Marcin Kuna
[Academic Background]
I am a Law and Political Science student at the University of Warsaw (Poland). Additionally, I have studied at KU Leuven (Belgium) through the Erasmus+ Program and at the Center for American Law, co-organized by Emory University, Georgia State University, and the University of Warsaw.
[Research Interests]
My research focuses on Election Law (a.k.a. Law of Democracy), Constitutional Law (with European and Comparative perspectives), and International Human Rights Law. I am particularly interested in the Rule of Law, Electoral Authoritarianism, Electoral Justice and Integrity, Political Financing, and Judicial Review.
[Future Plans]
Looking ahead, I plan to pursue the Schuman Traineeship at the European Parliament or an internship with an international NGO. I also intend to continue my academic journey with a J.D./LL.M. degree (at New York University, Yale University, London School of Economics, or University College London), ultimately aiming to obtain a Ph.D./S.J.D. degree.
For more information, please visit: linktr.ee/MarcinKuna
Supervisors: Marcin Wiącek (Associate Professor, University of Warsaw • ORCID iD: 0000-0002-7058-0106), Wojciech Brzozowski (Associate Professor, and University of Warsaw • ORCID iD: 0000-0003-3199-0820)
I am a Law and Political Science student at the University of Warsaw (Poland). Additionally, I have studied at KU Leuven (Belgium) through the Erasmus+ Program and at the Center for American Law, co-organized by Emory University, Georgia State University, and the University of Warsaw.
[Research Interests]
My research focuses on Election Law (a.k.a. Law of Democracy), Constitutional Law (with European and Comparative perspectives), and International Human Rights Law. I am particularly interested in the Rule of Law, Electoral Authoritarianism, Electoral Justice and Integrity, Political Financing, and Judicial Review.
[Future Plans]
Looking ahead, I plan to pursue the Schuman Traineeship at the European Parliament or an internship with an international NGO. I also intend to continue my academic journey with a J.D./LL.M. degree (at New York University, Yale University, London School of Economics, or University College London), ultimately aiming to obtain a Ph.D./S.J.D. degree.
For more information, please visit: linktr.ee/MarcinKuna
Supervisors: Marcin Wiącek (Associate Professor, University of Warsaw • ORCID iD: 0000-0002-7058-0106), Wojciech Brzozowski (Associate Professor, and University of Warsaw • ORCID iD: 0000-0003-3199-0820)
less
InterestsView All (16)
Uploads
Book Chapters by Marcin Kuna
Aby lepiej zrozumieć nadal dominującą linię orzeczniczą, przeanalizowana zostanie sprawa odpowiedzialności finansowej pełnomocnika finansowego partii Nowoczesna: postanowienie SN (7), III SW 7/16. Stan faktyczny skupia się na omyłkowym wskazaniu jako adresata przelewu Komitetu Wyborczego, a nie Funduszu Wyborczego partii.
Glosowane orzeczenie zawiera w sobie podstawy do wyraźnego wyodrębnienia — autorsko zapożyczonej z kryminologii — „doktryny rozbitych okien”: schematu myślenia sędziów o celach związanych z sankcją systemu finansowania publicznego oraz mechanizmach przeciwdziałania korupcji w finansowaniu polityki. Owa doktryna jest podstawą dla głównej części glosy: wykazu cech sankcji i ich wymierzania (na przykładzie ww. postanowienia).
[EN] For several years, proceedings were conducted before the Constitutional Tribunal (P 8/17, P 2/19), related to questions of constitutionality of a series of norms concerning the sanctions system for financing political parties. Legal scholars still continue to argue in favour of changes to the provisions regarding absolute (automatic, without the possibility of mitigation) and disproportionate (independent of factual circumstances) sanctions in cases of rejection of flawed financial reports on the sources of acquired funds.
To better understand the prevailing judicial approach, the case of financial responsibility of the financial representative of the Nowoczesna (Modern) party will be analysed (III SW 7/16). The factual background focuses on the mistaken designation of the Electoral Committee, rather than the party’s Electoral Fund, as the recipient of a transfer.
The Order of the Supreme Court contains the basis for a clear delineation—borrowed from criminology—of the “Broken Windows Doctrine:” a reasoning approach of judges about the goals associated with the sanctioning of the public financing system, as well as mechanisms to counter corruption in political financing. This Doctrine forms the basis for the main part of the Commentary: an enumeration of the characteristics of sanctions and their imposition (using the aforementioned Order as an example).
