27 marca 2018 roku przypada 15. rocznica uchwalenia ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przest... more 27 marca 2018 roku przypada 15. rocznica uchwalenia ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Niemal tyle samo czasu mija od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. 20 lat temu w życie weszła też reforma samorządu terytorialnego. XXI wiek stanowił więc dla polskiej urbanistyki nowe otwarcie, które zasługuje na pierwsze podsumowanie. Tym bardziej, że rodzi się już nowy model. Najnowsza propozycja legislacyjna została ochrzczona przez urbanistów i aktywistów mianem „Lex Deweloper”. Specustawa mieszkaniowa stwarza bowiem ryzyko pogłębienia chaosu w naszym otoczeniu, czego beneficjentami mają zostać – jak zwykle – deweloperzy i banki.
Z tej okazji nakładem wydawnictwa Bęc Zmiana ukazuje się nietypowy leksykon autorstwa Łukasza Drozdy, pokazujący osobliwości przestrzeni polskich miast. Przedstawia on blisko sto pięćdziesiąt zagadnień urbanistycznych – zarówno mniej, jak i bardziej oczywistych. Od szeroko omawianych grodzonych osiedli i pastelozy, po słabiej rozpoznane fenomeny urbanistyki łanowej, zasady dobrego sąsiedztwa czy „świętej przepustowości”. Dwa tysiące… to przewodnik po meandrach polskiej urbanistyki, zawiłego prawa, wszechobecnej rewitalizacji i kampanii przed wyborami samorządowymi.
The publication deals with the issue of evaluating the effects of the currently followed urban po... more The publication deals with the issue of evaluating the effects of the currently followed urban policies, especially in reference to the so-called nightmare of participation. The book is part of a debate concerned with phenomena such as urban social conflicts, the revitalization of urban space, urban planning and housing policies. The author analyses the problem of gentrification in Poland and its links to revitalization programmes. The publication in based on the author’s research on the bottom-up production of space in Warsaw, New York, and Istanbul.
The gentrification is a characteristic and controversial process of the contemporary inhabited sp... more The gentrification is a characteristic and controversial process of the contemporary inhabited space –urban as well as rural – which is strictly connected to the market economy. This process of introducing the so-called ‘gentry’ group into the degraded inhabited spaces arouses extreme assessments. Does the gentrification really enrich the space or, on the contrary, does it only demolish the social environment by displacing less affluent residents? The aim of this book is to provide answers to such questions and to describe the gentrification with its conditions. It will be useful especially to construct the effective urban policy based on recognition of the problems arising in the analyzed neighborhoods with gentrification experience. The book consists of four chapters. First of them describes the history of reurbanisation (from the beginning of the urbanization to the contemporary time) and the links between social classes and the process of the production of inhabited space. The second chapter shows the theoretical aspects of the gentrification: its definitions, relationships with other categories of spatial transformations (revitalization and reinvestment), and intermediate steps of the gentrification, which are first of all the marginal (pionieer) gentrification, and the next step which is called advanced gentrification. Subsequently chapter two describes the gentrifiers as the main actors of the gentrification process, as well as special types of gentrification (studentification and rural gentrification). Finally, this chapter discusses the interpretative paradigms of gentrification: the consumer (demand) and the productive (supply) theories, which emphasize various aspects of this process, among them especially the problem of population displacement in gentrified areas and the Smith’s rent gap theory. Chapter three traces the results of the gentrification and shows its negative and positive effects, also in the Polish context as the case study of the post-real-socialist European state. The last chapter deals with the gentrification’s measurement methods. Their description was divided into methods based on the public statistical data, and the data of non-official resources: both quantitative and qualitative as well as primary and secondary. This part of the book discusses also the possibilities of constructing a potential universal indicator of the gentrification. The conclusion shows that the construction of such a meter may be impossible because of the diversity of spatial and social contexts connected to gentrification and the availability of the data for researchers. Afterwards this chapter recapitulates the main features of the gentrification and distinguishes three types of gentrification as follows: social, economic and spatial gentrification. These types may be present in the inhabited space simultaneously or separately and have two main steps: marginal and advanced.
Termin „lewactwo” jest jednym z najbardziej popularnych epitetów języka polskiej polityki po 1989... more Termin „lewactwo” jest jednym z najbardziej popularnych epitetów języka polskiej polityki po 1989 r., chociaż od przynajmniej dekady rodzima lewica pogrążona jest w głębokim kryzysie. Książka przedstawia cechy tego pojęcia oraz historię jego powstania. Autor kreśli dzieje radykalnej lewicy w oczach jej krytyków na przestrzeni od II RP po współczesną Polskę. Przygląda się ich biografiom, zwracając szczególną uwagę na krytyków „lewactwa” w okresie PRL związanych z ówczesnymi władzami, po transformacji nawróconymi częstokroć na antykomunizm, a także przedstawia analogie w obrazach obecnych w stanowiskach międzywojennych stalinistów, powojennych „komunoendeków” i dzisiejszych prawicowców. „Lewactwo”, początkowo epitet określający frakcyjnych wrogów w łonie ruchu komunistycznego, później paranaukowy termin realno-socjalistycznej politologii, współcześnie wykorzystywany jest głównie przez ekstremistyczną, polską prawicę, zarówno w odniesieniu do lewicowych radykałów, jak i osób niemających z lewicowością nic wspólnego.
Three Decades of Post-socialist Transition. Conference Proceedings, 2019
The multidimensional process of gentrification is one of the most commonly occurring processes of... more The multidimensional process of gentrification is one of the most commonly occurring processes of the contemporary urban transformations. Its most advanced stage is the so-called super-gentrification, a situation in which wealthy residents of the neighbourhood are replaced by ones even richer. This process is particularly clear in the most affluent cities in Western Europe and Northern America. Gentrification there seems really advanced, and it has been observed and described for at least several decades. In contrary, in the case of the states of the former bloc of real socialism, the manifestations of gentrification started to become visible only after 1989, or even later. In their case, gentrification is less advanced in its form and affects many spaces only point-wise. However, the aim of the paper is to describe the presence of the super-gentrification process on the example of Poland, in relation to cold-war-modernist housing estates, the process of 'wild' property restitution, and of some rural areas. Data on the real estate market and field research are used for this purpose. The author concludes that super-gentrification is already a tangible process in the region of Central and Eastern Europe, which shows a much greater advancement and social severity of this process of transforming urban space in relations to the vast majority of research analysing the level of gentrification advancement in the CEE region. The occurrence of super-gentrification also suggests the possibility of indicating a significant caesura or even ending the socioeconomic transformation of some post-socialist countries.
Zagospodarowanie przestrzeni jest specjalizacją polityki gospodarczej realizowaną na poziomie lok... more Zagospodarowanie przestrzeni jest specjalizacją polityki gospodarczej realizowaną na poziomie lokalnym, regionalnym, ogólnokrajowym i ponadnarodowym. Cel opracowania stanowi przedstawienie tej tematyki jako newralgicznej części składowej współczesnej polityki publicznej. Artykuł omawia znaczenie i genezę instytucjonalnych działań wokół zagospodarowania przestrzeni w kontekście procesów związanych z urbanizacją w jej współczesnym kształcie, a także identyfikuje poziomy, dziedziny oraz narzędzia stosowane w ramach planowania przestrzennego. Opisano ponadto polski system planowania oraz zagrożenia mogące oddziaływać na zagospodarowanie przestrzeni. Opracowanie wykorzystuje analizę literatury przedmiotu, dane statystyki publicznej oraz historyczne i aktualne akty prawne dotyczące planowania przestrzennego. Jak pokazuje analiza przeprowadzona w ramach artykułu, polski system planowania jest nieefektywny i nie ogranicza w należyty sposób dysfunkcji współczesnej urbanizacji.
