Anahtar

Başlığın diğer anlamları için Anahtar (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Bir binadaki tüm kapıları açmaya yarayan iskelet anahtarı

Anahtar veya Açar, kilit dilini döndürmeye yarayan, genellikle metalden üretilen araç.

Türkçeye Rumca aniχtēri/ανοιχτήρι (anahtar) sözcüğünden geçen sözcüğün kökeni Eski Yunanca anoígō/ανοίγω (açmak) sözcüğüdür.

Tarihçe

Kilit ve anahtar sistemi Antik Romalılar tarafından icat edilmiştir. Kilidin sadece doğru anahtar tarafından açılabilmesi prensibine dayanan bu icat, yüzlerce yıldır en yaygın olarak kullanılan güvenlik sistemi olmuştur.

Çalışma prensibi

Kilidin içerisinde (anahtar deliğinde) küçük çıkıntılar bulunur. Doğru anahtarın ucundaki çentikler bu çıkıntılara tam olarak uyar ve anahtarın kilit içerisinde, kendi ekseni etrafında dönmesine imkân verir. Kilit içerisinde dönen anahtar, kilit dilini içeri veya dışarı doğru iter. Kilit dili, kapı veya kapağın karşısındaki yuvaya girdiğinde kilitli, kilit içine geri çekildiğinde kilit açık konuma gelir.

Anahtar kopyalama

Eski kilitleme sistemlerinden gelen, sakal anahtarları adı verilen anahtarlar her zaman kilitle birlikte üretilir. Şablonlarla büyük ölçüde aynı olan bir kopya dosyalamak suretiyle yeniden anahtarlar oluşturulabilir. Şablon eksikse, örneğin, anahtar tutucu tarafından yayınlanmadığı için, kopyayı şablondan yapılmış yumuşak bir kil, hamuru veya alçıtaşı izlenimine dayanarak yapmak mümkündür. Kopya, daha sonra kopya anahtarı gösterime rahatça sığana kadar dosyalanır ve düzenlenir. Bir kilit için daha fazla anahtar (veya anahtar izi) yoksa, bir anahtarın yapılması, kilidin ne kadar karmaşık olduğuna bağlı olarak oldukça pahalı olabilir.

Çoklu kilitler

Bu sistemlerde, kapı sadece mevcut anahtarlar tarafından açılabilmesi için aynı anda iki veya daha fazla anahtar kullanıldığında açılabilir. Kapıya birkaç kilit takılıdır veya bir kilit birkaç kilit silindiri içeriyorsa. Daha sonra, örneğin kombinasyon çözeltileri mümkündür. Açmak için en az üç anahtardan iki tanesi gerekir. Bu kilitlerin detaylı bir şekilde üretilmesinden dolayı, günümüzde giderek daha çok giriş kodlarına sahip elektronik güvenlik birimleri ile değiştirilmektedir. Geleneksel nedenlerden dolayı, kasalarda veya güvenli odalarda hala yaygındır. Yeni tasarımlarla, tuşlar artık mekanik kapanma işlemini başlatmaz ancak, yalnızca tanınan ve daha sonra, anahtarların tahsis edilmesini kolaylaştıran ve anahtar kaybı durumunda önlemleri basitleştiren elektronik olarak kontrol edilen otomatizasyonları başlatırlar. Bireysel anahtarlar veya sahipleri, kilitleme sisteminde değişiklik yapmak zorunda kalmadan yetkili kullanıcı grubundan geri çekilebilir. Her anahtar sahibi için, kapıyı yalnız mı yoksa şirkette mi açabileceğini belirtmek de mümkündür. Erişim kodunun aksine, bu sistemler manyetik kartın aksine aktarımlara karşı daha yüksek koruma sağlar, kopyalanması daha zordur, günlük kullanımda yanlışlıkla silinemez ve mekanik olarak duyarsızdırlar.

Maymuncuk

Maymuncuk denen özel anahtarlar, anahtar deliğindeki çıkıntılara uyum sağlayarak pek çok farklı kilidi açabilir.