Tahlisiye Madalyası
| Tahlisiye Madalyası | |
|---|---|
 Gümüş Madalyanın ön ve arka yüzü
| |
.svg){kind=small}
Osmanlı Padişahı tarafından verilir | |
| Ülke |  Osmanlı İmparatorluğu
|
| Tür | Sivil başarı madalyası |
| Durum | Verilmemektedir |
| İstatistikler | |
| Kuruluş | 1859 (de facto)
1862 (de jure) |
| İlk Verilişi | 1859 |
| Öncelik | |
| I. Kademe | Gümüş, Yeşil kurdele |
| II. Kademe | Gümüş, Kırmızı kurdele |
| III. Kademe | Gümüş, Beyaz kurdele |
| IV. Kademe | Gümüş, 3 Renkli kurdele |
| |
Tahlisiye Madalyası, Cankurtaran Madalyası veya Tahlis-i Can Madalyası, Sultan Abdulmecid döneminde Osmanlı İmparatorluğu tarafından verilmeye başlanan sivil madalyadır. Tahlis, kurtarmak anlamına gelen Arapça kökenli eski bir kelimedir. Bu isimdeki madalya ise boğulma, yangın gibi afetler sırasında hayatını tehlikeye atarak can kurtaran kişilere verilirdi.[1] Madalya, başvuru esasıyla verilirdi ve başvuran kişinin canını tehlikeye atarak bir kişiyi kurtarması beklenirdi. Madalyayı olay yeri şahitlerin şahitliği ile alınırdı. Dört kademeli madalyanın ilk kademesi yeşil kurdele, ikinci kademesi kırmızı kurdele, üçüncü kademesi beyaz kurdele ve dördüncü kademesi bu üç rengin karışımdan oluşan renkli bir kurdeleye sahipti. Madalyayı ilk kez alan kişiler birinci kademe yeşil kurdeleli madalyayı alırken, zaten madalyası olan bir kişi tekrar can kurtarırsa bir üst kademedeki madalyayı almaya hak kazanırdı.[2]
Gümüşten yapılma tahlisiye madalyası, 36 mm boyunda ve 26 gram ağırlığındaydı. Madalyanın yazısı Naim Efendi tarafından yazılmış, tuğrası ise Hüsrev Efendi tarafından yapılmıştır. Ön yüzünde süslü bir çemberin içinde Abdülmecid'in tuğrası, arka yüzünde ise "İnsanlara tehlikeye düştüğü zaman yardım edenler, övgü ve takdirle anılırlar" anlamına gelen bir söz yazmaktaydı.[2][3] Sözün Osmanlı Türkçesi karşılığı ise şu şekildedir: "Halka düşdükçe edenler imdâd, Olunur midhat ü tahsîn ile yâd"
Madalyanın kimlere verileceği 1862 tarihli madalya nizamnamesinde şöyle anlatılmıştı: "Can kurtarmak hususunda bilfiil gayret ve insaniyet gösterenlere mahsus olarak ihdas buyrulmuş olan tahlisiye madalyası, gümüşten imal edilmiş olup sahipleri, istedikleri zaman göğüslerine takabilirler. Yangın sırasında kendilerini kurtarmayı başaramayıp ateş içinde kalanların, kaza ile deniz, nehir ve göllere düşüp tehlikede bulunanların, ansızın yıkılan bina ve duvarların altında kalıp bizzat kurtulamayanların ve bu türden sair afetler meydana geldiğinde tehlikeye maruz kalanların canını kurtarmak maksadıyla kendilerini tehlikeye atarak gayret ve başarı gösterenler tahlisiye madalyasıyla taltif edilirler."[2][3]
Tarihi kayıtlarda batmakta olan bir İtalyan vapuruyla çarpışan bir kayıktaki yolcuları kurtaran genç Alioğlu Ali,[4] tren kazasındaki yaralanan çocukları kurtaran bir kişiye ve yangından insanları çıkaran kişilere verildiği bilinmektedir. Kuduz bir kurdu öldürmeyi başaran bir çoban bile bu madalyayı almıştır.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Küskü, Fırat. "II Abdülhamid Döneminde Hayat Kurtaranlara Madalya Verilirdi". Toplumsal Tarih (İngilizce).
- ^ a b c "Cankurtaran Madalyası". fikriyat.com - sabah. 30 Eylül 2018. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ a b "Selman Soydemir, "Hayat Kurtarana Osmanlı'dan Madalya" sayı: 35, s. 33". Yedi Kıta Dergisi.
- ^ "Osmanlı'da Hayat Kurtarana Verilen Madalya Tahlîs-i Cân". yedikita.com.tr. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ "Hayat kurtarana Osmanlı'dan madalya". 4 Temmuz 2011. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
 | Madalya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |