Cüce (folklor)

Germen mitolojisi de dahil olmak üzere Germen folklorunda cüce, dağlarda ve yeryüzünde yaşayan bir varlıktır. Bu varlık; bilgelik, demircilik, madencilik ve zanaatkarlık ile çeşitli şekillerde ilişkilidir. Cüceler bazen kısa ve çirkin olarak tanımlanırken bazı bilim insanları, bunun varlıkların komik tasvirlerinden kaynaklanan daha sonraki bir gelişme olup olmadığını sorgulamıştır.^[1] Cüceler; modern popüler kültürde, çeşitli medyada tasvir edilmeye devam etmektedir.

İskandinav mitolojisi ve sonraki folklorlar

İskandinav mitolojisi, Şiirsel Edda (13. yüzyılda daha önceki geleneksel kaynaklardan derlenmiştir) ile Nesir Edda'da (13. yüzyılda Snorri Sturluson tarafından yazılmıştır) belirtildiği gibi, bu varlıkların kökenlerini farklı şekillerde ele almaktadır. Şiirsel Edda şiiri Völuspá, cücelerin Brimir varlığının ilkel kanı ile Bláinn'in (genellikle ilkel varlık Ymir için kullanılan isimlerden biri) kemiklerinin ürünü olduğunu ayrıntılarıyla anlatır. Şiirsel Edda ile Nesir Edda, 100'den fazla cüce ismi içerirken Nesir Edda dört cüce Norðri, Suðri, Austri ve Vestri'ye (Eski Norsçada 'Kuzey, Güney, Doğu ve Batı') kozmolojik bir rol verir: gökyüzünü tutma görevi.^[1] Buna ek olarak bilim insanları Svartálfar'ın (Eski Norsçada "kara elfler") cücelerle aynı varlıklar gibi göründüğünü çünkü her ikisinin de Nesir Edda'da Svartálfaheimr sakinleri olarak tanımlandığını belirtmiştir.^[2]

Şiirsel Edda ve Nesir Edda'da cüce olarak açıkça tanımlanabilen çok az varlık mevcutken bunların oldukça farklı rolleri vardır.^[3] Heimskringla'nın ilk bölümü olan Ynglinga destanındaki Kral Sveigðir'in hikâyesinde anlatılanlara göre cüceler ilk önce metal işçiliği ve ayrıca ölümle ilişkilidirler, ayrıca korudukları dağlardaki kapılar, dünyalar arasındaki kapılar olarak kabul edilebilir.^[4] Alvíss adında bir cüce, Thor'un kızı Þrúðr'ın evlilikteki eli olduğunu iddia eder fakat gün ağarıncaya kadar konuşur ve bazı trol hikâyelerinde anlatıldığı gibi taşa dönüşür.^[5]

Cermen halklarının Hristiyanlaştırılmasından sonra, Avrupa'nın Germen dillerinin konuşulduğu bölgelerinin folklorunda cüce hikâyeleri anlatılmaya devam etti.^[6] Sonraki efsanevi sagalarda cüceler, demirciliğin yanı sıra iyileştirmede de beceri gösterirler.^[7] İlk dönem İskandinav kaynaklarında cücelerin kısa olduklarından söz edilmez ancak efsanevi sagalarda "küçük ve genellikle çirkindirler".^[1] Anatoly Liberman, cücelerin başlangıçta daha az doğaüstü varlıklar olarak düşünülmüş olabileceğini ve Hristiyanlaştırmadan sonra kelimenin tam anlamıyla küçüklük haline geldiğini öne sürmüştür.^[8] Eski Norsçada cüce isimleri arasında Fullangr ('yeterince uzun') ve Hár ('yüksek') yer alırken Anglo-Sakson deyimleri, nanus ve pygmaeus ('pigme') gibi Latince terimleri ifade etmek için dweorg sözcüğünü kullanmıştır.^[9]^[10]

Folklorda cüceler genellikle uzun sakallı yaşlı adamlar olarak tanımlanır.^[10] Dişi cücelerden neredeyse hiç bahsedilmez. Cüce Dvalinn'in kızları vardır ve 14. yüzyıl romantik sagası Þjalar Jóns, Eski Norsçada dyrgja'nın dişil formunu verir ancak Grimm'in Teutonic Mythology'de bahsettiği birkaç folklor örneği diğer varlıklar olarak tanımlanabilir.^[11]^[12] Bununla birlikte, İsveç baladı "Herr Peder och Dvärgens Dotter"da (İsveççe 'Sir Peder ve Cücenin Kızı'), doğaüstü baştan çıkarıcı rolü bir cücenin kızı oynar.^[13]

Modern etkileri

Grimm Kardeşler'in peri masalı Pamuk Prenses'te yedi cüce vardır. Walt Disney'in hikayeden uyarlanan 1937 yapımı filmi, günümüzün en bilinen uyarlamalarından biridir.

