Diablada

Diablada veya Danza de los Diablos ("Şeytanların Dansı"), dansçılar giydiği şeytan maskesi ve kostümlerinin karakterize ettiği Güney Amerika dansı.^[1]^[2] İspanya'dan getirilen dinî içerikli tiyatro oyunlarıyla Ant Dağları'ndaki yerlilerin Uru tanrısı Tiw onuruna yaptığı Llama llama ve Aymara madencilerin mağaralarda yaşayan şeytansı ruh Anchanchu hakkında yaptıkları rit gibi dinî dansların birleşmesiyle oluşmuştur.^[3]^[4] Özellikle 17. yüzyılda İspanyol otoritelerinin geleneksel dinî dansları yasaklamasıyla bu tür danslar Hristiyan ritüeli kisvesi altında devam ettirilmiştir.^[3]

Diablada'nın kökeni Bolivya'nın Oruro şehridir. Peru'da Puno, Şili'de La Tirana'da da bilinir. Yerli kültürünün simgesi olarak kullanılır.

Diablada'nın her biri yedişer hareketten oluşan üç farklı koreografisi vardır:^[5]

Birinci koreografi

Selamlaşma: Dansçılar bir araya gelir, Meryem Ana'ya selam verilir. Şeytan, Lucifer ve China Supay'ın dahil olduğu kötü karakterler bir tarafa, melek Mikâil diğer tarafa, kondor ortaya geçer. Sıraya girdikten sonra iki taraftaki şeytanları selamlarlar.
Hareketler: Tek ayak üstünde veya ayak değişerek sıçrayan şeytanlar dört kişilik gruplar hâlinde birbirleriyle selamlaşır.
Geçişler: Grup veya tek dansçı olarak S şeklinde geçişler yapılır.
Kıvrılma: Birbiri ardına iki sütun merkeze doğru spiral şeklinde hareket eder. Şeytan ve Lucifer diğer şeytanların omuzlarına çıkıp hikâyelerini anlatır.
Yıldız: Diğer şeytanların meleğe isyanını temsil eder. Ortaya çıkarılan figür ters bir pentagramdır, "Şeytan'ın İmzası" olarak bilinir. Sonra çan çalar ve melek giriş yapar.
Yıldızın dağıtılması: Melek "Şeytani ruhlar, buralardan çıkın!" diye bağırır bağırmaz yıldız dağılır. Melek konuşma yapar, yedi ölümcül günahı temsil eden şeytanlar günahlarını meleğe itiraf eder. Melek bunun üzerine "Kendini beğenmişliğe karşı" diye bağırır, şeytanlar "Alçak gönüllülük!" diye cevap verir. Günahlarından pişmanlık duyan şeytanlar başlarını eğerek sıralarına geçerler. Günahların her birinin üstesinden gelindiğinde tüm şeytanlar meleğin hakimiyetine geçer ve zafer veya neşe dansı icra edilir.
Takımlar: Sırasıyla dört, üç, iki kişilik gruplar ve tek dansçılar sıçrayarak meleğin önünden geçer.

Kaynakça

^ https://books.google.com/books?id=S2E3Q62l-lUC&pg=PA63&dq=Diablada+Danza+de+Diablos&hl=en&ei=tKWGTYqXAsOV0QHg2K3CCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDoQ6AEwAg#v=onepage&q=Diablada%20Danza%20de%20Diablos&f=false Page 63
^ Real Academia Española (2001). "Diccionario de la Lengua Española – Vigésima segunda edición" [Spanish Language Dictionary - 22nd edition] (İspanyolca). Madrid, Spain. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2009. Danza típica de la región de Oruro, en Bolivia, llamada así por la careta y el traje de diablo que usan los bailarines (Typical dance from the region of Oruro, in Bolivya, called that way by the mask and devil suit worn by the dancers).
^ ^a ^b "Bolivia (Plurinational State of) - Information related to Intangible Cultural Heritage". UNESCO. 2001. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2009. The town of Oruro, situated at an altitude of 3,700 metres in the mountains of western Bolivia and once a pre-Columbian ceremonial site, was an important mining area in the nineteenth and twentieth centuries. Resettled by the Spanish in 1606, it continued to be a sacred site for the Uru people, who would often travel long distances to perform their rituals, especially for the principal Ito festival. The Spanish banned these ceremonies in the seventeenth century, but they continued under the guise of Christian liturgy: the Andean gods were concealed behind Christian icons and the Andean divinities became the Saints. The Ito festival was transformed into a Christian ritual, celebrated on Candlemas (2 February). The traditional llama llama or diablada in worship of the Uru god Tiw became the main dance at the Carnival of Oruro.
^ Rubio Zapata, Miguel (Sonbahar 2007). "Diablos Danzantes en Puno, Perú" [Dancing devils in Puno, Peru]. ReVista, Harvard Review of Latin America (İspanyolca). VII (1). ss. 66-67. 1 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2009.
^ Fortún, Julia Elena (1961). "Actual coreografía del baile de los diablos" [Current choreography of the devils dance]. La danza de los diablos [The dance of the devils] (DOC). Autores bolivianos contemporáneos (İspanyolca). 5. La Paz, Bolivia: Ministerio de Educación y Bellas Artes, Oficialía Mayor de Cultura Nacional. OCLC 3346627. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2017.

[1] ttps://books.google.com/books?id=S2E3Q62l-lUC&pg=PA63&dq=Diablada+Danza+de+Diablos&hl=en&ei=tKWGTYqXAsOV0QHg2K3CCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDoQ6AEwAg#v=onepage&q=Diablada%20Danza%20de%20Diablos&f=false Page 63

[DRAE-2] Real Academia Española (2001). "Diccionario de la Lengua Española – Vigésima segunda edición" [Spanish Language Dictionary - 22nd edition] (İspanyolca). Madrid, Spain. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2009. Danza típica de la región de Oruro, en Bolivia, llamada así por la careta y el traje de diablo que usan los bailarines (Typical dance from the region of Oruro, in Bolivya, called that way by the mask and devil suit worn by the dancers).

[UNESCO-3] "Bolivia (Plurinational State of) - Information related to Intangible Cultural Heritage". UNESCO. 2001. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2009. The town of Oruro, situated at an altitude of 3,700 metres in the mountains of western Bolivia and once a pre-Columbian ceremonial site, was an important mining area in the nineteenth and twentieth centuries. Resettled by the Spanish in 1606, it continued to be a sacred site for the Uru people, who would often travel long distances to perform their rituals, especially for the principal Ito festival. The Spanish banned these ceremonies in the seventeenth century, but they continued under the guise of Christian liturgy: the Andean gods were concealed behind Christian icons and the Andean divinities became the Saints. The Ito festival was transformed into a Christian ritual, celebrated on Candlemas (2 February). The traditional llama llama or diablada in worship of the Uru god Tiw became the main dance at the Carnival of Oruro.

[RubioZapata-4] Rubio Zapata, Miguel (Sonbahar 2007). "Diablos Danzantes en Puno, Perú" [Dancing devils in Puno, Peru]. ReVista, Harvard Review of Latin America (İspanyolca). VII (1). ss. 66-67. 1 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2009.

[FortunChoreograph-5] Fortún, Julia Elena (1961). "Actual coreografía del baile de los diablos" [Current choreography of the devils dance]. La danza de los diablos [The dance of the devils] (DOC). Autores bolivianos contemporáneos (İspanyolca). 5. La Paz, Bolivia: Ministerio de Educación y Bellas Artes, Oficialía Mayor de Cultura Nacional. OCLC 3346627. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]