Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
İçeriğe atla

Arepa

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Arepa
Peynir, kızarmış muz, siyah fasulye ve breze sığır eti ile doldurulmuş bir arepa de pabellón.
Alternatif isimİspanyolca: Tijitafun, fectegua
Ülke(ler)Kolombiya, Venezuela
BölgesiGüney Amerika'nın Kuzeyi

Arepa ([İspanyolca telaffuzu: aˈɾepa]/link) içi çeşitli malzemelerle doldurulmuş öğütülmüş mısır hamurundan yapılan bir yiyecek türüdür. Kolomb öncesi çağlardan beri Güney Amerika'nın kuzey kesimlerinde tüketilen ve özellikle Kolombiya ve Venezuela mutfaklarında önemli bir yere sahip olmakla beraber, Bolivya, Ekvador, Panama ve Nikaragua'da da tüketilmektedir.[1][2]

Başlangıçta, arepa unu evde mısır öğütülerek elde ediliyordu. 1950'lerde, Venezüellalı mühendis Luis Caballero Mejías tarafından hazır arepa unu geliştirildi ve büyük bir başarı kazandı.

Arepa bu ülkelerde yaygın olarak yenir ve peynir,[3] cuajada (taze peynir), çeşitli etler, avokado veya diablito (acılı jambon ezmesi) gibi yiyeceklerle servis edilebilir.ek lezzetlerle servis edilebilir. Ayrıca sandviç yapımında ikiye bölünerek kullanılabilir. Boyutları, kullanılan mısır türleri ve ek malzemeler hazırlama yöntemine göre değişiklik gösterir. Meksika'nın gorditası, El Salvador'un pupusası, Ekvador'un maíz tortillası[4] ve Panama tortillası veya changası ile benzerlikler taşır.[4]

Kökeni

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arepa,şu anki Kolombiya, Panama ve Venezuela bölgelerinden gelen Kolomb öncesi bir yemektir.[2] Hangi ülkede ilk kez pişirildiği belirtilmemiş olsa da, Kolombiya ve Venezuela'da mısır varlığının en eski tarihleri belirlenmiş durumdadır.

Örneğin, Kolombiya'da mısırın varlığına dair ilk kayıtlar yaklaşık 3,000 yıl öncesine dayanırken, Venezuela'da bu tahmin yaklaşık 2,800 yıl öncesine aittir.[5]

Tarih boyunca, arepa büyük oranda değişmeden kalmış ve Kolomb öncesi yerli halklar tarafından tüketilen arepalarla benzerliklerini korumuştur. Bu durum, arepayı, kolonizasyon yıllarından bu yana popülerliğini koruyan az sayıdaki Kolomb öncesi geleneklerinden biri yapmaktadır.[2] Arepa adı, Cumanagoto dilinde 'mısır ekmeği' anlamına gelen erepa kelimesiyle ilişkilidir.[5]

Özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Arepas Hazırlanışı

Arepa, ıslatılmış, öğütülmüş mısır tanelerinden veya günümüzde daha sık kullanılan mısır unu veya iri taneli mısır unuyla (cornmeal) yapılan düz, yuvarlak, mayasız bir hamur işidir. Izgara, fırında pişirme, kızartma, haşlama veya buharda pişirme yöntemleriyle hazırlanabilir. Renk, lezzet, boyut ve içine konulabilecek yiyecek türüne göre bölgesel farklılıklar gösterir. Basit arepalar genellikle tereyağı veya peynirle doldurulup fırında pişirilir. Yemeğe bağlı olarak, fasulye, et, avokado, yumurta, domates, salata, karides veya balık gibi malzemelerin kombinasyonlarıyla daha dolgun çeşitler eklenebilir. Kızartılmış arepalar, genellikle Güney Amerika'nın kuzeyinde, üstüne beyaz peynir konularak ve yanında kızarmış yumurta ile servis edilerek tüketilir. Tatlı kızartılmış arepalar, başka bir çeşittir ve genellikle şeker kamışı (papelón) ve anason (anís) ile hazırlamaktadır. Venezüella beyaz peyniri, kızartılmış arepalar için başka bir üst malzeme olup, feta peyniriyle birleştirilebilir.[6]

Üretimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlangıçta, arepa unu evde mısır öğütülerek yapılıyordu. 1950'lerde, Dr. Luis Caballero Mejías [es] adlı Venezüellalı bir mühendis tarafından hazır arepa unu icat edildi ve hızla popüler oldu. Un; su ve tuzla karıştırılır ve bazen yağ, tereyağı, yumurta ve/veya süt eklenir. Unun zaten pişmiş olması nedeniyle, karışım kolayca hamur haline getirilir. Yoğrulup şekillendirildikten sonra, hamurlar kızartılır, ızgarada pişirilir veya fırınlamaktadır. Bazı arepa çeşitleri, nikstamalizasyon işlemi kullanılarak "soyulmuş" mısırdan yapılır; bunlara arepa pelada denir.[7]

Arepa unu, arepa ve hallacas, bollos, tamales, empanadas, atole ve chicha gibi diğer mısır hamuru tabanlı yemekler yapmak için özel olarak hazırlanır (suda pişirilir, sonra kurutulur). Un, masarepa, masa de arepa, masa al instante veya harina precocida olarak adlandırılabilir.

Bölgesel çeşitler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bolivya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bolivya'daki arepalar mısırdan yapılmaktadır. Arepaların hazırlanışı farklı yöntemlerle yapılabilir, ancak en geleneksel tariflerden biri Cotoca tarifidir. Ülkede Cruceña ve Andina gibi çeşitli arepa türleri bulunur.

Kolombiya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Barranquilla'da bijao yapraklarında ızgara arepa satan sokak satıcısı.
Peynirli Kolombiya arepası.

Kolombiya'da mısırın varlığına dair ilk kayıtlar yaklaşık 3,000 yıl öncesine dayamaktadır.[8]

Arepa, Kolombiya'da ikonik bir yiyecektir ve yaklaşık 75 farklı hazırlama şekli vardır. Kolombiya Gastronomi Akademisi tarafından yapılan bir çalışmaya göre, arepa Kolombiya kültürel mirasının bir parçasıdır ve ulusal gastronomik birlik sembolü olarak kabul edilebilir.[9]

2006 yılında, arepa, Semana dergisi tarafından Caracol Televisión, Kültür Bakanlığı ve 'Colombia is Passion'ın desteğiyle düzenlenen bir yarışmada Kolombiya'nın kültürel sembolü olarak adlandırıldı.[9]

Paisa bölgesinde, arepa yerel halk için özellikle önemlidir ve bazen günün tüm öğünlerinde eşlik eder. Ayrıca, arepalar kolye şeklinde dizilir ve onur konuklarının boynuna övgü işareti olarak takılmaktadır.[9]

Kolombiya'da arepa, mahalle dükkanlarında, zincir süpermarketlerde ve pazar meydanlarında ticari olarak satılır ve evde ızgara yapmak veya kızartmak üzere hazırlanmış beyaz veya sarı mısır hamuru olarak koruyucu maddelerle paketlenir.[10] Ayrıca, hazırlanmadan önce hidrasyon gerektiren endüstrileştirilmiş mısır unu şeklinde de satılmaktadır.[11] Ek olarak, arepalar sokak satıcıları, kafeteryalar ve mahalle dükkanları tarafından satılmaktadır.

Paisa Bölgesi restoranları, içine yumurta, et veya peynir doldurulabilen benzersiz bir dolgulu arepa stili de dahil olmak üzere çeşitli arepalar yapmaktadır.[12] Karayip bölgesindeki Kolombiyalılar, genellikle kahvaltıda arepa con huevo adı verilen bir varyasyonu tüketirler; bu, pişirilmiş bir arepanın içine çiğ yumurta konularak kızartılmasıyla hazırlamaktadır.[13]

Kolombiya Arepa Festivali Barranquilla, Bogota, Bucaramanga, Cali ve Medellín'de kutlamaktadır. Her şehir Ağustos ve Aralık ayları arasında festivali düzenleme sırasını almaktadır.[14]

Bölgesel farklılıklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Santa Marta Şehri gazetesi El Informador'a göre, Kolombiya'da yaklaşık 75 çeşit arepa bulunmaktadır;[15] bunlar arasında Norte de Santander Departmanı'nda tüketilen arepa ocañera bulunur ve bu arepa, queso costeño (çev. 'kıyı peyniri') ve diğer et türleri eklenmesiyle karakterizedir.[16] Bu tür arepa tarifleri, doble crema peyniri ve tavuk içerebilir.[17] Karakteristik özelliklerinden biri, diğer arepalardan farklı olarak nispeten ince olması ve kızarmış ve altın rengi bir kabuğa sahip olmasıdır.[18]

Arepa boyacense, farklı bir çeşittir ve üretimde öne çıkan yerlerden biri olarak Ventaquemada Belediyesi bilinir.[19] Bu tür arepa, tereyağı, yumurta ve peynir içerebilir.[20] Belirli bir tatlılığa sahiptir ve bazı tariflerde bu arepa, cuajada içerebilir.[21]

