Poor: micro-lending and the battle against world poverty. New York: PublicAffairs hc. pp. 46–49. ISBN 978-1-58648-198-8. 
  22. ↑ «GB at a glance», Muhammad Yunus, Grameen Info. Retrieved 9 September 2007
  23. ↑ Yunus. Introduction. Grameen Family. 7 сентябри 2007 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 18 июни 2008.
  24. ↑ Grameen Fund ventures on Grameen official website. Grameen-info.org. 14 сентябри 2009 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 октябри 2007.
  25. ↑ About Grameenphone. Grameenphone (16 November 2006). — «Grameenphone is now the leading telecommunications service provider in the country with more than 10 million subscribers as of November 2006.»  22 августи 2007 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 августи 2007.
  26. ↑ Village Phone. About Grameenphone. Grameenphone (2006). 22 августи 2007 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 августи 2007.
  27. ↑ Grameen Bank, a Nobel-winning concept, The Hindu (23 October 2006). Проверено 9 сентябри 2007.
  28. ↑ Muhammad Yunus, Ashoka's Global Academy Member, Wins Nobel Peace Prize. Ashoka.org (13 October 2006). 17 августи 2007 санҷида шуд.
  29. ↑ Posman. In thrall to an agent of change, The Daily Star (26 January 2008). Бойгонӣ шудааст 4 феврали 2016  сол. Проверено 21 марти 2021.
  30. ↑ Yunus wins peace Nobel for anti-poverty efforts (13 October 2006). Проверено 16 августи 2007.
  31. ↑ Boulden. The birth of micro credit, CNN (29 March 2001). Бойгонӣ шудааст 7 июли 2017  сол. Проверено 19 августи 2007.
  32. ↑ Clinton, Bill (2004). My Life: The Presidential Years. New York: Vintage Books. p. 329. ISBN 978-0-375-41457-2. Muhammad Yunus should have been awarded the Nobel Prize in Economics years ago. 
  33. ↑ Ainsworth. Transcript of the Jan. 29, 2002 talk by former President Bill Clinton at the University of California, Berkeley. Clinton: education, economic development key to building a peaceful, global village. UC Regents (29 January 2002). 22 августи 2007 санҷида шуд.
  34. ↑ «President Obama Names Medal of Freedom Recipients», White House Office of the Press Secretary, 30 July 2009
  35. ↑ Public Law 111–253—OCT. 5, 2010. US Government Publishing Office.
  36. ↑ Dr. Muhammad Yunus. World Food Prize. 29 августи 2007 санҷида шуд.
  37. ↑ MUHAMMAD YUNUS RECEIVES 1996 INTERNATIONAL SIMON BOLIVAR PRIZE AT UNESCO. UNESCO. 13 августи 2012 санҷида шуд.
  38. ↑ Nicolás Castellanos, Vicente Ferrer, Joaquín Sanz Gadea and Muhammad Yunus, 1998 Prince of Asturias Award for Concord. Fundación Princesa de Asturias. 13 августи 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 1 марти 2022.
  39. ↑ 1998 Professor Muhammed Yunus. Sydney Peace Foundation. 13 августи 2012 санҷида шуд.
  40. ↑ Awards. Yunus Centre. 21 марти 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 октябри 2017.
  41. ↑ Profile: Dr. Muhammad Yunus, Bangladesh News (14 October 2006). Бойгонӣ шудааст 17 октябри 2006  сол.
  42. ↑ CV of Professor Muhammad Yunus. Yunus Centre. 1 ноябри 2015 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 21 октябри 2015.
  43. ↑ Sydney Peace Prize recipients, Sydney Peace Prize Foundation website; Retrieved: 9 September 2007
  44. ↑ Byrne. The 12 greatest entrepreneurs of our time, Fortune (9 April 2012). Бойгонӣ шудааст 24 марти 2012  сол.
  45. ↑ Houston mayor declares 14 January 'Yunus Day', The Daily Star (16 January 2008). Проверено 16 Январ 2008.