Zachodnia architektura i urbanistyka przełomu XX i XXI w. w niewielkim stopniu koncentruje się na... more Zachodnia architektura i urbanistyka przełomu XX i XXI w. w niewielkim stopniu koncentruje się na kwestiach społecznych, rośnie natomiast znaczenie urbanistyki „nie-okcydentalnej”, symbolicznie potwierdzone przyznaniem w 2016 r. architektonicznej nagrody Pritzkera A. Aravenie. Artykuł ocenia możliwości adaptacji koncepcji urbanistycznych charakterystycznych dla najzamożniejszych miast w odniesieniu do globalnych peryferii i półperyferii, zestawiając je z rozwiązaniami wypracowanymi w mniej rozwiniętych państwach, typowymi dla systemu miasta nieformalnego i tak zwanej miejskiej akupunktury. Opracowanie ukazuje wady modelu modernizacji imitacyjnej w odniesieniu do urbanizacji, a także prezentuje szanse rozwojowe związane z urbanistyką nie-okcydentalną w trzech analizowanych obszarach wytwarzania przestrzeni: projektowania urbanistycznego przestrzeni publicznych, planowania infrastruktury transportowej oraz architektury monumentalnej. Artykuł bazuje na koncepcji miast pasożytniczych i generatywnych A. Merrifielda, oraz literaturze przedmiotu poświęconej zwłaszcza studiom nad miastami Turcji i Ameryki Łacińskiej.
Problemy wywoływane przez system transportowy, jak zjawisko kongestii czy powodowane przezeń kosz... more Problemy wywoływane przez system transportowy, jak zjawisko kongestii czy powodowane przezeń koszty środowiskowe, sprzyjają wdrażaniu we współczesnych miastach rozwiązań z zakresu zrównoważonego transportu. Służą temu między innymi promocja i rozbudowa infrastruktury rowerowej, ułatwienia dla ruchu pieszego oraz udoskonalanie sieci publicznego transportu zbiorowego. Jak pokazuje jednak przykład Warszawy, wprowadzane środki stoją często w sprzeczności z zasadami projektowania uniwersalnego (universal design), mającego na celu ułatwianie funkcjonowania takich grup wykluczonych przestrzennie użytkowników jak nie tylko osoby z niepełnosprawnościami, ale i seniorzy, dzieci oraz inne osoby o ograniczonej mobilności. Zjawisko to skutkuje niedostrzeganymi często miejskimi konfliktami społecznymi o podłożu warunkowanym nie ekonomicznie, ale przez preferencje i potrzeby odmiennych użytkowników przestrzeni. Opracowanie ilustruje opisywany problem na przykładzie tworzącego się systemu tak zwanych pasów rowerowych oraz barier przestrzennych dla ruchu pieszego obecnych na terenie Warszawy. Artykuł wykorzystuje metodę fotograficzną oraz analizy przestrzenne opracowane przy wykorzystaniu systemu informacji geograficznej (GIS). Jak pokazuje badanie kolizji między zrównoważonymi rozwiązaniami transportowymi i projektowaniem uniwersalnym, wdrażane w polskiej stolicy rozwiązania preferują na ogół tylko jedną grupę użytkowników: osoby pełnosprawne i dorosłe. Artykuł omawia możliwe do zastosowania rozwiązania naprawcze: zarówno z zakresu „twardych” działań inwestycyjnych, jak i organizowanej w niewielkiej skali „urbanistyki taktycznej”. Na przykładzie miast hiszpańskich pokazane zostały ponadto niektóre rozwiązania wzorcowe w zakresie projektowania urbanistycznego włączającego zróżnicowane grupy użytkowników.
Projektowanie układu komunikacyjnego i związanych z nim rozwiązań transportowych stanowi jedną z ... more Projektowanie układu komunikacyjnego i związanych z nim rozwiązań transportowych stanowi jedną z najważniejszych dziedzin planowania przestrzennego oraz w istotnym stopniu determinuje jakość życia w mieście. W przeciwieństwie do większości działań podejmowanych przez urbanistów jest ono mierzalne przy pomocy metod ilościowych, takich jak określanie poziomu przepustowości czy zdolności przewozowej środka transportu. Planowanie racjonalnego układu komunikacyjnego, zwłaszcza przy stosowaniu ułatwień dla ruchu samochodowego, stworzyło iluzję możliwości uzyskania pełnej racjonalności procesu planowania przestrzeni, powiększając w ten sposób katalog utopijnych koncepcji urbanistycznych. Marzenie o racjonalnym mieście samochodowym nie spełniło pokładanych w nim oczekiwań, prowadząc do nowych dysfunkcji przestrzeni zamieszkanej, opisywanej przy pomocy takich koncepcji teoretycznych jak prawo Lewisa-Mogridge’a czy paradoks Braessa, a także wzrostu antagonizmów społecznych widocznych między innymi pod postacią konfliktu lobby kierowców i demonizowanych przez tę grupę aktywistów rowerowych – „lewackich terrorystów” polskiej przestrzeni zurbanizowanej. Współczesna Warszawa stanowi ilustrację problemów komunikacyjnych niezrównoważonego modelu transportu i utopii indywidualnej motoryzacji. Artykuł prezentuje genezę, przesłanki oraz skutki planowania promującego ruch samochodowy, a także analizuje dysfunkcje transportowe polskiej stolicy. Opracowanie wykorzystuje pomiary Warszawskiego Badania Ruchu 2015 oraz dane z sytemu rowerów miejskich Veturilo. Celem artykułu jest wskazanie możliwych do wdrożenia rozwiązań korygujących dysfunkcje komunikacyjne Warszawy i innych aglomeracji borykających się z następstwami środowiskowymi zjawiska kongestii układu komunikacyjnego, także przy pomocy instrumentów tak zwanej taktycznej urbanistyki. Integralną część opracowania stanowią dane prezentowane w formie tabel, wykresów oraz map dokumentujących niezrównoważony charakter układu komunikacyjnego Warszawy.
Rozwój we współczesnym świecie: uwarunkowania, perspektywy, wyzwania, 2016
The ownership creates not only privileges, but also duties connected with the responsibility for ... more The ownership creates not only privileges, but also duties connected with the responsibility for using it. It is very important in the context of the settlement network which is formed by decisions of its individual and collective users: all of the subjects who form the indwelling’s area. Spatial planning is an elementary part of public policy because of its influence on forming housing conditions: it is necessity good which enables the existence, specifies its conditions, and is very important for the economics which has been proven by the result of the mortgage loan market crisis and by the depth of connections with economical condition of the state. This article describes the problem of the concept of ownership as responsibility regarding to the importance of the spatial planning for the sustainable socio-economic development stimulated by a pro-development dimension of the public policy. The article’s goal is to show different aspects of the concept of ownership as a responsibility in the spatial planning’s process in conditions of the free-market economics, the dysfunction of the legal system of spatial planning, accompanying spatial conflicts, spatial segregation processes and enlarged private sector’s role in the real estate market. Article refers to various aspects of the concept of ownership as responsibility: legal regulations which have significant influence on contemporary urbanism and ruralism; the theory of the spatial organization understood as the final state of the spatial planning’s process; and the rules of its conscious shaping. The article is based on source literature and the analysis of the Spatial Planning and Development Act of March 27.
Własność rodzi nie tylko przywileje, ale i powinności związane z odpowiedzialnością za dysponowanie nią. Szczególne znaczenie ma to w kontekście sieci osiedleńczej, kształtowanej decyzjami jej indywidualnych i zbiorowych użytkowników: ogółu podmiotów tworzących przestrzeń zamieszkiwania. Planowanie przestrzenne stanowi elementarną dziedzinę polityki publicznej przez wpływ na kształtowanie warunków mieszkalnictwa: dobra podstawowego umożliwiającego egzystencję i określającego warunki bytowania, a także znaczenie dla gospodarki dowiedzione skutkami kryzysu rynku kredytów hipotecznych i głębokością związków z kondycją ekonomiczną państwa. Opracowanie omawia problematykę koncepcji własności jako odpowiedzialności w odniesieniu do wagi jaką planowanie przestrzenne niesie za sobą dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, stymulowanego prorozwojowym wymiarem polityki publicznej. Cel artykułu stanowi wskazanie różnych aspektów koncepcji własności jako odpowiedzialności w procesie planowania przestrzennego w warunkach gospodarki wolnorynkowej, dysfunkcji systemu prawnej regulacji gospodarowania przestrzenią, oraz towarzyszących mu konfliktów, procesów segregacji przestrzennej i zwiększonej roli sektora prywatnego w obrocie nieruchomościami. Artykuł odnosi się do różnych aspektów koncepcji własności jako odpowiedzialności na polu unormowań prawnych, mających wymierny wpływ na współczesną urbanistykę i ruralistykę; teorii ładu przestrzennego rozumianego jako stan docelowy procesu gospodarowania przestrzenią; a także zasad jej świadomego kształtowania. Opracowanie powstało w oparciu o literaturę przedmiotu oraz analizę zapisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. „o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”.
