Mavi Melek (film, 1930)
| Der blaue Engel | |
 Filmin Almanya'da basılmış özgün bir afişi. | |
| Yönetmen | Josef von Sternberg |
|---|---|
| Yapımcı | Erich Pommer |
| Senarist | Heinrich Mann (ayrıca hikâye) Carl Zuckmayer Karl Vollmöller Robert Liebmann Josef von Sternberg |
| Oyuncular | Emil Jannings Marlene Dietrich Kurt Gerron |
| Müzik | Friedrich Hollaender |
| Dağıtıcı | UFA Paramount Pictures |
| Çıkış tarih(ler)i | 1 Nisan 1930 (Almanya) 5 Aralık 1930 (ABD) |
| Süre | 99 Dakika |
| Dil | Almanca İngilizce (iki dilde birden eşzamanlı olarak çekilmiştir) |
Mavi Melek (Almanca: Der Blaue Engel) Josef von Sternberg tarafından yönetilmiş 1930 yapımı bir filmdir. Heinrich Mann'in Professor Unrat romanından beyaz perdeye uyarlanmıştır. Film ilk büyük Alman sesli filmidir ve aktris Marlene Dietrich'e dünya çapında bir ün sağlamıştır.[1] Ayrıca, imza şarkısı Friedrich Hollaender ve Robert Liebmann'ın "Falling in Love Again (Can't Help It)" şarkısını da tanıttı. Alman sinemasının bir klasiği olarak kabul edilir.
"Mavi Melek" eşzamanlı olarak hem Almanca hem de İngilizce olarak çekilmiştir ancak ikinci versiyonun yıllarca kayıp olduğu düşünülüyordu. Almanca versiyonun "açıkça üstün" olduğu kabul edilir;[2] daha uzundur ve İngilizce telaffuzlarıyla mücadele eden aktörler tarafından gölgelenmez.[3] Film aynı zamanda Emil Jannings'in oynadığı son İngilizce film olmuştur.[4]
Mavi Melek, saygın bir profesörün trajik bir şekilde bir kabare palyaçosuna dönüşmesini ve sonunda delirmesine kadar düşüşünü anlatır.
Oyuncu kadrosu
[değiştir | kaynağı değiştir]- Emil Jannings - Prof. Immanuel Rath
- Marlene Dietrich - Lola Lola
- Kurt Gerron - Kiepert (sihirbaz)
- Rosa Valetti - Guste (sihirbaz'ın karısı)
- Hans Albers -Mazeppa (adeleli adam)
- Reinhold Bernt - Palyaço
- Eduard von Winterstein - Okul müdürü
- Hans Roth - Okulun hizmetlisi
- Rolf Müller - Öğrenci Angst
- Roland Varno - Öğrenci Lohmann
- Carl Balhaus - Öğrenci Ertzum
- Robert Klein-Lörk - Öğrenci Goldstaub
- Charles Puffy - Hancı
- Wilhelm Diegelmann - Kaptan
- Gerhard Bienert - Polis
- Ilse Fürstenberg - Rath'in hizmetçisi
- Die Weintraub Senkopatörleri - Orkestra
- Friedrich Hollaender - Piyanist
- Wolfgang Staudte - Öğrenci
Yapım
[değiştir | kaynağı değiştir]Oyuncu seçimi Lola Lola
[değiştir | kaynağı değiştir]Şarkıcı Lucie Mannheim, başrol oyuncusu Emil Jannings'in desteğiyle Lola rolü için UFA yapımcısı Erich Pommer tarafından tercih edildi. ancak yönetmen Josef von Sternberg, büyük bir prodüksiyon için yeterince çekici olmadığı için onu veto etti. Sternberg ayrıca yazar Mann'ın aktris-kız arkadaşı Trude Hesterberg'i de geri çevirdi. Sternberg tarafından ciddi olarak düşünülen Brigitte Helm ise rol için uygun değildi. Sternberg ve Pommer, 25.000 Reichsmark karşılığında sahne ve sinema oyuncusu Käthe Haack'e karar verdi.[5]
Biyografi yazarı Herman G. Weinberg, Sternberg'in anılarından (1966) alıntı yapıyor: Yönetmenin 29 yaşındaki Marie Magdalene "Marlene" Dietrich'e ilk bakışını oyun yazarı Georg Kaiser'in yapımcılığını üstlendiği Zwei Krawatten (İki Kravat) adlı bir müzik revüde yaptığını söyledi. Sternberg, Dietrich'i hemen "olabileceğini gördüğü kadın" haline getirmeye başladı.
Senaryo ve çekimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Mann'ın öyküsü, Sternberg tarafından büyük ölçüde terk edildi (yazarın izniyle), yalnızca rastgele bir kabare şarkıcısına aşık olan son derece dürüst bir üniversite profesörü arasındaki ilişkiyi anlatan sahneler kaldı. Çekimler sırasında Sternberg, "senaryoya tamamen yeni bir boyut kazandıran" diyaloğu değiştirdi, sahneler ekledi ve oyuncu kadrosu karakterizasyonlarını değiştirdi.[6][7] Profesörün cinsel tutkudan kıskançlık öfkesine ve en sonunda delirmesi tamamen yönetmenin icadıydı.[8][9]
The Blue Angel, filmin karlılığını en üst düzeye çıkarmak için hem Almanca hem de İngilizce olarak çekildi ve her biri verimlilik için art arda çekildi. Çekimler, 4 Kasım 1929'dan 22 Ocak 1930'a kadar 11 hafta sürdü ve tahmini bütçesi 500.000$'dı.
Jannings, çekimler sırasında, hâlâ filmin itibarlı yıldızı olmasına rağmen (en yüksek maaşı almasına rağmen), Sternberg ile Dietrich arasındaki artan yakınlığı ve yönetmenin ona gösterdiği özeni görebiliyordu. Jannings bu durumu kıskandı, histeri yaptı ve prodüksiyonu bırakmakla tehdit etti. Mavi Melek, onun son büyük sinemasal filmi olacaktı; aynı zamanda UFA'nın son başarılı filmlerinden biriydi.[10][11]
Film tarihçisi Andrew Sarris bu çifte ironiyi şöyle yorumluyor:
"Mavi Melek'in nihai trajik ironisi, Sternberg'in tahmin edemeyeceği bir şekilde iki ucu keskindir. Gerçek hayatta Lola Lola'nın yükselişi ve Profesör Immanuel Rath'in düşüşü, gerçek hayatta Marlene Dietrich'in yükselişi ve Emil Jannings'in düşüşüyle paraleldir..."[8][12]
Temalar ve analiz
[değiştir | kaynağı değiştir]Görünürde saygın bir orta yaşlı akademisyenin genç ve güzel bir kabare şarkıcısı tarafından düşüşünün öyküsü olan Mavi Melek, Sternberg'in sinema tarihinin "en acımasız ve en az komik" filmidir.[13][14] Anlatının sertliği, "bohem kadın tarafından yozlaştırılan burjuva erkeğin önemsiz türünü aşar" ve Sternberg'in karakter gelişiminin karmaşıklığı, erkeklerini acımasızca boynuzlayan "eski baştan çıkarıcı kadın klişesini" reddeder.[15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bordwell, David; Thompson, Kristin (2003) [1994]. "The Introduction of Sound". Film History: An Introduction (2. bas.). New York City: McGraw-Hill. s. 204. ISBN 978-0-07-115141-2.
- ^ Maltin, Leonard (ed.) Leonard Maltin's 2005 Movie Guide Plume, 2005. p. 151. 978-0-452-28592-7
- ^ Travers, James. "Der Blaue Engel (1930)" 17 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Films de France (2005)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2010.
- ^ Baxter, 1971. p. 66
- ^ Baxter, 1971. p. 72
- ^ Weinberg, 1967. p. 50
- ^ a b Sarris, 1966. p. 25
- ^ Weinberg, 1967. P.50
- ^ Baxter, 1971. p. 74: The production "was complicated [by the Sternberg/Dietrich] romance...Jannings, as expected, had reacted with special bitterness to the affair, working actively to break down their rapport, throwing tantrums and threatening to walk out."
- ^ Baxter, 1971. p. 63, pp. 74–75: The Blue Angel "had no successors at UFA"
- ^ Sarris, 1998. p. 220
- ^ Sarris, 1998. pp. 219–220
- ^ Sarris, 1998. p. 121: "The Blue Angel (1930) [depicts] the downfall of a middle-aged bourgeois male through the machinations of a disreputable demi-mondaine..."
- ^ Sarris, 1998. pp. 220–221
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- IMDb'de Mavi Melek
- The Blue Angel (1930 İngilizce versiyonu) IMDB7 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- AllMovie'de Mavi Melek (film, 1930)
- Filmin çeşitli afişleri3 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