  46. ↑ Honourary Degrees. Yunus Centre. 13 августи 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 феврали 2013.
  47. ↑ Honor Committee. Fondation Chirac.
  48. ↑ Seventh Nelson Mandela Annual Lecture address – Nelson Mandela Centre of Memory. Nelsonmandela.org. 13 августи 2012 санҷида шуд.
  49. ↑ Professor Muhammad Yunus' Commencement Speech. Grameensocialbusiness.org (17 May 2009). 13 августи 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 24 апрели 2013.
  50. ↑ «Yunus Speaks About Capitalism, Poverty, and the Future of 'Social Business'» Бойгонӣ шудааст 16 феврали 2016  сол. — The Tech, Volume 128, Issue 28: Friday, 13 June 2008
  51. ↑ Adam Smith Lecture at Glasgow University. Yunus Centre. 13 августи 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 октябри 2017.
  52. ↑ Romanes Lecture. University of Oxford.
  53. ↑ Muhammad Yunus Google+ Statistics. Socialstatistics.com. 13 августи 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 6 августи 2012.
  54. ↑ Parliament with honest, efficient must for development, The New Nation (21 March 2006). Бойгонӣ шудааст 29 сентябри 2007  сол. Проверено 22 августи 2007.
  55. ↑ Yunus not willing to be caretaker chief, The Daily Star (18 October 2006). Проверено 18 августи 2007.
  56. ↑ Yunus seeks people's views on floating political party, The Daily Star (12 February 2007). Бойгонӣ шудааст 19 Январ 2016  сол. Проверено 18 августи 2007.
  57. ↑ Siddique. Bangladesh Nobel Laureate Announces His Political Party's Name, All Headline News (18 February 2007). Бойгонӣ шудааст 20 феврали 2007  сол. Проверено 18 августи 2007.
  58. ↑ 'I will do politics of unity': Yunus names his party Nagorik Shakti, The New Nation (12 February 2007). Бойгонӣ шудааст 27 сентябри 2007  сол. Проверено 18 августи 2007.
  59. ↑ Mustafa. Bangladesh at a crossroads, BBC News (5 April 2007). Проверено 18 августи 2007. «At first glance, the current state of Bangladesh appears to be a paradox: a country under a state of emergency, but where the general public seem quite content.».
  60. ↑ 60.0 60.1 Yunus drops plans to enter politics, Al Jazeera (3 May 2007). Проверено 18 августи 2007.
  61. ↑ Nelson Mandela and Desmond Tutu announce The Elders, TheElders.org (18 July 2007). Бойгонӣ шудааст 2 октябри 2013  сол. Проверено 1 май 2013.
  62. ↑ Mandela joins 'Elders' on turning 89, NBC News (20 July 2007). Проверено 24 августи 2007.
  63. ↑ Muhammad Yunus steps down, TheElders.org (21 September 2009). Бойгонӣ шудааст 13 май 2013  сол. Проверено 1 май 2013.
  64. ↑ Jobs, Justice and Equity: Seizing opportunities in times of global change. Africa Progress Panel (May 2012). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 Январ 2013.
  65. ↑ SNV Netherlands Development Organisation establishes International Advisory Board. Snvworld.org (8 July 2009). 12 марти 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 июли 2011.
  66. ↑ Commissionners. Broadbandcommission.org. 12 марти 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 14 май 2010.
  67. ↑ High-Level Commission on Health Employment and Economic Growth — Commissioners World Health Organization.
  68. ↑ Yunus suggests 7-point proposal for resolving Rohingya crisis, The Daily Star (12 September 2017).
  69. ↑ ‘Celebrations All Over’: Bangladesh Nobel Laureate Muhammad Yunus Lauds Student Protests, Says Anger Against Hasina Erupted(англ.). News18 (5 August 2024). 11 августи 2024 санҷида шуд.
  70. ↑ Muhammad Yunus to lead Bangladesh interim government(англ.). Al Jazeera. 11 августи 2024 санҷида шуд.