Ayrıca, Antioquia Bölgesi'nde tüketilen arepa paisa da bulunur. Bu, maíz trillado (çev. 'dövülmüş mısır' ) ile hazırlamaktadır. Bu form, yerli mutfakla en yakın benzerliği gösterir.[22]

Ek olarak, ülkenin And bölgesinde tüketilen bir başka arepa çeşidi olan arepa santanderana, pişmiş yuca ve chicharrón içerir.[23]

Kosta Rika

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kosta Rika'nın Guanacaste Eyaleti'nde, arepalar büyük, kızarmış sünger kekleri şeklinde ve Bagaces tipi peynirle tatlandırılarak hazırlamaktadır. Cartago'da, kolonyal dönemde, arepalar domuz etiyle doldurulurdu.[24]

Porto Riko

[değiştir | kaynağı değiştir]

Porto Riko'da, özellikle San Juan bölgesi ve sahil kısımlarında popülerdir. Bazı restoranlarda, neredeyse her zaman arepas de coco olarak bulunabilirler. Porto Riko arepası, mısır unu, hindistan cevizi sütü, hindistan cevizi yağı, kabartma tozu ve şeker ile yapılmaktadır. Kızartılabilir, fırında pişirilebilir veya ızgarada hazırlanabilir. Pişirildikten sonra arepa kesilir ve içine doldurulur. Sayısız dolgu seçeneği vardır: Yengeç, karides, sofritoda haşlanmış ahtapot, limon, hindistan cevizi sütü ve zencefil.

İspanya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Arepa Gomera La Laguna, Tenerife, Kanarya Adaları'ndan.

Arepalar, adalar ile Venezuela arasındaki nüfus akışı nedeniyle Kanarya Adaları'nda bulunur. Santa Cruz de Tenerife ilinde ve nadiren adaların doğu kısmında bulunurlar. Adalardaki barlar ve restoranlarda tüketilen arepaların çoğu kızartılmaktadır. Bazıları yerel gastronomiden malzemeler, örneğin yumuşak peynir veya Kanarya muzu gibi içerikler ekler.[25]

Venezuela

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arepa, Venezuela gastronomisinin bir simgesi ve Venezuela'da hala popüler olan Hispanik öncesi yiyeceklerden en yaygın olanıdır.[2] Bu yemeğin ilk kayıtları yaklaşık 2800 yıl öncesine dayanmaktadır.[8]

2015 yılında yapılan bir ankete göre, Venezuela halkının yaklaşık yüzde 70'i düzenli olarak arepa tüketmektedir.[26] Venezuelalıların gün boyunca arepa yemeleri yaygındır, hem atıştırmalık hem de yemeklerin yanında, bu arepaların neredeyse her yerde ve özellikle areperas adı verilen belirli restoranlarda bulunmasına yol açar.[27]

Arepa, Venezuelalıların diyetinin temel bir parçası olarak görülür; 2015 yılındaki gıda kıtlıklarından önce, ortalama bir Venezuelalının her yıl arepa yapımında kullanılan mısır unundan yaklaşık 30 kilo tükettiği tahmin ediliyordu.[26] Venezuela arepaları, sığır eti ve avokadodan peynire kadar çeşitli dolgularla doldurulur ve satıldıkları yerin konumuna ve elde edilebilen malzemelere göre büyük ölçüde değişir.[2]

