III. İoannis

III. İoannis Dukas Vatacis Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης
İznik İmparatoru (Sürgündeki Bizans İmparatoru)
İznik imparatoru
Hüküm süresi	1221–1254
Taç giymesi	1221
Önce gelen	I. Theodoros
Sonra gelen	II. Theodoros
Doğum	1192 Didymoteichon
Ölüm	3 Kasım 1254 Nimfaeum
Defin	Sosandra Manastırı, Magnesia ad Sipylum
Eş(ler)i	İrini Laskarina Hohenstaufen'li II. Konstans
Çocuk(lar)ı	II. Theodoros
Hanedan	Laskaris Hanedanı
Babası	Basileios Vatacis

III. İoannis Dukas Vatacis (Yunan: Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης, Iōannēs III Doukas Batatzēs) (y. 1192, Dimetoka (Didymoteichon) - 3 Kasım, 1254, Kemalpaşa (Nimfaeum) 1221-1254 yılları arasında İznik İmparatoru olmuştur. İoannis Dukas Vatacis çok büyük bir olasılıkla general Basileios Vatacis'in oğludur ve babası Bizans imparatorları olan II. İsaakios ve III. Aleksios'in adı bilinmeyen bir kuzeninin oğludur. Asker bir aileden gelen ve şahsen başarılı bir asker olan İoannis 1212'de birinci İznik İmparatoru olan I. Theodoros tarafından İrene Laskarina adlı kızına koca olarak seçilmiş ve düğün yapılmıştır. I. Theodoros üç evlilik yapmakla beraber, tahtına varis olacak bir erkek oğlu olmamış ve vâris olarak damadı general İoannis Vatacis'i seçmiştir.

Yaşamı

I. Theodoros Aralık 1221'de ölünce İznik İmparatorluk tahtına damadı olan III. İoannis Vatacis geçti. Sülalenin dışından gelen bir kişinin imparatorluk tahtını ele geçirmesini Laskaris ailesi mensupları kabul etmeyince, III. İoannis Vatacis ile Laskaris ailesi mensupları arasındaki çatışma askeri mücadeleye dönüştü. Bu mücadele 1224'te iki taraf orduları arasında yapılan Poimanenon Muharebesi'nde Laskaris ailesinin ordusunun mağlup düşmesi ile ile sona erdi. Bu taht mücadelesi sırasında Laskaris ailesi Konstantinopolis'te bulunan Latin İmparatorluğu'ndan da moral ve askeri destek aldı. III. İoannis'in galibiyetiyle karşı tarafa yardım sağlayan Latin İmparatorluğu, elindeki bazı arazileri İznik İmparatorluğu'na vermek zorunda kaldı.

Bu arazi ödünleriyle yetinmeyen III. İoannis, ülkesinin bulunduğu Anadolu'dan Avrupa'ya geçmiş ve Edirne (Hadrianapolis) şehrini Latinlerin elinden almıştır. III. İoannis'in Edirne'yi elinde bulundurması, 1227'de Epir Despotu ve Selanik Hakimi Theodoros Komnenos Dukas tarafından Edirne'nin zapt edilmesi; burada bulunan İznik İmparatorluğu askeri garnizonunun şehirden dışarı atılmaları ve bütün batı ve doğu Trakya'nın büyük bir kısmının İmparatorluk adı verdiği kendi devletine ilhak edilmesiyle son buldu.

Theodoros Komnenos Dukas, bu bölgelerde fazla bir zaman hüküm sürememiştir. Trakya'yı zaptetme başarılarından fazla ümitlenen Theodoros Dukas, 1230'un ilkbahar başlarında Bulgar Çarlığı'nı ortadan kaldırmak gayesiyle bir askeri sefere başladı. Nisan 1230'da Theodoros Dukas ile Bulgar Çarı II. İvan Asen orduları arasındaki Edirne ve Filibe arasında Meriç Nehri üzerinde bulunan Klokotnitza köyünde yapılan savaşta Bulgarlar galip geldi. Theodoros Dukas'ın ordusu tamamen bozguna uğratılmış ve kendisi de Bulgar Çarı II. İvan Asen eline esir düşmüştür. Klokotnitza Savaşı sonucunda Theodoros Dukas'ın elindeki bölgeler Bulgarların eline geçmiş ve Bulgar Çarlığı Karadeniz'den Adriyatik Denizi'ne uzanan bir Balkan İmparatorluğu durumuna gelmiştir. Böylece III. İoannis Vatacis'in İznik İmparatorluğu'nun Konstantinopolis'i fethedip Bizans İmparatorluğu'nu yenileme amaçlarına rakip olacak bir diğer Rum asıllı devlet ortadan kalkmıştır.