  71. ↑ Star Digital Report. Yunus-led interim govt sworn in(англ.). The Daily Star (8 August 2024). 11 августи 2024 санҷида шуд.
  72. ↑ 72.0 72.1 Ahmed. Nobel-winning microcredit bank comes under scrutiny, CNN (14 January 2011). Проверено 9 марти 2011.
  73. ↑ Huge support for Yunus, The Daily Star (18 February 2011). Проверено 9 марти 2011.
  74. ↑ Bangladesh Nobel winner Yunus should 'stay away' (15 February 2011). Бойгонӣ шудааст 25 май 2012  сол. Проверено 10 марти 2011.
  75. ↑ Polgreen. Bangladesh Inspects Grameen Bank and Muhammad Yunus, The New York Times (29 January 2011).
  76. ↑ Bangladesh Trying To Fire Muhammad Yunus, Nobel Laureate, From Microlender Grameen, HuffPost (2 March 2011). Проверено 9 марти 2011.
  77. ↑ Statement of Grameen Bank. Grameen. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 11 июли 2011.
  78. ↑ Yunus files writ petition against his removal, bdnews24.com (3 March 2011). Проверено 9 марти 2011.
  79. ↑ Another writ petition filed challenging govt decision, The Daily Star (3 March 2011). Проверено 9 марти 2011.
  80. ↑ US senator Kerry 'deeply concerned' at Yunus removal, Daily Nation (5 March 2011). Проверено 29 июни 2017.
  81. ↑ Alam. Thousands in Bangladesh protest at Yunus sacking, Yahoo News (5 March 2011). Проверено 28 марти 2011.
  82. ↑ Bangladesh judge confirms Yunus sacking, Business Recorder (8 March 2011). Проверено 9 марти 2011.
  83. ↑ Kashyap. SKS IPO Opens Today, Reactions Mixed. Microfinance Insights (28 July 2010). 9 марти 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 31 июли 2010.
  84. ↑ Epstein. Compartamos: From Nonprofit to Profit, Bloomberg BusinessWeek (13 December 2007). Проверено 9 марти 2011.
  85. ↑ The need for a balanced development policy, The Morung Express. Бойгонӣ шудааст 30 октябри 2017  сол. Проверено 10 марти 2011.
  86. ↑ Profit-focused MFIs are loan sharks: Yunus, The Times of India (21 February 2011). Проверено 10 марти 2011.
  87. ↑ Sacrificing Microcredit for Megaprofits. Yunus Centre. 10 марти 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 феврали 2011.
  88. ↑ Kinetz. SKS Launches India's First Microfinance IPO, Bloomberg Businessweek (28 July 2010). Проверено 10 марти 2011.
  89. ↑ Bahree. A Big Split Over Microfinance, Forbes (11 October 2010). Проверено 10 марти 2011.
  90. ↑ Quick: What's the Grameen Bank's Interest Rate?. Center For Global Development.
  91. ↑ Microcredit or Macrowelfare: The Myth of Grameen. Mises Institute. 21 марти 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 8 ноябри 2014.
  92. ↑ Fontaine. Haro sur le " banquier des pauvres "(фр.). Désirs d'Afrique (3 February 2011). 10 марти 2011 санҷида шуд.
  93. ↑ Social Entrepreneurs Impact World Leaders. Schwab Foundation for Social Entrepreneurship (25 January 2011). 10 марти 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 феврали 2011.
  94. ↑ Hafez Ahmed. Prof Yunus appears in court today. Newstoday.com.bd. 10 марти 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 марти 2021.
  95. ↑ 95.0 95.1 95.2 Grameen's Muhammad Yunus in court for defamation case, BBC News (18 January 2011). Проверено 10 марти 2011.
  96. ↑ Jason Burke. Microfinance guru Muhammad Yunus faces removal from Grameen Bank, The Guardian (21 February 2011). Проверено 10 марти 2011.