The COVID-19 pandemic generated a number of changes in the functioning of urban areas all over th... more The COVID-19 pandemic generated a number of changes in the functioning of urban areas all over the world and had a visible impact on the use of green infrastructure, including city parks. The study discusses and compares operation and use of two such parks located in Wellington, New Zealand and Warsaw, Poland by adopting ʺpandemic urban ethnographyʺ, an approach that includes autoethnography, interviews with users, non-participant observation, and analysis of social media content. As indicated by the findings of the study, the importance of less rigidly designed, multifunctional spaces that give their users freedom of ʺtacticalʺ adjustments, significantly grows during times of lockdown and ʺsocial distancingʺ. During such a crisis, the management and everyday use of urban parks are highly related to urban policies. The article provides insight into how those policies impact the functional values of green infrastructure confronting it with user-generated adaptations and the landscape design itself. The global health emergency showed how access to green areas becomes a crucial determinant on environmental justice while proving the significance of ʺtactical pandemic urbanismʺ as both a design and management method.
The dissemination of social media and the growing resources of big data create both new opportuni... more The dissemination of social media and the growing resources of big data create both new opportunities for urban space analysis and new challenges for contemporary policy making. Among the sources useful from this standpoint there are, inter alia, photos posted on Instagram. They can easily become the basis for behavioural analysis of the quality of urban life based on complete sampling and conducted in the method of desk research. The article uses photographs published on Instagram for the purpose of exploratory analysis of land use on the examples of five parks located in New York. This makes it possible to determine the nature and ways of perception of selected spaces.
The objective of the article is to present the assumptions of the gentrification approach, which ... more The objective of the article is to present the assumptions of the gentrification approach, which allows one to assess the impact of public spatial actions undertaken by various actors in the process of social production of space. The study proposes a research methodology that distinguishes the social, economic and spatial dimensions of gentrification. The author makes use of source literature on the subject of gentrification and public policy theories as well as the results of the author’s gentrification research conducted in Warsaw, New York and Istanbul on examples of places that were planned using various types of participatory techniques. The study performs the operationalisation of the measurement of gentrification as a useful analytical tool in policy science.
The article is focused on the phenomenon of the so-called uberisation (uber economy) process, whi... more The article is focused on the phenomenon of the so-called uberisation (uber economy) process, which combines technological innovations with precarious workforce management techniques in urban environment. The main aim of the paper is to describe and explain this problem in the perspective of the Neil Smith's rent gap theory on the examples of Airbnb and Uber internet platforms and to present their impact on Polish urban areas. The article uses source literature as well as public and commercial databases and reveals that the presence of global sharing economy platforms at the local level is to the existence of economic capital rather than social, even if very often it is perceived in the opposite way.
Zinstytucjonalizowany proces rewitalizacji to ważne narzędzie współczesnej polskiej polityki publ... more Zinstytucjonalizowany proces rewitalizacji to ważne narzędzie współczesnej polskiej polityki publicznej. Realizowane w jego ramach programy wedle deklaracji władz samorządowych mają na celu wsparcie rozwoju tak zwanych obszarów zdegradowanych oraz walkę z wykluczeniem społecznym ich mieszkańców. Jak pokazuje jednak analiza gminnych programów rewitalizacji (GPR) uchwalonych w największych miastach, zaplanowana rewitalizacja często prowadzi raczej do inspirowania gentryfikacji przestrzeni zurbanizowanej, a tym samym sprzyja nie inkluzji, a segregacji społecznej. Celem artykułu jest wskazanie związków między rewitalizacją i gentryfikacją na podstawie analizy treści i założeń programów miejskiej odnowy. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu oraz wybrane GPR.
Rok 1972 wyznaczył cezurę w historii architektury, przez wyburzenie osiedla Pruitt Igoe, stano-wi... more Rok 1972 wyznaczył cezurę w historii architektury, przez wyburzenie osiedla Pruitt Igoe, stano-wiąc symboliczny początek końca modernizmu. Równolegle w Polsce oddano do użytku osiedle Za Żelazną Bramą stanowiące modelowy przykład socmodernizmu, a działalność na masową skalę rozpoczynał przemysł budowlany i jego " fabryki domów ". Urbanistyka lat 70. i 80. XX w., do dzisiaj budząca emocje ze względu na niedoskonałości funkcjonalne i estetyczne, stała się przedmiotem fascynacji rozbudzonej publikacjami F. Springera, a zarazem obiektem refleksji krytycznej na bazie późnych przekładów J. Jacobs i R. Venturiego. Artykuł analizuje dzisiejsze oblicze blokowisk pod kątem ich oceny społecznej, technicznej i funkcjonalnej w odniesieniu do współczesnych teorii urbanistycznych, kreśląc perspektywy rozwoju, możliwego " powrotu bloków " i budownictwa prefabrykowanego.
System transformation is a long-lasting process which is reflected in the model of property relat... more System transformation is a long-lasting process which is reflected in the model of property relationships and the way inhabited environment is created. This paper discusses the Polish urban area as an example of a neoliberal model of space transformation characterized by: atrophy of the public sector, arbitrary spatial order, and deepening spatial segregation. The transformation of the urban area in a neoliberal model has affected the legal order, spatial planning, privatization of housing resources, and public infrastructure. The paper is based on source literature, official statistics, and an analysis of Polish legal acts.
Transformacja systemowa stanowi długotrwały proces, znajdujący swoje odzwierciedlenie w przyjętym modelu stosunków własnościowych oraz sposobie kształtowania środowiska zamieszkanego. Celem artykułu jest sporządzenie opisu polskiej przestrzeni zurbanizowanej, jako przykładu przestrzeni, która poddana została transformacji 1989 r., przeprowadzonej w modelu neoliberalnym. Transformacja ta cechuje się: atrofią sektora publicznego w mieszkalnictwie, przestrzennym ładem dowolności oraz pogłębiającą się segregacją przestrzenną. Przekształcenia przestrzeni zurbanizowanej w duchu neoliberalnym objęły zarówno porządek prawny, planowanie przestrzenne, jak i prywatyzację zasobów mieszkaniowych oraz publicznej infrastruktury. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu, dane statystyki publicznej oraz analizę aktów polskiego prawa.
This article describes the impact, the meaning and the characteristics of the housing estates dev... more This article describes the impact, the meaning and the characteristics of the housing estates developed by the real estate companies in Poland after 1989 and presents possible solutions to eliminate the dysfunctions of the inhabited space, which can improve the functionality of inhabited environment. That model of housing is one of the most typical elements of the settlement network in Poland. Unknown under the real socialism when the housing development was based on public and industrial investment and the so-called socialized housing, in the later period supplemented to a greater extent by individual projects. Real estate housing has negative impact on the quality of the urbanized space and the national economy, which results in the creation of a low quality living environment. On the other hand, to some extent they solve the problem of the housing shortage caused by the inefficient public policy in that field. The study is based on source literature and official statistics on the level of housing production in the analysed period. Cel artykułu stanowi omówienie wpływu, znaczenia i charakterystyki osiedli deweloperskich budowanych po 1989 r. w Polsce, a także przedstawienie potencjalnych rozwiązań zaradczych, prowadzących do humanizacji dysfunkcji polskiej przestrzeni zamieszkanej, w konsekwencji zaś poprawy jakości funkcjonalnej środowiska zamieszkania we współczesnych, polskich miastach. Mieszkalnictwo powstające w tym modelu stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych elementów sieci osiedleńczej w Polsce. Nieznany w okresie realnego socjalizmu, kiedy budownictwo mieszkaniowe opierało się o inwestycje publiczne, zakładowe i tzw. budownictwo uspołecznione, w późniejszym okresie w większym stopniu uzupełniane o budownictwo indywidualne. Osiedla deweloperskie negatywnie wpływają na jakościowy kształt przestrzeni zurbanizowanej i sytuację gospodarczą państwa, tworząc środowisko zamieszkania o niskiej jakości, zarazem uzupełniające jednak nieefektywną w sensie ilościowej produktywności politykę mieszkaniową sektora publicznego. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu oraz dane statystyki publicznej odnoszące się do poziomu produkcji mieszkaniowej w analizowanym okresie.