Conference Presentations by Marcin Kuna
W pierwszej części referatu analizowane będą takie czynniki prawne, jak brak wsparcia instytucjonalnego (Rakowska-Trela, 2015) oraz niewystarczające działania techniczno-organizacyjne instytucji wyborczych (vide Green, 2012). Pomocniczo zostaną omówione elementy polityczne, przede wszystkim dominacja konfrontacyjnej retoryki i polaryzacja polityczna (Horonziak, 2022). Na tej podstawie w dalszej części przedstawione zostaną możliwości wprowadzenia AEDR na różnych etapach procesu wyborczego, głównie przed głosowaniem.
Metodologia badawcza obejmuje analizę obecnych rozwiązań prawnych w Polsce, porównanie krajowych oraz międzynarodowych aktów prawa miękkiego oraz przegląd poglądów doktryny. Celem tej pracy jest (i) identyfikacja głównych czynników kultury prawnej, które przyczyniają się do utrudnień w polubownym rozwiązywaniu konfliktów wyborczych w Polsce; (ii) analiza dotycząca wprowadzenia AEDR w ramach zasad ustrojowych i konkretnych instytucji prawnych.
ŹRÓDŁA PODSTAWOWE
Green, R. (2012). Mediation and Post-Election Litigation: A Way Forward. Ohio State Journal on Dispute Resolution, 27, 53. William & Mary Law School Research Paper No. 09-210. https://ssrn.com/abstract=2044828.
Horonziak, S. (2022). Dysfunctional democracy and political polarisation: the case of Poland. Zeitschrift für Vergleichende Politikwissenschaft, 16, 265–289. https://doi.org/10.1007/s12286-022-00536-6.
Jesús Orozco-Henríquez (Ed.). (2010). Electoral Justice: The International IDEA Handbook. Strömsborg: International IDEA. ISBN: 978-91-85724-96-3.
Rakowska-Trela, A. (2015). Kampania wyborcza w regulacji prawnej i w praktyce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. ISBN: 978-83-7969-850-9.
Vickery, C. (Ed.). (2011). Guidelines for Understanding, Adjudicating and Resolving Disputes in Elections (GUARDE). Waszyngton: International Foundation for Electoral Systems. ISBN: 1-931459-62-2.
Jednak w dobie ciągłych zagrożeń ze strony cyberterrorystów, szczególnie po inwazji Rosji na Ukrainę, państwa coraz bardziej dążą do wzmocnienia swojego wpływu na cyberprzestrzeń. Prowadzi to do nieuchronnej debaty na temat podziału władzy, która musi zostać przemyślana na nowo. Właśnie w tym kontekście pojawia się pojęcie digital sovereignty, czyli idei suwerenności w kontekście działań podejmowanych w świecie cyfrowym (vide Floridi; Pohle i Thiel). Ważne jest, aby podczas tej debaty podkreślić nie tylko regulację stosunków na linii Big Tech — społeczeństwo (De Gregorio: 2–3, 83–89), ale również mocny wpływ polityki na naszą prywatność i wolność w internecie. Potrzebujemy sposobu na zachowanie równowagi między potrzebą bezpieczeństwa a ochroną praw i wolności obywatelskich.
ŹRÓDŁA PODSTAWOWE
Celeste, E. (2019). Digital constitutionalism: A new systematic theorisation. International Review of Law, Computers & Technology, 1–24. https://doi.org/10.1080/13600869.2019.1562604.
De Gregorio, G. (2022). Digital Constitutionalism in Europe: Reframing Rights and Powers in the Algorithmic Society. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781009071215.008.
Floridi, L. (2020). The Fight for Digital Sovereignty: What It Is, and Why It Matters, Especially for the EU. Philos. Technol., 33, 369–378. https://doi.org/10.1007/s13347-020-00423-6.
Granat, M. (2022). Pytania o przyszłość konstytucjonalizmu. Siła i słabość komparatystyki prawniczej. Przegląd Konstytucyjny, 3/2022, 35–43. https://doi.org/10.4467/25442031PKO.22.020.16385.
Kwet, M. (2018). Digital Colonialism: US Empire and the New Imperialism in the Global South. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.3232297.
