Gunnhild Kralların Annesi
| Gunnhild | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Doğum | 910 Yutland, Danimarka | ||||
| Ölüm | 980 (Yaş ~70) Orkney Adaları, İskoçya | ||||
| Eş(ler)i | I. Erik (Norveç kralı) | ||||
| Çocuk(lar)ı | 9 | ||||
| |||||
| Babası | Yaşlı Gorm | ||||
| Annesi | Thyra | ||||
Gunnhildr konungamóðir (kralların annesi) ya da Gunnhildr Gormsdóttir,[1] adı genellikle Gunnhild (yaklaşık 910 - yaklaşık 980) olarak İngilizceleştirilen, İzlanda da yer alan yarı-tarihsel bir figürdür ve Norveç kralı I. Erik’in karısıdır. Erik'ten olan birçok çocuğu onuncu yüzyılın sonlarında Norveç'in ortak hükümdarı oldu.[1]
Hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebeveynliği de dahil olmak üzere hayatının pek çok detayı tartışmalıdır. Her ne kadar destanlarda tarihi bir kişi olarak ele alınsa da, tarihselliği bile tartışma konusudur.[2] Hayatına dair bilinen detaylar büyük ölçüde İzlandalı kaynaklardan gelmektedir.[2]
Jenny Jochens'e göre, Gunnhild destanlarda çoğunlukla olumsuz bir şekilde tasvir edilir ve "gücü ve zalimliğiyle bilinen, güzelliği ve cömertliğiyle hayranlık uyandıran ve büyüsü, kurnazlığı, cinsel doyumsuzluğu ve kışkırtıcılığıyla korkulan" bir figür olarak tasvir edilir.[3]
Soyu Danimarka kraliyet ailesinden Norveç'in kuzeyindeki Hålogaland'da bir çiftçiye değiştirildi. Bu onu Finnmark'a komşu bir ülkenin yerlisi yaptı ve Finli büyücüler tarafından sihir sanatlarında eğitilmesi daha makul hale geldi. Jones'a göre bu kurgu, İzlandalı destan yazarının kraliçeye büyülü yetenekler atfederek "kendi kahraman atalarının yenilgilerini ve sürgünlerini" hafifletme çabasıydı.[2]
Erik’le evliliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Historia Norwegiæ'ye göre Gunnhild, Danimarka kralı Yaşlı Gorm ile Thyra'nın kızıydı ve Erik ile Gunnhild, Gorm tarafından verilen bir ziyafette tanışmışlardı. Modern akademisyenler bu versiyonu büyük ölçüde doğru olarak kabul etmişlerdir.[2] Onlara göre Gunnhild'in Erik'le evliliği, ülkelerini birleştirme ve sağlamlaştırma sürecindeki iki aile arasında bir hanedan birliğiydi.[2]
Gunnhild ve Erik'in 9 çocukları olduğu söylenir: En büyükleri Gamle; sonra Guthorm, Harald, Ragnfrod, Ragnhild, Erling, Gudrod, Rögnvald ve Sigurd Sleva.[4]
Erik'in popüler üvey kardeşi Kara Halfdan gizemli bir şekilde ölmüş ve Gunnhild'in "ona ölüm içkisi vermesi için bir cadıya rüşvet verdiğinden"[4] şüphelenilmiştir. Erik tüm ülke üzerindeki gücünü pekiştirmiştir. Gunnhild'in kışkırtmasıyla diğer kardeşleriyle kavga etmeye başladı ve önce Bjørn Farmann'ı, daha sonra da Olaf ve Sigrød'u Tønsberg'deki savaşta öldürttü.[4] Erik'in zalim yönetiminin bir sonucu olarak, ülkenin soyluları üvey kardeşi İyi Haakon'u desteklediklerini açıklayınca Norveç'ten kovuldu.