W polskiej debacie o projektowaniu miasta dużą popularnością cieszą się postmodernistyczny „nowy ... more W polskiej debacie o projektowaniu miasta dużą popularnością cieszą się postmodernistyczny „nowy urbanizm” Léona i Roba Krierów, czy koncepcja Jana Gehla, nawołujące do tradycyjnego komponowania urbanistycznego, ograniczania ruchu aut i zahamowania procesu dekoncentracji przestrzeni. Pomysły te spotykają się często z akceptacją samorządowców, nie służąc jednak rzeczywistej integracji społecznej części mieszkańców. Dlaczego sprawdzające się w Europie Zachodniej narracje o mieście kompaktowym i popularna do niedawna teoria klasy kreatywnej wykluczają niektórych miejskich obywateli?
The article describes a case of a marginal political movement from the past, its presence on YouT... more The article describes a case of a marginal political movement from the past, its presence on YouTube and its vlog commentary from the perspective of culture studies and political science. It is about a Polish national communist Bohdan Poręba’s movement called Patriotic Alliance “Grunwald”, which combined in its philosophy expressive nationalism, Germanophobia and anti-Semitism with approval of real socialism. After the Polish transition the “Grunwald’s” leaders lost their political status and have started trying to find a new political area in the internet. Poręba who was also a famous film director began working on a patriotic film funded through crowdfunding. It turned out that even his filmmaker’s knowledge was not enough to break such barriers of social network as technology and work features. It proved the characteristic of YouTube as the most democratic medium which gives a possibility of publication for niche authors, however does not enable breaking a monopoly of mainstream’s representatives. Appearance on YouTube is not an impulse for political movement’s renewal. It only supports bonding of a shrinking nationalcommunists’s community.
27 marca 2018 roku przypada 15. rocznica uchwalenia ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przest... more 27 marca 2018 roku przypada 15. rocznica uchwalenia ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Niemal tyle samo czasu mija od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. 20 lat temu w życie weszła też reforma samorządu terytorialnego. XXI wiek stanowił więc dla polskiej urbanistyki nowe otwarcie, które zasługuje na pierwsze podsumowanie. Tym bardziej, że rodzi się już nowy model. Najnowsza propozycja legislacyjna została ochrzczona przez urbanistów i aktywistów mianem „Lex Deweloper”. Specustawa mieszkaniowa stwarza bowiem ryzyko pogłębienia chaosu w naszym otoczeniu, czego beneficjentami mają zostać – jak zwykle – deweloperzy i banki.
Z tej okazji nakładem wydawnictwa Bęc Zmiana ukazuje się nietypowy leksykon autorstwa Łukasza Drozdy, pokazujący osobliwości przestrzeni polskich miast. Przedstawia on blisko sto pięćdziesiąt zagadnień urbanistycznych – zarówno mniej, jak i bardziej oczywistych. Od szeroko omawianych grodzonych osiedli i pastelozy, po słabiej rozpoznane fenomeny urbanistyki łanowej, zasady dobrego sąsiedztwa czy „świętej przepustowości”. Dwa tysiące… to przewodnik po meandrach polskiej urbanistyki, zawiłego prawa, wszechobecnej rewitalizacji i kampanii przed wyborami samorządowymi.
The publication deals with the issue of evaluating the effects of the currently followed urban po... more The publication deals with the issue of evaluating the effects of the currently followed urban policies, especially in reference to the so-called nightmare of participation. The book is part of a debate concerned with phenomena such as urban social conflicts, the revitalization of urban space, urban planning and housing policies. The author analyses the problem of gentrification in Poland and its links to revitalization programmes. The publication in based on the author’s research on the bottom-up production of space in Warsaw, New York, and Istanbul.
The gentrification is a characteristic and controversial process of the contemporary inhabited sp... more The gentrification is a characteristic and controversial process of the contemporary inhabited space –urban as well as rural – which is strictly connected to the market economy. This process of introducing the so-called ‘gentry’ group into the degraded inhabited spaces arouses extreme assessments. Does the gentrification really enrich the space or, on the contrary, does it only demolish the social environment by displacing less affluent residents? The aim of this book is to provide answers to such questions and to describe the gentrification with its conditions. It will be useful especially to construct the effective urban policy based on recognition of the problems arising in the analyzed neighborhoods with gentrification experience. The book consists of four chapters. First of them describes the history of reurbanisation (from the beginning of the urbanization to the contemporary time) and the links between social classes and the process of the production of inhabited space. The second chapter shows the theoretical aspects of the gentrification: its definitions, relationships with other categories of spatial transformations (revitalization and reinvestment), and intermediate steps of the gentrification, which are first of all the marginal (pionieer) gentrification, and the next step which is called advanced gentrification. Subsequently chapter two describes the gentrifiers as the main actors of the gentrification process, as well as special types of gentrification (studentification and rural gentrification). Finally, this chapter discusses the interpretative paradigms of gentrification: the consumer (demand) and the productive (supply) theories, which emphasize various aspects of this process, among them especially the problem of population displacement in gentrified areas and the Smith’s rent gap theory. Chapter three traces the results of the gentrification and shows its negative and positive effects, also in the Polish context as the case study of the post-real-socialist European state. The last chapter deals with the gentrification’s measurement methods. Their description was divided into methods based on the public statistical data, and the data of non-official resources: both quantitative and qualitative as well as primary and secondary. This part of the book discusses also the possibilities of constructing a potential universal indicator of the gentrification. The conclusion shows that the construction of such a meter may be impossible because of the diversity of spatial and social contexts connected to gentrification and the availability of the data for researchers. Afterwards this chapter recapitulates the main features of the gentrification and distinguishes three types of gentrification as follows: social, economic and spatial gentrification. These types may be present in the inhabited space simultaneously or separately and have two main steps: marginal and advanced.
Termin „lewactwo” jest jednym z najbardziej popularnych epitetów języka polskiej polityki po 1989... more Termin „lewactwo” jest jednym z najbardziej popularnych epitetów języka polskiej polityki po 1989 r., chociaż od przynajmniej dekady rodzima lewica pogrążona jest w głębokim kryzysie. Książka przedstawia cechy tego pojęcia oraz historię jego powstania. Autor kreśli dzieje radykalnej lewicy w oczach jej krytyków na przestrzeni od II RP po współczesną Polskę. Przygląda się ich biografiom, zwracając szczególną uwagę na krytyków „lewactwa” w okresie PRL związanych z ówczesnymi władzami, po transformacji nawróconymi częstokroć na antykomunizm, a także przedstawia analogie w obrazach obecnych w stanowiskach międzywojennych stalinistów, powojennych „komunoendeków” i dzisiejszych prawicowców. „Lewactwo”, początkowo epitet określający frakcyjnych wrogów w łonie ruchu komunistycznego, później paranaukowy termin realno-socjalistycznej politologii, współcześnie wykorzystywany jest głównie przez ekstremistyczną, polską prawicę, zarówno w odniesieniu do lewicowych radykałów, jak i osób niemających z lewicowością nic wspólnego.
Three Decades of Post-socialist Transition. Conference Proceedings, 2019
The multidimensional process of gentrification is one of the most commonly occurring processes of... more The multidimensional process of gentrification is one of the most commonly occurring processes of the contemporary urban transformations. Its most advanced stage is the so-called super-gentrification, a situation in which wealthy residents of the neighbourhood are replaced by ones even richer. This process is particularly clear in the most affluent cities in Western Europe and Northern America. Gentrification there seems really advanced, and it has been observed and described for at least several decades. In contrary, in the case of the states of the former bloc of real socialism, the manifestations of gentrification started to become visible only after 1989, or even later. In their case, gentrification is less advanced in its form and affects many spaces only point-wise. However, the aim of the paper is to describe the presence of the super-gentrification process on the example of Poland, in relation to cold-war-modernist housing estates, the process of 'wild' property restitution, and of some rural areas. Data on the real estate market and field research are used for this purpose. The author concludes that super-gentrification is already a tangible process in the region of Central and Eastern Europe, which shows a much greater advancement and social severity of this process of transforming urban space in relations to the vast majority of research analysing the level of gentrification advancement in the CEE region. The occurrence of super-gentrification also suggests the possibility of indicating a significant caesura or even ending the socioeconomic transformation of some post-socialist countries.
