Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Vikipedi

Yunan mitolojisi

Antik Yunanların oluşturduğu mitlerden oluşan mitoloji

Yunan mitolojisi, Antik Yunanistan'da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki söylence ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin gövdesini oluşturmaktadır. Günümüzde, bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hâllerinden alıyoruz. Tarihçiler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için o dönemin sanatındaki ipuçlarını bile toplar.

Antik sanatta resmedilen Yunan mitolojisinden sahneler. Soldan sağa, yukarıdan aşağıya: Afrodit'in doğuşu, Dionysus ve Silenos ile cümbüş, Afrodit için kithara çalan Adonis, Herakles Lernaean Hydra'yı katletiyor, Kolkis ejderhası Athena'nın huzurunda Jason‘ı kusarken, Hermes annesi Maia ile, Truva Atı ve Odysseus'un gemisi sirenler adasını geçerken
Yunan üçlüsü ve Dünya'nın üç krallığının dağılımı: Zeus Tanrı (Gökyüzü), Poseidon (Denizler ve okyanuslar) ve Hades (Yeraltı). Teoriler (küçük tanrılar) bu üçlünün çocuklarıdır.

Genel olarak Yunan mitolojisi Yakın Doğu ve birçok Avrupa mitolojisini etkilemiştir. Yunan Tanrılarının her biri Romalılar tarafından kabul görmüş ve farklı isimler kullanılmıştır. Roma mitolojisi neredeyse tamamen Yunan mitolojisini baz almıştır. Yunan mitolojisindeki çoğu efsaneler de insan şeklindedir. Yunan tanrılarının yaratılış hikâyeleri seçilmiş 12 tanrı (bu 12 tanrı, 4 kadın ve 8 erkekten oluşmaktadır.) Olimpos Dağı'nda otururlar, her şey Olymposlu Tanrılarla Titanların savaşlarıyla başlar ve Olymposluların zaferiyle son bulur. Savaştan sonra Titanlar cezalandırılır. Gaia, Khaos (Khaos zaten Titanlar tarafından yok edilmişti.), Phoebe ve Kronos gibi Titanlar Tartarus'a gönderilir (Tartoros bir titan fakat Tartarus sonsuzluğa kadar giden bir yeraltı yeridir.). Tartarus'ta sonsuza kadar süren bir cezaya Olimpos Tanrıları tarafından bırakılır. Yerküreyi taşımak ile cezalandırılan Atlas gibi, bununla birlikte Titanlardan Olimposluların yanına geçen Titan tanrıları da vardır (örn. Prometheus). Yunan Tanrıları dünyayı Olympos Dağının tepesindeki bulutların üzerinden idare ederler. Toplamda 12 Tanrı bulunur. Bu 12 sayısı hiç bozulmaz, bir tanrı eklenirse bir başkası bu listeden çıkar. Örneğin Dionysos pantheona dahil olduğunda Hestia Olimpos'tan ayrılmıştır. Şimşeklerin efendisi Zeus nice savaşlar vererek yönetimi babası Kronos ve onun yardakçıları titanların elinden almış, 3 erkek kardeşiyle dünyayı bölüşmüştür. Çekilen kuraya göre gökyüzü Zeus'a, denizler Poseidon'a, yeraltı da Hades'e düşer. Herkes görev dağılımından sonra Olimpos'a çıkar ve dünyayı yönetmeye başlarlar ama Olimpos'un ve Olimpos tanrılarının kralı Zeus'tur.

Exekias tarafından yapılmış Aşil ve Penthesileia, yakl. İÖ 540, British Museum, Londra

Kaynaklar

değiştir

Yunan mitolojisi bugün öncelikle Yunan edebiyatı ve görsel medyadaki Geometrik dönem ile y. 900 BC ila y. 800 BC ve sonrasıdır.[1]:200 Aslında, edebi ve arkeolojik kaynaklar bütünleşir, bazen birbirini destekler, bazen de çatışır; Ancak, birçok durumda, bu veri külliyatının varlığı, Yunan mitolojisinin birçok unsurunun güçlü olgusal ve tarihsel köklerine sahip olduğunun güçlü bir göstergesidir.[2]

Edebi kaynaklar

değiştir

Mitolojik anlatım, Yunan edebiyatının hemen hemen her türünde önemli bir rol oynar. Ancak, Yunan antik döneminden günümüze kalan tek genel mitografik el kitabı, Sahte-Apollodorus'un Kütüphane'siydi. Bu çalışma, şairlerin çelişkili hikâyelerini uzlaştırmaya çalışır ve geleneksel Yunan mitolojisi ile kahramanlık efsanelerini kapsamlı olarak özetler.[3]:1 Atinalı Apollodoros MÖ 180-125 arasında yaşadı ve bu konuların çoğu hakkında yazdı. Yazıları koleksiyonun temelini oluşturmuş olabilir; ancak, "Kütüphane", ölümünden çok sonra meydana gelen olayları tartışır, dolayısıyla adı Taklit-Apollodorus‘dur.

 
1868’de, Gustave Moreau tarafından yapılan Prometheus tablosu. Prometheus efsanesi ilk önce Hesiodos tarafından doğrulandı ve daha sonra muhtemelen Aeschylus tarafından Zincire Vurulmuş Prometheus (oyun), Zincirsiz Prometheus (Aeschylus) ve Prometheus Pyrphoros 'dan oluşan trajik oyun üçlemesinin temelini oluşturdu.

