Tucana (takımyıldız)
| Takımyıldız | |
 Tucana takımyıldızının haritası | |
| Kısaltma | Tuc |
|---|---|
| Tamlayan | Tucanae |
| Sembolizm | Tukan |
| Bahar açısı | 22sa 08,45d ila 01sa 24,82d [1] |
| Yükselim | -56,31sa ila -75,35sa [1] |
| Alan | 295 derece kare (48.) |
| Ana yıldızlar | 3 |
| Bayer/Flamsteed yıldızları | 17 |
| Gezegeni olduğu bilinen yıldızlar | 5 |
| Parlak yıldızlar (3,00m'den) | 1 |
| En parlak yıldız | α Tuc (2,87m) |
| Yakın yıldızlar (10 pc içindeki) | 1 |
| En yakın yıldız | ζ Tuc (28.03 Iy) |
| Çevreleyen takımyıldızlar | Turna Hint Sekizlik Küçüksuyılanı Irmak (köşe) Anka |
| En iyi Kasım ayı saat 21:00'de +25° ve −90° enlemleri arasında görülebilir. | |
Tukan takımyıldızı (Latince: Tucana), Güney Göksel Yarımküre'de yer alan ve Güney Amerika kuşu tukanın adını taşıyan bir takımyıldızdır. On altıncı yüzyılın sonlarında Petrus Plancius tarafından, Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemlerine dayanarak tasarlanan on iki takımyıldızdan biridir. Tukan, ilk olarak 1598'de Plancius ve Jodocus Hondius tarafından Amsterdam'da yayımlanan 35 santimetre çapındaki (14 inç) bir göksel kürede yer almış ve 1603'te Johann Bayer'in yıldız atlası Uranometria'da tasvir edilmiştir. Fransız kaşif ve astronom Nicolas Louis de Lacaille 1756'da Tukan takımyıldızının yıldızlarına Bayer belirtmelerini vermiştir. Tukan; Turna (Grus), Anka (Phoenix) ve Tavus (Pavo) takımyıldızlarıyla birlikte "Güney Kuşları" olarak bilinir.
Tukan takımyıldızı, tüm yıldızları üçüncü kadirden veya daha sönük olduğu için pek belirgin bir takımyıldız değildir. En parlak yıldızı, görünür büyüklüğü 2,87 kadir olan Alfa Tucanae'dir. Beta Tucanae altı yıldızdan oluşan bir yıldız sistemi, Kappa ise dörtlü bir sistemdir. Tukan takımyıldızı, gökyüzündeki en parlak küresel yıldız kümelerinden biri olan 47 Tucanae'yi ve Küçük Macellan Bulutu'nun büyük bir bölümünü barındırır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tukan, astronom Petrus Plancius tarafından ilk Hollanda ticaret seferi olarak bilinen Eerste Schipvaart sırasında Doğu Hint Adaları'na yelken açan Hollandalı kaşifler Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın güney gökyüzü gözlemlerine dayanarak oluşturulan on iki takımyıldızdan biridir. İlk olarak 1598'de Plancius ve Jodocus Hondius tarafından Amsterdam'da yayımlanan 35 santimetre çapındaki (14 inç) bir göksel kürede yer almıştır. Takımyıldızın bir gök atlasındaki ilk tasviri ise 1603'te Alman haritacı Johann Bayer'in Uranometria'sında görülür. Hem Plancius hem de Bayer onu bir tukan olarak tasvir etmiştir.[2][3] De Houtman, aynı yıl içinde onu güney yıldız kataloğuna Felemenkçe Den Indiaenschen Exster, op Indies Lang ghenaemt olarak dahil etmiştir.[4] Bu ifade, Doğu Hint Adaları'na özgü uzun gagalı boynuzcungiller familyasından bir kuşu kastetmektedir. Willem Blaeu'nun 1603 tarihli gök küresinde bir sorguçla tasvir edilmiştir.[5] Çin haritalarında Niǎohuì ("kuş gagası"), İngiltere'de ise "Brasilian Pye" ("Brezilya Saksağanı") olarak yorumlanmıştır. Johannes Kepler ve Giovanni Battista Riccioli bu takımyıldızı Anser Americanus ("Amerikan Kazı"), Caesius ise Pica Indica ("Hint Saksağanı") olarak adlandırmıştır.[6] Tukan ve yakınındaki Turna (Grus), Anka (Phoenix) ve Tavus (Pavo) takımyıldızları topluca "Güney Kuşları" olarak bilinir.[7]
Dikkat çekici özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıldızlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Beta Tucanae aslında, en azından zayıf bir şekilde, bir sisteme bağlanmış altı yıldızdan oluşan bir gruptur. Bunladan en parlak iki tanesi Beta-1 Tucanae ve Beta-2 Tucanae 27 yay-saniye kadar ayrıktır ve parlaklıkları 4 ve 5 kadir arasındadır. Bunlara (muhtemelen) üçüncü bir yıldız, 9 yay-dakika kadar ayrık olan Beta-3 Tucanae eşlik eder.
Kappa Tucanae iki çift yıldızdan oluşan dört yıldızlı bir gruptur.
Lambda Tucanae bir görsel çifttir - bu, bizim bulunduğumuz noktadan bakınca birbirine çok yakın görünen fakat aslında uzayda birbirinden tamamen kopuk ve uzak iki yıldızı tanımlar. Bu iki yıldız Lambda 1 and Lambda 2 olarak bilinir. Lambda 1 tek başına, iki bileşenli bir çift yıldızdır.
Derin uzay nesneleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Tukan takımyıldızının güney ucunda Küçük Macellan Bulutu bulunur. Ayrıca 47 Tucanae (NGC 104) küresel kümesi ve 1990 yılında keşfedilen Tukan Cüce Gökadası da bu takımyıldızın sınırları içindedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Tucana, constellation boundary". The Constellations. International Astronomical Union. Erişim tarihi: 1 Şubat 2012.
- ^ Ridpath, Ian. "Bayer's Southern Star Chart". Star Tales. kendi yayını. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.
- ^ Sawyer Hogg, Helen (1951). "Out of Old Books (Pieter Dircksz Keijser, Delineator of the Southern Constellations)". Journal of the Royal Astronomical Society of Canada. Cilt 45. s. 215. Bibcode:1951JRASC..45..215S.
- ^ Ridpath, Ian. "Frederick de Houtman's Catalogue". Star Tales. kendi yayını. Erişim tarihi: 19 Ekim 2013.
- ^ Ridpath, Ian. "Tucana– the Toucan". Star Tales. kendi yayını. Erişim tarihi: 19 Ekim 2013.
- ^ Allen, Richard Hinckley (1963) [1899]. Star Names: Their Lore and Meaning. Yeniden basım. New York, NY: Dover Publications Inc. ss. 417-18. ISBN 0-486-21079-0.
- ^ Moore, Patrick (2000). Exploring the Night Sky with Binoculars. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. s. 48. ISBN 978-0-521-79390-2.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]