  97. ↑ Farid Ahmed. Bangladeshi Nobel laureate faces fresh legal trouble at home, CNN (28 January 2011). Проверено 12 марти 2011.
  98. ↑ Contaminated yoghurt lands Yunus in dock, Deccan Chronicle (28 January 2011). Бойгонӣ шудааст 13 феврали 2011  сол. Проверено 12 марти 2011.
  99. ↑ Bunting. Is microfinance a neoliberal fairytale?, The Guardian (9 March 2011). Проверено 9 марти 2011.
  100. ↑ The never-ending trial of Muhammad Yunus, The Times of India (19 September 2013). Проверено 8 июли 2015.
  101. ↑ Yunus slams 'destruction' of Grameen, Dawn (7 November 2013). Проверено 8 июли 2015.
  102. ↑ Microfinance guru Muhammad Yunus faces removal from Grameen Bank, The Guardian. Проверено 8 июли 2015.
  103. ↑ Muhammad Yunus Accused of Tax Evasion, Bangladesh To Take Legal Action Against Nobel Laureate, HuffPost. Бойгонӣ шудааст 14 сентябри 2013  сол. Проверено 8 июли 2015.
  104. ↑ 104.0 104.1 Bornstein. Beyond Profit: A Talk With Muhammad Yunus. Opinionator (17 April 2013). 8 июли 2015 санҷида шуд.
  105. ↑ Bornstein. An Attack on Grameen Bank, and the Cause of Women. Opinionator (22 August 2012). 8 июли 2015 санҷида шуд.
  106. ↑ Nolan. Did 'Hingsha' Do In a Nobel Prize Winner?. The 6th Floor (9 March 2011). 8 июли 2015 санҷида шуд.
  107. ↑ Sengupta. A Nobel Prizewinner's Hat Alters the Political Ring in Bangladesh, The New York Times (19 February 2007). Проверено 8 июли 2015.
  108. ↑ Farid Ahmed. Bangladesh asked to find a compromise to end bank crisis, CNN. Проверено 8 июли 2015.
  109. ↑ Southall. Obama to Award Medals of Freedom to 16. The Caucus (30 July 2009). 8 июли 2015 санҷида шуд.
  110. ↑ Nobel laureate Yunus loses fight to keep job at microlender. USA Today. 8 июли 2015 санҷида шуд.
  111. ↑ Необходимо задать параметр title= в шаблоне {{cite news}}.
  112. ↑ Bhuiyan. Professor Yunus: Grameen Bank and Bangladeshi politics, Daily Sun. Бойгонӣ шудааст 10 ноябри 2013  сол.
  113. ↑ Bangladesh government's religious body targets Nobel winner Yunus, Dawn (24 October 2013). Проверено 8 июли 2015.
  114. ↑ Bangladesh: Corruption Allegations Against Muhammad Yunus (Taken Question). state.gov. 8 июли 2015 санҷида шуд.
  115. ↑ Vikas Bajaj. A Hostile Bank Takeover. Taking Note. The New York Times (13 November 2013). 6 августи 2016 санҷида шуд.
  116. ↑ Home – FATHER OF BENGALEE NATION. bangabandhuporisad.webs.com. 8 июли 2015 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 июли 2015.
  117. ↑ Middle Tennessee State University | Middle Tennessee State University. mtsu.edu. 8 июли 2015 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 марти 2022.
  118. ↑ The role of Muhammad Yunus in the Bangladesh Liberation War and thereafter, The Financial Express. Проверено 8 июли 2015.
  119. ↑ Yunus on Congressional medal, bdnews24.com. Проверено 8 июли 2015.
  120. ↑ Yunus names his political party Nagorik Shakti, bdnews24.com. Проверено 8 июли 2015.
  121. ↑ 121.0 121.1 121.2 Bangladesh Takes Aim at Grameen Bank, The New York Times (6 August 2013). Проверено 8 июли 2015.
  122. ↑ Необходимо задать параметр title= в шаблоне {{cite news}}.