En eski edebi kaynaklar arasında Homeros'un iki destansı şiiri İlyada ve Odysseia vardır. Diğer şairler Epik Döngü'yü tamamladı, ancak bu daha sonraki ve daha küçük şiirler şimdi neredeyse tamamen kayboldu. Geleneksel isimlerine rağmen Homerik İlahiler ‘in Homeros ile doğrudan bağlantısı yoktur. En eskileri, sözde Lirik çağ'ın önceki bölümünden koro ilahileridir.[4]:7

Homeros'un olası çağdaşı olan Hesiodos, Theogonia (Tanrıların Kökeni) adlı eserinde tanrıların soy kütüklerini, halk hikayelerini ve etiyolojik efsanelerini ayrıntılı şekilde anlatarak dünyanın yaratılışını, tanrıların kökenini, Titanlar ve Devler gibi en eski Yunan efsanelerini tam olarak açıklar.

Hesiod'un çiftçilik hayatı hakkında öğretici bir şiir olan İşler ve Günler, Prometheus, Pandora ve “İnsanın Çağları” efsanelerini de içerir. Şair, tanrıları tarafından daha da tehlikeli hale getirilen tehlikeli bir dünyada başarılı olmanın en iyi yolunu önerir.[5]

Lirik şairler genellikle konularını efsanelerden aldılar ancak eserleri giderek daha az anlatılı ve daha imalı hâle geldi.

Pindaros, Bacchylides ve Simonides dahil olmak üzere Yunan lirik şairleri ve Theocritus ve Bion gibi pastoral şairler, bireysel mitolojik olaylarla ilgilidir.[6]:xii

Mitoloji klasik Atina draması‘nın merkeziydi. Trajik oyun yazarları Aeschylus, Sophocles ve Euripides olay örgülerinin çoğunu kahramanlar çağı ve Truva Savaşı efsanelerinden aldılar. Büyük trajik öykülerin çoğu (örneğin Agamemnon ve çocukları, Oedipus, Jason, Medea, vb.) bu trajedilerde klasik biçimlerini aldı. Komik oyun yazarı Aristofanes ayrıca Kuşlar ve Kurbağalarda efsaneleri kullandı.[4]:8

Tarihçiler Herodot ve Diodorus Siculus ve coğrafyacılar Pausanias ve Strabo, Yunan dünyasında dolaşıp ve duydukları hikâyeleri kaydederek, birçok yerel mitoloji ve efsaneleri genellikle az bilinen alternatif versiyonlarıyla sundu.[7] Özellikle Herodot, çeşitli gelenekleri araştırdı ve Yunanistan ile doğu arasındaki çatışmalarda tarihi ya da mitolojik kökenleri buldu.[8] Herodot, kökeni ve farklı kültürel kavramların harmanlanmasını bağdaştırmaya çalıştı.

Helenistik ve Roma çağlarının şiiri, öncelikle kült egzersizinden daha ziyade edebi bir besteden oluşur. Ancak, aksi takdirde kaybolacak birçok önemli ayrıntıyı içerir. Bu kategori aşağıdaki yazarların çalışmalarını içerir:

  1. Romalı şairler Ovid, Statius, Valerius Flaccus, Seneca ve Virgil ile Servius'un yorumu.
  2. Geç Antik Çağ‘ın Yunan şairleri: Nonnus, Antoninus Liberalis ve Quintus Smyrnaeus.
  3. Helenistik dönem Yunan şairleri: Rodoslu Apollonius, Kallimahos, Sözde-Eratosthenes ve Parthenius.

Aynı dönemlerden mitlere atıfta bulunan nesir yazarları arasında Apuleius, Petronius, Lollianus ve Heliodoros sayılabilir.

Şiirsel olmayan diğer iki önemli kaynak, Romalı yazar tarzındaki Taklit-Hyginus, Yaşlı Philostratus ve Genç Philostratus‘un Hayalleri ve Callistratus'un Açıklamaları adlı "Fabulae" ve "Astronomica" ‘dır.

Son olarak, birkaç Bizanslı Yunan yazar, daha önce Yunan eserlerinden çokça türetilmiş ama artık kayıp olan mitolojinin önemli ayrıntılarını verir. Bu efsane koruyucularının arasında Arnobius, İskenderiyeli Hesychius, Suda 'nın yazarı, John Tzetzes ve Selanik'li Eustathius vardır. Genellikle mitolojiyi Hristiyan bakış açısıyla ele almışlardır.[9]

Arkeolojik kaynaklar

değiştir
 
Romalı şair Virgil, burada beşinci yüzyıldan kalma el yazması Vergilius Romanusta resmedilmiştir, yazılarının çoğunda Yunan mitolojisinin ayrıntılarını korumuştur.

