Sevil Berberi
 | |
| Özgün isim | 'Il barbiere di Siviglia, ossia L'inutile precauzione |
|---|---|
| Müzik | Gioacchino Rossini |
| Libretto | Cesare Sterbini |
| Gala | 3 Kasım, 1816 |
| İlk gösterim yeri | Teatro Argentina, Roma |
| Oyuncular |
|
'Sevil Berberi veya Yararsız Önlem, (İtalyanca: Il barbiere di Siviglia, ossia L'inutile precauzione) Gioachino Rossini tarafından bestelenmiş 2 perdelik dramma comico janrında bir opera veya melodramatik opera buffa'dır.
Eserin librettosu (Fransız oyun yazarı Pierre Beaumarchais'in komedi oyunu Sevil Berberi (Le Barbier de Séville)nden uyarlanarak) "Cesare Sterbini" tarafından İtalyanca olarak yazılmıştır.
Bu eserin prömiyeri "Almiviva veya Yararsız Önlem" adı altında 20 Şubat 1816'da Romada Teatro Argentina'da yapılmıştır. Bu prömiyer tam bir başarısızlık ve felaketle karşılanmıştır. Seyirciler eserin oynaması boyunca eseri ıslıklayıp yuhalamışlardır ve sahnede mizansenin değişimlerinde bazı kazalar ortaya çıkmıştır. Seyircilerin tutumu Rossini'nin rakiplerinin tutmuş oldukları profesyonel yuhacılar'ın diğer seyircileri de kendilerini taklit etmeye zorlamada başarılarına yorulmuştur. İkinci geceki sahnelenme ise bunun tümüyle aksi olarak çok tutulmuştur.
Acayip bir rastlantı olarak oyunun orijinali olan Fransız komedi oyunu da ayni şekilde ilk performanslarında başarısız olmuş ama sonra çok popüler olmuştur.
Hazırlanma, içerik ve temsiller
[değiştir | kaynağı değiştir]Çok hızlı beste yapmakla ün almış olan, Rossini bu eseri üç haftadan kısa bir zamanda bitirmiştir. Eserin uvertürü daha önceki Gioacchino Rossini opera eserleri olan Aureliano in Palmira ve Elisabetta, regina d'Inghilterra adlı opera eserinde de kullanılmıştır.
Sevil Berberi, dünya opera evleri repertuvarlarında bundan sonra devamlı olarak bulunmuştur. Türkçeye Ulvi Cemal Erkin ve Necil Kazım Akses tarafından tercüme edilmiş ve Türkiye'de ilk sahnelenmesi Ankara Devlet Operası'nda olmuştur. Opera Amerika tarafından hazırlanan Kuzey Amerika'da opera evlerinde en çok sahnelenen 20 opera eseri listesinde 5'inci sırayı almıştır.[1]
Roller
[değiştir | kaynağı değiştir]| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 20 Şubat 1816 (Orkestra şefi: Gioachino Rossini) |
|---|---|---|
| Rosina, Bartolo'nun vasisi | mezzo-soprano[2] | Geltrude Righetti |
| Doctor Bartolo, Rosina'nın velisi | bas | Bartolomeo Botticelli |
| Kont Almaviva, Bir yerel soylu | tenor | Manuel Garcia |
| Figaro, Sevil Berberi | bariton | Luigi Zamboni |
| Fiorello, Kont'un uşağı | bas | Paolo Biagelli |
| Basilio, Rosina'nin müzik hocası ve Bartolo'nun yardakcısı | bas | Zenobio Vitarelli |
| Berta (Marcellina), Doktor Bartolo'nun vekilharcı | soprano | Elisabetta Loiselet |
| Ambrogio, Doktor Bartolo'nun hizmetçisi | Sessiz | |
| Noter | Sessiz |
Konu özeti
[değiştir | kaynağı değiştir]I. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]1. Sahne: Dr. Bartolo evi önündeki meydan
Dr. Bartolo'nun evinin bulunduğu meydana, bir fakir öğrenci olan Lindoro ve bir müzisyen grubu gelir ve Rosina'nin penceresi önünde serenat yapmaya başlarlar. Ama içeriden hiçbir yanıt geldiği görülmez. (Ecco ridente in cielo - "Gökte kahkahalar var.") Lindoro aslında kıyafet değiştirmiş olan Kont Almaviva'dır; ama öğrenci kıyafetine girmesi, Rosina'nın kendisini parası ve payesi yerine şahsiyeti için sevmesini sağlamak amacıyladır. Kont Almaviva müzisyenlere ödeme yapar ve onlar da oradan ayrılırlar. Kont kendi düşünceleri ile yalnız başına kalmıştır.
