Maria Telkes
Mária Telkes | |
|---|---|
 1956'da Telkes | |
| Doğum | 12 Aralık 1900 Budapeşte, Avusturya-Macaristan |
| Ölüm | 2 Aralık 1995 (94 yaşında) Budapeşte, Macaristan |
| Ödüller | National Inventors Hall of Fame |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizik |
| Çalıştığı kurumlar | Cleveland Clinic Foundation, Westinghouse, Massachusetts Institute of Technology, New York University, University of Delaware |
Mária Telkes (18 Aralık 1900 - 2 Aralık 1995) güneş enerjisi ve termodinamik alanlarına önemli katkılarda bulunmuş Macar asıllı Amerikalı fizikçi, kimyager ve biyomühendis. Modern güneş enerjisi teknolojisinin öncülerinden biri olarak kabul edilir ve çalışmalarından dolayı çok sayıda ödül ve onura layık görülmüştür.[1]
İlk yılları ve Eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mária Telkes 18 Aralık 1900'de Macaristan'ın Budapeşte kentinde doğdu. Budapeşte Teknik Üniversitesi'nde okudu ve 1924 yılında fizikokimya alanında doktorasını aldı. Çalışmalarına Budapeşte Üniversitesi'nde devam etti ve 1926'da fizik alanında ikinci doktorasını aldı.
Kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]Telkes 1926 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti ve Westinghouse Electric Corporation'da araştırma görevlisi oldu. Sonraki yıllarda Illinois Üniversitesi ve Michigan Üniversitesi de dahil olmak üzere çeşitli kurumlarda araştırma asistanı olarak çalıştı.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Telkes, Massachusetts Institute of Technology'de (MIT) sentetik kauçuk ve diğer malzemelerin üretimiyle ilgili projelerde araştırmacı bilim insanı olarak çalıştı. Savaştan sonra Westinghouse Araştırma Laboratuvarları'nda araştırmacı bilim insanı oldu ve burada güneş enerjisi ve termodinamik konularına odaklandı.
Telkes, 1948 yılında MIT Kimya Mühendisliği Bölümü'nün öğretim kadrosuna katıldı ve 1970 yılında emekli olana kadar burada kaldı. MIT'de çalıştığı süre boyunca güneş enerjisi ve termodinamik üzerine araştırmalarına devam etti ve bu alanda önde gelen uzmanlardan biri haline geldi.[2]
Güneş Enerjisine Katkıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Maria Telkes güneş enerjisi alanına, özellikle de güneş enerjisiyle çalışan evlerin tasarımı ve geliştirilmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Kendisi en çok 1948 yılında Dover, Massachusetts'te inşa edilen ilk güneş enerjili evin geliştirilmesindeki çalışmalarıyla tanınmaktadır. Bu ev güneş enerjisiyle çalışan bir klima sistemi ve güneş enerjili bir su ısıtıcısıyla donatılmıştı ve gelecekteki güneş enerjili evler için bir model haline geldi.[3]
Telkes ayrıca taşınabilir bir güneş enerjisi ısıtma ünitesi, güneş enerjili bir ocak ve güneş enerjili bir klima sistemi de dahil olmak üzere bir dizi yenilikçi güneş enerjisi sistemi geliştirdi. Çalışmaları, güneş enerjisinin bir güç kaynağı olarak uygulanabilirliğini ortaya koymaya ve güneş enerjisi sistemlerinin fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltma potansiyelini göstermeye yardımcı oldu.
Ödüller ve Onurlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Mária Telkes, kariyeri boyunca güneş enerjisi ve termodinamik alanındaki katkılarından dolayı çok sayıda ödül ve onur belgesi almıştır. 1948 yılında Uluslararası Güneş Enerjisi Derneği'nin Gümüş Ödülü'ne layık görüldü ve 1969 yılında Uluslararası Astronomi Birliği'nin prestijli Eddington Madalyası'nı aldı.
Telkes, 1995 yılında ABD hükûmeti tarafından güneş enerjisi sistemlerinin geliştirilmesindeki öncü çalışmaları nedeniyle Ulusal Teknoloji Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Ayrıca Macar Bilimler Akademisi ve Amerikan Makine Mühendisleri Derneği de dahil olmak üzere uluslararası kuruluşlar tarafından çeşitli ödül ve onurlara layık görülmüştür.[4][5]
Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]Maria Telkes, güneş enerjisinin bir güç kaynağı olarak uygulanabilirliğini ortaya koymaya yardımcı olan öncü bir bilim insanıydı. Bugün, çalışmaları güneş enerjisi tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Hayatını güneş enerjisi ve termodinamik çalışmalarına adamış öncü bir bilim insanı ve modern güneş enerjisi sistemlerinin geliştirilmesinin önünü açan bir lider olarak hatırlanmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "NIHF Inductee Maria Telkes Invented Solar Power Storage". www.invent.org (İngilizce). 2 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2022.
- ^ Rinde, Meir (14 Temmuz 2020). "The Sun Queen and the Skeptic: Building the World's First Solar Houses". Distillations. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021.
- ^ NEWS, SA (16 Aralık 2022). "Google Doodle Pays Tribute to Mária Telkes — "The Sun Queen"". SA News Channel (İngilizce). 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ "Telkes, Maria | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. 5 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2019.
- ^ "Maria Telkes | Lemelson-MIT Program". lemelson.mit.edu. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Maria Telkes Resources". solarhousehistory.com. 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