On dokuzuncu yüzyılda Alman amatör arkeolog Heinrich Schliemann tarafından Miken uygarlığı'nın keşfi ve İngiliz arkeolog Arthur Evans tarafından yirminci yüzyılda Girit'te Minos medeniyeti'nın keşfi, Homeros destanları hakkındaki birçok sorunun açıklanmasına yardım etti, tanrılar ve kahramanlar hakkında da birçok mitolojik ayrıntıya arkeolojik kanıt sağladı. Ne yazık ki, Miken ve Minos bölgelerindeki efsaneler ve ritüeller hakkındaki kanıtlar, tanrıların ve kahramanların belirli isimleri geçici olarak tanımlanmış olmasına rağmen Linear B yazısı (hem Girit'te hem de Yunanistan anakarasındaki eski bir Yunanca biçim) esasen envanterleri kaydetmede kullanıldığından tamamen anıtsaldır.[5]

MÖ 8. yüzyıl çanak çömleğinin üzerindeki geometrik tasarımlar, Truva döngüsünden ve Herakles'in maceralarından sahneleri betimler.[10] Efsanelerin bu görsel temsilleri iki nedenden dolayı önemlidir. Birinci neden, birçok Yunan efsanesi, edebi kaynaklardan daha önce vazoların üzerine işlenmiştir: Örneğin, Herakles'in on iki çalışmasından yalnızca Cerberus serüveni çağdaş bir edebi metinde gerçekleşir.[11] İkinci neden, görsel kaynaklar bazen mevcut herhangi bir edebi kaynakta kanıtlanmayan efsaneleri veya efsanevi sahneleri temsil eder. Bazı durumlarda geometrik sanatta bir efsanenin bilinen ilk temsili, geç arkaik şiirdeki bilinen ilk temsilinden birkaç yüzyıl önce gelir.[1] Arkaik dönem (MÖ 750-500), Klasik (MÖ 480-323) ve Helenistik (MÖ 323-146) dönemlerinde, Homerik ve diğer çeşitli mitolojik sahneler belirir ve mevcut edebi kanıtları tamamlar.

Dünyanın kökenleri ve tanrılar

değiştir
 
Amor Vincit Omnia (Aşk Her Şeyi Fetheder), aşk tanrısı Eros'un bir tasviri. Michelangelo Merisi da Caravaggio tarafından, yaklaşık 1601–1602.

Yunan mitolojisine göre başlangıçta Khaos vardı.[12] Yunanca anlamı açık ya da boşluk olan[13] Khaos, Hesiodos'a göre sonsuz bir boşluktur. Bu boşluktan ilkin Gaia doğar, sonrasında Ölüler Ülkesi'nin en derin yeri Tartaros; daha sonra Eros (bazı kaynaklara göre Afrodit'in oğlu);[14] sonra yeraltı karanlığını simgeleyen Erebos ve yeryüzü karanlığını simgeleyen Nyks (Gece) doğar.[15][16]

 
Khaos

Hesiodos'un Thegonia'sında Khaos ve sonrasında olanları şöyle anlatır:

Khaos'tu hepsinden önce var olan,
sonra geniş göğüslü Gaia, Ana Toprak,
sürekli, sağlam tabanı bütün ölümsüzlerin,
onlar ki tepelerinde otururlar karlı Olympos'un
ve yol yol toprağin dibindeki karanlık Tartaros'ta...
Khaos'tan Erebos ve kara Gece doğdu,
Gecedense Esir ve Günışığı doğdu,
Erebos'la sevişip birleşmesinden.[17]
 
Gaia, Anselm Feuerbach (1875)
 
Uranos ve Gaia

Düzensiz boşluktan çıktıktan sonra Gaia bir başına Uranos (Gök) ve Pontos'u (Deniz) doğurur, dağları yaratır.[18] Ardından oğulları Uranos ve Pontos ile birleşir ve yaratılan evreni tanrısal varlıklar ile doldurur.[19]

İlkin Uranos ile birleşir. Bu birleşmeden altı erkek: Okeanos, Koios, Krios, Hyperion, İapetos, Kronos altı dişi: Theia, Rhea, Themis, Phoebe, Tethys ve Mnemosyne olmak üzeri on iki tane titan,[20] Türkçeye tepegöz[21] olarak çevrilen ve tanrılara benzeyen üç Kyklop: Brontes (Gök gürültüsü), Steropes (Şimşek), Arges (Yıldırım)[22] ve yüz kollu olarak anılan Hekatonkheirler: Kottos, Briareus, Gyes doğdu.[23][24]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gaia
 
Uranos
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Okeanos
 
 
Krios
 
 
İapetos
 
 
Rhea
 
 
Mnemosyne
 
 
Tethys
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Koios
 
Hyperion
 
Theia
 
Themis
 
Phoebe
 
Kronos
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Titanlar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Brontes
 
Steropes
 
Arges
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kykloplar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kottos
 
Briareus
 
Gyes
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 Hekatonkheirler
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Annesi Gaia ile Pontos'un birleşiminden deniz tanrıları ve tanrıçaları oluşur.[25]

Nereus,Phorkys,Thaumas, Toprak Ana ve Deniz'in üç oğlu, Eurybia ve Keto iki kızıdır.[26][27][28]

 
Pontos
 
 
 
 
 
 
Gaia
 
Pontos
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nereus
 
Thaumas
 
Phorkys
 
Keto
 
Eurybia

Yunan panteonu

değiştir
 
Nymphalar ve Satry

Titanların devrilmesi ile Olymposlu tanrıların başa geçmesinden sonra farklı bir düzen oluşur. Yeni tanrı ve tanrıçalar tayin edilir. Olymposlu on iki büyük tanrı Olimpos Dağı'nda Zeusun gözetimi altında ikâmet eder.[29] Olymposlu tanrıların yanı sıra Yunanlar farklı kırsal tanrılara da inanırdı.

Antik Yunan mitolojisinde tanrılar olağanüstü yeteneklere sahip, hastalıktan etkilenmeyen, sadece bazen olağandışı durumlarda yaralanan, ölümsüz ve ölümsüz olma özelliklerinin yanında nektar ve ambrosia ile beslendikleri için solmayan gençliğe sahiptir.[38]

Çoğu tanrı hayatın belirli yönleriyle ilişkilidir. Örneğin Aphrodite, aşk ve güzellik tanrıçası, Ares, savaş tanrısı, Hades, yeraltı dünyasının hükümdarı, Athena, bilgelik ve savaş tanrıçası, Poseidon, denizin mutlak sahibidir.

