Üretici fiyat endeksi

Üretici fiyat endeksi ya da kısaltması ÜFE, belirli bir referans döneminde ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurt içine satışa konu olan ürünlerin, üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişikliklerini ölçen fiyat endeksidir. Aylık ve yıllık enflasyon rakamının belirlenmesinde kullanılır.

Tüketici-üretici fiyat endeksi farkı

TÜFE ile ÜFE arasındaki temel fark, fiyat derlenen birimlerde ortaya çıkmaktadır.

TÜFE'de fiyatlar, üreticilerin yanı sıra toptan satış noktalarından da (sebze, meyve ve balık hâllerinden) derlenmektedir. Toptan eşya fiyatlarına Katma Değer Vergisi (KDV) gibi vergiler dahil edilmektedir.
ÜFE'de, fiyatların özellikle üreticilerden derlenmesi esastır ve ürün fiyatları vergiler hariç, yurt içi peşin satış fiyatlarıdır.

Sektörler

ÜFE kapsamındaki sektörler

Gayrisafi millî hasıla (GSMH) içinde yer alan iktisadî faaliyet kollarında:

Tarım,
Avcılık,
Ormancılık
Balıkçılık

Sanayide:

Madencilik ve taş ocakçılığı
İmalat sanayii
Elektrik, gaz ve su sektörleri

ÜFE kapsamı dışındaki sektörler

ÜFE'de kapsanan beş ana sektör dışında kalan ticaret ve hizmet faaliyetlerinde yer alan sektörler endekste kapsanmamaktadır. Bunlar, inşaat, toptan ve perakende ticaret, otel ve lokantalar, ulaştırma, depolama, haberleşme, malî aracı kuruluşların faaliyetleri, eğitim, sağlık işleri ve sosyal hizmetler gibi sektörlerdir.

Kullanım amacı

Üretici Fiyatı Endeksi, aşağıdakilerin de aralarında bulunduğu çeşitli konularda karar alıcılara yardımcı olan önemli bir göstergedir.

Enflâsyon ve ekonomideki fiyat hareketlerinin izlenmesi
Hükûmetlerin ekonomik politikalarının belirlenmesi
Ücretlerin ve fiyatların ayarlanması
Üretim ve verimlilik hesapları
Muhasebe hesapları
Fiyat analizlerine ilişkin çalışmalar
Yatırım kararları

Ülkelere göre

Türkiye'de kullanımı

TÜİK, 2005 yılından itibaren, üretici enflasyonunu belirlemek için ÜFE'yi kullanmaya başlamıştır. Önceden kullanılan toptan eşya fiyat endeksi (TEFE), yurt içinde üretimi yapılan maddelerin fiyatlarının, kısmen üreticiden kısmen de üretim yapmayan ve toptan satışla uğraşan aracılardan elde edilmesi ile hesaplanan; fiyatlara, tüketiciye yansıyan vergiler ile toptancı marjlarının dahil olduğu, karma bir fiyat endeksiydi. Gerek malların tüketim aşamasındaki fiyat değişimlerini ölçen TÜFE'ye karşılık üretim aşamasındaki fiyat değişimlerini ölçen daha anlamlı bir endeks oluşturmak amacıyla Üretici Fiyatları Endeksi hesaplamasına geçilmiştir.

Ayrıca bakınız