Zagospodarowanie przestrzeni jest specjalizacją polityki gospodarczej realizowaną na poziomie lok... more Zagospodarowanie przestrzeni jest specjalizacją polityki gospodarczej realizowaną na poziomie lokalnym, regionalnym, ogólnokrajowym i ponadnarodowym. Cel opracowania stanowi przedstawienie tej tematyki jako newralgicznej części składowej współczesnej polityki publicznej. Artykuł omawia znaczenie i genezę instytucjonalnych działań wokół zagospodarowania przestrzeni w kontekście procesów związanych z urbanizacją w jej współczesnym kształcie, a także identyfikuje poziomy, dziedziny oraz narzędzia stosowane w ramach planowania przestrzennego. Opisano ponadto polski system planowania oraz zagrożenia mogące oddziaływać na zagospodarowanie przestrzeni. Opracowanie wykorzystuje analizę literatury przedmiotu, dane statystyki publicznej oraz historyczne i aktualne akty prawne dotyczące planowania przestrzennego. Jak pokazuje analiza przeprowadzona w ramach artykułu, polski system planowania jest nieefektywny i nie ogranicza w należyty sposób dysfunkcji współczesnej urbanizacji.
Zachodnia architektura i urbanistyka przełomu XX i XXI w. w niewielkim stopniu koncentruje się na... more Zachodnia architektura i urbanistyka przełomu XX i XXI w. w niewielkim stopniu koncentruje się na kwestiach społecznych, rośnie natomiast znaczenie urbanistyki „nie-okcydentalnej”, symbolicznie potwierdzone przyznaniem w 2016 r. architektonicznej nagrody Pritzkera A. Aravenie. Artykuł ocenia możliwości adaptacji koncepcji urbanistycznych charakterystycznych dla najzamożniejszych miast w odniesieniu do globalnych peryferii i półperyferii, zestawiając je z rozwiązaniami wypracowanymi w mniej rozwiniętych państwach, typowymi dla systemu miasta nieformalnego i tak zwanej miejskiej akupunktury. Opracowanie ukazuje wady modelu modernizacji imitacyjnej w odniesieniu do urbanizacji, a także prezentuje szanse rozwojowe związane z urbanistyką nie-okcydentalną w trzech analizowanych obszarach wytwarzania przestrzeni: projektowania urbanistycznego przestrzeni publicznych, planowania infrastruktury transportowej oraz architektury monumentalnej. Artykuł bazuje na koncepcji miast pasożytniczych i generatywnych A. Merrifielda, oraz literaturze przedmiotu poświęconej zwłaszcza studiom nad miastami Turcji i Ameryki Łacińskiej.
Problemy wywoływane przez system transportowy, jak zjawisko kongestii czy powodowane przezeń kosz... more Problemy wywoływane przez system transportowy, jak zjawisko kongestii czy powodowane przezeń koszty środowiskowe, sprzyjają wdrażaniu we współczesnych miastach rozwiązań z zakresu zrównoważonego transportu. Służą temu między innymi promocja i rozbudowa infrastruktury rowerowej, ułatwienia dla ruchu pieszego oraz udoskonalanie sieci publicznego transportu zbiorowego. Jak pokazuje jednak przykład Warszawy, wprowadzane środki stoją często w sprzeczności z zasadami projektowania uniwersalnego (universal design), mającego na celu ułatwianie funkcjonowania takich grup wykluczonych przestrzennie użytkowników jak nie tylko osoby z niepełnosprawnościami, ale i seniorzy, dzieci oraz inne osoby o ograniczonej mobilności. Zjawisko to skutkuje niedostrzeganymi często miejskimi konfliktami społecznymi o podłożu warunkowanym nie ekonomicznie, ale przez preferencje i potrzeby odmiennych użytkowników przestrzeni. Opracowanie ilustruje opisywany problem na przykładzie tworzącego się systemu tak zwanych pasów rowerowych oraz barier przestrzennych dla ruchu pieszego obecnych na terenie Warszawy. Artykuł wykorzystuje metodę fotograficzną oraz analizy przestrzenne opracowane przy wykorzystaniu systemu informacji geograficznej (GIS). Jak pokazuje badanie kolizji między zrównoważonymi rozwiązaniami transportowymi i projektowaniem uniwersalnym, wdrażane w polskiej stolicy rozwiązania preferują na ogół tylko jedną grupę użytkowników: osoby pełnosprawne i dorosłe. Artykuł omawia możliwe do zastosowania rozwiązania naprawcze: zarówno z zakresu „twardych” działań inwestycyjnych, jak i organizowanej w niewielkiej skali „urbanistyki taktycznej”. Na przykładzie miast hiszpańskich pokazane zostały ponadto niektóre rozwiązania wzorcowe w zakresie projektowania urbanistycznego włączającego zróżnicowane grupy użytkowników.
Projektowanie układu komunikacyjnego i związanych z nim rozwiązań transportowych stanowi jedną z ... more Projektowanie układu komunikacyjnego i związanych z nim rozwiązań transportowych stanowi jedną z najważniejszych dziedzin planowania przestrzennego oraz w istotnym stopniu determinuje jakość życia w mieście. W przeciwieństwie do większości działań podejmowanych przez urbanistów jest ono mierzalne przy pomocy metod ilościowych, takich jak określanie poziomu przepustowości czy zdolności przewozowej środka transportu. Planowanie racjonalnego układu komunikacyjnego, zwłaszcza przy stosowaniu ułatwień dla ruchu samochodowego, stworzyło iluzję możliwości uzyskania pełnej racjonalności procesu planowania przestrzeni, powiększając w ten sposób katalog utopijnych koncepcji urbanistycznych. Marzenie o racjonalnym mieście samochodowym nie spełniło pokładanych w nim oczekiwań, prowadząc do nowych dysfunkcji przestrzeni zamieszkanej, opisywanej przy pomocy takich koncepcji teoretycznych jak prawo Lewisa-Mogridge’a czy paradoks Braessa, a także wzrostu antagonizmów społecznych widocznych między innymi pod postacią konfliktu lobby kierowców i demonizowanych przez tę grupę aktywistów rowerowych – „lewackich terrorystów” polskiej przestrzeni zurbanizowanej. Współczesna Warszawa stanowi ilustrację problemów komunikacyjnych niezrównoważonego modelu transportu i utopii indywidualnej motoryzacji. Artykuł prezentuje genezę, przesłanki oraz skutki planowania promującego ruch samochodowy, a także analizuje dysfunkcje transportowe polskiej stolicy. Opracowanie wykorzystuje pomiary Warszawskiego Badania Ruchu 2015 oraz dane z sytemu rowerów miejskich Veturilo. Celem artykułu jest wskazanie możliwych do wdrożenia rozwiązań korygujących dysfunkcje komunikacyjne Warszawy i innych aglomeracji borykających się z następstwami środowiskowymi zjawiska kongestii układu komunikacyjnego, także przy pomocy instrumentów tak zwanej taktycznej urbanistyki. Integralną część opracowania stanowią dane prezentowane w formie tabel, wykresów oraz map dokumentujących niezrównoważony charakter układu komunikacyjnego Warszawy.
Rozwój we współczesnym świecie: uwarunkowania, perspektywy, wyzwania, 2016
The ownership creates not only privileges, but also duties connected with the responsibility for ... more The ownership creates not only privileges, but also duties connected with the responsibility for using it. It is very important in the context of the settlement network which is formed by decisions of its individual and collective users: all of the subjects who form the indwelling’s area. Spatial planning is an elementary part of public policy because of its influence on forming housing conditions: it is necessity good which enables the existence, specifies its conditions, and is very important for the economics which has been proven by the result of the mortgage loan market crisis and by the depth of connections with economical condition of the state. This article describes the problem of the concept of ownership as responsibility regarding to the importance of the spatial planning for the sustainable socio-economic development stimulated by a pro-development dimension of the public policy. The article’s goal is to show different aspects of the concept of ownership as a responsibility in the spatial planning’s process in conditions of the free-market economics, the dysfunction of the legal system of spatial planning, accompanying spatial conflicts, spatial segregation processes and enlarged private sector’s role in the real estate market. Article refers to various aspects of the concept of ownership as responsibility: legal regulations which have significant influence on contemporary urbanism and ruralism; the theory of the spatial organization understood as the final state of the spatial planning’s process; and the rules of its conscious shaping. The article is based on source literature and the analysis of the Spatial Planning and Development Act of March 27.