Tanrıların ve ölümlülerin çağı

değiştir

Tanrıların yalnız yaşadığı çağ ile insan ilişkilerine ilahi müdahalenin sınırlı olduğu çağ arasında köprü kurma, tanrıların ve ölümlülerin birlikte hareket ettiği bir geçiş çağıydı. Bunlar, grupların daha sonra olduğundan daha özgürce karıştığı dünyanın ilk günleriydi. Bu masalların çoğu daha sonra Ovid'in Dönüşümler ‘inde anlatılır ve genellikle iki konu grubuna ayrılır: aşk hikayeleri ve ceza hikayeleri.

 
Dionysos ile satirler. Brygos Ressamı tarafından resmedilmiş bir çanağın içi, Cabinet des Médailles.

Aşk hikayeleri genellikle ensest ya da ölümlü bir kadının erkek bir tanrı tarafından baştan çıkarılması ya da tecavüz edilmesini içerir ve bu da kahraman çocuklarla sonuçlanır. Hikayeler genellikle tanrılar ve ölümlüler arasındaki ilişkilerin kaçınılması gereken bir şey olduğunu öne sürer; rızaya dayalı ilişkiler bile nadiren mutlu sonla biter.[4]:39 Afrodit'e Homeros İlahisinde olduğu gibi birkaç durumda tanrıçanın Aeneas‘ı yapmak için Ankhises ile yattığı, dişi bir tanrı ölümlü bir erkekle çiftleşir.[39]

İkinci tür (ceza hikayeleri), Prometheus tanrılardan ateşi çaldığında, Tantalus nektarı ve çok lezzetli tanrı yemeği ambrosia’yı Zeus'un masasından çaldığında ve onu- onlara tanrıların sırlarını ifşa eden konuklarına verdiğinde, Prometheus veya Lycaon kurbanı icat ettiğinde, Demeter tarımı ve Gizemlerini Triptolemus' öğrettiğinde veya Marsyas aulos'u icat ettiğinde ve Apollo ile bir müzik yarışmasına girdiğinde olduğu gibi bazı önemli kültürel eserlerin sahiplenilmesini veya icat edilmesini içerir. Ian Morris, Prometheus'un maceralarını "tanrıların tarihi ile insanın tarihi arasında bir yer" olarak değerlendirir.[40]:291

Üçüncü yüzyıla tarihlenen anonim bir papirüs parçası, Dionysos'un yeni tanrıyı tanımasında çok geç kalan Trakya kralı Lycurgus'un ölümden sonraki hayata uzanan ve korkunç cezalarla sonuçlanan cezasını canlı şekilde tasvir eder.[41]:50 Dionysos'un kültünü Trakya'da kurmak için geliş öyküsü de Aeschylean üçlemesinin konusuydu.[42]:28

Başka bir trajedide ise Pentheus Euripides’in Bacchae, İstefe kralı tanrıya saygısızlık ettiği ve onun Maenadlarına, tanrının dişi tapanlarına casusluk yaptığı için Dionysos tarafından cezalandırılır.[43]:195

 
MÖ 340 dolaylarında bir Apuliyen kırmızı figürlü kavanoz üzerinde ayrıntılı olarak Demeter ve Metanira (Altes müzesi, Berlin).

Eski bir halk masal motifine dayanan[44] ve benzer bir konuyu işleyen başka bir hikâyede Demeter Doso adında yaşlı bir kadın kılığına girmiş olan kendi kızı Persephone'yi arıyordu ve Attika'daki Eleusis Kralı Celeus tarafından misafirperverlikle karşılandı. Demeter, misafirperverliği nedeniyle Celeus'a hediye olarak oğlu Demophon’u tanrı yapmayı planladı ancak annesi Metanira içeri girip onu gördüğü için ayini tamamlayamadı. Oğlunun ateşe atıp korkudan çığlık atması, budala ölümlülerin kavram ve ritüeli anlamadığından yakınan Demeter'i kızdırdı.[45]

Yunan dini

değiştir

Yazar Özhan Öztürk'e göre Yunan dini, gökyüzü, şimşek, deniz, ateş, rüzgâr gibi tabiat elementlerinin ilahi nitelikler kazandırıldığı, tanrıların sevgisi dualarla kazanmaya, öfkesini ise kurbanlarla yatıştırmaya çalışan bir tabiat dini olup, Yunan söylencelerinin çok azı tarihsel döneme dayanmakta büyük çoğunluğu Yunan uygarlığının köklerine dek inmektedir.[46] MÖ 8. yüzyılda yazıya geçirilmeye başlanan bu kadim söylenceler kamu hayatını derinden etkilemiş, MÖ 5. yüzyıla gelindiğinde tüm festivallerde epik destanların anlatılması gelenek hâline dönüşmüştür.[46]

İnsanın Yaratılışı ve Soylar

değiştir

Bir söylenceye göre başlangıçtan beridir insanlardan yana olan Prometheus insanın yaratıcısıdır. Prometheus kil ve sudan yaptığı çamurdan bedene hayat soluğunu üfler. Bir başka söylenceye göre ise insana ilk hayatı ve ruhu veren Athena'dır.[47] İlk insan soyu Kronos'un egemen olduğu zamanda olur.

