Michał Nowosielski
Ph.D. and habilitation in sociology.
Researcher at the Centre of Migration Research at the Warsaw University. Former director of the Institute for Westen Affairs, Poznań, Poland. Researcher in Centre for Migration Research at the University of Warsaw. Member of the Centre of Migration Research at Adam Mickiewicz University, an affiliated expert with the Foundation Centre of Migration Research.
Author of more than 40 publications.
Research interests: migration issues, immigrant organisations, Polish organisations in Germany, Poles in Germany, diaspora policies, Polish diaspora policy, urban issues, urban exclusion, Polish-German relations, civil society.
Researcher at the Centre of Migration Research at the Warsaw University. Former director of the Institute for Westen Affairs, Poznań, Poland. Researcher in Centre for Migration Research at the University of Warsaw. Member of the Centre of Migration Research at Adam Mickiewicz University, an affiliated expert with the Foundation Centre of Migration Research.
Author of more than 40 publications.
Research interests: migration issues, immigrant organisations, Polish organisations in Germany, Poles in Germany, diaspora policies, Polish diaspora policy, urban issues, urban exclusion, Polish-German relations, civil society.
less
InterestsView All (24)
Uploads
migrace a s jejími důsledky. Projevuje se mimo jiné i v českých
mateřských a základních školách, kde se děti a žáci-cizinci
vzdělávají stále častěji. Jejich edukace vyžaduje kromě specifckých
institucionálních řešení také vysoce erudovaný personál. Cílem
projektu „Model vzdělávání v oblasti přípravy učitelů na diverzitu“
bylo zejména pomoci přizpůsobit vzdělávání učitelů těmto novým
výzvám a vytvořit model přípravy učitelů na školní vzdělávání
v interkulturních podmínkách, který bude následně rozšířen mezi
pedagogy v praxi a především vhodným způsobem využit k úpravám
studijních programů učitelství pro preprimární a primární vzdělávání.
Při přípravě projektu jsme zjistili, že navzdory rychle se měnícím
podmínkám se menší a středně velká sídla stále vyrovnávají s migrací
jinak než velká města. Proto jsme se zaměřili na lokální zkušenosti
v polském městě Plock a v české Plzni, přičemž byla zároveň rozvíjena
další spolupráce mezi Mazovian State University v polském Plocku
a Západočeskou univerzitou v Plzni. Závěrečná zpráva projektu
obsahuje inovativní doporučení pro univerzity v obou zemích,
které se zabývají mimo jiné vzděláváním učitelů, s akcentem
na přípravu studentů pro práci se žáky z odlišného kulturního
a jazykového prostředí tak, aby odpovídala skutečným potřebám
v takto specifckých podmínkách a zohledňovala aktuální sociální,
demografcké i ekonomické okolnosti.
consequences, which is also visible at schools and kindergartens
often attended by children with migratory background. Their
teaching requires not only specifc institutional solutions but also
well-prepared staff. The project „Educational Model of Preparation of
Teachers for Diversity” aimed at better adjustment of the pedagogical
studies program to those new challenges.
The main aim of the grant was to develop the model of preparation
of teachers for education in inter- and multi-cultural conditions which
will then be disseminated among educators practising their profession
and included in the educational program of future primary education
teachers. The report provides innovative recommendations for the
university authorities of the Leader and Project Partner regarding
education of teachers prepared for the situation of cultural contact
and multiculturalism that will be tailored to real needs in specifc
conditions and will meet societal needs both demographic and
economic.
kształcenia nauczycieli do pracy w warunkach różnorodności” miał na celu lepsze dostosowanie programu studiów pedagogicznych do nowych wyzwań.
Celem grantu było wypracowanie schematu przygotowania nauczycielek i nauczycieli do edukacji w warunkach między- i wielokulturowych, który zostanie upowszechniony wśród pedagożek i pedagogów, a następnie włączony do programu kształcenia przyszłych nauczycielek i nauczycieli szkół podstawowych. Efektem pracy zespołu jest raport z innowacyjnymi rekomendacjami dla władz uczelni Lidera i Partnera Projektu dotyczącymi kształcenia i przygotowania nauczycielek i nauczycieli do pracy w środowisku wielokulturowym. Zawiera on także rekomendacje dotyczące pracy z dziećmi z doświadczeniem
migracji skierowane do nauczycielek i nauczycieli, dyrektorek i dyrektorów placówek oświatowych oraz władz instytucji edukacyjnych.
badanie techniką sondażu internetowego (CAWI) – ilościowe badanie zaangażowania społecznego, stosunku do polskich organizacji imigranckich oraz charakterystyki społeczno-demograficznej Polaków mieszkających w wybranych krajach europejskich,
wywiady pogłębione z przedstawicielami instytucji zajmujących się koordynacją, kreowaniem i realizacją polityki polonijnej,
wywiady pogłębione z przedstawicielami instytucji zajmujących się koordynacją, kreowaniem i realizacją polityk imigracyjnych i integracyjnych w wybranych krajach europejskich,
wywiady pogłębione z ekspertami w zakresie polskich organizacji imigranckich w wybranych krajach europejskich na temat oceny kondycji polskich organizacji imigranckich,
studia przypadków polskich organizacji imigranckich w wybranych krajach europejskich, mające na celu szczegółowe zbadanie działalności wybranych organizacji ze szczególnym uwzględnieniem ich kondycji oraz czynników na tę kondycję wpływających,
badanie techniką sondażu instytucjonalnego polskich organizacji imigranckich w wybranych krajach europejskich.