Mann, M., Daly, A., Wilson, M., Suzor, N. (2018). The limits of (digital) constitutionalism: Exploring the privacy-security (im)balance in Australia. International Communication Gazette, 80(4), 369–384. https://doi.org/10.1177/1748048518757141.
Padovani, C., Santaniello, M. (2018). Digital constitutionalism: Fundamental rights and power limitation in the Internet eco-system. International Communication Gazette, 80(4), 295–301. https://doi.org/10.1177/1748048518757114.
Pohle, J., Thiel, T. (2020). Digital sovereignty. Internet Policy Review, 9(4). https://doi.org/10.14763/2020.4.1532.
Kontrolując działania administratorów, OB ustala, czy użytkownicy przestrzegali przepisów wewnętrznych obu platform. Wymienione precedensy reformują politykę Meta (Community Standards), co wpływa na podejście innych graczy rynku serwisów społecznościowych do transparentności.
Ekspercki skład osobowy OB (vide Marino, Tuchtfeld 2021) w uzasadnieniach decyzji zawsze szeroko odnosi się do międzynarodowych standardów praw człowieka. To zaś sprawia, że doktryna (Gradoni 2021; Kulick 2023; Lwin 2020) wyraźnie wskazuje: ten głos w debacie ma realny wpływ na pojmowanie norm z zakresu wolności wypowiedzi.
W celu omówienia postępującej reinterpretacji norm międzynarodowych w referacie przeanalizowane zostaną wybrane decyzje i opinia doradcza OB. Tematyka obejmie:
(i) krytykę populizmu i ekstremizmów (Nazi quote, Former President Trump’s suspension);
(ii) krytykę władz rosyjskich (Pro-Navalny protests in Russia, Russian poem).
Wnioski zostaną zestawione z obecną sytuacją społeczno-polityczną w Polsce oraz praktycznym wykorzystaniem argumentacji przedstawionej przez OB lub całej decyzji organu.
BIBLIOGRAFIA (DOSTĘP: 22.04.2023)
CASE-LAW
Decyzja Oversight Board z 28.01.2021 r., 2020-005-FB-UA (Nazi quote), https://www.oversightboard.com/decision/FB-2RDRCAVQ/.
Decyzja Oversight Board z 5.05.2021 r., 2021-001-FB-FBR (Former President Trump’s suspension), https://www.oversightboard.com/decision/FB-691QAMHJ/.
Decyzja Oversight Board z 26.05.2021 r., 2021-004-FB-UA, (Pro-Navalny protests in Russia) https://www.oversightboard.com/decision/FB-6YHRXHZR/.
Decyzja Oversight Board z 16.11.2022 r., 2022-008-FB-UA (Russian poem), https://www.oversightboard.com/decision/FB-MBGOTVN8/.
LITERATURA
Gradoni L., Constitutional Review via Facebook’s Oversight Board: How Platform Governance Had Its Marbury v Madison, „Verfassungsblog”, 10.02.2021 r., https://verfassungsblog.de/fob-marbury-v-madison/.
Kulick A., Corporations as Interpreters and Adjudicators of International Human Rights Norms – Meta's Oversight Board and Beyond, „Law and Practice of International Courts and Tribunals” 2023, t. 22, nr 1, https://brill.com/view/journals/lape/22/1/lape.22.issue-1.xml.
Lwin M., Applying International Human Rights Law for Use by Facebook, „Yale Journal on Regulation”, 14.09.2020 r., http://hdl.handle.net/20.500.13051/5441.
Marino C.B., Tuchtfeld E., Quasi-Judicial Oversight Mechanisms for Social Platforms – A Conversation with Catalina Botero Marino, Co-Chair of the Oversight Board, „Recht und Zugang” 2021, nr 3, https://doi.org/10.5771/2699-1284-2021-3-254.
Referat przestawia węzłowe zagadnienia dziedzictwa PKW: od przedstawicieli doktryny w II Rzeczpospolitej (Buzek, Siemieński), po unormowania organów wyborczych w okresie Polski Ludowej, na doświadczeniach lat 1989–1990 kończąc. Całość wymagana jest do zobrazowania argumentacji z roku 1991, gdy na stałe wprowadzono „ustrój sędziowski” i już w tym czasie prezentowano ważne argumenty krytyczne co do obu modeli funkcjonowania Komisji.