 
İşler ve Günler t.1539

Altın soy: Kronos döneminde yaşayan ilk soy olan altın soy. Tanrılara denk, kaygıdan uzak, rahat içinde ve kedersizdir. Dünyada mevsim hep bahardır ve bütün nimetleri onlarındır. Toprak nimet saçar, bitkiler kendiliğinden büyürdü. Uykuya dalar gibi ölüyorlardı. Ölüp toprağa karıştıkları vakit, Zeus'un emriyle, iyi birer cin olurlar.[48][49]

Gümüş soy: Zeus, Kronos'u egemenliğinden edince tanrılar, gümüş soyu yarattı. Coşkuları ölçütsüz olan ve tanrılara saygı duymayan gümüş soyu Zeus toprağa gömer ve yeraltı cinleri olurlar.

Tunç soyu: Üçüncü bir kuşak yaratır Zeus. Bunlar ötekilere hiç benzemez. Güçlü kuvvetlidirler, yürekleri taş gibidir ve sürekli savaşmaktır işleri, birbirlerini öldürmek. Yok olup giderler sonunda Hades'in karanlığına.

Kahramanlar soyu: Dördüncüsü Yarı tanrı kahramanlarının soyudur. İnsanlığın adını yücelten, daha bereketli ve daha becerikli olan bu soyda çetin savaşlarla yok olup gider. (Bu soyu Homeros destanlarında sözü geçtiği için eklemiştir.)[50]

Demir soyu: Hepsinden daha beter olur demir soyluların sonu.

12 Tanrı, Tanrıça ve Görevleri

değiştir
 
Jacopo Zucchi tarafından Tanrıların Toplantısı
  1. Zeus (Gökyüzü ve Hava olayları)
  2. Poseidon (Denizler, Depremler ve Okyanuslar)
  3. Demeter (Tarım ve Bereket)
  4. Hephaistos (Demircilik ve Ateş)
  5. Ares (Savaş ve Yıkım)
  6. Hermes (Hırsızlık, Yolculuk, İletişim)
  7. Dionisos (Şarap, Üzüm, Eğlence, Partiler)
  8. Artemis (Okçuluk, Ay, Avcılık, Bakirelik)
  9. Afrodit (Aşk ve Güzellik)
  10. Athena (Bilgelik, Savaş Stratejisi ve Barış)
  11. Hera (Evlilik, Bereket ve Aile)
  12. Apollon (Kehanet, Dürüstlük ve Sanat)

Batı sanatı ve edebiyatındaki motifler

değiştir
 
Botticelli'nin Venüs'ün Doğuşu (y. 1485–1486, tuval üzerine yağlı boya, Uffizi, Floransa)—yeni bir pagan Antikçağ görüşü için yeniden canlandırılan bir "Venus Pudica"nın modern izleyiciler için Rönesans ruhunu özetlediği söylenir.[5]

Hıristiyanlığın yaygınlaşarak benimsenmesi, efsanelerin popülaritesini engellemedi. Rönesans'ta klasik dönemin yeniden keşfiyle, Ovidius'un şiirlerinin şairlerin, oyun yazarlarının, müzisyenlerin ve sanatçıların hayal gücünde büyük bir etkisi oldu.[51]

Rönesans'ın ilk yıllarından itibaren Leonardo da Vinci, Michelangelo ve Rafael gibi sanatçılar daha geleneksel Hristiyan konularının yanı sıra Yunan mitolojisinin Pagan konularını da resmettiler.[5][51]

Latince ortamı ve Ovidius'un eserleri aracılığıyla Yunan efsaneleri, İtalya'da Petrarch, Boccaccio ve Dante gibi Orta Çağ ve Rönesans şairlerini etkiledi.[5]

 
İkarus İçin Ağıt, Herbert James Draper, 1898.

Kuzey Avrupa'da, Yunan mitolojisi görsel sanatları hiçbir zaman o kadar etkilemese de edebiyata etkisi çok açıktı.[52]

İngiliz hayal gücü, Chaucer ve John Milton ile başlayan ve Shakespeare'le devam eden ve 20. yüzyılda Robert Bridges'a kadar süren Yunan mitolojisince ateşlendi.

Fransa'da Racine ve Almanya'da Goethe antik efsaneleri yeniden işleyerek Yunan dramasını yeniden canlandırdı.[5][51]

18. yüzyıl aydınlanmasında Yunan mitolojisine karşı Avrupa çapında bir tepki doğsa da mitoloji tiyatro yazarları için önemli bir esin kaynağı olmaya devam etti. Bunun örnekleri arasında Handel ve Mozart'ın operaları için yazılan librettolar vardır.[53]

18. yüzyılın sonuna doğru Romantizm, Yunan mitolojisi de dahil olmak üzere Yunanca her şeye karşı bir hayranlık dalgası başlattı.