Prezentowana publikacja ma charakter nowatorski. Przedstawia pierwsze tego typu przekrojowe badania polskich organizacji imigranckich. Pozwala ponadto na dokonywanie porównań oraz uogólnień, które umożliwiają formułowanie nowych propozycji teoretycznych zmierzających do zbudowania modelu wyjaśniającego sytuację organizacji imigranckich.
The proposed project was aimed at assessing and identifying factors contributing to the current status of Polish immigrant organizations in selected European countries (Germany, France, Great Britain, Ireland, Norway, Sweden, the Netherlands, Italy, Spain).
The project envisioned two tracks of research:
1. Diagnostic research designed to assess the status of Polish immigrant organizations in selected European countries.
2. Explanatory research designed to identify factors affecting the status of Polish immigrant organizations in selected European countries.
migracyjną. Ukazana zostanie także dynamika badań migracyjnych w obszarze politologii i naukach pokrewnych w omawianym okresie z wykorzystaniem danych pochodzących z bazy danych stworzonej przez KBnM PAN oraz wskazane zostaną specyficzne cechy badań migracyjnych rozwijających się w omawianych dyscyplinach
Problem struktury społecznej ukazany został z dwóch perspektyw: dynamicznej i porównawczej. W przypadku tej pierwszej chodzi o ukazanie przemian, jakie dokonały się w różnych aspektach struktury społecznej Niemiec począwszy od XIX w. aż do dnia dzisiejszego. Szczególna uwaga została poświęcona zmianom współczesnym zachodzącym od momentu zjednoczenia. Omówione zostały przekształcenia społeczne związane z przejściem ze społeczeństwa tradycyjnego – rolniczego najpierw do przemysłowego a następnie do usługowego oraz następującą współcześnie dekonstrukcję tego ostatniego. Analiza dynamiczna dotyczy także zmian zachodzących w krótszej skali i związanych z powstaniem a następnie powolnym demontażem „społecznej gospodarki rynkowej”.
Perspektywa porównawcza polega na zestawieniu ze sobą nadal zróżnicowanych struktur społecznych współczesnych Niemiec Wschodnich i Zachodnich. Asynchroniczny rozwój obu społeczeństw spowodował wytworzenie wielu różnic, które – choć być może są mniej widoczne niż przed 20 laty – nadal występują. Analizy ukazują bowiem np. rozbieżności w zakresie przynależności klasowej – zarówno na poziomie obiektywnych wskaźników, jak i subiektywnego poczucia przynależności. Podobnie jest, gdy analizujemy kwestie nierówności społecznych czy mobilności społecznej.
Zjednoczone Niemcy są także sceną ważnych przemian demograficznych. Część z nich jest specyficzna dla Republiki Federalnej, inne zaś stanowią lokalne odzwierciedlenie procesów znanych w całej Europie. W rozdziale drugim szczegółowej analizie poddano piec najważniejszych problemów – węzłowych wyzwań, przed jakimi stoi, bądź wkrótce stanie niemieckie społeczeństwo. Są to: kurczenie się populacji; etniczno-kulturowe zróżnicowanie społeczeństwa; starzenie się populacji oraz dezurbanizacja we wschodnich Niemczech.
Kurczenie się populacji jest tu rozumiane jako zmniejszanie się liczby danej populacji w wyniku długotrwałej przewagi ubytku ludności spowodowanego np. śmiertelnością czy migracjami nad żywymi urodzeniami. Zjawisko stałego spadku liczby urodzeń żywych obserwowane w wielu krajach rozwiniętych, i uwarunkowane przede wszystkim społecznie-kulturowo (zmiany wzorca rodziny, zmiany stylu życia, alternatywne formy życia rodzinnego, mniejsza dzietność, etc.) występuje w RFN już od lat 70. XX w. Od 2003 r. odnotowuje się jednak w Niemczech dynamicznie rozwijającą się depopulację.
Jednym z czynników, który pozwolił Niemcom tak długo powstrzymywać zjawiska depopulacji (mimo ciągłego spadku dzietności) była imigracja. Napływ obcokrajowców osłabił nieuchronne spowolnienie demograficzne. Obecnie imigranci (obcokrajowcy) oraz osoby pochodzenia imigranckiego stanowią prawie jedną piątą populacji Niemiec.
Choć starzenie się populacji (ageing) jest problemem, przed którym stoją praktycznie wszystkie społeczeństwa krajów rozwiniętych, to przypadek RFN zasługuje na szczególną uwagę. Populacja tego kraju jest najstarsza w Europie: w 2009 r. w części wschodniej kraju w seniorzy (osoby w wieku 55+) stanowili ponad 23% procent ludności, na zachodzie Niemiec nieco mniej, bo niewiele ponad 20%. Prognozy Eurostatu wskazują, że Niemcy utrzymają pierwsze miejsce pośród najstarszych społeczeństw Europy aż do 2040 r.