Proponowany referat rozważa mniej oczywiste konsekwencje wyroku Dolińska-Ficek i Ozimek oraz będzie starał się odpowiedzieć na pytania nawiązujące do tytułu: czy brak reakcji ustawodawcy na omawiany wyrok może doprowadzić do naruszenia art. 3 Protokołu Nr 1 do EKPC przy stwierdzaniu ważności wyborów przez IKNiSP SN? Czy wskazane naruszenie jest równoznaczne z wadliwością samych wyborów? Czy wadliwość wyborów zawsze oznacza ich nieważność? Aby w pełni ocenić zakres wpływu rozpatrywanego orzeczenia, należy także rozważyć, czy standardy dotyczące wolnych, rzetelnych wyborów mogą zostać wprowadzone (i ewentualnie na kanwie jakich spraw) również przez wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ramach strategicznej litygacji.
Analiza przypadku dwóch sędziów-kandydatów na wyższe stanowiska oraz dalsze rozważania podjęte zostały z wykorzystaniem metody formalno-dogmatycznej oraz podejścia kontekstowego. Całość pozwoli udzielić odpowiedzi na (zmodyfikowane) trzecie pytanie testu Ástráðsson: czy stwierdzone naruszenia prawa do „sądu ustanowionego ustawą” zostały stwierdzone i — co ważne — mogą zostać poddane naprawie przez sądy krajowe?
Odwołaniem od uchwały Państwowej Komisji Wyborczej odrzucającej sprawozdanie KW Nowoczesna zajmował się Sąd Najwyższy, który w Postanowieniu 7 sędziów z 22 września 2016 r., III SW 7/16, oddalił skargę. Właściwe rozważania zaczynają się natomiast od postępowań w warszawskich sądach, które są kolejnym (ponieważ sprawy będą dalej procedowane) organem judykatury mającym do czynienia z tym nieoczywistym przypadkiem orzeczenia przepadku na rzecz Skarbu Państwa i nakazania zapłaty blisko 2.000.000 PLN przez pełnomocnika finansowego KW Nowoczesna.
Składy orzekające w Postanowieniu Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 sierpnia 2020 r., XXV Ns 58/19, niepubl., oraz apelacji od niego — Postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 29 października 2021 r., VI ACa 869/20, niepubl., zastosowały atypowe rozwiązanie — sprzeczne z powyższym Postanowieniem SN. Odrzucono wniosek Skarbu Państwa (w Sądzie Okręgowym), a następnie (w Sądzie Apelacyjnym) uchylono poprzednie postanowienie i przekazano do ponownego rozpoznania. Uzasadnienie zaś jest (nie bójmy użyć się tego słowa) rewolucyjne dla systemu wyborczego sensu largo.
Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu stwierdził, że „nałożenie na osobę fizyczną obowiązku zapłaty, będącego konsekwencją orzeczonego przepadku, równowartości korzyści majątkowej pozyskanej przez komitet wyborczy niezgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego może być nie do pogodzenia z zasadami szeroko pojętej sprawiedliwości i uczciwości [...] w świetle konstytucyjnych zasad proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP) oraz ochrony praw majątkowych jednostki (art. 61 ust. 1 Konstytucji RP)”.
Jakkolwiek należy podejść krytycznie do lakonicznego i niepełnego uzasadnienia bezpośredniego stosowania Konstytucji przez Sąd, to jednak mamy do czynienia z odrzuceniem kodeksowego mechanizmu prawnego, „którego stosowanie — twierdzi Sąd — wywołuje w okolicznościach niniejszej sprawy skutki trudne do akceptacji w świetle powyższych zasad konstytucyjnych”.
Podstawowym pytaniem badawczym jest więc, czy niniejsze sprawy to jedynie — jak nazywa nierzadko doktryna — akcydentalna niekonstytucyjność, czy jednak przełomowy kierunek interpretacji prawa wyborczego na rzecz indywidualizacji i proporcjonalnego stosowania sankcji.
Tak zakładano w kadencji Sejmu lat 2015–2019. Obecna, IX kadencja, jest dla koalicji rządowej znacznie bardziej niestabilna; zmuszona została do nieformalnych porozumień z kołami w Sejmie i posłami niezrzeszonymi. Rządy mniejszościowe nie są novum dla polskiego parlamentaryzmu. Jednakże, w obliczu częściowej instytucjonalizacji opozycji oraz ostatniej praktyki politycznej w izbie pierwszej, należy pomyśleć nad rozwiązaniem coraz to nowszych wątpliwości w prawie. Podstawowym zagadnieniem jest natomiast, czy możliwa jest dobrze funkcjonująca instytucjonalizacja opozycji parlamentarnej bez wprowadzenia przepisów w Regulaminie Sejmu (lub ustawie) o confidence and supply.