Britanya'da, Yunan trajedilerinin ve Homeros'un yeni çevirileri (Alfred Tennyson, Keats, Byron ve Shelley) gibi çağdaş şairlere ve (Leighton ve Lawrence Alma-Tadema) gibi ressamlara ilham verdi.[54]

Christoph Gluck, Richard Strauss, Jacques Offenbach ve pek çoğu Yunan mitolojisinin konularına besteler yaptı.[5]

Thomas Bulfinch ve Nathaniel Hawthorne gibi 19. yüzyıl Amerikalı yazarlar klasik dönem efsaneleri anlaşılmadan İngiliz ve Amerikan edebiyatının anlaşılamayacağı görüşündeydi.[55]

Daha yakın zamanlarda klasik temalar Fransız tiyatrosunda Jean Anouilh, Jean Cocteau ve Jean Giraudoux, ABD tiyatrosunda Eugene O'Neill ve İngiliz tiyatrosunda T. S. Eliot tarafından yeniden yorumlandı. Nesirde benzer bir yeniden yorumlama James Joyce ve André Gide tarafından gerçekleştirildi.[5]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Graf, Fritz. 2009 [1993]. Greek Mythology: An Introduction, translated by T. Marier. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 9780801846571.
  2. ^ Alms, Anthony. 2007. Theology, Trauerspiel, and the Conceptual Foundations of Early German Opera. City University of New York.
  3. ^ Hard, Robin (2003). "Sources of Greek Myth". The Routledge Handbook of Greek Mythology: based on H. J. Rose's "A Handbook of Greek mythology". London: Routledge. 978-0-415-18636-0.
  4. ^ a b c Miles, Geoffrey (1999). "The Myth-kitty" in Classical Mythology in English Literature: A Critical Anthology. Chicago: University of Illinois Press. 978-0-415-14754-5.
  5. ^ a b c d e f g h "Greek Mythology". Encyclopædia Britannica. 2002. 
  6. ^ Klatt, Mary J., and Antoinette Brazouski. 1994. "Preface" in Children's Books on Ancient Greek and Roman Mythology: An Annotated Bibliography. Greenwood Press. 978-0-313-28973-6.
  7. ^ Herodotus in particular, searched the various traditions presented him and found the historical or mythological roots in the confrontation between Greece and the East.
  8. ^ P. Cartledge, The Spartans, 60, and The Greeks, 22
  9. ^ Pasiphae 15 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopedia: Greek Gods, Spirits, Monsters
  10. ^ Jane Henle, Greek Myths: A Vase Painter's Notebook (Bloomington: Indiana University Press, 1973) 0-253-32636-2
  11. ^ Homer, Iliad, 8. An epic poem about the Battle of Troy. 366–369
  12. ^ Hesiod, Theogony 116–122 3 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  13. ^ Gantz, p. 3; West, pp. 192–193 line 116 ????. West, p. 193 notes that 'although grammatically neuter, Chaos is treated as female". As discussed by both West and Gantz, some have argued that Chaos represented the gap between heaven and earth.
  14. ^ According to Gantz, p. 4: "With regard to all three of these figures—Gaia, Tartaros, and Eros—we should note that Hesiod does not say they arose from (as opposed to after) Chaos, although this is often assumed." For example, Morford, p. 57, makes these three descendants of Chaos saying they came "presumably out of Chaos, just as Hesiod actually states that 'from Chaos' came Erebus and dark Night". Tripp, p. 159, says simply that Gaia, Tartarus and Eros came "out of Chaos, or together with it". Caldwell, p. 33 n. 116–122, however interprets Hesiod as saying that Chaos, Gaia, Tartarus, and Eros all "are spontaneously generated without source or cause". Later writers commonly make Eros the son of Aphrodite and Ares, though several other parentages are also given, Gantz, pp. 4–5.
  15. ^ Bedrettin Cömert-Mitoloji ve İkonografi
  16. ^ Gantz, p. 4; Hesiod, Theogony 123 12 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  17. ^ Theog. 116 vd.
  18. ^ Azra Erhat-Mitoloji Sözlüğü s.115
  19. ^ Hesiodos (Theog.126 vd.)
  20. ^ Hesiodos, Thegonia'da Adli 132-138
  21. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2017. 
  22. ^ Thegonia, 139-146
  23. ^ Hesiod calls them the "Ouranids" (Theogony 502).
  24. ^ A scholia on Apollonius Rhodius 1.1165c notes "Eumelos in the Titanomachy says that Aegaeon was the son of Earth and Sea, lived in the sea, and fought on the side of the Titans"; noted in M.L. West "'Eumelos': A Corinthian Epic Cycle?" The Journal of Hellenic Studies 122 (2002, pp. 109–133) p 111.
  25. ^ Ultimately from Proto-Indo-European *pont-eh1-, *pn?t-h1, "path" (see R. S. P. Beekes, Etymological Dictionary of Greek, Brill, 2009, p. 1221).
  26. ^ Rengel, Marian (2009). Greek and Roman Mythology A to Z. Infobase Publishing. ss. 119. ISBN 9781604134124. 
  27. ^ Morford, Mark P. O. (1999). Classical Mythology. New York: Oxford University Press. ss. 98, 103. ISBN 9780195143386. 
  28. ^ Turner, Patricia (2001). Dictionary of Ancient Deities. Oxford University Press. ss. 387. ISBN 9780195145045. 
  29. ^ H.W. Stoll, Religion and Mythology of the Greeks, 8
  30. ^ W. H. Roscher, Ausführliches Lexikon der Gr. u. Röm. Mythologie (1909:1379f) finds eighteen variants for Pan's genealogy.
  31. ^ İL XX, 6 vid.
  32. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  33. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  34. ^ Alkibiades (Şöl. 215 d-d)
  35. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  37. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  38. ^ H.W. Stoll, Religion and Mythology of the Greeks, 4
  39. ^ Homeric Hymn to Aphrodite, 75–109 12 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  40. ^ Morris, Ian. 2000. Archaeology As Cultural History. Blackwell Publishing. 978-0-631-19602-0.
  41. ^ Weaver, John B. 1998. "Introduction" in The Plots of Epiphany. Berlin: Walter de Gruyter. 978-3-11-018266-8.
  42. ^ Bushnell, Rebecca W. 2005. "Helicocentric Stoicism in the Saturnalia: The Egyptian Apollo" in Medieval: A Companion to Tragedy. Blackwell Publishing. 978-1-4051-0735-8.
  43. ^ Trobe, Kala. 2001. "Dionysus" in Invoke the Gods. Llewellyn Worldwide. 978-0-7387-0096-0.
  44. ^ Nilsson, Martin P. 1940. "The Religion of Eleusis" in Greek Popular Religion 1 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. New York: Columbia University Press. p. 50 1 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  45. ^ Homeric Hymn to Demeter, 255–274 16 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  46. ^ a b Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016 ISBN 978-605-8389199 s.1238- 1239
  47. ^ Bedrettin Cömert-Mitoloji ve İkonografi s.17
  48. ^ "Hesiodou tou Askraiou Erga kai hemerai. Hesiodi Ascraei Opera et dies. Di Esiodo Ascreo I lavori e le giornate; opera con L. codici riscontrata, emendata la versione latina, aggiunta l'italiana in terze rime con annotazioni". Firenze Nella Stamperia Carli. 15 Şub 1808 – Internet Archive vasıtasıyla. 
  49. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2017. 
  50. ^ Azra Erhat-Mitoloji Sözlüğü s.275
  51. ^ a b c "Greek mythology". Encyclopædia Britannica. 2002. 
    * L. Burn, Greek Myths, 75
  52. ^ Miles, Geoffrey, (Ed.) (2006). Classical Mythology in English literature: A Critical Anthology. Routledge. ISBN 0415147557. OCLC 912455670. 
  53. ^ l. Burn, Greek Myths, 75
  54. ^ l. Burn, Greek Myths, 75–76
  55. ^ Klatt-Brazouski, Ancient Greek and Roman Mythology, 4