Ostatnim tematem podejmowanym w rozdziale poświęconym przemianom demograficznym jest dezurbanizacja, która dotknęła wschodnioniemieckie miasta w takim stopniu, iż można śmiało określić to zjawisko mianem ewenementu w skali europejskiej. Tuż po rozpadzie NRD mieszkańcy wschodnich krajów związkowych nie chcieli czekać na „kwitnące krajobrazy” obiecywane im przez Helmuta Kohla i masowo migrowali do zachodnich krajów federacji. Wraz z transformacją gospodarki zniknęło zapotrzebowanie na wielkoprzemysłowe, nierentowne w nowych warunkach kombinaty, zatrudniające w czasach komunizmu rzesze pracowników. Wraz z ich upadkiem, wielu mieszkańców przemysłowym osiedli ruszyło na zachód w poszukiwaniu pracy i dobrobytu. Spowodowało to wyludnienie na wielką skalę.
Trzeci rozdział poświęcony jest problemom migracji do RFN oraz procesom asymilacji i akulturacji imigrantów w Niemczech. Podsumowuje on niejako, systematyzuje i uzupełnia informacje dotyczące tego niezwykle ważnego dla kształtu współczesnych Niemiec zjawiska, które przewijają się w całym tomie.
Przedstawiona jest nie tylko historia imigracji do Niemiec, ale także zmiany niemieckiego prawa i polityki – od „polityki wobec cudzoziemców”, poprzez „politykę migracyjną” i „politykę imigracyjną”. Strumień migrantów napływających do Niemiec nieprzerwanie od lat 50. XX wieku, doprowadził do sytuacji, w której w 2010 r. co piąty mieszkaniec Niemiec miał pochodzenie migracyjne, a niemal co dziesiąty był cudzoziemcem. Jednak z początku mimo prowadzenia aktywnej polityki polegającej na przyciąganiu nowych Gastarbeiterów rząd niemiecki nie wypracował skutecznej polityki imigracyjnej. Przeciwnie, w RFN długo pokutowało przekonanie, że Niemcy nie są państwem imigracyjnym i jako taki specjalnej polityki wobec imigrantów i ich integracji ze społeczeństwem niemieckim nie potrzebują. Podejście to zmieniło się dopiero w latach 90. XX wieku, kiedy Niemcy z niepokojem zaczęli zauważać skutki swoich zaniedbań, wyrażające się na przykład w powstawaniu tzw. społeczeństw równoległych (Parallelgesellschaften), tworzonych głównie przez imigrantów spoza judeochrześcijańskiego kręgu kulturowego, przede wszystkim muzułmanów. Wymagało to wdrożenia nowych rozwiązań względem migracji, migrantów oraz ich integracji z niemieckim społeczeństwem.
W rozdziale opisana została debata publiczna nt. migracji i integracji, która toczyła się i nadal się toczy między zwolennikami polityki wielokulturowości i kultury wiodącej. Rosnące zróżnicowanie kulturowe społeczeństwa niemieckiego oraz poczucie utraty wpływu na znaczącą część mieszkańców RFN spowodowało rozpoczęcie ogólnoniemieckiej dyskusji na temat kształtu niemieckiego społeczeństwa i miejsca jakie mieliby w nim zajmować imigranci. Główna oś dyskusji przebiegała między zwolennikami tworzenia społeczeństwa wielokulturowego, opartego na pluralizmie kulturowym (Multikulti Gessellschaft) a stronnikami utrwalania historycznie dominującej w Niemczech kultury przewodniej (Leitkultur).
Ponadto analizie zostały poddane skomplikowane relacje imigrantów i społeczeństwa niemieckiego. Omówione zostały między innymi takie problemy jak izolacja, segregacja i wykluczenie części imigrantów z życia społecznego Niemiec. Choć część z tych zjawisk jest wynikiem automarginalizacji i niechęci do uczestniczenia w głównym nurcie życia społecznego RFN przez samych imigrantów, to nie bez znaczenia dla takiego stanu rzeczy są także negatywne często postawy samych Niemców wobec „obcych”.
Rozdział ostatni, poświęcony religii i religijności również zawraca uwagę na fakt, iż są to instytucje, których funkcjonowanie jest społeczne uwarunkowane zarówno zjawiskami występującymi powszechnie w niemal wszystkich współczesnych krajach europejskich (m.in. sekularyzacją, zmianami społecznej pozycji Kościołów, problemami z zapewnieniem materialnej bazy działalności, odbijającymi się głośnym echem skandalami osłabiającymi autorytet instytucji) jak i specyficznymi dla Niemiec – przede wszystkim zaś związanymi z procesami migracji: rozwojem i stabilizacją muzułmańskich wspólnot wyznaniowych, wzrostem liczebnym i zróżnicowaniem społeczności żydowskiej oraz powiększaniem wspólnot chrześcijańskich obrządków wschodnich.
Kościoły chrześcijańskie stają w obliczu szeregu problemów, które negatywnie mogą wpływać na ich funkcjonowanie. Problemy te to przede wszystkim systematyczny spadek liczebności członków oraz wynikające z tego kłopoty organizacyjne. Negatywny wpływ – szczególnie na postrzeganie Kościołów – mają skandale co jakiś czas przyciągające uwagę opinii publicznej. Z drugiej strony kontunuowana jest ich misja – praca formacyjna, charytatywna i naukowa. Co więcej, zjednoczenie Niemiec poszerzyło możliwości działania Kościołów i związków wyznaniowych, szczególnie w zakresie problemów socjalnych i tożsamościowych. Kościoły katolicki i protestanckie musiały się także otworzyć na dialog z innymi wspólnotami chrześcijańskimi, judaizmem i islamem.