İzlanda destanlarına göre Erik, ailesi ve hizmetkârlarıyla birlikte Orkney'e yelken açmış ve burada birkaç yıl kalmıştır. Bu süre zarfında Erik, "Orkney Kralı" olarak kabul edildi.[2]
Erik'in Stainmore Savaşı'nda (954) ölmesinin ardından, savaştan sağ kurtulanlar yenilgiyi Northumberland'daki Gunnhild ve oğullarına bildirdiler.[5] Yanlarına alabildikleri her şeyi alarak Orkney'e yelken açtılar ve orada yeni kont Thorfinn’den haraç aldılar.[5]
Ancak sonunda Gunnhild yoluna devam etmeye karar verdi; kızı Ragnhild'i Kont Thorfinn'in oğlu Arnfinn ile evlendirerek diğer çocuklarını da yanına aldı ve Danimarka'ya doğru yelken açtı.[3]
Gunnhild, Egill Skallagrímsson'un baş düşmanıydı, destanı ve şiiri onu özellikle olumsuz bir ışık altında sunar. Egil, Erik ile prensin arkadaşı olan ağabeyi Thorolf tarafından tanıştırılmış ve kardeşler başlangıçta Erik ve Gunnhild ile iyi ilişkiler içinde olmuşlardır.[6] Ancak 930 yılı civarında Norveç'te bulunduğu sırada Egil, Erik'in sarayının bazı üyeleriyle miras anlaşmazlığına düşmüş ve bu sırada kralın hizmetkârlarından Atleyli Bárðr'u öldürmüştür.
Gunnhild iki erkek kardeşine Egil ve Thorolf'u öldürmelerini emretti. Egil, karşısına çıktıklarında ikiliyi öldürdü ve Kraliçe'nin intikam arzusunu büyük ölçüde artırdı.[6]
Erik daha sonra Egil'i Norveç'te kanun kaçağı ilan etti. Berg-Önundr, Egil'i yakalamak için bir bölük adam topladı, ancak bunu yapmaya çalışırken öldürüldü.[6] Norveç'ten kaçışı sırasında Egil, Erik'in oğlu Rögnvald Eriksson'u öldürdü.[6] Daha sonra Erik ve Gunnhild'i şamanik bir ritüelde bir atın kafasını bir direğe koyarak lanetledi (direk bir níðstöng veya "níð-direk" idi; níð kabaca 'küçümseme' veya 'lanet' anlamına gelir) ve şöyle dedi:
“Burada bir níð direği dikiyorum ve bu níð'i Kral Erik ve Kraliçe Gunnhildr'e karşı ilan ediyorum", -at başını anakaraya bakacak şekilde çevirdi- "Bu níð'i oradaki kara ruhlarına ve toprağın kendisine ilan ediyorum, öyle ki hepsi yoldan çıksın, Kral Erik ve Gunnhild'i topraktan atana kadar ne yerlerinde durabilsinler ne de yerlerini bulabilsinler." Níð direğini uçurumun yamacına dikti ve öylece bıraktı; atın gözlerini karaya çevirdi ve direğin üzerine rünler çizerek lanetin tüm resmi sözcüklerini söyledi.[6]
Egil ve Gunnhild arasındaki son karşılaşma 948 yılı civarında Jorvik'te gerçekleşti. Egil yakınlardaki bir kıyıda gemi kazasına uğradı ve kendisini ölüme mahkûm eden Eric'in huzuruna çıktı. Ancak Egil bir gece boyunca Eric'in övgüsü için "Höfuðlausn" adlı bir drápa besteledi.[6] Sabah bunu okuduğunda Eric ona özgürlüğünü verdi ve Gunnhild'in isteklerine karşı Rögnvald'ın öldürülmesini affetti.[6]
Erik’ten sonraki hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kocasının ölümünden sonra Gunnhild oğullarıyla birlikte erkek kardeşinin Roskilde'deki Harald'un sarayına sığındı.[5]
Danimarka'da Gunnhild'in oğlu Harald bizzat kral tarafından himaye edildi ve diğer oğullarına mülk ve unvanlar verildi.[7] Kral Harald, Haakon'un Norveç'ine karşı bir savaşa dahil olduğundan, Gunnhild'in oğullarını Norveç kralına karşı vekilleri olarak kullanmaya çalışmış olabilir.[5] Oğullarından biri, Gamle, 960 civarında Kral Haakon ile savaşırken öldü.[5]
Kalan oğulları 961'de Fitjar Savaşı'nda Kral Haakon'u öldürdüğünde Gunnhild zafer kazanmış olarak Norveç'e döndü. İronik bir şekilde, savaş Haakon'un güçleri için bir zaferdi ancak ölümü, Gunnhild'in oğlu Harald'ın Danimarka'nın yardımıyla yararlanabileceği bir güç boşluğu bıraktı.[2] Oğullarının artık Norveç'in lordları olmasıyla, Gunnhild bu zamandan beri konungamóðir veya "Kralların Annesi"[2] olarak biliniyordu.
