Seitumer Emin
Seitumer Emin | |
|---|---|
| Doğum | Seitümer Ğafar oğlu Emin 15 Mayıs 1921 Albat köyü, Bahçesaray Rayonu, Kırım, RSFSC |
| Ölüm | 21 Mart 2004 (82 yaşında) Novorossiysk, Rusya Federasyonu |
| Meslek | Yazar, şair |
| Ödüller | Vatanseverlik Savaşı Nişanı |
Seitumer Emin (Kırım Tatarcası: Seitümer Ğafar oğlu Emin, Rusça: Сеитумер Гафарович Эминов; 15 Mayıs 1921 - 21 Mart 2004) II. Dünya Savaşı döneminine ait bir Kırım Tatar yazarı, şair, sivil haklar aktivisti ve Sovyet partizanıydı. II. Dünya Savaşından önce şiir yazmaya başlayan nesil ile 1960'lı yıllarda şiir yazmaya başlayan nesil arasında bağ kurabilen şairlerdendir. Şiirleri "Beyaz Çeçekler" (1968) ve "Ateşli Künler" (1969) adlı şiir kitaplarında; Rusça yazdığı şiirleri ise, "Alevli Dalgalar" (1977), "Yol" (1980), "Sesler" (1983) ve "Menim Sesim" (1987) adlı şiir kitaplarında yayımlanmıştır. Eserlerinde vatana duyulan sevgi, iyilik ve adalet konularının yanında halkın geleceği, nesillerin devamlılığı gibi konularda da düşüncelerini ortaya koymaktadır.[1]
Erken yaşam
[değiştir | kaynağı değiştir]Seitumer Emin, 15 Mayıs 1921'de Albat'taki Kırım Tatar köylü bir ailede dünyaya geldi. Daha yedi yaşındayken babası öldü, daha sonra annesine yardım etmek için kolektif bir çiftlikte çoban olarak çalıştı. Biyuk-Özenbaş'ta ortaokulu tamamladıktan sonra Udarnik Gazetesi'ne ve daha sonra "Krasny Krym" gazetesine yazmaya başlamıştı.[2][3]
II. Dünya Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Almanların Sovyetler Birliği'ni işgalinin başlamasından sonra Emin, ordu için gönüllü oldu ve Odessa'ya konuşlandı ve burada Sivastopol'a tahliye edilene kadar şehrin savunmasında savaştı. Sivastopol kuşatması sırasındaki deneyimi daha sonraki çalışmalarının çoğunu etkiledi. Şehrin savunmasının sonraki günlerinde yaralandı ve hastaneye kaldırıldı ve iyileştikten sonra Tuapse, Adegya'ya gönderildi. Kafkasya Muharebesi'nde defalarca yaralandıktan sonra askerlik hizmetine uygun olmadığı ilan edildi. Ancak, Kırım'a partizan olarak gönderilmesine izin vermeyi başardı; burada, Kırım Tatar liderleri ve Jebbar Akimov, Refat Mustafayev ve Şamil Aladin gibi yazarlarla çalıştı. Alman birlikleri Nisan 1944'te Kırım'dan kovulduktan sonra 18 Mayıs 1944'e kadar Kırım gazetesine yazmaya devam etti ve Kırım Tatar etnik kökeninden dolayı Kırım'dan sınır dışı edildi ve savaştaki birçok askeri ödülüne rağmen "hain" olarak kabul edildi.[2][3]
Sürgün
[değiştir | kaynağı değiştir]Bekabad'a vardığında, şantiyede bir tiyatro topluluğu düzenlediği Farhad hidroelektrik santralinin inşasında çalıştı. Daha sonra Orta Asya Üniversitesi'ne devam etti. Sovyet hükûmetine meydan okuduğu için katı koşullar ve sert cezalar altında yaşamalarına rağmen, sürgündeki ilk günlerinden Kırım Tatar Sivil Haklar Hareketi'ne katıldı ve diğer önemli Kırım Tatarlarıyla sevip kaybettikleri Kırım ile ilgili hüzünlü şiirleri okudukları gizli bir toplantı yaptı ve Kırım Tatarlarının Ulusal Hareketini kurdu. Sinema yönetmeni olarak çalıştıktan sonra Taşkent'teki kurgu yayınevinde editör oldu ve 1967'den 1972'ye kadar orada çalıştı. Eserleri "Beyaz Çiçekler (Беяз чечеклер)", "Ateşli Künler (Атешли куньлер)", "Koz'lerinde keder sezdim (Козьлеринде кедер сездим)", "Бульбульнинъ эляк олувы", "О кузь чечеклерини север эди" ve "Хатырлав" gibi şiirler ve kısa öyküler içeriyordu. 