Kuveyt'teki Yahudilerin tarihi
Kuveyt'teki Yahudilerin tarihi, Irak Yahudi tarihinin bir parçasıdır.
Irak Yahudisi tanınmış İngiliz iş insanı Naim Dangoor'in dedesi Bağdat'ta baş haham iken şehir nüfusunun %40'ı Yahudiydi ve iş yerlerinin %95'i onlara aitti. Kendisi 1930'larda Queen Mary Üniversitesi'nde mühendislik okumak için Londra'ya gitti. Ardından orduya katılmak için Irak'a döndü ve orada bir iş imparatorluğu oluşturdu. Irak'ta çok sevdiği Müslüman ortağıyla Coca Cola'nın acenteliğini yaptı.[1] Dediğine göre:
- 1776'da Sadık Han, Basra'yı ele geçirdi, aralarında Yahudilerin de bulunduğu yerel halkın çoğu yerlerini terkedip Kuveyt'e yerleşti. Yahudilerin çabalarıyla ülkenin inşası ve ticareti gelişti. 1860'larda sayıları arttı ve ticaret kalkındı. Cami pazarının yanında "Yahudilerin pazarı" adında bir Yahudi piyasası vardı. Yahudilerin alkol yapıp halka sattığı bilinmekteydi. Ayrıca ticarette dikkatli davrandıkları da bilinmekteydi. Genelde toptancılık yapıp Hindistan, Bağdat ve Halep'le çalıştılar. Avrupa ve Çin'e dahi ihracatta bulundular. Bugün Ticaret Bankası'nın bulunduğu alanda 80 Yahudi ailesi yaşamaktaydı. Yahudiler cübbe ve Fes giydiklerinden nüfusun geri kalanına kıyasla farklı görünüyorlardı. Bazıları Avrupaî giysiler giyinmelerine rağmen yine de Fes takıyordu. Sinagogları ve Toraları vardı. Sinagoglarında kadınların yeri ayrıydı. Cumartesileri kutsal gündü, bu günde çalışmazlardı. Ayrıca kendilerine ait mezarlıkları vardı, bu da onların uzun süre orada yaşadığını gösteriyordu. 1914'ten önce yaklaşık 200 Yahudi vardı. Çoğu Bağdat'a geri döndü bir kısmı da Hindistan'a gitti. Kuveyt'te iki varlıklı Yahudi vardı, diğerleri ise kuyumculuk ve ticaretle uğraşan orta sınıftı. Varlıklı Yahudilerden Saleh Mahlab 1912'de ilk buz fabrikasını açtı. Gurgi Sasson ve Menaşi Eliyahu tüccar ve finansördü. Şeyh Salem el Mubarak, dokuzuncu hükümdar olarak başa geçince Yahudilerin alkolik ruh hallerini durdurmak istedi. Onları çağırıp uyardı. Onların Kuveyt'ten kovulduğuna dair bir kanıt yoktur. Gerçek o ki, Irak'ta I. Faysal başa gelince Irak'a döndüler. Kralın, Wiseman ve Irak'ın Maliye Bakanı Sasson Heskel gibi Yahudi tanıdıkları vardı. Yirmilerde Kuveyt'teki bütün Yahudiler ülkeyi terk etti.[2]
Kuveytli Profesör Faisal Abdulla Alkanderi, yukarıda söylenenleri onaylarcasına Islam and Christian-Muslim Relations, 2006 (Türkçe: İslam ve Hristiyan-Müslüman ilişkileri) yazısında özetle şunları aktarmıştır:
- Kuveyt 19.yy'ın son on yılında çağının dinamik dönemini yaşadı. Ev ve gemi inşasında artma oldu ve sınırsız iş seçenekleri vardı. Ülke huzurlu ve istikrarlıydı. Farklı hizmet seçenekleri ve ekonomik açıdan gelecek vadeden bir yer olan Kuveyt, komşu ülkelerden, daha iyi bir gelecek arayanlar sayesinde göç alıyordu. Bu makale, bu dönemde gelen ve haklarında çok şey bilinmeyen Yahudi cemaati hakkında bilgi sunmaktadır. Ayrıca, terk etmelerinin ardındaki muhtemel sebepleri incelemektedir. Bu Yahudiler, Mezopotamya'da bin yıl yaşayan 'Babil' Yahudileriydi. Dilleri Arapçaydı ve Bağdat ile Hindistan arasında asırlar boyunca ticaret yaptı. Çoğunlukla tekstille ilgilendiler ve her kökenden insan ithal giysi almak için pazarlarına gidiyordu. Çocuklarını genelde sinagoglarında eğittiler. Birlikte gidip birlikte gelen sabit bir topluluktan ziyade sürekli geleni ve gideni olan değişken bir topluluktu ve içlerinde türlü türlü şahıslar barındırıyordu.[3]
Arap Yarımadası'nda Yahudiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Arap Yarımadası'ndaki Yahudilerin tarihi (anlam ayrımı)
- Irak'taki Yahudilerin tarihi
- Ürdün'deki Yahudilerin tarihi
- Bahreyn'deki Yahudilerin tarihi
- Umman'daki Yahudilerin tarihi
- Katar'daki Yahudilerin tarihi
- Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi
- Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Yahudilerin tarihi
- Temani
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- İbrahimi dinler
- Arap Yahudileri
- Basra Körfezi'ndeki Arap devletler
- Babil Sürgünü
- Arap Yarımadası'ndaki Yahudilerin tarihi
- İslam hakimiyeti altındaki Yahudilerin tarihi
- İslam ve antisemitizm
- Yahudilerin Arap topraklarından toplu göçü
- Avrupa dışında Nazi işgali altındaki Yahudiler
- İslam ve Yahudilik
- Mizrahi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Keeping promises, 2004". Londra: guardian.co.uk. 26 Kasım 2004. 25 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2010.
- ^ "History of the Jews in Kuwait". dangoor.com. 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi..
- ^ "Islam and Christian-Muslim Relations, Volume 17, Issue 4 October 2006, pages 445 - 456". informaworld.com. 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