Potencjalne odpowiedzi w formie krytycznych uwag de lege lata powstały w oparciu nie tylko o metodę instytucjonalno-prawną, ale zaczerpnięto również z najlepszych wzorców neoinstytucjonalistów. Możliwość badania kontekstowego (co warto podkreślić) pozwoli unaocznić wyniki w ramach polskich realiów i stworzyć propozycje de lege ferenda zgodne z kulturą polityczną oraz na miarę polskiego parlamentaryzmu.
Kiedy spojrzy się ponad obecną arytmetykę sejmową, odpowiedź na tytułowe pytania wskaże nie tylko postulaty de lege ferenda, ale również — co prawdopodobnie najciekawsze — stałą zależność, tendencję projektodawców. Dla doktryny zaś — przestrogę na przyszłość, jak nie tworzyć procedur wyboru dla poszczególnych organów oraz jak walczyć z podobnymi pomysłami w perspektywie następnych kadencji parlamentu.
Aby lepiej zrozumieć nadal dominującą linię orzeczniczą, przeanalizowana zostanie sprawa odpowiedzialności finansowej pełnomocnika finansowego partii Nowoczesna: postanowienie SN (7), III SW 7/16. Stan faktyczny skupia się na omyłkowym wskazaniu jako adresata przelewu Komitetu Wyborczego, a nie Funduszu Wyborczego partii.
Glosowane orzeczenie zawiera w sobie podstawy do wyraźnego wyodrębnienia — autorsko zapożyczonej z kryminologii — „doktryny rozbitych okien”: schematu myślenia sędziów o celach związanych z sankcją systemu finansowania publicznego oraz mechanizmach przeciwdziałania korupcji w finansowaniu polityki. Owa doktryna jest podstawą dla głównej części glosy: wykazu cech sankcji i ich wymierzania (na przykładzie ww. postanowienia).
[EN] For several years, proceedings were conducted before the Constitutional Tribunal (P 8/17, P 2/19), related to questions of constitutionality of a series of norms concerning the sanctions system for financing political parties. Legal scholars still continue to argue in favour of changes to the provisions regarding absolute (automatic, without the possibility of mitigation) and disproportionate (independent of factual circumstances) sanctions in cases of rejection of flawed financial reports on the sources of acquired funds.
To better understand the prevailing judicial approach, the case of financial responsibility of the financial representative of the Nowoczesna (Modern) party will be analysed (III SW 7/16). The factual background focuses on the mistaken designation of the Electoral Committee, rather than the party’s Electoral Fund, as the recipient of a transfer.
The Order of the Supreme Court contains the basis for a clear delineation—borrowed from criminology—of the “Broken Windows Doctrine:” a reasoning approach of judges about the goals associated with the sanctioning of the public financing system, as well as mechanisms to counter corruption in political financing. This Doctrine forms the basis for the main part of the Commentary: an enumeration of the characteristics of sanctions and their imposition (using the aforementioned Order as an example).
W pierwszej części referatu analizowane będą takie czynniki prawne, jak brak wsparcia instytucjonalnego (Rakowska-Trela, 2015) oraz niewystarczające działania techniczno-organizacyjne instytucji wyborczych (vide Green, 2012). Pomocniczo zostaną omówione elementy polityczne, przede wszystkim dominacja konfrontacyjnej retoryki i polaryzacja polityczna (Horonziak, 2022). Na tej podstawie w dalszej części przedstawione zostaną możliwości wprowadzenia AEDR na różnych etapach procesu wyborczego, głównie przed głosowaniem.
Metodologia badawcza obejmuje analizę obecnych rozwiązań prawnych w Polsce, porównanie krajowych oraz międzynarodowych aktów prawa miękkiego oraz przegląd poglądów doktryny. Celem tej pracy jest (i) identyfikacja głównych czynników kultury prawnej, które przyczyniają się do utrudnień w polubownym rozwiązywaniu konfliktów wyborczych w Polsce; (ii) analiza dotycząca wprowadzenia AEDR w ramach zasad ustrojowych i konkretnych instytucji prawnych.