Harald'ın hükümdarlığı sırasında Gunnhild saraya hâkim oldu; Heimskringla'ya göre "ülke işlerine çok karıştı."[2] Gunnhild'in oğulları, o zamana kadar Norveç eyaletlerini yöneten birçok küçük kralı öldürdü ya da tahttan indirerek topraklarını ele geçirdi. Muhtemelen bu seferlerin neden olduğu ya da şiddetlendirdiği kıtlık Harald'ın saltanatına musallat oldu.[2]
Öldürülen krallar arasında (yaklaşık 963) Tryggve Olafsson da vardı ve dul eşi Astrid Eriksdotter oğlu Olaf Tryggvason ile İsveç'e kaçtı ve ardından doğu Baltık'a doğru yola çıktı.[2] Heimskringla'ya göre Astrid'in kaçışı ve bunun feci sonuçları, Gunnhild'in bebek oğlunu kaçırmak veya öldürmek için asker göndermesine yanıt olarak gerçekleşmişti.
Gunnhild, oğlu Harald döneminde Norveç'i ziyaret eden İzlandalı bir reis olan Hrut Herjolfsson'un (ya da Hrútur Herjólfsson) hamisi ve sevgilisiydi.[8] Aralarındaki yaş farkı göz önüne alındığında bu ilişki daha da skandal bir hal alıyordu; Gunnhild'in Hrut'tan bir kuşak büyük olması dikkate değer görülüyordu.[8] Gunnhild, Hrut'la normalde evli çiftlere mahsus olan, kollarını Hrut'un boynuna dolayarak kucaklaşmak gibi aleni sevgi gösterilerinde bulunmuştur.[8] Dahası Gunnhild, Hrut'u "üst odada"[8] tek başına uyutmuştur. Özellikle Lakdaela Destanı, Gunnhild'in Hrut'a ne derece aşık olduğunu anlatmaktadır.
Hizmetçisi Augmund ve oğlu Gudrod'un ellerinde Soti adında bir adamın ölümünü ayarlayarak Hrut'un bir mirasa sahip olmasına yardım etti.[9] Hrut eve döndüğünde, Gunnhild ona birçok hediye verdi, ancak Mord Fiddle'ın kızı Unn ile evliliği nedeniyle ikisi sonunda boşandılar.
