Tän-Şän
| Tän-Şän Täñre taw qıtayça 天山山脈 | |
 Xan-Täñre tawı (6995 m) | |
| Ozınlığı |
2500 km |
|---|---|
| İñ biek tawı |
Ciñü tübäse |
| İñ biek noqtası |
7439 m |
| Küreneş |
 |
| İl | |
| Koordinatlar |
|
Täñre taw yä Tän-Şän yä Tyan Şan (qıtayça 天山山脈, pinyin Tiānshān shānmài, uyğırça Teñri tağ/Тәңри тағ, qırğızça Теңир-Тоо, qazaqça Тәңір тау, üzbäkçä Tyan Shan) - Üzäk Aziädä, dürt illärdä - Qırğızstanda, Qıtayda, Qazaqstanda, Üzbäkstanda - urnaşqan taw sisteması.
İsem
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Törki tellärdä Täñre taw dip yörtelä. Zamanında biredä Törki qahanlığı urnaşqan, borınğı törki däwlätendä Täñreçelek dine taralğan bulğan, häm taw sistemasınıñ iñ zur tawı Xan-Täñre dip yörtelgän.
Qıtayça Tän-Şän - 天山 - "kük tawları" digän süz. Tän-Şän süze dönyada yışraq qullanıla.
Taswir
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Tän-Şän sistemasına 6000 m biegräk bulğan 30 taw tübäse kerä.
Şuşı tawlar dönyada iñ biek tawlar berse bula.
Tän-Şän iñ biek tawı - Ciñü tübäse (Tomur, 7439 m) Qırğızstan häm Qıtaynıñ Şeñcan-Uyğır moxtari töbäge çigendä urnaşa.
Bieklek buyınça Tän-Şän ikençe tawı - Xan-Täñre (6995 m) Qırğızstan häm Qazaqstan çigendä urnaşa.
Üzäk Tän-Şän: Esse-Kül taw çılbırı Esse-Kül küle belän, Narın, At-Başın häm Fergana taw çılbırı.
Könçığış Tän-Şän (4-5 meñ m bieklege): Tönyaq Eñelçek bozlığı, yılğalar: Narın, Çu, İli.
Tän-Şän ozınlığı (könbatıştan - könçığışqa) - 2500 km.
Tikşerenülär
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Berençe Awrupanıñ Tän-Şän tikşerenüçese 1856 yılda Petr Semönov bulğan, üz xezmätenä öçen "Semönov-Tän-Şänskiy" titulına layıq bulğan.
Ädäbiät
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Чупахин В. М. Физическая география Тянь-Шаня: (Природно-географические особенности, основные вопросы ландшафтного картирования и комплексного физико-географического районирования) / Академия наук Казахской ССР, Отдел географии. — Алма-Ата: Издательство Академии наук Казахской ССР, 1964. — 374 с. — 1300 экз. (в пер.)