Binabago ang Mga Bisaya (seksiyon)

==Kasaysayan==

===Panahong Klasikal===
[[File:Joangan, or the Spanish-built Joanga.jpg|thumb|Paglalarawan noong ika-17 siglo ng Espanyang ''joangan'' mula sa ''Historia de las islas e indios de Bisayas'' (1668) ni [[Francisco Ignacio Alcina]]<ref name="alcina">{{cite book|author=Francisco Ignacio Alcina|title =Historia de las islas e indios de Bisayas|year =1668|url =https://trove.nla.gov.au/work/21366897?selectedversion=NBD197673}}</ref>]]
Unang nakaenkwentro ang mga Bisaya ng [[Mundong Kanluranin|Kanluraning Sibilasyon]] noong dumating si [[Ferdinand Magellan]], isang [[Mga Portuges|Portuges]] na manggagalugad, sa pulo ng [[Homonhon]], [[Silangang Samar]] noong 1521.<ref>{{cite journal |last=Bernad |first=Miguel |date=2002 |title=Butuan or Limasawa? The site of the first mass in the Philippines: A reexamination of the evidence |url=http://journals.ateneo.edu/ojs/index.php/budhi/article/viewFile/582/579 |journal= |publisher=Budhi |volume=3 |issue=6 |pages=133–166 |accessdate=17 April 2014 |archive-date=16 Abril 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140416211038/http://journals.ateneo.edu/ojs/index.php/budhi/article/viewFile/582/579 |url-status=dead }}</ref> Naging bahagi ang Kabisayaan ng [[Imperyong Kastila|kolonyang Kastila ng Pilipinas]] at naging magkaugnay ang kasaysayan ng mga Bisaya sa kasaysayan ng Pilipinas. Sa tatlong siglo ng pakikipag-ugnayan sa [[Imperyong Kastila]] sa pamamagitan ng [[Bireynato ng Bagong Espanya|Mehiko]] at [[Estados Unidos]], nakikibahagi ang mga kapuluan ngayon sa isang kultura<ref>{{cite news|author=Cebu Daily News |newspaper=Inquirer.net |url=http://globalnation.inquirer.net/cebudailynews/opinion/view/20090226-191144/One-Visayas-is-here |date=2009-02-26 |accessdate=2013-12-28 |title=One Visayas is here! |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091216182325/http://globalnation.inquirer.net/cebudailynews/opinion/view/20090226-191144/One-Visayas-is-here |archivedate=December 16, 2009 }}</ref> na konektado sa dagat<ref>{{cite web |author=Nath Hermosa |date=2011-08-24 |title=A Visayan reading of a Luzon artifact |url=http://imphscience.wordpress.com/2011/08/24/a-visayan-reading-of-a-luzon-artifact/ |accessdate=2013-12-28}}</ref> na kalaunan ay nabuo mula sa paghahalo ng mga impluwensya ng [[Mga Austronesyo|katutubong Bisaya ng kapatagan]], [[Tsinong Han]], [[Mga Indiano|Indyano]], Hispaniko, at Amerikano.

=== Pananakop ng mga Kastila ===
Nagtakda ang ika-16 na siglo sa pasimula ng Pagsasakristiyano ng mga Bisaya, noong binyag ni [[Raha Humabon]] at halos 800 katutubong Sebwano. Ginugunita ang Pagsasakristiyano ng mga Bisaya at Pilipino sa pangkalahatan, sa pamamagitan ng Pistang [[Ati-Atihan]] ng [[Aklan]], Pistang [[Dinagyang]] ng [[Iloilo]], at kapistahang [[Sinulog]] ng [[Santo Niño de Cebu]], ang kayumangging paglalarawan ng batang Hesus na ibinigay ni Magellan sa asawa ni Raha Humabon, Hara Amihan (bininyagan bilang si Reyna Juana). Pagsapit ng ika-17 siglo, nakilahok na ang mga Bisaya sa mga relihiyosong misyon. Noong 1672, kapwa pinaslang si [[Pedro Calungsod]], isang binatilyong katutubong Bisayang katekista, at [[Diego Luis de San Vitores]], isang Kastilang prayle, sa [[Guam]] noong kanilang misyon upang ipangaral ang Kristiyanismo sa mga [[Chamorro people|Chamorro]].<ref>{{cite web|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/278788/pinoyabroad/worldfeatures/a-primer-life-and-works-of-blessed-pedro-calungsod|title=A primer: Life and works of Blessed Pedro Calungsod|author1=Medina, A.|author2=Pulumbarit V.|date=18 October 2012|accessdate=18 April 2015}}</ref>
[[File:Water carriers in Iloilo, 1899.jpg|thumb|left|Mga tagaigib ng tubig sa [[Iloilo]], s. 1899]]