Zmienia się także sposób widzenia problemu religijności i miejsca religii i Kościołów w społeczeństwie niemieckim. Procesy sekularyzacji powodują, iż coraz trudniej jest za pomocą prostych statystyk ująć ten skomplikowany problem. Coraz bardziej zindywidualizowane i selektywne podejście do wiary i jej wyznawania powoduje np. rozwój zjawisk takich jak „przynależność bez wiary” i „wiara bez przynależności”. Diagnoza tej sytuacji znajduje także odzwierciedlenie w refleksji papieża Benedykta XVI, którego przesłanie realistycznie wydaje się sugerować, iż masowa religijność należeć może już do przeszłości, zaś fundamentem wiary oraz pozycji religii we współczesnym świecie jest głębia i autentyzm osobistej postawy jej wyznawców przy jednoczesnym dbaniu o wspólnotę.
Mangel an Fachkräften und fehlende Finanzmittel, erstarrte Gesetzgebung und schwache Zusammenarbeit mit der öffentlichen Verwaltung gebremst.
Jahre 1989 bis 2008 haben viele positive Veränderungen mit sich
gebracht. Darunter muß man die Entwicklung der Dach- und Infrastrukturorganisationen, die Professionalisierung des dritten Sektors, sowie die Verstärkung der Zusammenarbeit mit der Wirtschaft und der öffentlichen Verwaltung (immer häufiger unterstützen die öffentlichen Mittel den dritten Sektor) erwähnen. Darüber hinaus wurde das Gesetz über gemeinnützige Tätigkeit und Freiwilligenarbeit verabschiedet.
Trotz der positiven Veränderungen steht der dritte Sektor in Polen
nach wie vor vor großen Herausforderungen, nähmlich Wiederbelebung
des gesellschaftlichen Geistes, Suche nach neuen Finanzierungsquellen sowie die Verstärkung des Einflußes der Nichtregierungsorganisationen auf die Entscheidungen der öffentlichen Verwaltung.
by the deficiency of resources (both human and financial), inadeqaute
legal regulations and imperfect cooperation with public authorities.
In the years 1989-2008, the functioning of the third sector has undergone substantial positive developments. The following can be named by way of an example: emergence of umbrella and infrastructure organisations,
professionalisation, intensification in terms of cooperation with
business and public authorities (more public funds being earmarked for
third sector). The Public Benefit and the Volunteer Work Act has also
been finally passed.
In spite of these positive developments the Polish third sector still
faces the following substantial challenges: stimulating social activism, establishing new sources of financing, as well as further increasing the influence that the third sector exerts on decisions of public authorities
Lata 1989-2008 przyniosły wiele pozytywnych zmian w jego funkcjonowaniu, wśród których należy wymienić takie, jak: rozwój organizacji parasolowych i infrastrukturalnych, profesjonalizację, zintensyfikowanie współpracy z administracją publiczną (coraz częściej środki publiczne zasilają trzeci sektor) oraz biznesem. Przyjęto także ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Mimo tych pozytywnych zmian przed polskim trzecim sektorem stoją nadal istotne wyzwania: pobudzenie aktywności społecznej, poszukiwanie nowych źródeł finansowania oraz dalsze zwiększanie wpływu organizacji pozarządowych na decyzje administracji publicznej.
Celem opracowania jest zaprezentowanie wyników diagnozy dotyczącej opinii i postaw Polonii i Polaków mieszkających za granicą wobec polityki polonijnej. W publikacji zawarte są wyniki badań realizowanych w ramach projektu „Polityka polonijna w praktyce" finansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach Planu współpracy z Polonią i Polakami za granicą w 2013 r. Projekt ten miał dwa podstawowe cele: poszerzenie wiedzy Polaków mieszkających za granicą i zainteresowanych wsparciem w promocji Polski i polskości oraz dostarczenie decydentom z zakresu planowania i realizowania polityki polonijnej wiedzy na temat postaw Polaków mieszkających za granicą wobec założeń nowej polityki polonijnej.
Pierwszy z nich, o charakterze diagnostycznym, polegał na określeniu stanu polskich organizacji imigranckich w wybranych krajach europejskich – Norwegii, Szwecji, Niemczech, Holandii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Francji, Włoszech i Hiszpanii. Drugi miał charakter wyjaśniający i polegał na próbie znalezienia odpowiedzi na pytanie, co kształtuje stan polskich organizacji imigranckich w badanych krajach. Poprzez porównanie zjawisk i procesów występujących we wszystkich badanych krajach staraliśmy się odnaleźć zarówno podobieństwa, jak i różnice w sytuacji organizacji i czynnikach ją kształtujących
Sweden, Spain, Italy, France, Ireland, the United Kingdom, and the Netherlands) perceived from the perspective of various actors – organisations, Polish diaspora, and external experts. Such a multidimensional approach results from a larger research project based on the feldwork, which consisted of both quantitative and qualitative approaches.
migrace a s jejími důsledky. Projevuje se mimo jiné i v českých
mateřských a základních školách, kde se děti a žáci-cizinci
vzdělávají stále častěji. Jejich edukace vyžaduje kromě specifckých
institucionálních řešení také vysoce erudovaný personál. Cílem
projektu „Model vzdělávání v oblasti přípravy učitelů na diverzitu“
bylo zejména pomoci přizpůsobit vzdělávání učitelů těmto novým
výzvám a vytvořit model přípravy učitelů na školní vzdělávání
v interkulturních podmínkách, který bude následně rozšířen mezi
pedagogy v praxi a především vhodným způsobem využit k úpravám
studijních programů učitelství pro preprimární a primární vzdělávání.