Figaro girer, ancak Kont saklanır. Figaro kabadayılık ve kendini beğenmişlik içinde bir şarkıya başlar. (Arya: Largo al factotum della città - "Şehirde her işi görebilen adama yol açın."). Kont hizmetkarlığını yapmış olduğu için Figaro'yu tanımıştır. Kont Rosina'yla buluşmak için Figaro'nun yardımını ister ve eğer bu buluşmayı organize etmeyi başarırsa Figaro'ya iyi para vereceğini de vadeder. (İkili: All'idea di quel metallo - "O sarı madenin düşüncesi"). Birden pencere açılır; Rosina pencereden Lindoro'ya bir pusula atar; ama Dr. Bartolo vasisi olduğu kızı hemen içeri çeker. Figaro, Kont'a bir asker kıyafetine girmesini ve Rosina'nin evine girmek için bir sarhoş taklidi yaparak; Dr. Bartolo'ya bir ordu mensubu olarak onun evinde ikamet hakkı olduğunu bildirmesini tavsiye eder. Bu tavsiyesinden hoşlanan Kont ona epeyce yüklü bir bahşiş verir.
2. Sahne: Dr. Bartolo'nun evi
Sahne, hayal kuran Rosina'nin Lindoro'nun sesinin güzelliğini düşünürken söylediği kavatina ile açılır. (Una voce poco fa - Bir ses hemen şimdi) [4] Rosina Bartolo'yu kurnazlıkla alt etmeye karar verir. Kont'u sadece Lindoro ismi ile bilen Rosina ona bir mektup yazar.
Rosina odadan çıkmakta iken Bartolo ve Basilio girerler. Rosina'nin müzik hocası olan Don Basilio Bartolo'ya Kont Almaviva'nın şehirde görüldüğünü ve Rosina ile evlenmek istemesi olasılığı dedikodularını tekrarlar. Bartolo Rosina ile kendi evlenmek niyetindedir ama bu bir sevgi veya diğer hisler nedeniyle değil sadece ona miras kalan parası nedeniyledir. Basilio Kontu aradan çıkartmak için onun hakkında yalan yanlış dedikodular ortaya çıkartmasını tavsiye eder. 'La calunnia è un venticello- "İftira hafif bir rüzgârdır")[5]
Bartolo ve Basilio ayrıldıktan sonra Figaro ve Rosina girerler. Figaro Rosina'ya Lindoro'ya birkac satırlık pusula gönderip onu cesaretlendirmesini söyler; ama Rosina zaten bunu yazmıştır. (İkili: Dunque io son…tu non m'inganni? - "Demek ki beni seçtin; beni aldatmıyorsun ya?"). Her şeyden devamlı şüphe eden Bartolo sonunda velisi olduğu kızın özür ve yalanlarından bıkmış olduğunu ve artık aldatılmayacağını ifade eder. (A un dottor della mia sorte - "Benim gibi doktora karşı".)
