Fehmi Agani
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Aralık 2022) |
Fehmi Agani | |
|---|---|
 Priştine Üniversitesi kampüsündeki Fehmi Agani heykeli. | |
| Doğum | 23 Ocak 1932 Yakova, Yugoslavya Krallığı (günümüzde Yakova, Kosova) |
| Ölüm | 06 Mayıs 1999 (67 yaşında) Lipyan, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (günümüzde Lipyan, Kosova) |
| Milliyet | Arnavut |
| Meslek | Eğitmen, sosyolog, politikacı |
| Etkin yıllar | 1967–1999 |
Fehmi Agani (23 Ocak 1932 - 6 Mayıs 1999), 1990'larda Kosova Demokratik Birliği'nin (LDK) önde gelen düşünürü ve siyasi stratejisti olarak kabul edilen bir sosyolog ve politikacıydı. 1998-1999 Kosova Savaşı öncesinde uluslararası müzakerelerde LDK'yi temsil etti, ancak savaş sırasında siyasi tutumları nedeniyle Sırp askerleri tarafından öldürüldü.
İlk yılları ve eğitim kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Agani, o zamanki Yugoslavya Krallığı'na bağlı Yakova'da doğdu ve Priştine'deki bir okulda eğitim gördü. Belgrad Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde okudu, 1959'da mezun oldu ve 1964'te siyaset bilimi alanında yüksek lisansını tamamladı. Daha sonra Priştine'de sosyoloji öğretti, doktora yaptı ve Priştine Üniversitesi'nde öğretmenlik pozisyonu aldı. 1967-1970 yılları arasında Albanoloji Enstitüsü müdürü, 1978-1980 yılları arasında Felsefe Fakültesi dekanı olarak görev yaptı.[1] Yetkililer, 1981'de öğrenci ayaklanmaları sonrasında Kosovalı Arnavut akademisyenlerin tasfiyesi sırasında onu öğretmenlikten uzaklaştırdı ve üniversiteden kovdu.[2]
Siyasi kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Agani, 1994 yılında Kosova Bilimler ve Sanatlar Akademisi'nin muhabir üyeliğine seçildi ve iki yıl sonra tam üyesi oldu. Kosova'nın geleceğiyle ilgili olan siyasi diyaloğa katıldı ve İbrahim Rugova altında Kosova Demokratik Birliği'nin (LDK) kurucu ortağı ve başkan yardımcısı olarak görev yaptı. LDK'nin önde gelen düşünürü ve siyasi stratejisti oldu.[3] 1998-1999 Kosova Savaşı'na giden görüşmelerde Arnavut delegasyonlarına başkanlık etti ve Rambouillet Konferansı'nda başlıca Kosovalı müzakerecilerden biri oldu.[1] Şiddete başvurmama ve uzlaşmanın önde gelen savunucularından biri olarak, Arnavutlar ve Sırplar arasında bir diyaloğu geliştirmek amacıyla Etnik İlişkiler Forumu'nu kurdu.[2] Kosovalı Arnavut filozof Shkëlzen Maliqi, Agani'nin rolünü şu şekilde tanımladı:
Daha bağımsız bir aktördü ve aynı kuru sözleri ve vaatleri tekrarlayıp duran Rugova'ya kıyasla daha aktif bir günlük siyaset yürüttü. LDK'nin ve Arnavut hareketinin ideolojik ve stratejik politikasını o yönetti ... Agani pragmatik bir politikaya öncülük ediyordu ve hareketin yönetim yapıları ile güç merkezleri, yani Kosova parlamentosu ve hükümeti arasındaki gerilimleri dengeleyerek yasal politikanın aktif kısmını yönetiyordu.[4]
Kosova Savaşı ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaş sırasında Kosova'da kaldı ve Sırp güçleri tarafından gerçekleştirilen önde gelen Kosovalı Arnavutların Priştine'den tasfiyesinden kurtuldu. NATO, Yugoslavya'yı bombalamaya başladıktan birkaç gün sonra yanlışlıkla onun ölümünü duyurdu ancak Agani, beş hafta boyunca şehirdeki güvenli evlerde saklandı ve zamanı bir kitap yazmaya başlamak için kullandı. Trenle Makedonya'ya kaçmaya çalıştı ama sınırda geri çevrildi. Tren Priştine'ye dönmek üzere hareket ederken Agani polis tarafından arabasından indirildi. Cesedi birkaç gün sonra Lipjan köyü yakınlarında bulundu.[2] Sırp medyası onun ölümünden Kosova Kurtuluş Ordusu'nu (KLA) sorumlu tutsa da cinayet; ailesi, KLA ve Batılı politikacılar tarafından Yugoslavya'nın güvenlik güçlerine atfedildi.[5] Almanya Federal Dışişleri Bakanlığı, Agani davasının ICTY tarafından çözüleceğini söylediği bir bildiri yayınladı, ancak bugüne kadar Agani cinayetiyle ilgili kimse suçlanmadı.[6]
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Në rrjedha të mendimit sociologjik – Vepra I 1990.9951-05-000-X ve 9951-05-001-8
- Për shoqërinë Civile - Vepra II9951-05-000-X ve 9951-05-002-6
- Demokracia, Kombi, Vetëvendosja – Vepra III9951-05-000-X ve 9951-05-003-4
- Partitë dhe shqipëri në Shqipëri gajtë së dytë botërore (1939–1945) – Vepra IV9951-05-000-X ve 9951-05-004-2
- Sindikatat Gjermane dhe shkrime tjera – Vepra V9951-05-000-X ve 9951-05-005-0
- Gjuha ve Dhunës Dhe Zëri I Arsyes - Vepra VI9951-05-000-X ve 9951-05-006-9
- Pavarësia gjasa dhe shpresë – Vepra VII9951-05-000-X ve 9951-05-007-7 .
- Intervista, rejim – Vepra VIII9951-05-000X ve 9951-05-008-5 .
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Historical Dictionary of Kosovo. Scarecrow Press. 2010. s. 8. ISBN 978-0-8108-7483-1. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2022. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ a b c "Obituary: Fehmi Agani". The Independent. 18 Mayıs 1999. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ War and Social Welfare: Reconstruction after Conflict. Palgrave Macmillan US. 2010. s. 46. ISBN 978-0-230-10494-5. 13 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2022.
- ^ Kennedy, Michael D. (2014). Globalizing Knowledge: Intellectuals, Universities, and Publics in Transformation. Stanford University Press. s. 178. ISBN 978-0-8047-9343-8.
- ^ "Calls for Agani killing probe". BBC News. 9 Mayıs 1999. 22 Kasım 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016.
- ^ "Kosovo-albanischer Politiker Agani tot aufgefunden". Rhein-Zeitung. 9 Mayıs 1999. 29 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2018.