Při přípravě projektu jsme zjistili, že navzdory rychle se měnícím
podmínkám se menší a středně velká sídla stále vyrovnávají s migrací
jinak než velká města. Proto jsme se zaměřili na lokální zkušenosti
v polském městě Plock a v české Plzni, přičemž byla zároveň rozvíjena
další spolupráce mezi Mazovian State University v polském Plocku
a Západočeskou univerzitou v Plzni. Závěrečná zpráva projektu
obsahuje inovativní doporučení pro univerzity v obou zemích,
které se zabývají mimo jiné vzděláváním učitelů, s akcentem
na přípravu studentů pro práci se žáky z odlišného kulturního
a jazykového prostředí tak, aby odpovídala skutečným potřebám
v takto specifckých podmínkách a zohledňovala aktuální sociální,
demografcké i ekonomické okolnosti.
consequences, which is also visible at schools and kindergartens
often attended by children with migratory background. Their
teaching requires not only specifc institutional solutions but also
well-prepared staff. The project „Educational Model of Preparation of
Teachers for Diversity” aimed at better adjustment of the pedagogical
studies program to those new challenges.
The main aim of the grant was to develop the model of preparation
of teachers for education in inter- and multi-cultural conditions which
will then be disseminated among educators practising their profession
and included in the educational program of future primary education
teachers. The report provides innovative recommendations for the
university authorities of the Leader and Project Partner regarding
education of teachers prepared for the situation of cultural contact
and multiculturalism that will be tailored to real needs in specifc
conditions and will meet societal needs both demographic and
economic.
kształcenia nauczycieli do pracy w warunkach różnorodności” miał na celu lepsze dostosowanie programu studiów pedagogicznych do nowych wyzwań.
Celem grantu było wypracowanie schematu przygotowania nauczycielek i nauczycieli do edukacji w warunkach między- i wielokulturowych, który zostanie upowszechniony wśród pedagożek i pedagogów, a następnie włączony do programu kształcenia przyszłych nauczycielek i nauczycieli szkół podstawowych. Efektem pracy zespołu jest raport z innowacyjnymi rekomendacjami dla władz uczelni Lidera i Partnera Projektu dotyczącymi kształcenia i przygotowania nauczycielek i nauczycieli do pracy w środowisku wielokulturowym. Zawiera on także rekomendacje dotyczące pracy z dziećmi z doświadczeniem
migracji skierowane do nauczycielek i nauczycieli, dyrektorek i dyrektorów placówek oświatowych oraz władz instytucji edukacyjnych.
badanie techniką sondażu internetowego (CAWI) – ilościowe badanie zaangażowania społecznego, stosunku do polskich organizacji imigranckich oraz charakterystyki społeczno-demograficznej Polaków mieszkających w wybranych krajach europejskich,
wywiady pogłębione z przedstawicielami instytucji zajmujących się koordynacją, kreowaniem i realizacją polityki polonijnej,
wywiady pogłębione z przedstawicielami instytucji zajmujących się koordynacją, kreowaniem i realizacją polityk imigracyjnych i integracyjnych w wybranych krajach europejskich,
wywiady pogłębione z ekspertami w zakresie polskich organizacji imigranckich w wybranych krajach europejskich na temat oceny kondycji polskich organizacji imigranckich,
studia przypadków polskich organizacji imigranckich w wybranych krajach europejskich, mające na celu szczegółowe zbadanie działalności wybranych organizacji ze szczególnym uwzględnieniem ich kondycji oraz czynników na tę kondycję wpływających,
badanie techniką sondażu instytucjonalnego polskich organizacji imigranckich w wybranych krajach europejskich.
Prezentowana publikacja ma charakter nowatorski. Przedstawia pierwsze tego typu przekrojowe badania polskich organizacji imigranckich. Pozwala ponadto na dokonywanie porównań oraz uogólnień, które umożliwiają formułowanie nowych propozycji teoretycznych zmierzających do zbudowania modelu wyjaśniającego sytuację organizacji imigranckich.
The proposed project was aimed at assessing and identifying factors contributing to the current status of Polish immigrant organizations in selected European countries (Germany, France, Great Britain, Ireland, Norway, Sweden, the Netherlands, Italy, Spain).