Evin vekilharcı olan Berta evden çıkarken eve girmeye çalışan, aslında asker kıyafetindeki Kont olan, bir sarhoş askerle karşılaşır. Sarhoştan korkan Berta hemen Bartolo'ya koşup durumu bildirir. Bartolo evinde asker ikamet etmesi yükümlülüğünden muaf olduğunu bildirir ve askere evinden ayrılmasını söyler ama ona laf anlatamaz. Sahte asker Kont, Rosina'ya yaklaşır ve ona Lindoro olduğunu bildirip eline bir pusula verir. Bartolo bu pusulanın verildiğini görür ve Rosina'ya elindeki kağıdın ne olduğunu göstermesini ister. Fakat Rosina'nin eli çabuktur ve Kont'un pusulasını saklayıp yerine bir çamaşırcı listesini Bartolo'ya verir. Bartolo ve sarhoş asker/Kont ile gittikçe yükselen sesle dil dalaşına tutuşurlar. Basilio, Figaro ve Berta da buna katılırlar. Tam bu sırada kopan yaygara şehir muhafızları ve onların nöbetçi komutanının ilgisini çeker ve onlar da Bartolo'nun evine gelirler. Bartolo, Kont'un onlar tarafından tutuklanacağını sanmaktadır. Fakat Kont gizlice ismini verince muhafızlar onu serbest bırakırlar. Buna Bartolo ve Basilio şaşıp kalırlar ve bu Rosina'nin alaylarına konu olur. (I. Perde finalesi: Fredda ed immobile - Soğuk ve kımıldıyamaz.).
II. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]1. Sahne: Dr. Bartolo'nun evi
Kont doktorun evine bu sefer, Rosina'ya yeni şan hocası olacak, Don Alonso kıyafetiyle gelir. Kendinin güya hasta olan Basilio'nun yerini geçici olarak alacağını ve Rosina'yi Kont'tan soğutmaya çalışacağını söyler. Başta Bartolo bundan çok şüphelidir, ama Alonso Rosina'nin Lindoro/Konta gönderdiği pusulayı Bartolo'ya verince onun evine girmesini kabul eder. Müzik dersi sırasında Rosina (Contro un cor - " ") şarkısını söyler ve Rosina ve Kont Almaviva/Lindoro/Alonso birbirine olan sevgi hislerinden bahsederler. Bartolo bunlara karşılık Caffariello adlı ünlü hadım şarkıcının ("kastrato") stilinde bir şarkı söyler. Figaro doktoru tıraş etmek için gelir ve onu vasisi ile Kont arasında ortaya çıkıp gelişen sevgiden uzaklaştırmaya gayret eder. Bartolo tıraş için özel porselen kabı getirmek için Figaro'ya üzerinde bütün ev anahtarları bulunan bir anahtarlık verir. Figaro'nun gittiği odadan Doktorun diğer porselen ve çanak çömleğinin düşürülme sesleri duyulmaya başlanır. O sırada beklenmedik bir şekilde Don Basilio da eve gelir. (Beşli: Don Basilio! — Cosa veggo! - Don Basilio! — Ne görüyorum?). Hasta olduğunu söyleyip evden hemen ayrılması için bir kese para ona rüşvet olarak verilir (Buona sera, mio signore - "Beylerim, iyi akşamlar"). Rosina ve Kont Figaro'nun biraz önce eline geçirmiş olduğu anahtarı kullanarak balkon kapısını açıp oradan birlikte evden kaçmaya kararlaştırırlar.
Bartolo sonunda bu aldatmacadan haberdar olarak herkesi evinden ayrılmaya çağırır. Sonra şehrin noterine giderek kendisi ve Rosina arasında bir evlilik kontratı hazırlamasını sağlar. Döndüğünde Rosina'ya "Alonso"'nun kendine vermiş olduğu Rosina'nın "Lindoro"ya göndermiş olduğu pusulayı gösterip, onu Lindoro'nun Kont Almaviva elinde bir alet olduğuna inandırır. Berta'nın bu karmaşıklardan canı sıkılmıştır ve evin diğer sakinlerinin kötü davranışlarından şikayete geçer. (Il vecchiotto cerca moglie' - " ".)
