Тюмен

Тюмен — Россия Федерацияси Тюмен вилоятидаги шаҳар, вилоят маркази. Тура дарёсидаги порт. Темир йўл тугуни. Аҳолиси 861 минг киши (2024).

Т. Сибирда руслар эгаллаган дастлабки шаҳар, 1586-йилда мўғуллар шаҳри Чинги Тура ўрнида (14-асрдан маълум) вужудга келган. 1709-йилдан Сибир губерняси, 1782-йилдан Тобол ноиблиги таркибида. 17-асрдан Т. Сибир билан Хитой савдо йўлидаги муҳим транзит пункти. 19-асрнинг 40-йилларида Сибирда даре пароходчилиги очилиши ва 1885-йилда Екатеринбург — Т. темир йўл қурилиши муносабати билан Т.нинг иқтисодий аҳамияти ўсди. 19-асрнинг 2ярмида Т.да кемасозлик, ўрмон ва балиқ саноатлари, гилам тўқиш кенг ривожланди. Шаҳар орқали дон, ун, кўн ва бошқа ташилди.

Муҳим саноат тармоклари: машинасозлик ва металлсозлик (моторсозлик ишлаб чиқариш. бирлашмаси; кемасозлик, машинасозлик, приборсозлик, станоксозлик, "Нефтемаш" ва бошқа заводлар), ёғочсозлик, кимё, енгил, озиқ-овқат саноатлари, қурилиш машиналари, пластмасса, тиббиёт асбобускуналари корхоналари ва бошқа здлар ишлаб турибди. Камволмовут кти, пўстинмўйна, йигирувтўр тўқиш, гилам, тикувчилик, поябзал фкалари бор. 1960-йилда электр иссиқлик маркази ишгатуширилган. Т. — нефтгаз қазиб олиш саноати маркази. Т.дан нефт қувурлари ўтган. Шаҳарда 6 олий ўқув юрти (шу жумладан, унт), 2 театр, ўлкашунослик музейи (1879-йилда ташкил қилинган), геол., нефт ва газ музейи, картиналар галереяси фаолият кўрсатади.