Venezuela'nın And dağları bölgesinde, arepas de trigo mısır unu yerine buğday unu ile yapılmaktadır. Bu daha hafif arepalar genellikle atıştırmalık olarak veya daha ağır yemeklerin yanında tüketilir.[28]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Recetas, Cocina y Comida". recetas com.bo (İspanyolca). 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020. 
  2. ^ a b c d e Puyana, Alejandro (26 Temmuz 2017). "Arepas Are Conquering The World — But Dying At Home In Venezuela". NPR.org (İngilizce). 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2021. 
  3. ^ "Arepas de Queso (Cheese Arepas) | My Colombian Recipes". 25 Temmuz 2016. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020. 
  4. ^ a b "AREPA, receta basica // PAN de Maiz | Food, Recipes, Eat". Pinterest. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2021. 
  5. ^ a b Rivera, Marcela. "The DNA Of: Arepas". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2021. 
  6. ^ Janer, Zilkia (30 Mart 2008). Latino Food Culture (İngilizce). ABC-CLIO. s. 28. ISBN 978-0-313-08790-5. 
  7. ^ "canalrcn.com". 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  8. ^ a b Redondo, Ryan (28 Haziran 2021). "The History of Are". Latinx4sm (İngilizce). 8 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2023. 
  9. ^ a b c Revista Semana (24 Haziran 2006). "La arepa". 29 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2011.  (in Spanish)
  10. ^ Gamba, Raúl Ricardo; Caro, Carlos Andrés; Martínez, Olga Lucía; Moretti, Ana Florencia; Giannuzzi, Leda; De Antoni, Graciela Liliana; Peláez, Angela León (17 Ekim 2016). "Antifungal effect of kefir fermented milk and shelf life improvement of corn arepas". International Journal of Food Microbiology. 235: 85-92. doi:10.1016/j.ijfoodmicro.2016.06.038. PMID 27447094. 
  11. ^ Hernandez, Blanca; Guerra, Marisa; Rivers, Francisco (1999). "Obtención y caracterización de harinas compuestas de endospermo–germen de maíz y su uso en la preparación de arepas". Ciencia e Tecnologia de Alimentos = Food Science and Technology (Campinas). 19 (2): 194-198. doi:10.1590/S0101-20611999000200007. ISSN 0101-2061. 
  12. ^ Winchester, Elizabeth (26 Eylül 2014). "What's Cooking?". Time for Kids (Grades 5-6). 5 (3). s. 7. 
  13. ^ Janer, Zilkia (30 Mart 2008). Latino Food Culture (İngilizce). ABC-CLIO. s. 93. ISBN 978-0-313-08790-5. 
  14. ^ "El festival de la arepa colombiana". ELESPECTADOR.COM. 18 Aralık 2008. 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019. 
  15. ^ "¡Feliz Día Mundial de la Arepa!". El Informador (İspanyolca). 12 Eylül 2020. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  16. ^ "Tortilla, Arepa y Pupusa: ¿La Guerra de la Harina de Maíz?". Univision (spanish). 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  17. ^ Sarabia, Javier (8 Ekim 2021). "Arepa ocañera conquista los paladares colombianos". La Opinión (İspanyolca). 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  18. ^ Pérez, Carlo Fernando D´vera (30 Aralık 2014). "Caracterización de unidades productoras de arepas ocañeras en la ciudad de Ocaña". Revista Científica Profundidad Construyendo Futuro (İspanyolca). 1 (1): 58-63. doi:10.22463/24221783.2220. ISSN 2422-2518. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "La Puerta de Oro de Boyacá invita al IX Festival de la Arepa". Boyacá Radio (İspanyolca). 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  20. ^ Acuña, Isaías Tobasura (2003). Boyacenses en Caldas: una colonización silenciosa (İspanyolca). Universidad de Caldas. ISBN 978-958-8041-87-2. 
  21. ^ "Arepa boyacense: prepara esta receta colombiana en pocos pasos". El Espectador (spanish). 27 Nisan 2022. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  22. ^ Romero, Sandra (14 Haziran 2018). "¿Cómo se prepara una verdadera arepa paisa?". Periódico El Campesino (İspanyolca). 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  23. ^ Barrero, Óscar (23 Eylül 2022). "¿Cuántas variedades de arepas hay en Colombia?". RCN Radio (İspanyolca). 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  24. ^ Ross, Marjorie (2001). Entre el comal y la olla: fundamentos de gastronomía costarricense (İspanyolca). EUNED. ISBN 9968311286. 
  25. ^ Dorta Vargas, Miguel Felipe (2016). ¡Viva la arepa! Sabor, memoria e imaginario social en Venezuela. Colección Trópicos (İspanyolca). Editorial Alfa. ISBN 978-980-354-370-9. 16 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2022. En el caso de las islas Canarias, Francisco Javier Pérez dice: «La costumbre de comer arepas llegó a Canarias de la mano de inmigrantes venezolanos [...]» 
  26. ^ a b Agropecuaria, Vision (22 Kasım 2016). "Venezolanos consumen 12,5 kilos menos de harina de maíz precocida al año". Visión Agropecuaria (İspanyolca). 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  27. ^ "How Venezuelan Traditions Work". Traditional Venezuelan Food - How Venezuelan Traditions Work | HowStuffWorks (İngilizce). 25 Temmuz 2011. 25 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2017. 
  28. ^ Gackstetter Nichols, Elizabeth; Morse, Kimberly J. (14 Ekim 2010). Venezuela (İngilizce). ABC-CLIO. s. 279. ISBN 978-1-59884-570-9. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arepa&oldid=33993731" sayfasından alınmıştır