ŹRÓDŁA PODSTAWOWE
Green, R. (2012). Mediation and Post-Election Litigation: A Way Forward. Ohio State Journal on Dispute Resolution, 27, 53. William & Mary Law School Research Paper No. 09-210. https://ssrn.com/abstract=2044828.
Horonziak, S. (2022). Dysfunctional democracy and political polarisation: the case of Poland. Zeitschrift für Vergleichende Politikwissenschaft, 16, 265–289. https://doi.org/10.1007/s12286-022-00536-6.
Jesús Orozco-Henríquez (Ed.). (2010). Electoral Justice: The International IDEA Handbook. Strömsborg: International IDEA. ISBN: 978-91-85724-96-3.
Rakowska-Trela, A. (2015). Kampania wyborcza w regulacji prawnej i w praktyce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. ISBN: 978-83-7969-850-9.
Vickery, C. (Ed.). (2011). Guidelines for Understanding, Adjudicating and Resolving Disputes in Elections (GUARDE). Waszyngton: International Foundation for Electoral Systems. ISBN: 1-931459-62-2.
Jednak w dobie ciągłych zagrożeń ze strony cyberterrorystów, szczególnie po inwazji Rosji na Ukrainę, państwa coraz bardziej dążą do wzmocnienia swojego wpływu na cyberprzestrzeń. Prowadzi to do nieuchronnej debaty na temat podziału władzy, która musi zostać przemyślana na nowo. Właśnie w tym kontekście pojawia się pojęcie digital sovereignty, czyli idei suwerenności w kontekście działań podejmowanych w świecie cyfrowym (vide Floridi; Pohle i Thiel). Ważne jest, aby podczas tej debaty podkreślić nie tylko regulację stosunków na linii Big Tech — społeczeństwo (De Gregorio: 2–3, 83–89), ale również mocny wpływ polityki na naszą prywatność i wolność w internecie. Potrzebujemy sposobu na zachowanie równowagi między potrzebą bezpieczeństwa a ochroną praw i wolności obywatelskich.
ŹRÓDŁA PODSTAWOWE
Celeste, E. (2019). Digital constitutionalism: A new systematic theorisation. International Review of Law, Computers & Technology, 1–24. https://doi.org/10.1080/13600869.2019.1562604.
De Gregorio, G. (2022). Digital Constitutionalism in Europe: Reframing Rights and Powers in the Algorithmic Society. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781009071215.008.
Floridi, L. (2020). The Fight for Digital Sovereignty: What It Is, and Why It Matters, Especially for the EU. Philos. Technol., 33, 369–378. https://doi.org/10.1007/s13347-020-00423-6.
Granat, M. (2022). Pytania o przyszłość konstytucjonalizmu. Siła i słabość komparatystyki prawniczej. Przegląd Konstytucyjny, 3/2022, 35–43. https://doi.org/10.4467/25442031PKO.22.020.16385.
Kwet, M. (2018). Digital Colonialism: US Empire and the New Imperialism in the Global South. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.3232297.
Mann, M., Daly, A., Wilson, M., Suzor, N. (2018). The limits of (digital) constitutionalism: Exploring the privacy-security (im)balance in Australia. International Communication Gazette, 80(4), 369–384. https://doi.org/10.1177/1748048518757141.
Padovani, C., Santaniello, M. (2018). Digital constitutionalism: Fundamental rights and power limitation in the Internet eco-system. International Communication Gazette, 80(4), 295–301. https://doi.org/10.1177/1748048518757114.
Pohle, J., Thiel, T. (2020). Digital sovereignty. Internet Policy Review, 9(4). https://doi.org/10.14763/2020.4.1532.
Kontrolując działania administratorów, OB ustala, czy użytkownicy przestrzegali przepisów wewnętrznych obu platform. Wymienione precedensy reformują politykę Meta (Community Standards), co wpływa na podejście innych graczy rynku serwisów społecznościowych do transparentności.
Ekspercki skład osobowy OB (vide Marino, Tuchtfeld 2021) w uzasadnieniach decyzji zawsze szeroko odnosi się do międzynarodowych standardów praw człowieka. To zaś sprawia, że doktryna (Gradoni 2021; Kulick 2023; Lwin 2020) wyraźnie wskazuje: ten głos w debacie ma realny wpływ na pojmowanie norm z zakresu wolności wypowiedzi.