The project envisioned two tracks of research:
1. Diagnostic research designed to assess the status of Polish immigrant organizations in selected European countries.
2. Explanatory research designed to identify factors affecting the status of Polish immigrant organizations in selected European countries.
migracyjną. Ukazana zostanie także dynamika badań migracyjnych w obszarze politologii i naukach pokrewnych w omawianym okresie z wykorzystaniem danych pochodzących z bazy danych stworzonej przez KBnM PAN oraz wskazane zostaną specyficzne cechy badań migracyjnych rozwijających się w omawianych dyscyplinach
Problem struktury społecznej ukazany został z dwóch perspektyw: dynamicznej i porównawczej. W przypadku tej pierwszej chodzi o ukazanie przemian, jakie dokonały się w różnych aspektach struktury społecznej Niemiec począwszy od XIX w. aż do dnia dzisiejszego. Szczególna uwaga została poświęcona zmianom współczesnym zachodzącym od momentu zjednoczenia. Omówione zostały przekształcenia społeczne związane z przejściem ze społeczeństwa tradycyjnego – rolniczego najpierw do przemysłowego a następnie do usługowego oraz następującą współcześnie dekonstrukcję tego ostatniego. Analiza dynamiczna dotyczy także zmian zachodzących w krótszej skali i związanych z powstaniem a następnie powolnym demontażem „społecznej gospodarki rynkowej”.
Perspektywa porównawcza polega na zestawieniu ze sobą nadal zróżnicowanych struktur społecznych współczesnych Niemiec Wschodnich i Zachodnich. Asynchroniczny rozwój obu społeczeństw spowodował wytworzenie wielu różnic, które – choć być może są mniej widoczne niż przed 20 laty – nadal występują. Analizy ukazują bowiem np. rozbieżności w zakresie przynależności klasowej – zarówno na poziomie obiektywnych wskaźników, jak i subiektywnego poczucia przynależności. Podobnie jest, gdy analizujemy kwestie nierówności społecznych czy mobilności społecznej.
Zjednoczone Niemcy są także sceną ważnych przemian demograficznych. Część z nich jest specyficzna dla Republiki Federalnej, inne zaś stanowią lokalne odzwierciedlenie procesów znanych w całej Europie. W rozdziale drugim szczegółowej analizie poddano piec najważniejszych problemów – węzłowych wyzwań, przed jakimi stoi, bądź wkrótce stanie niemieckie społeczeństwo. Są to: kurczenie się populacji; etniczno-kulturowe zróżnicowanie społeczeństwa; starzenie się populacji oraz dezurbanizacja we wschodnich Niemczech.
Kurczenie się populacji jest tu rozumiane jako zmniejszanie się liczby danej populacji w wyniku długotrwałej przewagi ubytku ludności spowodowanego np. śmiertelnością czy migracjami nad żywymi urodzeniami. Zjawisko stałego spadku liczby urodzeń żywych obserwowane w wielu krajach rozwiniętych, i uwarunkowane przede wszystkim społecznie-kulturowo (zmiany wzorca rodziny, zmiany stylu życia, alternatywne formy życia rodzinnego, mniejsza dzietność, etc.) występuje w RFN już od lat 70. XX w. Od 2003 r. odnotowuje się jednak w Niemczech dynamicznie rozwijającą się depopulację.
Jednym z czynników, który pozwolił Niemcom tak długo powstrzymywać zjawiska depopulacji (mimo ciągłego spadku dzietności) była imigracja. Napływ obcokrajowców osłabił nieuchronne spowolnienie demograficzne. Obecnie imigranci (obcokrajowcy) oraz osoby pochodzenia imigranckiego stanowią prawie jedną piątą populacji Niemiec.
Choć starzenie się populacji (ageing) jest problemem, przed którym stoją praktycznie wszystkie społeczeństwa krajów rozwiniętych, to przypadek RFN zasługuje na szczególną uwagę. Populacja tego kraju jest najstarsza w Europie: w 2009 r. w części wschodniej kraju w seniorzy (osoby w wieku 55+) stanowili ponad 23% procent ludności, na zachodzie Niemiec nieco mniej, bo niewiele ponad 20%. Prognozy Eurostatu wskazują, że Niemcy utrzymają pierwsze miejsce pośród najstarszych społeczeństw Europy aż do 2040 r.
Ostatnim tematem podejmowanym w rozdziale poświęconym przemianom demograficznym jest dezurbanizacja, która dotknęła wschodnioniemieckie miasta w takim stopniu, iż można śmiało określić to zjawisko mianem ewenementu w skali europejskiej. Tuż po rozpadzie NRD mieszkańcy wschodnich krajów związkowych nie chcieli czekać na „kwitnące krajobrazy” obiecywane im przez Helmuta Kohla i masowo migrowali do zachodnich krajów federacji. Wraz z transformacją gospodarki zniknęło zapotrzebowanie na wielkoprzemysłowe, nierentowne w nowych warunkach kombinaty, zatrudniające w czasach komunizmu rzesze pracowników. Wraz z ich upadkiem, wielu mieszkańców przemysłowym osiedli ruszyło na zachód w poszukiwaniu pracy i dobrobytu. Spowodowało to wyludnienie na wielką skalę.
Trzeci rozdział poświęcony jest problemom migracji do RFN oraz procesom asymilacji i akulturacji imigrantów w Niemczech. Podsumowuje on niejako, systematyzuje i uzupełnia informacje dotyczące tego niezwykle ważnego dla kształtu współczesnych Niemiec zjawiska, które przewijają się w całym tomie.