Własność rodzi nie tylko przywileje, ale i powinności związane z odpowiedzialnością za dysponowanie nią. Szczególne znaczenie ma to w kontekście sieci osiedleńczej, kształtowanej decyzjami jej indywidualnych i zbiorowych użytkowników: ogółu podmiotów tworzących przestrzeń zamieszkiwania. Planowanie przestrzenne stanowi elementarną dziedzinę polityki publicznej przez wpływ na kształtowanie warunków mieszkalnictwa: dobra podstawowego umożliwiającego egzystencję i określającego warunki bytowania, a także znaczenie dla gospodarki dowiedzione skutkami kryzysu rynku kredytów hipotecznych i głębokością związków z kondycją ekonomiczną państwa. Opracowanie omawia problematykę koncepcji własności jako odpowiedzialności w odniesieniu do wagi jaką planowanie przestrzenne niesie za sobą dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, stymulowanego prorozwojowym wymiarem polityki publicznej. Cel artykułu stanowi wskazanie różnych aspektów koncepcji własności jako odpowiedzialności w procesie planowania przestrzennego w warunkach gospodarki wolnorynkowej, dysfunkcji systemu prawnej regulacji gospodarowania przestrzenią, oraz towarzyszących mu konfliktów, procesów segregacji przestrzennej i zwiększonej roli sektora prywatnego w obrocie nieruchomościami. Artykuł odnosi się do różnych aspektów koncepcji własności jako odpowiedzialności na polu unormowań prawnych, mających wymierny wpływ na współczesną urbanistykę i ruralistykę; teorii ładu przestrzennego rozumianego jako stan docelowy procesu gospodarowania przestrzenią; a także zasad jej świadomego kształtowania. Opracowanie powstało w oparciu o literaturę przedmiotu oraz analizę zapisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. „o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”.
The COVID-19 pandemic generated a number of changes in the functioning of urban areas all over th... more The COVID-19 pandemic generated a number of changes in the functioning of urban areas all over the world and had a visible impact on the use of green infrastructure, including city parks. The study discusses and compares operation and use of two such parks located in Wellington, New Zealand and Warsaw, Poland by adopting ʺpandemic urban ethnographyʺ, an approach that includes autoethnography, interviews with users, non-participant observation, and analysis of social media content. As indicated by the findings of the study, the importance of less rigidly designed, multifunctional spaces that give their users freedom of ʺtacticalʺ adjustments, significantly grows during times of lockdown and ʺsocial distancingʺ. During such a crisis, the management and everyday use of urban parks are highly related to urban policies. The article provides insight into how those policies impact the functional values of green infrastructure confronting it with user-generated adaptations and the landscape design itself. The global health emergency showed how access to green areas becomes a crucial determinant on environmental justice while proving the significance of ʺtactical pandemic urbanismʺ as both a design and management method.
The dissemination of social media and the growing resources of big data create both new opportuni... more The dissemination of social media and the growing resources of big data create both new opportunities for urban space analysis and new challenges for contemporary policy making. Among the sources useful from this standpoint there are, inter alia, photos posted on Instagram. They can easily become the basis for behavioural analysis of the quality of urban life based on complete sampling and conducted in the method of desk research. The article uses photographs published on Instagram for the purpose of exploratory analysis of land use on the examples of five parks located in New York. This makes it possible to determine the nature and ways of perception of selected spaces.
The objective of the article is to present the assumptions of the gentrification approach, which ... more The objective of the article is to present the assumptions of the gentrification approach, which allows one to assess the impact of public spatial actions undertaken by various actors in the process of social production of space. The study proposes a research methodology that distinguishes the social, economic and spatial dimensions of gentrification. The author makes use of source literature on the subject of gentrification and public policy theories as well as the results of the author’s gentrification research conducted in Warsaw, New York and Istanbul on examples of places that were planned using various types of participatory techniques. The study performs the operationalisation of the measurement of gentrification as a useful analytical tool in policy science.
The article is focused on the phenomenon of the so-called uberisation (uber economy) process, whi... more The article is focused on the phenomenon of the so-called uberisation (uber economy) process, which combines technological innovations with precarious workforce management techniques in urban environment. The main aim of the paper is to describe and explain this problem in the perspective of the Neil Smith's rent gap theory on the examples of Airbnb and Uber internet platforms and to present their impact on Polish urban areas. The article uses source literature as well as public and commercial databases and reveals that the presence of global sharing economy platforms at the local level is to the existence of economic capital rather than social, even if very often it is perceived in the opposite way.
Zinstytucjonalizowany proces rewitalizacji to ważne narzędzie współczesnej polskiej polityki publ... more Zinstytucjonalizowany proces rewitalizacji to ważne narzędzie współczesnej polskiej polityki publicznej. Realizowane w jego ramach programy wedle deklaracji władz samorządowych mają na celu wsparcie rozwoju tak zwanych obszarów zdegradowanych oraz walkę z wykluczeniem społecznym ich mieszkańców. Jak pokazuje jednak analiza gminnych programów rewitalizacji (GPR) uchwalonych w największych miastach, zaplanowana rewitalizacja często prowadzi raczej do inspirowania gentryfikacji przestrzeni zurbanizowanej, a tym samym sprzyja nie inkluzji, a segregacji społecznej. Celem artykułu jest wskazanie związków między rewitalizacją i gentryfikacją na podstawie analizy treści i założeń programów miejskiej odnowy. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu oraz wybrane GPR.
Rok 1972 wyznaczył cezurę w historii architektury, przez wyburzenie osiedla Pruitt Igoe, stano-wi... more Rok 1972 wyznaczył cezurę w historii architektury, przez wyburzenie osiedla Pruitt Igoe, stano-wiąc symboliczny początek końca modernizmu. Równolegle w Polsce oddano do użytku osiedle Za Żelazną Bramą stanowiące modelowy przykład socmodernizmu, a działalność na masową skalę rozpoczynał przemysł budowlany i jego " fabryki domów ". Urbanistyka lat 70. i 80. XX w., do dzisiaj budząca emocje ze względu na niedoskonałości funkcjonalne i estetyczne, stała się przedmiotem fascynacji rozbudzonej publikacjami F. Springera, a zarazem obiektem refleksji krytycznej na bazie późnych przekładów J. Jacobs i R. Venturiego. Artykuł analizuje dzisiejsze oblicze blokowisk pod kątem ich oceny społecznej, technicznej i funkcjonalnej w odniesieniu do współczesnych teorii urbanistycznych, kreśląc perspektywy rozwoju, możliwego " powrotu bloków " i budownictwa prefabrykowanego.
System transformation is a long-lasting process which is reflected in the model of property relat... more System transformation is a long-lasting process which is reflected in the model of property relationships and the way inhabited environment is created. This paper discusses the Polish urban area as an example of a neoliberal model of space transformation characterized by: atrophy of the public sector, arbitrary spatial order, and deepening spatial segregation. The transformation of the urban area in a neoliberal model has affected the legal order, spatial planning, privatization of housing resources, and public infrastructure. The paper is based on source literature, official statistics, and an analysis of Polish legal acts.
Transformacja systemowa stanowi długotrwały proces, znajdujący swoje odzwierciedlenie w przyjętym modelu stosunków własnościowych oraz sposobie kształtowania środowiska zamieszkanego. Celem artykułu jest sporządzenie opisu polskiej przestrzeni zurbanizowanej, jako przykładu przestrzeni, która poddana została transformacji 1989 r., przeprowadzonej w modelu neoliberalnym. Transformacja ta cechuje się: atrofią sektora publicznego w mieszkalnictwie, przestrzennym ładem dowolności oraz pogłębiającą się segregacją przestrzenną. Przekształcenia przestrzeni zurbanizowanej w duchu neoliberalnym objęły zarówno porządek prawny, planowanie przestrzenne, jak i prywatyzację zasobów mieszkaniowych oraz publicznej infrastruktury. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu, dane statystyki publicznej oraz analizę aktów polskiego prawa.