Gunnhild, Hrut'un Norveç'e dönmesinden sonra Norveç sarayını ziyaret eden Hrut'un yeğeni Tavus Kuşu Olaf'a da büyük bir iyilik gösterdi. Ona ticaret için en iyi yerler ve eşyalar konusunda tavsiyelerde bulundu ve hatta ticaret seferlerine sponsor oldu.[9]
Sürgün olunması ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Reis Haakon ile Erik ve Gunnhild'in hayatta kalan oğulları arasında iç savaş çıktı, ancak Haakon galip geldi ve Gunnhild kalan oğulları Gudrod ve Ragnfred ile birlikte bir kez daha Norveç'ten kaçmak zorunda kaldı.[10] Orkney'e gittiler ve kendilerini tekrar Reis Thorfinn'e karşı derebeyi olarak dayattılar.[10] Bununla birlikte, Gunnhild'in ülkeyi yönetmekten ziyade sessizce yaşayabileceği bir yere sahip olmakla ilgilendiği ve oğullarının adaları Haakon'un çıkarlarına yönelik başarısız baskınlar için bir üs olarak kullandığı anlaşılmaktadır; Orkney'in yönetimi bu nedenle sıkı bir şekilde Thorfinn'in elindeydi.[10]
Gunnhild 977 civarında Danimarka'ya dönmüş ancak Kral Harald'ın emriyle bir bataklıkta boğularak öldürülmüştür.[10]
Miras ve itibar
[değiştir | kaynağı değiştir]Carolyne Larrington, Gunnhild'in sahip olduğu karşılaştırmalı güç miktarına ve Norveç sarayındaki kraliçe olarak genel rolüne ilginç bir bakış atıyor. Bir kavram olarak kraliçelik Norveç'te nispeten geç ortaya çıkmıştır ve Larrington'un da belirttiği gibi, Norveç tarihindeki en güçlü kadınlar genellikle kralların eşlerinden ziyade kral anneleridir. Gunnhild, hem Erik'in hem de oğullarının hükümdarlığı sırasında etkili olduğu için bu kuralın en önemli kısmi istisnalarından birini teşkil eder. Gunnhild, kocası Erik savaşta öldükten sonra kendi başına siyasi olarak daha aktif hale geldi ve daha sonra Norveç'e dönerek oğullarını iktidara, oğlu Harald'ı da tahta geçirdi. Gunnhild ayrıca kızının stratejik açıdan önemli Orkney Kontu ile evlenmesini sağlayarak siyasi avantaj elde etme konusundaki farkındalığını ortaya koymuştur. Gunnhild hayatının geri kalanında gücü elinde tutmaya devam etmiş, oğlu Harald'ın Kraliçe Naibi olarak görev yapmış ve önemli bir karar verici faktör ve siyasi tavsiye kaynağı olmaya devam etmiştir.[11]
Medya
[değiştir | kaynağı değiştir]Vikingler adlı televizyon dizisinde İzlandalı oyuncu Ragnheiður Ragnarsdóttir tarafından canlandırılmıştır.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Harald I | Biography & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 11 Mart 2024. 7 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ a b c d e f g h i j k Jones, Gwyn (2001). A History of the Vikings (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280134-0.
- ^ a b "Old Norse Images of Women – Penn Press". University of Pennsylvania Press (İngilizce). 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ a b c "HARALD HARFAGER'S SAGA". sacred-texts.com. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ a b c d e "HAKON THE GOOD'S SAGA". sacred-texts.com. 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ a b c d e f g "Egil's Saga - Icelandic Saga Database". Icelandic Saga Database (İngilizce). 1 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ "The Saga of Haakon the Good (Score Only)". World of Brass (İngilizce). 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ a b c d "Vol. 3, No. 1, Spring - Summer, 1991 of Cardozo Studies in Law and Literature on JSTOR". www.jstor.org (İngilizce). Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ a b Eiricksson, Leifur; Cook, Robert (6 Aralık 2001). Njal's Saga. Londra. ISBN 978-0-14-044769-9.
- ^ a b c d Sturluson, Snorri (16 Mayıs 2015). The Sagas of Olaf Tryggvason and of Harald the Tyrant. ISBN 978-1-5122-3828-0.
- ^ Goeres, Erin Michelle (1 Temmuz 2014). "Sounds of silence: the translation of women's voices from Marie de France to the Old Norse Strengleikar". The Journal of English and Germanic Philology (İngilizce). 113 (3): 279-308.
- ^ nyfa. "From the Olympics to "Vikings" with New York Film Academy Acting Alum Ragga Ragnars". NYFA (İngilizce). 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