Sa katapusan ng ika-19 na siglo, humina ang [[Imperyong Kastila|Imperryong Kastila]] pagkatapos ng mga serye ng digmaan laban sa kanyang mga [[Spanish American wars of independence|Amerikanong kolonya]]. Pinaunlad ng pagbugso ng mga makabagaong ideya mula sa kabihasnan salamat sa liberisasyon ng kalakal ng [[Bourbon Spain|Espanyang Bourbon]] ang medyo mas malaking populasyon ng nakiririwasa na tinatawag na mga [[Ilustrado]] o "mga Naliwanagan." Kalaunan, naging insentibo ito para sa bagong henerasyon ng mga edukadong tagapangitain sa pulitika upang tuparin ang kanilang mga pangarap ng kalayaan mula sa tatlong siglo ng pamamahalang kolonyal. Bisaya ang mga iilang kilalang pinuno ng [[Himagsikang Pilipino]] sa huling bahagi ng ika-19 na siglo. Kabilang sa mga pinuno ng Kilusang Propaganda si [[Graciano López Jaena]], ang [[Hiligaynon people|Ilonggo]] na nagtatag ng ''[[La Solidaridad]]'' (Ang Pagkakaisa), isang propagandistang publikasyon. Sa Bisayang teatro ng Himagsikan, namuno si Pantaleón Villegas (mas kilala bilang si [[León Kilat]]) ang himagsikang Sebwano sas [[Labanan ng Tres de Abril|Labanan ng ''Tres de Abril'']] (Abril 3). Ang isa sa kanyang mga kahalili, si [[Arcadio Maxilom]], ay isang tanyag na heneral sa pagsasakalayaan ng [[Cebu]].<ref>''The War against the Americans: Resistance and Collahoration in Cebu'' RB Mojares – 1999 – Quezon City: Ateneo de Manila University Press</ref> Kaagahan sa 1897, nakipaglaban ang [[Aklan]] sa mga Kastila, na sina Francisco Castillo at Candido Iban ang nasa timon. Kapwa silang pinatay pagkatapos ng nabigong pagsalakay.<ref>{{cite web|url=http://www.admu.edu.ph/offices/mirlab/panublion/r6_aklantour.html |title=Aklan |accessdate=8 September 2012 |author=Panubilon |date=12 June 2003 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120504200713/http://www.admu.edu.ph/offices/mirlab/panublion/r6_aklantour.html |archivedate=May 4, 2012 }}</ref> Namuno sina [[Martin Delgado]] at [[Juan Araneta]] sa himagsikan sa kapitbahay na [[Iloilo]]. Nang may tulong ni [[Aniceto Lacson]], pinalaya ang [[Negros Occidental]] habang pinalay ang [[Negros Oriental]] ni Diego de la Viña. Tatawagin ang ikalawa bilang [[Himagsikang Negros]] o ang ''[[Cinco de Noviembre]]''.<ref>{{cite web |url=http://www.godumaguete.com/history-of-negros-oriental.html |title=A brief history of Negros Occidental |accessdate=8 September 2012 |author=Go Dumaguete! |year=2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121208022056/http://www.godumaguete.com/history-of-negros-oriental.html |archivedate=8 December 2012 }}</ref> Namuno ang mga kilusan sa [[Capiz province|Capiz]] ni Esteban Contreras nang may tulong ni Alejandro Balgos, Santiago Bellosillo at mga iba pang Ilustrado.<ref>{{Cite journal |author=Clavel, Leothiny |year=1995 |title=Philippine Revolution in Capiz |journal=Diliman Review |volume=43 |issue=3–4 |pages=27–28 }}</ref><ref>{{cite news |author=Funtecha, H. F. |title=The great triumvirate of Capiz |url=http://www.thenewstoday.info/2009/05/15/the.great.triumvirate.of.capiz.html |newspaper=The News Today |date=15 May 2009 |accessdate=8 September 2012}}</ref> Samantala, pinangunahan ni Leandro Locsin Fullon ang pagsasakalayaan ng [[Antique]].<ref>[http://philippinelaw.info/statutes/bp309.html] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130321183510/http://philippinelaw.info/statutes/bp309.html|date=March 21, 2013}}</ref> Karamihan ng mga rebolusyonaryo ang magpapatuloy sa laban ng kalayaan hanggang [[Digmaang Pilipino–Amerikano]]. Nagkaroon din ng di-ganoong narinig at panandaliang paghihimagsik na tinatawag na Himagsikang Igbaong na naganap sa Igbaong, Antique na hinantong nina Maximo at Gregorio Palmero. Gayunpaman, naganyak itong paghihimagsik ng [[secularism|sekularismo]] dahil humiyaw sila para sa mas [[syncretic|sinkretikong]] anyo ng relihiyon batay sa mga Bisayang tradisyong animista at Kristiyanismo.<ref>{{cite news |first=Henry |last=Funtecha |title=The Babaylan-led revolt in Igbaong, Antique |url=http://www.thenewstoday.info/2007/03/16/the.babaylan.led.revolt.in.igbaong.antique.html |newspaper=The News Today |date=16 May 2007 |accessdate=8 September 2012}}</ref>