Birincil kaynaklar (Yunan ve Roma)

değiştir

İkincil kaynaklar

değiştir
  • Ackerman, Robert (1991). "Introduction". Prolegomena to the Study of Greek Religion by Jane Ellen Harrison (Reprint ed.). Princeton University
  • Albala Ken G; Johnson Claudia Durst; Johnson Vernon E. (2000). "Origin of Mythology". Understanding the Odyssey. Courier Dover Publications.
  • Algra, Keimpe (1999). "The Beginnings of Cosmology". The Cambridge Companion to Early Greek Philosophy. Cambridge University Press.
  • Allen, Douglas (1978). "Early Methological Approaches". Structure & Creativity in Religion: Hermeneutics in Mircea Eliade's Phenomenology and New Directions. Walter de Gruyter.
  • "Argonaut". Encyclopædia Britannica. 2002.
  • Betegh, Gábor (2004). "The Interpretation of the poet". The Derveni Papyrus. Cambridge University Press.
  • Bonnefoy, Yves (1992). "Kinship Structures in Greek Heroic Dynasty". Greek and Egyptian Mythologies. University of Chicago Press.
  • Bulfinch, Thomas (2003). "Greek Mythology and Homer". Bulfinch's Greek and Roman Mythology. Greenwood Press.
  • Burkert, Walter (2002). "Prehistory and the Minoan Mycenaen Era". Greek Religion: Archaic and Classical (translated by John Raffan). Blackwell Publishing.
  • Burn, Lucilla (1990). Greek Myths. University of Texas Press.
  • Bushnell, Rebecca W. (2005). "Helicocentric Stoicism in the Saturnalia: The Egyptian Apollo". Medieval A Companion to Tragedy. Blackwell Publishing.
  • Chance, Jane (1994). "Helicocentric Stoicism in the Saturnalia: The Egyptian Apollo". Medieval Mythography. University Press of Florida.
  • Caldwell, Richard (1990). "The Psychoanalytic Interpretation of Greek Myth". Approaches to Greek Myth. Johns Hopkins University Press.
  • Calimach, Andrew (2002). "The Cultural Background". Lovers' Legends: The Gay Greek Myths. Haiduk Press.
  • Cartledge, Paul A. (2002). "Inventing the Past: History v. Myth". The Greeks. Oxford University Press.
  • Cartledge, Paul A. (2004). The Spartans (translated in Greek). Livanis.
  • Cashford, Jules (2003). "Introduction". The Homeric Hymns. Penguin Classics.
  • Dowden, Ken (1992). "Myth and Mythology". The Uses of Greek Mythology. Routledge (UK).
  • Dunlop, John (1842). "Romances of Chivalry". The History of Fiction. Carey and Hart.
  • Edi Baccheschi, Giotto, Milano, 1966.
  • Edith Hamilton, Mitologya, 1968
  • Edmunds, Lowell (1980). "Comparative Approaches". Approaches to Greek Myth. Johns Hopkins University Press.
  • Enciclopedia italiana Treccani, Roma, 1949-1960
  • "Euhemerus". Encyclopædia Britannica. 2002.
  • Frederick Antal, La pittura fiorentina, Torino, 1969.
  • Foley, John Miles (1999). "Homeric and South Slavic Epic". Homer's Traditional Art. Penn State Press.
  • Gale, Monica R. (1994). "The Cultural Background". Myth and Poetry in Lucretius. Cambridge University Press.
  • G.C. Argan, Storia dell'arte italiana, 3 cilt Floransa, 1968.
  • "Greek Mythology". Encyclopædia Britannica. 2002.
  • "Greek Religion". Encyclopædia Britannica. 2002.
  • Griffin, Jasper (1986). "Greek Myth and Hesiod". The Oxford Illustrated History of Greece and the Hellenistic World edited by John Boardman, Jasper Griffin and Oswyn Murray. Oxford University Press.
  • Grimal, Pierre (1986). "Argonauts". The Dictionary of Classical Mythology. Blackwell Publishing.
  • Hacklin, Joseph (1994). "The Mythology of Persia". Asiatic Mythology. Asian Educational Services.
  • Hanson, Victor Davis; Heath, John (1999). Who Killed Homer (translated in Greek by Rena Karakatsani). Kakos.
  • Hard, Robin (2003). "Sources of Greek Myth". The Routledge Handbook of Greek Mythology: based on H. J. Rose's "A Handbook of Greek mythology". Routledge (UK).
  • "Heracles". Encyclopædia Britannica. 2002.