Przedstawiona jest nie tylko historia imigracji do Niemiec, ale także zmiany niemieckiego prawa i polityki – od „polityki wobec cudzoziemców”, poprzez „politykę migracyjną” i „politykę imigracyjną”. Strumień migrantów napływających do Niemiec nieprzerwanie od lat 50. XX wieku, doprowadził do sytuacji, w której w 2010 r. co piąty mieszkaniec Niemiec miał pochodzenie migracyjne, a niemal co dziesiąty był cudzoziemcem. Jednak z początku mimo prowadzenia aktywnej polityki polegającej na przyciąganiu nowych Gastarbeiterów rząd niemiecki nie wypracował skutecznej polityki imigracyjnej. Przeciwnie, w RFN długo pokutowało przekonanie, że Niemcy nie są państwem imigracyjnym i jako taki specjalnej polityki wobec imigrantów i ich integracji ze społeczeństwem niemieckim nie potrzebują. Podejście to zmieniło się dopiero w latach 90. XX wieku, kiedy Niemcy z niepokojem zaczęli zauważać skutki swoich zaniedbań, wyrażające się na przykład w powstawaniu tzw. społeczeństw równoległych (Parallelgesellschaften), tworzonych głównie przez imigrantów spoza judeochrześcijańskiego kręgu kulturowego, przede wszystkim muzułmanów. Wymagało to wdrożenia nowych rozwiązań względem migracji, migrantów oraz ich integracji z niemieckim społeczeństwem.
W rozdziale opisana została debata publiczna nt. migracji i integracji, która toczyła się i nadal się toczy między zwolennikami polityki wielokulturowości i kultury wiodącej. Rosnące zróżnicowanie kulturowe społeczeństwa niemieckiego oraz poczucie utraty wpływu na znaczącą część mieszkańców RFN spowodowało rozpoczęcie ogólnoniemieckiej dyskusji na temat kształtu niemieckiego społeczeństwa i miejsca jakie mieliby w nim zajmować imigranci. Główna oś dyskusji przebiegała między zwolennikami tworzenia społeczeństwa wielokulturowego, opartego na pluralizmie kulturowym (Multikulti Gessellschaft) a stronnikami utrwalania historycznie dominującej w Niemczech kultury przewodniej (Leitkultur).
Ponadto analizie zostały poddane skomplikowane relacje imigrantów i społeczeństwa niemieckiego. Omówione zostały między innymi takie problemy jak izolacja, segregacja i wykluczenie części imigrantów z życia społecznego Niemiec. Choć część z tych zjawisk jest wynikiem automarginalizacji i niechęci do uczestniczenia w głównym nurcie życia społecznego RFN przez samych imigrantów, to nie bez znaczenia dla takiego stanu rzeczy są także negatywne często postawy samych Niemców wobec „obcych”.
Rozdział ostatni, poświęcony religii i religijności również zawraca uwagę na fakt, iż są to instytucje, których funkcjonowanie jest społeczne uwarunkowane zarówno zjawiskami występującymi powszechnie w niemal wszystkich współczesnych krajach europejskich (m.in. sekularyzacją, zmianami społecznej pozycji Kościołów, problemami z zapewnieniem materialnej bazy działalności, odbijającymi się głośnym echem skandalami osłabiającymi autorytet instytucji) jak i specyficznymi dla Niemiec – przede wszystkim zaś związanymi z procesami migracji: rozwojem i stabilizacją muzułmańskich wspólnot wyznaniowych, wzrostem liczebnym i zróżnicowaniem społeczności żydowskiej oraz powiększaniem wspólnot chrześcijańskich obrządków wschodnich.
Kościoły chrześcijańskie stają w obliczu szeregu problemów, które negatywnie mogą wpływać na ich funkcjonowanie. Problemy te to przede wszystkim systematyczny spadek liczebności członków oraz wynikające z tego kłopoty organizacyjne. Negatywny wpływ – szczególnie na postrzeganie Kościołów – mają skandale co jakiś czas przyciągające uwagę opinii publicznej. Z drugiej strony kontunuowana jest ich misja – praca formacyjna, charytatywna i naukowa. Co więcej, zjednoczenie Niemiec poszerzyło możliwości działania Kościołów i związków wyznaniowych, szczególnie w zakresie problemów socjalnych i tożsamościowych. Kościoły katolicki i protestanckie musiały się także otworzyć na dialog z innymi wspólnotami chrześcijańskimi, judaizmem i islamem.
Zmienia się także sposób widzenia problemu religijności i miejsca religii i Kościołów w społeczeństwie niemieckim. Procesy sekularyzacji powodują, iż coraz trudniej jest za pomocą prostych statystyk ująć ten skomplikowany problem. Coraz bardziej zindywidualizowane i selektywne podejście do wiary i jej wyznawania powoduje np. rozwój zjawisk takich jak „przynależność bez wiary” i „wiara bez przynależności”. Diagnoza tej sytuacji znajduje także odzwierciedlenie w refleksji papieża Benedykta XVI, którego przesłanie realistycznie wydaje się sugerować, iż masowa religijność należeć może już do przeszłości, zaś fundamentem wiary oraz pozycji religii we współczesnym świecie jest głębia i autentyzm osobistej postawy jej wyznawców przy jednoczesnym dbaniu o wspólnotę.