Sahne önce müzikle bir yıldırımlı fırtına oluşunu gösterir. Bu fırtına içinde Kont ve Figaro Bartolo evinin balkonuna bir merdiven dayayıp ellerindeki anahtarla pencereyi açıp içeri girdikleri görülür. Rosina Kont Almaviva'ya kendine Bartolo'nun geri verdiği mektubu gösterip ihanete ve kalp kırıklığına uğradığını açıklar. Kont Almaviva kim olduğunu ona açıklamak zorunda kalır ve böylece iki sevgili yine barışırlar. Kont Almaviva ve Rosina birbirlerine aşk içinde etraflarıyla ilgisiz bakmaktayken, Figaro onları çabuk olup oradan ayrılmaya uyarır. İki kişinin evin on kapısına yaklaştıkları duyulur. Fakat balkona dayalı merdivenden inmeye geldiklerinde merdiveninin oradan kaldırılmış olduğunu görürler. (Zitti, zitti, piano, piano. - " "). Bartolo merdiveni kaldirip götürmüştşr. Gelen iki kişi Bartolo ve Rosina'yi evlendirmek için gelen Basilio ve noterdir ama Bartolo'nun beklediği zamandan önce gelmişlerdir. Noter eline verilen bir meblağ ile Rosina ve Kont Almaviva'yi evlendirmeye razı olur. Ya kafasına iki kurşun ya da eline verilen bir rüşvet arasında bir seçim verilen Basilio ise rüşvet ve Rosiana ve Almanviva nikâhı için Figaro ile birlikte şahitlik yapmayı tercih eder. İki sevgili nikâh kontratını bir noter ve iki şahit önünde imzalarlar. Bartolo ise çok geç kalmıştır. Fakat Kont Almaviva ve Rosina aşk için evlenmişlerdir; Kont Almaviva'nin yeter serveti vardır ve Rosina'ya mirasla kalan parasını Bartolo'ya vererek onun da gönlünü fazla kırmamış olurlar.
Orkestradaki çalgılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Rossini, bu eserin partitur notalarında şu küçük orkestrayı öngörmüştür:
- 2 flüt (veya 2 pikolo flüt), 1 obua, 2 klarinet, 2 fagot;
- 2 korno, 2 trompet;
- 1 timpani, bas davul, halile, üçgen (çalgı);
- yaylı çalgılar:
- 4 birinci keman;
- 3 ikinci keman;
- 3 viyola;
- 2 viyolonsel
- 1 kontrbas
- Kontinuo,
Eserdeki müziksel parçalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uvertür Senfoniya
Perde I
[değiştir | kaynağı değiştir]- Giris (Fiorello, Graf, Chor): "Piano, pianissimo" (Sahne 1)
- Kavatina (Kont): "Ecco ridente in cielo" (Sahne 1)
- Kavatina (Figaro): "Largo al factotum"(Sahne 2)
- Kanzone (Kont): "Se il mio nome saper voi bramate“ (Sahne 4)
- İkili (Figaro, Graf): "All’idea di quel metallo“ (Sahne 4)
- Kavatina (Rosina): "Una voce poco fa“ (Sahne 5)
- Arya (Basilio): "La calunnia è un venticello“ (Sahne 8)
- İkili (Rosina, Figaro): "Dunque io son… tu non m’inganni?“ (Sahne 9)
- Arya (Bartolo): "A un dottor de la mia sorte“ (Sahne 10)
- Finale I: "Ehi di casa… buona gente“ (Sahne 13–16)
- Stretta des Finale I (Herkes, Offizier, Koro): "Ma signor“ / "Zitto tu!“ (Sahne 16)
Perde II
[değiştir | kaynağı değiştir]- İkili (Kont, Bartolo): "Pace e gioia il ciel vi dia“ (Sahne 2)
- Arya (Rosina): "Contro un cor che accende amore“ (Sahne 3)
- Aryetta (Bartolo): "Quando mi sei vicina“ (Sahne 3)
- Beşli (Rosina, Graf, Figaro, Bartolo, Basilio):"Don Basilio!…“ / "Cosa veggo!“ (Sahne 4)
- Arya (Berta): "Il vecchiotto cerca moglie“ (Sahne 6)
- Temporale (Figaro, Kont): "Al fine eccoci qua“ (Sahne 9)
- Üçlü (Rosina, Kont, Figaro): "Ah qual colpo inaspettato!“ (Sahne 9)
- Eşlikli-Resitatif (Kont, Bartolo): "Il Conte!… che mai sento!“ (Sahne 11)
- Arya (Kont, Koro): "Cessa di più resistere“ – "Ah il più lieto“ (Sahne 11)