  • Jung Carl Gustav, Kerényi Karl (2001). "Prolegomena". Essays on a Science of Mythology (Reprint ed.). Princeton University Press.
  • Jung, C.J. (2002). "Troy in Latin and French Joseph of Exeter's "Ylias" and Benoît de Sainte-Maure's "Roman de Troie"". Science of Mythology. Routledge (UK).
  • Kelly, Douglas (2003). "Sources of Greek Myth". An Outline of Greek and Roman Mythology. Douglas Kelly.
  • Kelsey, Francis W. (1889). A Handbook of Greek Mythology. Allyn and Bacon.
  • Kirk, Geoffrey Stephen (1973). "The Thematic Simplicity of the Myths". Myth: Its Meaning and Functions in Ancient and Other Cultures. University of California Press.
  • Kirk, Geoffrey Stephen (1974). The Nature of Greek Myths. Harmondsworth: Penguin.
  • Klatt J. Mary, Brazouski Antoinette (1994). "Preface". Children's Books on Ancient Greek and Roman Mythology: An Annotated Bibliography. Greenwood Press.
  • Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae. Artemis-Verlag. 1981-1999.
  • Miles, Geoffrey (1999). "The Myth-kitty". Classical Mythology in English Literature: A Critical Anthology. University of Illinois Press.
  • Morris, Ian (2000). Archaeology As Cultural History. Blackwell Publishing.
  • "myth". Encyclopædia Britannica. 2002.
  • Nagy, Gregory (1992). "The Hellenization of the Indo-European Poetics". Greek Mythology and Poetics. Cornell University Press.
  • Nilsson, Martin P. (1940). "The Religion of Eleusis". Greek Popular Religion. Columbia University Press.
  • North John A.; Beard Mary; Price Simon R.F. (1998). "The Religions of Imperial Rome". Classical Mythology in English Literature: A Critical Anthology. Cambridge University Press.
  • Papadopoulou, Thalia (2005). "Introduction". Heracles and Euripidean Tragedy. Cambridge University Press.
  • Percy, William Armostrong III (1999). "The Institutionalization of Pederasty". Pederasty and Pedagogy in Archaic Greece. Routledge (UK).
  • P.M. Bardi, Velazquez, Milano, 1968
  • Poleman, Horace I. (March 1943). "Review of "Ouranos-Varuna. Etude de mythologie comparee indo-europeenne by Georges Dumezil"". "Journal of the American Oriental Society". American Oriental Society. 63 (1): 78-79. JSTOR 594160.
  • Reinhold, Meyer (October 20, 1970). "The Generation Gap in Antiquity". "Proceedings of the American Philosophical Society". American Philosophical Society. 114 (5): 347-365. JSTOR 985800.
  • Rose, Herbert Jennings (1991). A Handbook of Greek Mythology. Routledge (UK).
  • Segal, Robert A. (1991). "A Greek Eternal Child". Myth and the Polis edited by Dora Carlisky Pozzi, John Moore Wickersham. Cornell University Press.
  • Segal, Robert A. (April 4, 1990). "The Romantic Appeal of Joseph Campbell". "Christian Century". Christian Century Foundation.
  • Segal, Robert A. (1999). "Jung on Mythology". Theorizing about Myth. Univ of Massachusetts Press.
  • Stoll, Heinrich Wilhelm (translated by R. B. Paul) (1852). Handbook of the religion and mythology of the Greeks. Francis and John Rivington.
  • Trobe, Kala (2001). "Dionysus". Invoke the Gods. Llewellyn Worldwide.
  • "Trojan War". Encyclopaedia The Helios. 1952.
  • "Troy". Encyclopædia Britannica. 2002.
  • "Volume: Hellas, Article: Greek Mythology". Encyclopaedia The Helios. 1952.
  • Walsh, Patrick Gerald (1998). "Liberating Appearance in Mythic Content". The Nature of the Gods. Oxford University Press.
  • Weaver, John B. (1998). "Introduction". The Plots of Epiphany. Walter de Gruyter.
  • Winterbourne, Anthony (2004). "Spinning and Weaving Fate". When the Norns Have Spoken. Fairleigh Dickinson University Press.
  • Wood, Michael (1998). "The Coming of the Greeks". In Search of the Trojan War. University of California Press.
  • II Vangelo secondo Matteo, Salvatore Quasimodo, Milano

Ayrıca bakınız

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yunan_mitolojisi&oldid=34009640" sayfasından alınmıştır