Gayba

Gayba (Arapça: غيبة ; Ghaybah) Şiîliğin bazı mezheplerindeki İmâmet i'tikadında mevcût olan bu kavrama göre, bu mezheplerin kabul ettiği imâmlar içerisinde, "Saklanan", "Gizlenen" ya da "Görülmez" hâldeki imâm.^[1]

İmamiye'ye göre Gaybe

İmâmiyye’ye göre on ikinci imâmın ölmeden insanlar arasından ayrılıp gizli durumda yaşamaktadır.^[2] Bu gizlilik durum, on ikinci imâmın hayatı tehlikede olması sebebiyle Allah tarafından ihtiyar edilmiş bir husustur ve bu durum O gerekli gördüğü sürece devam edecektir. Bu durum ikiye ayrılıyor, küçük gaybet (el-Gaybet es-Suğrâ) ve büyük gaybet (el-Gaybet el-Kubrâ).^[3]

el-Gaybet es-Suğrâ

Küçük gaybet (el-Gaybet es-Suğrâ) hicri 260 yılında başlayıp ve 329 yılında bitti. Bu dönemde Şiilerin onikinci imamı olan Mehdi, dört güvenilir ve alim kişi tarafından şiileriyle iletişim kuruyordu. Bu dört safire Nevvab-i Erba'a diyorlar. Gaybet'i Suğrâ, 329 yılında yani İmamın son safirinin ölümüyle sona erdi ve Büyük Gaybet (el-Gaybet el-Kubrâ) devri başladı.^[4]

Mezheplerine göre Gayba hâlinde gizlendiğine inanılan imâmlar

Muhammed bin el-Hânifîyye: "Keysân’îyye" ("Karibîlik / Kuraybîlik")
Câʿfer-i Sâdık: "Tavûssîlik" (Altıcılar)
Mûsâ el-Kâzım: "Vâkıfîlik"
Muhammed bin İsmâ‘îl eş-Şâkir: "Yediciler" / "Karmat’îyye"
Muhammed Mehdi: "İsnâ‘aşer’îyye"
Ebû Mûslim Horasanî: "Mukannaʿîyye" / "Hûrrem’îyye"
EbûʿAlî el-Mansûr el-Hâkim bi-EmrʿAllâh: "Dûrz’îyye"
Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım': "Mustâ‘lî’îyye"

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "ḠAYBA". Encyclopedia Iranica. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021.
^ Nu‘mânî, Kitâbü’l-Gaybe, Mektebeu’s-Sadûk, s.61
^ Şeyh Müfid, İrşad, c. 2, s. 340
^ Muhammed es-Sadr, Târîhu’l-Gaybeti’s-Suğrâ, Beyrut, 1972, s. 396

[1] "ḠAYBA". Encyclopedia Iranica. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021.

[2] Nu‘mânî, Kitâbü’l-Gaybe, Mektebeu’s-Sadûk, s.61

[3] Şeyh Müfid, İrşad, c. 2, s. 340

[4] Muhammed es-Sadr, Târîhu’l-Gaybeti’s-Suğrâ, Beyrut, 1972, s. 396

[1]

[2]

[3]

[4]