III. İoannis Vatacis'in bastırdığı Bizans altını (İperpiron)

III. İoannis Vatacis, Bulgar Çarlığı ile Latin İmparatorluğu aleyhinde bir ittifak anlaşması yapmıştır. Buna göre 1235'te Bulgar Ortodoks kilisesinin özerk olduğu kabul edilmiştir ve Bulgar Patrikliği yeniden kurulmuştur. Aynı yıl III. İoannis, oğlu ve vârisi olan Theodoros ile II. İvan Asen'in kızı Eleni Asenina evlenmişlerdir. Yine aynı yıl Bulgar ve İznik İmparatorluğu orduları Latin İmparatorluğu'na karşı birlikte hücumlara başlamışlardır. Bu askeri yardımlaşma, 1236'da iki devlet ordularının birlikte Konstantinopolis'i kuşatmasıyla zirveye vardı. Bundan sonra Bulgaristan'ın menfaatlerinin yeniden kurulacak bir Bizans İmparatorluğu ile aynı olmadığını gören Bulgar Çarı II. İvan Asen katkılarını azaltmış ve sonunda İznik İmparatorluğu ile Latin İmparatorlukları arasındaki mücadelede tarafsız bir tutum alacak kadar tavrını değiştirmiştir.

III. İoannis, Latin İmparatorluğu'na karşı tecavüzkar tutumuna devam etmiştir. 1240'ta Latin İmparatorluğu bazı başarılar sağlamıştır ancak 1241'de Bulgar Çarı II. İvan Asen ölünce, bundan faydalanan III. İoannis önce 1242'de Selanik'in kendine vasal bir şehir olmasını sağlamış ve sonra 1246'da bu şehri ve Bulgarlar elinde bulunan diğer Trakya arazileri ile birlikte kendi ülkesine ilhak etmiştir. Böylece 1247'de III. İoannis eline geçirdiği bölgelerle Latinler elinde bulunan Konstantinopolis'i tamamen sarmıştır. Hükümdarlığının son yıllarında ise III. İoannis, Epir Despotluğu'nun eskiden elinde bulundurduğu Balkan bölgelerini İznik İmparatorluğu içine almakla uğraşmıştır.

III. İoannis'in hükümdarlığı döneminde İznik İmparatorluğu, güneye Ege ve Akdeniz'e doğru genişledi. Ege Denizi'nde bulunan adaların çoğu ve çok stratejik öneme haiz Rodos adası, İznik İmparatorluğu eline geçmiştir.

III. İoannis İznik İmparatorluğu'nun Konstantinopolis'i eline geçirip yeni bir Bizans İmparatorluğu kurması için çok sağlam temelleri sağlayan başarılı bir hükümdardır. Yakın bulunan komşusu olan Latin İmparatorluğu ve eski Bizans devleti kalıntılarıyla ve ordusunda bulunan Batı Anadolu'daki Türk yayılışına engel olma yolunda Oğuz-Türkmenlere karşı Batı Anadolu'ya iskan ettiği kalabalık Kuman toplulukları ile birlikte savaşarak sınırlarını genişletmekte iken daha güçlü komşuları olan Bulgar Çarlığı ve Anadolu Selçuklu Devleti ile genellikle barışçıl ilişkiler sağlamıştır. Kurduğu diplomatik ilişkiler ağı Avrupa'da Papalık ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na da yayılmıştır. Ülkesinin içişlerinde adalet ve hayırseverliği ile tanınmış ve ülkesinin iktisaden refah içinde olmasını sağlamıştır. Bütün bu başarılarını zaman zaman sara nöbetleri geçirmesine rağmen başarmıştır. Bu sara nöbetleri irsiyetle oğlu ve vârisi II. Theodoros'e geçmiştir.

Ölümünden sonra III. İoannis Ortodoks Hristiyan Kilisesi tarafından aziz olarak ilan edilmiş ve Şefkatli İoannis aziz adı verilmiştir.

Ailesi

III. İoannis Vatacis 1212'de kendinden önce İznik İmparatorluğu imparatoru olan I. Theodoros'in kızı İrini Laskarina ile evlenmiştir. İleride II. Theodoros olarak İznik İmparatorluğu hükümdarı olacak bir erkek çocukları doğmuştur fakat hemen sonra İrini kazayla attan düşmüş ve daha başka çocuğu olmasını engelleyen yaralar almıştır. Bu kazadan sonra İmparatoriçe İrini bir manastıra girerek Eugenia adı ile bir rahibe olmuş ve bu manastırda 1239'da ölmüştür. III. İoannis daha sonra ikinci bir evlilik daha yapmış ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu İmparatoru II. Friedrich ile metresi Bianka Lancia'nın gayrimeşru kızı olan 12 yaşında Hohensaufen'lı II. Konstans ile evlenmiştir. Bu evlikten çocuğu olmamıştır.

Dış kaynaklar

• Norwich, John Julius (1999). Byzantium: The Decline and Fall (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN 0-14-011447-5. 

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Theodoros	İznik imparatoru (Sürgündeki Bizans imparatoru) 1221–1254	Sonra gelen: II. Theodoros