Mancınık

Château des Baux içindeki Trebuchet (Fransa)

Mancınık veya katapult, bir mermiyi uzağa fırlatmak için kullanılan basit bir savaş aleti. Özellikle İlk ve Orta Çağlarda temel kuşatma aracı olarak kullanılmıştır.^[1]

Mancınığın çeşitleri vardır; Trebüşe, Mangonel, Katapult ve Balista gibi. Mangasına taş, katı demir, katı kurşun, yanan ot, sıcak zift veya lav konulabilir. Ayrıca Rum ateşi de mancınıkla atılmaktaydı. Suda bile sönmeyen Grek ateşi Bizanslılar tarafından İstanbul'un Fethi'nde de kullanılmıştır. Bizanslılar mancınıklarıyla Grek ateşi atarak Osmanlılara büyük zarar vermişlerdir.

Bir diğer versiyonu mangoneldir; bu silah, merkezinden bir mille hareket eden uzun bir koldan meydana gelmekteydi. Kolun bir ucunda taş atmaya yarayan bir sapan vardı. Öteki ucu ise, çekme halatlarına bağlanıyordu. Atış sırasında birkaç kişi halatları hızla çekip kolu kaldırıyorlardı ve öteki uçtaki taşı atıyorlardı.

Tarihçe

Mancınık, İlk Çağ'da Çin'de 4. yüzyılda ortaya çıkmıştır.^[2] Başlangıçta ok atmakta kullanılan büyük sehpalı yay (kundaklı yay) anlamına gelen mancınık; yıllar içinde kargı, mızrak ve taş atmakta kullanılan makine anlamını taşımaya başladı. Mancınığı ilk kullanan Yunanlardır.

Mancınığın yayı, önceleri boynuzdan yapılırdı. Ancak kısa bir süre sonra bunun elde kullanılan küçük mancınıklar için yeterli olmasına karşılık, ağır mızrak ve taşları atacak güçte olmadığı anlaşıldı. Yeni silahta, boynuzdan yapılan yayın yerine, iki sağlam ağaç kol takıldı ve yay teli, bu kolların uçlarına bağlandı. Kolların öteki uçları, bükümlerin arasına sokulan bu düzenek; bir ağaç çerçeve içine takılarak ya çerçeveye sokulan çubuklarla ya da mandallı bir çarkla sıkılırdı.

Ayrıca bakınız

İkibeş, Samet (2023). Selçuklularda Sur Yapısı ve Mancınık. Takvim-i Vekayi, 11 (1), 5-26 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/takvim/issue/78360/1265020 13 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dipnotlar

^ Gurstelle, William (2004). The art of the catapult: build Greek ballista, Roman onagers, English trebuchets, and more ancient artillery. Chicago: Chicago Review Press. ISBN 978-1-55652-526-1. OCLC 54529037.
^ Singh, U. (2008). A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century. Pearson Education. s. 272. ISBN 9788131711200. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2014.

Wikimedia Commons'ta Mancınık ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Silahlar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Gurstelle, William (2004). The art of the catapult: build Greek ballista, Roman onagers, English trebuchets, and more ancient artillery. Chicago: Chicago Review Press. ISBN 978-1-55652-526-1. OCLC 54529037.

[2] Singh, U. (2008). A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century. Pearson Education. s. 272. ISBN 9788131711200. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2014.

[1]

[2]