- Finaletto II (Herkes ve Koro): "Di sì felice innesto“ (Sahne 11)
Seçilmiş disk kayıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Roller (Rosina, Kont Almaviva, Figaro) |
Orkestra şefi Opera Evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1958 | Maria Callas, Luigi Alva, Tito Gobbi |
Alceo Galliera, Filarmonia Orkestra ve korosu |
Audio CD: EMI Classics |
| 1958 | Roberta Peters, Cesare Valletti, Robert Merrill |
Erich Leinsdorf, Metropolitan Opera Orkestra ve korosu |
Audio CD: RCA |
| 1972 | Teresa Berganza, Luigi Alva, Hermann Prey |
Claudio Abbado, Londra Senfoni Orkestrası ve korosu |
Audio CD: Deutsche Grammophon kat: 457 7332 |
| 1975 | Beverly Sills, Nicolai Gedda, Sherrill Milnes |
James Levine, Londra Senfoni Orkestrası, John Alldis Choir |
Audio CD: EMI Classics |
| 1987 | Luciana Serra, Rockwell Blake, Bruno Pola |
Bruno Campanella, Teatro Regio di Torino Orkestra ve korosu |
Audio CD: Nuova Era |
| 1993 | Kathleen Battle, Frank Lopardo, Placido Domingo |
Claudio Abbado, Chamber Orchestra of Europe ve korosu |
Audio CD: Deutsche Grammophon |
| 1997 | Edita Gruberova, Juan Diego Flórez, Vladimir Chernov |
Ralf Weikert, "Münchner Rundfunkorchester" ve korosu |
Audio CD(live): Nightingale Classics |
Not: "Kat:" satıcı firmanın verdiği katalog numarası.
Diğer besteciler tarafından bestelenen aynı adlı operalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rossini bu eseri bestelemeden önce diğer bir İtalyan besteci, 1782de Giovanni Paisiello aynı kaynağı kullanarak Barbiere di Siviglia adlı bir opera bestelemiş ve bu sahnelenmiştir. Bu nedenledir ki Rossini'nin eserinin prömiyer temsilinde "Almaviva, ossia L'inutile precauzione" olarak sahnelenmesi gerekmiştir.
- Bir Fransiz besteci olan Nicolas Isouard da 1796da İtalyanca olarak bir Barbiere di Siviglia adında bir opera bestelemiş ve bu eserin prömiyeri Malta'da La Vallete şehri tiyatrosunda yapimlanip sahnelenmiştir.
- Bir İspanyol besteci olan Francisco Asenjo Barbieri bir parodi olarak bir İspanyol opereti (zarzuela) şeklinde El Barberillo de Lavapiés adlı eseri bestelemiş ve sahnemiştir.
- Bu eserin orijinali olan Fransız oyun yazarı Pierre Augustin Caron de Beaumarchaisnin tiyatro komedi oyunu 1775de ilk defa Paris'te Comedie Francaisede sahnelenmiş ve bu eserin başarısına dayanarak Beaumarchais benzer mekân ve başrollerdeki şahısları kapsayan iki daha oyun hazırlayıp aynı başarı ile sahnelemiştir. Rossini'nin Sevil Berberi adlı eseri bunlardan birincisinden; bundan 30 yıl önce Mozart tarafından bestelenen Figaro'nun düğünü adlı opera ise Beaumarchais'nin üçlü oyununun ikincisinden uyarlanmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Opera America'nın en-çok sahnelenen operalar için "Top 20" listesi". 22 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Bu eser için orijinal notalar ve ilk bestelendiği yıllardaki kaynaklar Rosina mezzo-soprano için bir rol olduğunu belirtmekle beraber opera evleri çok daha değişik seslere bu rolü verbilmektedirler. Orijinal notalarda bu rol ya mezzo-soprano ya da kontraltolar için uygun olabilecek bir anahtarda idi. Sonradan çok popüler olan bir değişim ile nota anahtarları bir soprano için uygun olacak şekle dönüştürülmüştür. Böylece Rosina rolü için ya mezzo-soprano, ya kontaralto veya soprano kadın şarkıcı kullanabilmek imkânı vardır.