  123. ↑ Bari, R. (2011). Grameen Social Business Model: A Manifesto for Proletariat Revolution. AuthorHouse. p. 158. ISBN 9781468565652. Retrieved 8 July 2015. 
  124. ↑ It is NOT Moeen, Stupid! | In the Middle of Nowhere. rumiahmed.wordpress.com (9 January 2008). 8 июли 2015 санҷида шуд.
  125. ↑ Dr Fakhruddin caretaker head of Bangladesh. Oneindia (12 January 2007). 8 июли 2015 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 Декабри 2013.
  126. ↑ Usurers up in arms to usurp politics, Hasina tells cultural activists, bdnews24.com (17 February 2007). Проверено 8 июли 2015.
  127. ↑ The Micro Debt (2011). IMDb. 8 июли 2015 санҷида шуд.
  128. ↑ Caught in Micro debt – Dr. Yunus siphoned TK 7bn for poor. mygoldenbengal.wordpress.com (2 February 2013). 8 июли 2015 санҷида шуд.
  129. ↑ Letter to Mr. Alex Counts. 28 ноябри 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 3 Декабри 2013.
  130. ↑ A person is innocent until found guilty, The Daily Star (11 December 2010). Бойгонӣ шудааст 9 июли 2015  сол. Проверено 8 июли 2015.
  131. ↑ Removal of Muhammad Yunus and the impact on the poor | ONE. one.org. 8 июли 2015 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 июли 2015.
  132. ↑ 7 GB cos enjoyed 'unlawful' tax exemption: NBR, New Age. Бойгонӣ шудааст 19 сентябри 2013  сол. Проверено 8 июли 2015.
  133. ↑ Yunus secures bail in Shakti Doi adulteration case. Бойгонӣ шудааст 3 Декабри 2013  сол. Проверено 8 июли 2015.
  134. ↑ Employees protest change in GB law, The Daily Star (7 November 2013).
  135. ↑ GB staff give govt 15 days to make Yunus bank's chair, New Age. Бойгонӣ шудааст 3 Декабри 2013  сол. Проверено 8 июли 2015.
  136. ↑ Yunus removal upheld, The Daily Star. Бойгонӣ шудааст 9 июли 2015  сол. Проверено 8 июли 2015.
  137. ↑ Bangladesh chides Clinton for microlender comments, CNN. Проверено 8 июли 2015.
  138. ↑ Bangladesh Supreme Court rejects Dr. Yunus' appeal, The Hindu. Проверено 8 июли 2015.
  139. ↑ US worried over Grameen Bank future, bdnews24.com. Бойгонӣ шудааст 10 июли 2015  сол. Проверено 8 июли 2015.
  140. ↑ Microfinance pioneer Muhammad Yunus accused of tax evasion, The Guardian. Проверено 8 июли 2015.
  141. ↑ Bangladesh: Nobel laureate Muhammad Yunus faces tax probe, BBC News. Проверено 8 июли 2015.
  142. ↑ Grameen Bank Faces Greater Controls, The Wall Street Journal. Проверено 8 июли 2015.
  143. ↑ Rahman. Vote for parties that will return old GB, The Daily Star (8 November 2013).
  144. ↑ Passing of Grameen Bank Act, 2013, The Daily Star (8 November 2013).
  145. ↑ JS passes Grameen Bank law, The Daily Star (5 November 2013).
  146. ↑ Monica Yunus, Soprano (asp). Biography. VoxPagel.com. 2 сентябри 2007 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 27 Январ 2007.
  147. ↑ History Center for Mass Education in Science (en-US). 10 июли 2019 санҷида шуд.
  148. ↑ Muhammad Jahangir passes away(англ.), The Daily Star (10 July 2019). Проверено 10 июли 2019.
  149. ↑ 25 Most Influential. Nightly Business Report. PBS. 13 августи 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 1 августи 2008.
  150. ↑ Dr Yonus awarded Golden Biatec 2008, The Financial Express (13 October 2010).

Пайвандҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Муҳаммад_Юнус&oldid=1412925"