W celu omówienia postępującej reinterpretacji norm międzynarodowych w referacie przeanalizowane zostaną wybrane decyzje i opinia doradcza OB. Tematyka obejmie:
(i) krytykę populizmu i ekstremizmów (Nazi quote, Former President Trump’s suspension);
(ii) krytykę władz rosyjskich (Pro-Navalny protests in Russia, Russian poem).
Wnioski zostaną zestawione z obecną sytuacją społeczno-polityczną w Polsce oraz praktycznym wykorzystaniem argumentacji przedstawionej przez OB lub całej decyzji organu.
BIBLIOGRAFIA (DOSTĘP: 22.04.2023)
CASE-LAW
Decyzja Oversight Board z 28.01.2021 r., 2020-005-FB-UA (Nazi quote), https://www.oversightboard.com/decision/FB-2RDRCAVQ/.
Decyzja Oversight Board z 5.05.2021 r., 2021-001-FB-FBR (Former President Trump’s suspension), https://www.oversightboard.com/decision/FB-691QAMHJ/.
Decyzja Oversight Board z 26.05.2021 r., 2021-004-FB-UA, (Pro-Navalny protests in Russia) https://www.oversightboard.com/decision/FB-6YHRXHZR/.
Decyzja Oversight Board z 16.11.2022 r., 2022-008-FB-UA (Russian poem), https://www.oversightboard.com/decision/FB-MBGOTVN8/.
LITERATURA
Gradoni L., Constitutional Review via Facebook’s Oversight Board: How Platform Governance Had Its Marbury v Madison, „Verfassungsblog”, 10.02.2021 r., https://verfassungsblog.de/fob-marbury-v-madison/.
Kulick A., Corporations as Interpreters and Adjudicators of International Human Rights Norms – Meta's Oversight Board and Beyond, „Law and Practice of International Courts and Tribunals” 2023, t. 22, nr 1, https://brill.com/view/journals/lape/22/1/lape.22.issue-1.xml.
Lwin M., Applying International Human Rights Law for Use by Facebook, „Yale Journal on Regulation”, 14.09.2020 r., http://hdl.handle.net/20.500.13051/5441.
Marino C.B., Tuchtfeld E., Quasi-Judicial Oversight Mechanisms for Social Platforms – A Conversation with Catalina Botero Marino, Co-Chair of the Oversight Board, „Recht und Zugang” 2021, nr 3, https://doi.org/10.5771/2699-1284-2021-3-254.
Referat przestawia węzłowe zagadnienia dziedzictwa PKW: od przedstawicieli doktryny w II Rzeczpospolitej (Buzek, Siemieński), po unormowania organów wyborczych w okresie Polski Ludowej, na doświadczeniach lat 1989–1990 kończąc. Całość wymagana jest do zobrazowania argumentacji z roku 1991, gdy na stałe wprowadzono „ustrój sędziowski” i już w tym czasie prezentowano ważne argumenty krytyczne co do obu modeli funkcjonowania Komisji.
Proponowany referat rozważa mniej oczywiste konsekwencje wyroku Dolińska-Ficek i Ozimek oraz będzie starał się odpowiedzieć na pytania nawiązujące do tytułu: czy brak reakcji ustawodawcy na omawiany wyrok może doprowadzić do naruszenia art. 3 Protokołu Nr 1 do EKPC przy stwierdzaniu ważności wyborów przez IKNiSP SN? Czy wskazane naruszenie jest równoznaczne z wadliwością samych wyborów? Czy wadliwość wyborów zawsze oznacza ich nieważność? Aby w pełni ocenić zakres wpływu rozpatrywanego orzeczenia, należy także rozważyć, czy standardy dotyczące wolnych, rzetelnych wyborów mogą zostać wprowadzone (i ewentualnie na kanwie jakich spraw) również przez wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ramach strategicznej litygacji.
Analiza przypadku dwóch sędziów-kandydatów na wyższe stanowiska oraz dalsze rozważania podjęte zostały z wykorzystaniem metody formalno-dogmatycznej oraz podejścia kontekstowego. Całość pozwoli udzielić odpowiedzi na (zmodyfikowane) trzecie pytanie testu Ástráðsson: czy stwierdzone naruszenia prawa do „sądu ustanowionego ustawą” zostały stwierdzone i — co ważne — mogą zostać poddane naprawie przez sądy krajowe?