This article describes the impact, the meaning and the characteristics of the housing estates dev... more This article describes the impact, the meaning and the characteristics of the housing estates developed by the real estate companies in Poland after 1989 and presents possible solutions to eliminate the dysfunctions of the inhabited space, which can improve the functionality of inhabited environment. That model of housing is one of the most typical elements of the settlement network in Poland. Unknown under the real socialism when the housing development was based on public and industrial investment and the so-called socialized housing, in the later period supplemented to a greater extent by individual projects. Real estate housing has negative impact on the quality of the urbanized space and the national economy, which results in the creation of a low quality living environment. On the other hand, to some extent they solve the problem of the housing shortage caused by the inefficient public policy in that field. The study is based on source literature and official statistics on the level of housing production in the analysed period. Cel artykułu stanowi omówienie wpływu, znaczenia i charakterystyki osiedli deweloperskich budowanych po 1989 r. w Polsce, a także przedstawienie potencjalnych rozwiązań zaradczych, prowadzących do humanizacji dysfunkcji polskiej przestrzeni zamieszkanej, w konsekwencji zaś poprawy jakości funkcjonalnej środowiska zamieszkania we współczesnych, polskich miastach. Mieszkalnictwo powstające w tym modelu stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych elementów sieci osiedleńczej w Polsce. Nieznany w okresie realnego socjalizmu, kiedy budownictwo mieszkaniowe opierało się o inwestycje publiczne, zakładowe i tzw. budownictwo uspołecznione, w późniejszym okresie w większym stopniu uzupełniane o budownictwo indywidualne. Osiedla deweloperskie negatywnie wpływają na jakościowy kształt przestrzeni zurbanizowanej i sytuację gospodarczą państwa, tworząc środowisko zamieszkania o niskiej jakości, zarazem uzupełniające jednak nieefektywną w sensie ilościowej produktywności politykę mieszkaniową sektora publicznego. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu oraz dane statystyki publicznej odnoszące się do poziomu produkcji mieszkaniowej w analizowanym okresie.
W polskiej debacie o projektowaniu miasta dużą popularnością cieszą się postmodernistyczny „nowy ... more W polskiej debacie o projektowaniu miasta dużą popularnością cieszą się postmodernistyczny „nowy urbanizm” Léona i Roba Krierów, czy koncepcja Jana Gehla, nawołujące do tradycyjnego komponowania urbanistycznego, ograniczania ruchu aut i zahamowania procesu dekoncentracji przestrzeni. Pomysły te spotykają się często z akceptacją samorządowców, nie służąc jednak rzeczywistej integracji społecznej części mieszkańców. Dlaczego sprawdzające się w Europie Zachodniej narracje o mieście kompaktowym i popularna do niedawna teoria klasy kreatywnej wykluczają niektórych miejskich obywateli?
The article describes a case of a marginal political movement from the past, its presence on YouT... more The article describes a case of a marginal political movement from the past, its presence on YouTube and its vlog commentary from the perspective of culture studies and political science. It is about a Polish national communist Bohdan Poręba’s movement called Patriotic Alliance “Grunwald”, which combined in its philosophy expressive nationalism, Germanophobia and anti-Semitism with approval of real socialism. After the Polish transition the “Grunwald’s” leaders lost their political status and have started trying to find a new political area in the internet. Poręba who was also a famous film director began working on a patriotic film funded through crowdfunding. It turned out that even his filmmaker’s knowledge was not enough to break such barriers of social network as technology and work features. It proved the characteristic of YouTube as the most democratic medium which gives a possibility of publication for niche authors, however does not enable breaking a monopoly of mainstream’s representatives. Appearance on YouTube is not an impulse for political movement’s renewal. It only supports bonding of a shrinking nationalcommunists’s community.
The year 1972 was a turning point in the history of architecture because of the demolition of the... more The year 1972 was a turning point in the history of architecture because of the demolition of the Pruitt-Igoe housing estate and thus became the symbolic beginning of the end of modernism. At the same time, in Poland, the housing estate called “Za Żelazną Bramą” (Behind the Iron Gate) was put in use and became the model example of the socialist modernism and the construction industry and its “housing factories” began their activities on a mass scale. The urbanism of the 1970s and the 1980s, still controversial today because of its functional and aesthetical limitations, recently became an object of fascination reawakened by F. Springer’s books and – on the other hand – an object of critical reflection based on late Polish translations of J. Jacobs and R. Venturi works. The paper analyzes current landscape of block housing estates in terms of their social, technical and functional evaluation in relation to contemporary urban theories, showing some developmental prospects and possible “return of the blocks of flats” and the prefabricated construction industry.
Uploads
Z tej okazji nakładem wydawnictwa Bęc Zmiana ukazuje się nietypowy leksykon autorstwa Łukasza Drozdy, pokazujący osobliwości przestrzeni polskich miast. Przedstawia on blisko sto pięćdziesiąt zagadnień urbanistycznych – zarówno mniej, jak i bardziej oczywistych. Od szeroko omawianych grodzonych osiedli i pastelozy, po słabiej rozpoznane fenomeny urbanistyki łanowej, zasady dobrego sąsiedztwa czy „świętej przepustowości”. Dwa tysiące… to przewodnik po meandrach polskiej urbanistyki, zawiłego prawa, wszechobecnej rewitalizacji i kampanii przed wyborami samorządowymi.
The book consists of four chapters. First of them describes the history of reurbanisation (from the beginning of the urbanization to the contemporary time) and the links between social classes and the process of the production of inhabited space.
The second chapter shows the theoretical aspects of the gentrification: its definitions, relationships with other categories of spatial transformations (revitalization and reinvestment), and intermediate steps of the gentrification, which are first of all the marginal (pionieer) gentrification, and the next step which is called advanced gentrification. Subsequently chapter two describes the gentrifiers as the main actors of the gentrification process, as well as special types of gentrification (studentification and rural gentrification). Finally, this chapter discusses the interpretative paradigms of gentrification: the consumer (demand) and the productive (supply) theories, which emphasize various aspects of this process, among them especially the problem of population displacement in gentrified areas and the Smith’s rent gap theory.
Chapter three traces the results of the gentrification and shows its negative and positive effects, also in the Polish context as the case study of the post-real-socialist European state.
The last chapter deals with the gentrification’s measurement methods. Their description was divided into methods based on the public statistical data, and the data of non-official resources: both quantitative and qualitative as well as primary and secondary. This part of the book discusses also the possibilities of constructing a potential universal indicator of the gentrification. The conclusion shows that the construction of such a meter may be impossible because of the diversity of spatial and social contexts connected to gentrification and the availability of the data for researchers. Afterwards this chapter recapitulates the main features of the gentrification and distinguishes three types of gentrification as follows: social, economic and spatial gentrification. These types may be present in the inhabited space simultaneously or separately and have two main steps: marginal and advanced.
Własność rodzi nie tylko przywileje, ale i powinności związane z odpowiedzialnością za dysponowanie nią. Szczególne znaczenie ma to w kontekście sieci osiedleńczej, kształtowanej decyzjami jej indywidualnych i zbiorowych użytkowników: ogółu podmiotów tworzących przestrzeń zamieszkiwania. Planowanie przestrzenne stanowi elementarną dziedzinę polityki publicznej przez wpływ na kształtowanie warunków mieszkalnictwa: dobra podstawowego umożliwiającego egzystencję i określającego warunki bytowania, a także znaczenie dla gospodarki dowiedzione skutkami kryzysu rynku kredytów hipotecznych i głębokością związków z kondycją ekonomiczną państwa. Opracowanie omawia problematykę koncepcji własności jako odpowiedzialności w odniesieniu do wagi jaką planowanie przestrzenne niesie za sobą dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, stymulowanego prorozwojowym wymiarem polityki publicznej. Cel artykułu stanowi wskazanie różnych aspektów koncepcji własności jako odpowiedzialności w procesie planowania przestrzennego w warunkach gospodarki wolnorynkowej, dysfunkcji systemu prawnej regulacji gospodarowania przestrzenią, oraz towarzyszących mu konfliktów, procesów segregacji przestrzennej i zwiększonej roli sektora prywatnego w obrocie nieruchomościami. Artykuł odnosi się do różnych aspektów koncepcji własności jako odpowiedzialności na polu unormowań prawnych, mających wymierny wpływ na współczesną urbanistykę i ruralistykę; teorii ładu przestrzennego rozumianego jako stan docelowy procesu gospodarowania przestrzenią; a także zasad jej świadomego kształtowania. Opracowanie powstało w oparciu o literaturę przedmiotu oraz analizę zapisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. „o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”.
