Пермь губернасы

Пермь губернасы
1781 — 1923
Герб
Башкала	Пермь
Мәйдан	332 052 км² (1897)
Халык	2 994 302 кеше
← Пермь калгайлыгы Урал өлкәсе →

Пермь губернасы (рус. Пермская губерния, коми-пермякча Перем губерния) — Россия империясенең һәм РСФСР административ берәмлеге.

География

Чиктәшлек

Як	Губерна
Төньяк-көнбатыш	Вологда губернасы
Төньяк-көнчыгыш Көнчыгыш	Тубыл губернасы
Көньяк-көнчыгыш	Ырынбур губернасы
Көньяк-көнбатыш	Уфа губернасы
Көнбатыш	Вятка губернасы

Тарих

1737 елда Казан губернасының Чырдин, Соликам һәм Көнгер өязләре, Казан губернасының Көнгер провинциясенә берләшкәннәр (үзәк шәһәре — Көнгер).

1780 елның 20 ноябрендә (1 декабрьдә) патшабикә Екатерина II Пермь калгайлыгының оештыру турында карары астында имза куя. Пермь калгайлыгы үз эчендә Пермь һәм Екатеринбург өлкәләренә бүленә.

Башта Пермь калгайлыгы 16 өязгә бүленгән була: Пермь өлкәсе эчендә: Пермь өязе, Чырдин өязе, Саликам өязе, Оханск өязе, Уса өязе, Көнгер өязе, Кызылъяр өязе һәм Обвинск өязе;
Екатеринбург өлкәсе эчендә: Екатеринбург өязе, Верхотурье өязе, Камышлы өязе, Ирбет өязе, Шадрин өязе, Чиләбе өязе, Далматово өязе һәм Алапаевск өязе.

1783 елда Чиләбе өязе Ырынбур губернасына күчкән.

1796 елда Алапаевск, Даламатов һәм Обвинск өязләре юкка чыгарылалар.

1919 елның 15 июлендә Пермь губернасы составыннан Екатеринбург губернасы аерылып чыгарыла.

1920 елның 4 ноябрендә Вятка губернасының Сарапул өязе Пермь губернасы составына тапшырылган.

1923 елның 3 ноябрендә Пермь губернасы юкка чыгарыла, ә аның территориясе Урал өлкәсенә кертелә.

Административ бүленеш

Пермь губернасы административ бүленеше

Исем	Өяз шәһәре	Мәйдан (км²)	Халык саны (1897 ел)	Искәрмә
Пермь өязе	Пермь	27 270,9	240 428	Губернаның Европа өлешендә урнашкан
Кызылъяр өязе	Кызылъяр	24 485	244 310	Губернаның Европа өлешендә урнашкан
Көңгер өязе	Көңгер	11 373	126 258	Губернаның Европа өлешендә урнашкан
Уса өязе	Уса	19 246	284 547	Губернаның Европа өлешендә урнашкан
Оханск өязе	Оханск	14 280,17	276 986	Губернаның Европа өлешендә урнашкан
Саликам өязе	Саликам	29 334,3	237 268	Губернаның Европа өлешендә урнашкан
Чырдин өязе	Чырдин	70 790	101 265	Губернаның Европа өлешендә урнашкан
Верхотурье өязе	Верхотурье	60 117	208 237	Губернаның Азия өлешендә урнашкан
Екатеринбург өязе	Екатеринбург	28 291	347 133	Губернаның Азия өлешендә урнашкан
Ирбет өязе	Ирбет	10 119	147 786	Губернаның Азия өлешендә урнашкан
Камышлы өязе	Камышлы	15 411	248 860	Губернаның Азия өлешендә урнашкан
Шадрин өязе	Шадрин	18 035,6	319 286	Губернаның Азия өлешендә урнашкан

Халык

Туган тел буенча состав (1897 елдагы җанисәп буенча):

Пермь губернасы: Тел Кешеләр саны % рус 2 705 327 90,35 коми-пермяк 92 641 3,09 башкорт 85 935 2,85 татар 46 711 1,56 мишәр 21 163 0,71 мари 15 687 0,52 удмурт 6 505 0,22 типтәр 5 295 0,18 коми 4 474 0,15 манси 2 838 0,09 украин 2 028 0,07 поляк 1 980 0,07 яһүд 1 761 0,06 алман 947 0,03 чегән 375 0,01 белорус 266 0,01 казакъ 152 0,01 башка телләр 757 0,03

Өязләрдә тел буенча состав: Уезд рус коми-пермяк башкорт татар мари мишәр һәм типтәр удмурт коми Верхотурье өязе 96,8% ... ... ... ... ... ... ... Екатеринбург өязе 96,6% ... 2,1% ... ... ... ... ... Ирбет өязе 98,1% ... ... 1,0% ... ... ... ... Камышлы өязе 99,7% ... ... ... ... ... ... ... Кызылъяр өязе 77,9% ... 8,4% 5,7% 5,9% 1,6% ... ... Көнгер өязе 96,6% ... ... 2,0% ... ... ... ... Уса өязе 82,7% ... 10,7% 4,3% ... ... 1,8% ... Оханск өязе 99,7% ... ... ... ... ... ... ... Пермь өязе 94,9% ... 1,3% 2,6% ... ... ... ... Саликам өязе 70,5% 28,4% ... ... ... ... ... ... Чырдин өязе 73,1% 25,4% ... ... ... ... ... 1,1% Шадрин өязе 89,0% ... 4,9% ... ... 5,6% ... ...

Дини состав: Дин Кешеләр саны % Православие 2 597 177 86,74 Староверлар 218 396 7,29 Ислам 151 495 5,06 Башка диннәр 27 234 0,91

Губернаның җитәкчелеге

Генерал-губернаторлар

Исем
Евгений Кашкин	07.05.1780—1788
Алексей Волков	1789—26.01.1797
Карл Модерах	1804—22.03.1811

Наместниклык хакимнәре

Ф. И. О.
Иван Ламб	1781—1782
Илья Колтовский	1782—1796

Губернаторлар

Ф. И. О.
Карл Модерах	1797—1804
Богдан Гермес	1806—1818
Антон Криденер	1818—26.03.1824
Кирилл Тюфяев	26.03.1824—16.03.1831
Гавриил Селастенник	16.03.1831—15.04.1837
Илья Огарев	15.04.1837—06.05.1854
Павел Клушин	15.06.1854—24.11.1855
Пётр Замятин	24.11.1855—19.11.1857
Константин Огарев	19.11.1857—07.09.1860
Александр Лашкарёв	07.09.1860—22.04.1865
Бернгард Струве	22.04.1865—02.10.1870
Николай Андреевский	13.11.1870—21.04.1878
Валериан Енакиев	21.04.1878—18.07.1882
Александр Анастасьев	06.08.1882—11.04.1885
Василий Лукошков	11.04.1885—17.12.1892
Пётр Погодин	17.12.1892—11.06.1897
Дмитрий Арсеньев	11.06.1897—14.03.1903
Александр Наумов	14.03.1903—05.1905
Александр Ключарёв	1905
Александр Болотов	24.11.1905—31.12.1909
Виктор Лопухин	31.12.1909—28.02.1911
Иван Кошко	28.02.1911—1914
Михаил Любич-Ярмолович-Лозина-Лозинский	1914—1917