1967'de Sovyet Yazarlar Birliği'ne üye oldu ve 1968'de SSCB Gazeteciler Birliği'ne kabul edildi. Hem Rusça dilinde hem de Kırım Tatarcası dilinde Kırım hakkında yazmaya devam etti. Ancak Kırım Tatar hareketine katılımı Orta Asya'dan ayrılmasına neden oldu. Kırım'a daha yakın olan Novorossiysk'e yerleşti, ancak büyük bir Kırım Tatar nüfusunun olmaması nedeniyle Kırım Tatar hareketine katılma yeteneği biraz sıkıntıya uğradı ve Kırım'daki yazılarını Novorossiysk'de yayınlamak neredeyse zordu. Novorossiysk'teki hiç kimse Kırım Tatarcası'nı Seitumer Emin kadar akıcı konuşmamıştı. Birkaç yıl boyunca yazılarının çoğu Rusçaydı. Daha sonra Kırım Tatar hareketi ile çalışmalarına devam ederek, Temmuz 1987'de Moskova'ya geri dönüş hakkı için seçenlerden biri haline geldi ve burada bir konuşma yaptı. Daha sonra Taman'dan Simferopol'e yürüyüşe katıldı ve SSCB Yazarlar Birliği'ne üyeliğine rağmen protestoyu düzenleme rolüyle Pravda Vostoka gazetesinde ismiyle kınandı. Gazetenin yayınlanmasından sonra, o ve yürüyüşteki diğer katılımcılar gazetedeki çalışmaları nedeniyle yoğun bir zulme maruz kaldılar. Kırım Tatar hareketinde aktivistlere yapılan zulme rağmen, davayı desteklemeye devam etti; sonunda çalışmalarını 1990'ların sonunda Kırım'da yayınladı. Ancak hayatının geri kalanında Novorossiysk'te yaşadı. 21 Mart 2004'te öldükten sonra oraya gömüldü ve 2014 yılında memleketi Albat'ta onun anısına bir anıt dikildi. Sevdiği Kırım'ı kaybetmesiyle ilgili şiirleri bugün popülerliğini koruyor.[2][4][5][6][7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ""Seitumer Emin"". biyografianaliz.net. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ a b c Bekirova, Gulnara (17 Mayıs 2016). ""Кто песнь мою о Крыме пропоет, не будь тебя, любимый мой народ?"". Крым.Реалии (Rusça). 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ a b "Сеитумер Эмин (1921- 2004), поэт, участник национального движения крымских татар. 95 лет со дня рождения". Республиканская крымскотатарская библиотека им. И. Гаспринского (Rusça). 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ Khurshutov, Asan (28 Nisan 2014). "Сеитумер Эмин навечно возвратился в Албат". Millî Firka (Rusça). 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ "Кто автор этих стихов: "Сен олмасанъ, азиз халкъым, кимге керек бу дюнья"?". Crimeantatars.club (Rusça). 18 Haziran 2017. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ "СЕИТУМЕР ЭМИН (1921 - 2004)". ana-yurt.com. 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ "Сеитумер Эмин: Ты живи мой народ..." Милли Фирка (Rusça). 15 Mayıs 2015. 18 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