Mangel an Fachkräften und fehlende Finanzmittel, erstarrte Gesetzgebung und schwache Zusammenarbeit mit der öffentlichen Verwaltung gebremst.
Jahre 1989 bis 2008 haben viele positive Veränderungen mit sich
gebracht. Darunter muß man die Entwicklung der Dach- und Infrastrukturorganisationen, die Professionalisierung des dritten Sektors, sowie die Verstärkung der Zusammenarbeit mit der Wirtschaft und der öffentlichen Verwaltung (immer häufiger unterstützen die öffentlichen Mittel den dritten Sektor) erwähnen. Darüber hinaus wurde das Gesetz über gemeinnützige Tätigkeit und Freiwilligenarbeit verabschiedet.
Trotz der positiven Veränderungen steht der dritte Sektor in Polen
nach wie vor vor großen Herausforderungen, nähmlich Wiederbelebung
des gesellschaftlichen Geistes, Suche nach neuen Finanzierungsquellen sowie die Verstärkung des Einflußes der Nichtregierungsorganisationen auf die Entscheidungen der öffentlichen Verwaltung.
by the deficiency of resources (both human and financial), inadeqaute
legal regulations and imperfect cooperation with public authorities.
In the years 1989-2008, the functioning of the third sector has undergone substantial positive developments. The following can be named by way of an example: emergence of umbrella and infrastructure organisations,
professionalisation, intensification in terms of cooperation with
business and public authorities (more public funds being earmarked for
third sector). The Public Benefit and the Volunteer Work Act has also
been finally passed.
In spite of these positive developments the Polish third sector still
faces the following substantial challenges: stimulating social activism, establishing new sources of financing, as well as further increasing the influence that the third sector exerts on decisions of public authorities
Lata 1989-2008 przyniosły wiele pozytywnych zmian w jego funkcjonowaniu, wśród których należy wymienić takie, jak: rozwój organizacji parasolowych i infrastrukturalnych, profesjonalizację, zintensyfikowanie współpracy z administracją publiczną (coraz częściej środki publiczne zasilają trzeci sektor) oraz biznesem. Przyjęto także ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Mimo tych pozytywnych zmian przed polskim trzecim sektorem stoją nadal istotne wyzwania: pobudzenie aktywności społecznej, poszukiwanie nowych źródeł finansowania oraz dalsze zwiększanie wpływu organizacji pozarządowych na decyzje administracji publicznej.
Celem opracowania jest zaprezentowanie wyników diagnozy dotyczącej opinii i postaw Polonii i Polaków mieszkających za granicą wobec polityki polonijnej. W publikacji zawarte są wyniki badań realizowanych w ramach projektu „Polityka polonijna w praktyce" finansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach Planu współpracy z Polonią i Polakami za granicą w 2013 r. Projekt ten miał dwa podstawowe cele: poszerzenie wiedzy Polaków mieszkających za granicą i zainteresowanych wsparciem w promocji Polski i polskości oraz dostarczenie decydentom z zakresu planowania i realizowania polityki polonijnej wiedzy na temat postaw Polaków mieszkających za granicą wobec założeń nowej polityki polonijnej.
Pierwszy z nich, o charakterze diagnostycznym, polegał na określeniu stanu polskich organizacji imigranckich w wybranych krajach europejskich – Norwegii, Szwecji, Niemczech, Holandii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Francji, Włoszech i Hiszpanii. Drugi miał charakter wyjaśniający i polegał na próbie znalezienia odpowiedzi na pytanie, co kształtuje stan polskich organizacji imigranckich w badanych krajach. Poprzez porównanie zjawisk i procesów występujących we wszystkich badanych krajach staraliśmy się odnaleźć zarówno podobieństwa, jak i różnice w sytuacji organizacji i czynnikach ją kształtujących
Sweden, Spain, Italy, France, Ireland, the United Kingdom, and the Netherlands) perceived from the perspective of various actors – organisations, Polish diaspora, and external experts. Such a multidimensional approach results from a larger research project based on the feldwork, which consisted of both quantitative and qualitative approaches.
organization: German, Polish or other.
in the United States in Polish immigrant organizations, their opinions concerning the functioning of such organizations and their readiness to become involved in diaspora organizations along with explaining the crucial determinants of the above-mentioned social phenomena. The analysis is based on empirical data collected using an internet survey of Poles living in the USA and incorporates comparative analysis with selected European countries. Te results of the empirical analysis will be discussed in the context of the outcomes of a conducted literature review.
the weak tradition of civil society and self-organization.
Perspektywa porównawcza polega na zestawieniu ze sobą nadal zróżnicowanych struktur społecznych współczesnych Niemiec Wschodnich i Zachodnich. Asynchroniczny rozwój obu społeczeństw spowodował wytworzenie wielu różnic, które – choć być może są mniej widoczne niż przed 20 laty – nadal występują. Analizy ukazują bowiem np. rozbieżności w zakresie przynależności klasowej – zarówno na poziomie obiektywnych wskaźników, jak i subiektywnego poczucia przynależności. Podobnie jest, gdy analizujemy kwestie nierówności społecznych czy mobilności społecznej.