Transformacja systemowa stanowi długotrwały proces, znajdujący swoje odzwierciedlenie w przyjętym modelu stosunków własnościowych oraz sposobie kształtowania środowiska zamieszkanego. Celem artykułu jest sporządzenie opisu polskiej przestrzeni zurbanizowanej, jako przykładu przestrzeni, która poddana została transformacji 1989 r., przeprowadzonej w modelu neoliberalnym. Transformacja ta cechuje się: atrofią sektora publicznego w mieszkalnictwie, przestrzennym ładem dowolności oraz pogłębiającą się segregacją przestrzenną. Przekształcenia przestrzeni zurbanizowanej w duchu neoliberalnym objęły zarówno porządek prawny, planowanie przestrzenne, jak i prywatyzację zasobów mieszkaniowych oraz publicznej infrastruktury. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu, dane statystyki publicznej oraz analizę aktów polskiego prawa.
Cel artykułu stanowi omówienie wpływu, znaczenia i charakterystyki osiedli deweloperskich budowanych po 1989 r. w Polsce, a także przedstawienie potencjalnych rozwiązań zaradczych, prowadzących do humanizacji dysfunkcji polskiej przestrzeni zamieszkanej, w konsekwencji zaś poprawy jakości funkcjonalnej środowiska zamieszkania we współczesnych, polskich miastach. Mieszkalnictwo powstające w tym modelu stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych elementów sieci osiedleńczej w Polsce. Nieznany w okresie realnego socjalizmu, kiedy budownictwo mieszkaniowe opierało się o inwestycje publiczne, zakładowe i tzw. budownictwo uspołecznione, w późniejszym okresie w większym stopniu uzupełniane o budownictwo indywidualne. Osiedla deweloperskie negatywnie wpływają na jakościowy kształt przestrzeni zurbanizowanej i sytuację gospodarczą państwa, tworząc środowisko zamieszkania o niskiej jakości, zarazem uzupełniające jednak nieefektywną w sensie ilościowej produktywności politykę mieszkaniową sektora publicznego. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu oraz dane statystyki publicznej odnoszące się do poziomu produkcji mieszkaniowej w analizowanym okresie.
Z tej okazji nakładem wydawnictwa Bęc Zmiana ukazuje się nietypowy leksykon autorstwa Łukasza Drozdy, pokazujący osobliwości przestrzeni polskich miast. Przedstawia on blisko sto pięćdziesiąt zagadnień urbanistycznych – zarówno mniej, jak i bardziej oczywistych. Od szeroko omawianych grodzonych osiedli i pastelozy, po słabiej rozpoznane fenomeny urbanistyki łanowej, zasady dobrego sąsiedztwa czy „świętej przepustowości”. Dwa tysiące… to przewodnik po meandrach polskiej urbanistyki, zawiłego prawa, wszechobecnej rewitalizacji i kampanii przed wyborami samorządowymi.
The book consists of four chapters. First of them describes the history of reurbanisation (from the beginning of the urbanization to the contemporary time) and the links between social classes and the process of the production of inhabited space.
The second chapter shows the theoretical aspects of the gentrification: its definitions, relationships with other categories of spatial transformations (revitalization and reinvestment), and intermediate steps of the gentrification, which are first of all the marginal (pionieer) gentrification, and the next step which is called advanced gentrification. Subsequently chapter two describes the gentrifiers as the main actors of the gentrification process, as well as special types of gentrification (studentification and rural gentrification). Finally, this chapter discusses the interpretative paradigms of gentrification: the consumer (demand) and the productive (supply) theories, which emphasize various aspects of this process, among them especially the problem of population displacement in gentrified areas and the Smith’s rent gap theory.
Chapter three traces the results of the gentrification and shows its negative and positive effects, also in the Polish context as the case study of the post-real-socialist European state.
The last chapter deals with the gentrification’s measurement methods. Their description was divided into methods based on the public statistical data, and the data of non-official resources: both quantitative and qualitative as well as primary and secondary. This part of the book discusses also the possibilities of constructing a potential universal indicator of the gentrification. The conclusion shows that the construction of such a meter may be impossible because of the diversity of spatial and social contexts connected to gentrification and the availability of the data for researchers. Afterwards this chapter recapitulates the main features of the gentrification and distinguishes three types of gentrification as follows: social, economic and spatial gentrification. These types may be present in the inhabited space simultaneously or separately and have two main steps: marginal and advanced.
Własność rodzi nie tylko przywileje, ale i powinności związane z odpowiedzialnością za dysponowanie nią. Szczególne znaczenie ma to w kontekście sieci osiedleńczej, kształtowanej decyzjami jej indywidualnych i zbiorowych użytkowników: ogółu podmiotów tworzących przestrzeń zamieszkiwania. Planowanie przestrzenne stanowi elementarną dziedzinę polityki publicznej przez wpływ na kształtowanie warunków mieszkalnictwa: dobra podstawowego umożliwiającego egzystencję i określającego warunki bytowania, a także znaczenie dla gospodarki dowiedzione skutkami kryzysu rynku kredytów hipotecznych i głębokością związków z kondycją ekonomiczną państwa. Opracowanie omawia problematykę koncepcji własności jako odpowiedzialności w odniesieniu do wagi jaką planowanie przestrzenne niesie za sobą dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, stymulowanego prorozwojowym wymiarem polityki publicznej. Cel artykułu stanowi wskazanie różnych aspektów koncepcji własności jako odpowiedzialności w procesie planowania przestrzennego w warunkach gospodarki wolnorynkowej, dysfunkcji systemu prawnej regulacji gospodarowania przestrzenią, oraz towarzyszących mu konfliktów, procesów segregacji przestrzennej i zwiększonej roli sektora prywatnego w obrocie nieruchomościami. Artykuł odnosi się do różnych aspektów koncepcji własności jako odpowiedzialności na polu unormowań prawnych, mających wymierny wpływ na współczesną urbanistykę i ruralistykę; teorii ładu przestrzennego rozumianego jako stan docelowy procesu gospodarowania przestrzenią; a także zasad jej świadomego kształtowania. Opracowanie powstało w oparciu o literaturę przedmiotu oraz analizę zapisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. „o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”.
Transformacja systemowa stanowi długotrwały proces, znajdujący swoje odzwierciedlenie w przyjętym modelu stosunków własnościowych oraz sposobie kształtowania środowiska zamieszkanego. Celem artykułu jest sporządzenie opisu polskiej przestrzeni zurbanizowanej, jako przykładu przestrzeni, która poddana została transformacji 1989 r., przeprowadzonej w modelu neoliberalnym. Transformacja ta cechuje się: atrofią sektora publicznego w mieszkalnictwie, przestrzennym ładem dowolności oraz pogłębiającą się segregacją przestrzenną. Przekształcenia przestrzeni zurbanizowanej w duchu neoliberalnym objęły zarówno porządek prawny, planowanie przestrzenne, jak i prywatyzację zasobów mieszkaniowych oraz publicznej infrastruktury. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu, dane statystyki publicznej oraz analizę aktów polskiego prawa.
Cel artykułu stanowi omówienie wpływu, znaczenia i charakterystyki osiedli deweloperskich budowanych po 1989 r. w Polsce, a także przedstawienie potencjalnych rozwiązań zaradczych, prowadzących do humanizacji dysfunkcji polskiej przestrzeni zamieszkanej, w konsekwencji zaś poprawy jakości funkcjonalnej środowiska zamieszkania we współczesnych, polskich miastach. Mieszkalnictwo powstające w tym modelu stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych elementów sieci osiedleńczej w Polsce. Nieznany w okresie realnego socjalizmu, kiedy budownictwo mieszkaniowe opierało się o inwestycje publiczne, zakładowe i tzw. budownictwo uspołecznione, w późniejszym okresie w większym stopniu uzupełniane o budownictwo indywidualne. Osiedla deweloperskie negatywnie wpływają na jakościowy kształt przestrzeni zurbanizowanej i sytuację gospodarczą państwa, tworząc środowisko zamieszkania o niskiej jakości, zarazem uzupełniające jednak nieefektywną w sensie ilościowej produktywności politykę mieszkaniową sektora publicznego. W opracowaniu wykorzystano literaturę przedmiotu oraz dane statystyki publicznej odnoszące się do poziomu produkcji mieszkaniowej w analizowanym okresie.