Modern kurgudaki cücelerin çoğu, cücelerin elflerden ayırt edildiği J. R. R. Tolkien'in Yüzüklerin Efendisi'ni yakından takip eder. Çoğu modern fantezi medyası, TSR'nin Dungeons & Dragons'ından başlayarak bu ayrımı sürdürmüştür. C. S. Lewis'in Narnia Günlükleri'nde de hem kitaplarda hem de film uyarlamalarında cüceler yer alır.

Notlar

^ ^a ^b ^c Simek (2007:67–68).
^ Simek (2007:305), Orchard (1997:35), and Hafstein (2002:111).
^ Jakobsson (2005).
^ Motz (1983:90–91, 105–06); Gundarsson (2007:81, 83).
^ Gundarsson (2007:74).
^ Lindow (2001:101).
^ Gundarsson (2007:87).
^ Liberman (2008:57).
^ Griffiths (1996:54).
^ ^a ^b Gundarsson (2007:73).
^ Gundarsson (2007:77–78).
^ Liberman (2008:58).
^ Gundarsson (2007:78).

Kaynakça

Gilliver, Peter. Mashall, Jeremy. Weiner, Edmund (2009). The Ring of Words: Tolkien and the Oxford English Dictionary. Oxford University Press. 9780199568369.
Gundarsson, KveldulfR Hagan (2007). Elves, Wights, and Trolls. Studies Towards the Practice of Germanic Heathenry, 1. iUniverse. 978-0-595-42165-7
Gygax, Gary (1979). "Books Are Books, Games Are Games". Dragon, 31. Repr. (1981) in: Kim Mohan, ed. Best of Dragon, Volume 2: A collection of creatures and characters, opinions and options from the first four years of Dragon magazine. Dragon, 9780935696943
Griffiths, Bill (1996). Aspects of Anglo-Saxon Magic. Anglo-Saxon Books. 1-898281-15-7
Hafstein, Valdimir Tr. (2002). "Dwarfs" as collected in Lindahl, Carl. McNamara, John. Lindow, John. (2002). Medieval Folklore 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Oxford University Press. 978-0-19-514772-8
Jakobsson, Ármann (2005): "The Hole: Problems in Medieval Dwarfology," Arv 61 (2005), 53–76.
Liberman, Anatoly (2008). An Analytic Dictionary of English Etymology. University of Minnesota Press. 9780816652723
Liberman, Anatoly (2016). In Prayer and Laughter. Essays on Medieval Scandinavian and Germanic Mythology, Literature, and Culture. Paleograph Press. 9785895260272
Lütjens, August (1911). Der Zwerg in der deutschen Heldendichtung des Mittelalters. Breslau: M. & H. Marcus.
Lindow, John (2001). Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs 26 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Oxford University Press. 0-19-515382-0
Motz, Lotte (1983). The Wise One of the Mountain: Form, Function and Significance of the Subterranean Smith: A Study in Folklore. Göppinger Arbeiten zur Germanistik, 379. Kümmerle. 3-87452-598-8
Orchard, Andy (1997). Dictionary of Norse Myth and Legend. Cassell. 0-304-34520-2
Orel, Vladimir (2003). A Handbook of Germanic Etymology. Brill. 9004128751
Schäfke, Werner (2015): Dwarves, Trolls, Ogres, and Giants. In Albrecht Classen (Ed.): Handbook of medieval culture. Fundamental aspects and conditions of the European Middle Ages, vol. 1. Berlin: de Gruyter, pp. 347–383.
Simek, Rudolf (2007) translated by Angela Hall. Dictionary of Northern Mythology. D.S. Brewer 0-85991-513-1
Storms, Godfrid (1948). Anglo-Saxon Magic. Nijhoff. OCLC 462857755

[SIMEK67–68-1] Simek (2007:67–68).

[SVARTALFHEIMR-2] Simek (2007:305), Orchard (1997:35), and Hafstein (2002:111).

[JAKOBSSON-3] Jakobsson (2005).

[4] Motz (1983:90–91, 105–06); Gundarsson (2007:81, 83).

[5] Gundarsson (2007:74).

[LINDOW101-6] Lindow (2001:101).

[7] Gundarsson (2007:87).

[8] Liberman (2008:57).

[GRIFFITHS-54-9] Griffiths (1996:54).

[GUNDARSSON-73-10] Gundarsson (2007:73).

[11] Gundarsson (2007:77–78).

[12] Liberman (2008:58).

[13] Gundarsson (2007:78).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]