Odwołaniem od uchwały Państwowej Komisji Wyborczej odrzucającej sprawozdanie KW Nowoczesna zajmował się Sąd Najwyższy, który w Postanowieniu 7 sędziów z 22 września 2016 r., III SW 7/16, oddalił skargę. Właściwe rozważania zaczynają się natomiast od postępowań w warszawskich sądach, które są kolejnym (ponieważ sprawy będą dalej procedowane) organem judykatury mającym do czynienia z tym nieoczywistym przypadkiem orzeczenia przepadku na rzecz Skarbu Państwa i nakazania zapłaty blisko 2.000.000 PLN przez pełnomocnika finansowego KW Nowoczesna.
Składy orzekające w Postanowieniu Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 sierpnia 2020 r., XXV Ns 58/19, niepubl., oraz apelacji od niego — Postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 29 października 2021 r., VI ACa 869/20, niepubl., zastosowały atypowe rozwiązanie — sprzeczne z powyższym Postanowieniem SN. Odrzucono wniosek Skarbu Państwa (w Sądzie Okręgowym), a następnie (w Sądzie Apelacyjnym) uchylono poprzednie postanowienie i przekazano do ponownego rozpoznania. Uzasadnienie zaś jest (nie bójmy użyć się tego słowa) rewolucyjne dla systemu wyborczego sensu largo.
Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu stwierdził, że „nałożenie na osobę fizyczną obowiązku zapłaty, będącego konsekwencją orzeczonego przepadku, równowartości korzyści majątkowej pozyskanej przez komitet wyborczy niezgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego może być nie do pogodzenia z zasadami szeroko pojętej sprawiedliwości i uczciwości [...] w świetle konstytucyjnych zasad proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP) oraz ochrony praw majątkowych jednostki (art. 61 ust. 1 Konstytucji RP)”.
Jakkolwiek należy podejść krytycznie do lakonicznego i niepełnego uzasadnienia bezpośredniego stosowania Konstytucji przez Sąd, to jednak mamy do czynienia z odrzuceniem kodeksowego mechanizmu prawnego, „którego stosowanie — twierdzi Sąd — wywołuje w okolicznościach niniejszej sprawy skutki trudne do akceptacji w świetle powyższych zasad konstytucyjnych”.
Podstawowym pytaniem badawczym jest więc, czy niniejsze sprawy to jedynie — jak nazywa nierzadko doktryna — akcydentalna niekonstytucyjność, czy jednak przełomowy kierunek interpretacji prawa wyborczego na rzecz indywidualizacji i proporcjonalnego stosowania sankcji.
Tak zakładano w kadencji Sejmu lat 2015–2019. Obecna, IX kadencja, jest dla koalicji rządowej znacznie bardziej niestabilna; zmuszona została do nieformalnych porozumień z kołami w Sejmie i posłami niezrzeszonymi. Rządy mniejszościowe nie są novum dla polskiego parlamentaryzmu. Jednakże, w obliczu częściowej instytucjonalizacji opozycji oraz ostatniej praktyki politycznej w izbie pierwszej, należy pomyśleć nad rozwiązaniem coraz to nowszych wątpliwości w prawie. Podstawowym zagadnieniem jest natomiast, czy możliwa jest dobrze funkcjonująca instytucjonalizacja opozycji parlamentarnej bez wprowadzenia przepisów w Regulaminie Sejmu (lub ustawie) o confidence and supply.
Potencjalne odpowiedzi w formie krytycznych uwag de lege lata powstały w oparciu nie tylko o metodę instytucjonalno-prawną, ale zaczerpnięto również z najlepszych wzorców neoinstytucjonalistów. Możliwość badania kontekstowego (co warto podkreślić) pozwoli unaocznić wyniki w ramach polskich realiów i stworzyć propozycje de lege ferenda zgodne z kulturą polityczną oraz na miarę polskiego parlamentaryzmu.
Kiedy spojrzy się ponad obecną arytmetykę sejmową, odpowiedź na tytułowe pytania wskaże nie tylko postulaty de lege ferenda, ale również — co prawdopodobnie najciekawsze — stałą zależność, tendencję projektodawców. Dla doktryny zaś — przestrogę na przyszłość, jak nie tworzyć procedur wyboru dla poszczególnych organów oraz jak walczyć z podobnymi pomysłami w perspektywie następnych kadencji parlamentu.