- ^ Konu ozeti Malitz, Leo (1921), The Opera Goer's Complete Guide eserinden uyarlanmistir.
- ^ Bu arya orijinal bestede bir mezzo-soprano ses için mi-majör anahtarında bestelenmişti. Fakat çok kere bu bir semiton yükseltilerek fa-majör anahtarına dönüştürülmüş ve böylece bu ses tipli şarkıcıların da bu rolü oynayabilmesi sağlanmış ve bu ses tipleri ile kadenzalarda tiz-re'ler ve hatta falara bile yetişmelerine imkân bulunmuştur.
- ^ Bu arya özgün notalarda 're-majör anahtarında iken sonları her zaman bir ton daha düşük olarak icra edilir olmuştur.
- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "The Barber of Seville" maddesi kaynaklıdır: Online: [1] 26 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). (Erişme: 2.4.2009)
Dış kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Osborne, Richard (1998), "The Barber of Seville,", Kaynak:Stanley Sadie (ed.), The New Grove Dictionary of Opera, Cilt 1, Londra: MacMillan Publishers, Inc. SBN 0-333-73432-7 ISBN 1-56159-228-5. (İngilizce)
- Gossett, Philip ve Brauner, Patricia (2001), "The Barber of Seville" Kaynak: Holden, Amanda (ed.), The New Penguin Opera Guide, New York: Penguin Putnam. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)
- Osborne, Charles (1994), The Bel Canto Operas of Rossini, Donizetti, and Bellini, Portland, Oregon: Amadeus Press. ISBN 0931340713 (İngilizce)
- Osborne, Richard, (1990) Rossini, Ithaca, New York: Northeastern University Press. ISBN 1-55553-088-5 (İngilizce)
- Senici, Emanuele (ed.) (2004), The Cambridge Companion to Rossini, Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80736-4 ISBN 978-0-521-00195-3 (İngilizce)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Opera Türkiye "G. Rossini (1792–1868) Il Barbiere Di Siviglia «Sevil Berberi»" sayfası : [2] . (Erişme:11.12.2009)
- "Imslp.org" websitesinde Il Barbiere Di Siviglia (Rossini, Gioacchino) maddesinde sesler için ve tüm eser için partitür notaları, libretto metni ve genel enformasyon, Online: [3] 9 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Librettidopera websitesinde "Il Barbiere Di Siviglia" maddesinden Rosinni'nin operasinin İtalyanca librettosu. Online: [4] 2 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca) (Erisme:11.12.2009)
- Emiclassics.com websitesinde Rosinni'nin "Barber of Seville" operasinin İngilizce librettosu. Online:[5]10 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme:9.11.2009)
- YouTube websitesinde "Gioachino Rossini: Il Barbiere di Siviglia (with Cecilia Bartoli & Gino Quilico)" maddesinde Rossini "Il Barbiere di Siviglia" operasinin basrollerde Cecilia Bartoli (Rosina) ve Gino Quilico (Kont Almaviva) ile 1988 "Schwetzingen Festivali" temsilinin tumunun video kaydı. Online: [6] 18 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim tarihi:9.11.2017).
- YouTube websitesinde "Il Barbiere Di Siviglia - G.Rossini - Scala - 1999" maddesinde 1999 Teatro Alla Scala, Milano yapimi basrol Kont Almaviva'da "Juan Diego Florez" oldugu Rossini "Il Barbiere Di Siviglia" operasinin tumunun live-video kaydı. Online: [7] 7 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim tarihi:9.11.2017).
