Abazin tili
| Abazin tili | |
|---|---|
| Milliy nomi | абаза бызшва |
| Mamlakatlar |
 Rossiya Turkiya Qorachoy-Cherkesiya |
| Rasmiylik holati |
Qorachoy-Cherkesiya |
| Soʻzlashuvchilarning umumiy soni | 50 000 |
| Turkumlanishi | |
| Til oilasi | Kavkaz tillari |
| Alifbosi | Kirill alifbosi |
| Til kodlari | |
| ISO 639-1 | – |
| ISO 639-2 | – |
| ISO 639-3 | abq |
Abazin tili (abaz. абаза бызшва) — Kavkaz tillari tarkibidagi Abxaz-Adigeya guruhiga kiradi.
Abazin tili hozirda Qorachoy-Cherkesiyada saqlanib qolgan, u yerda respublikaning 5 rasmiy tillaridan biri hisoblanadi.
Butunrossiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Rossiyada abazin tilida soʻzlashuvchilar soni 37 831 kishi (2010), Turkiyadagi soʻzlashuvchilar soni taxminan. 10 000 kishi (1995).
Abazin tili abxaz tiliga eng yaqin.
Alifbosi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Abazin tilida arab grafikasiga asoslangan yozuv yaratishning birinchi tajribasi 19-asrning ikkinchi yarmida Umar Mikerov tomonidan amalga oshirilgan. Lotin yozuvi asosidagi yozuv 1932-yilda yaratilgan (muallifi T. Z. Tabulov), 1938-yilda esa kirill alifbosiga tarjima qilingan va quyidagi shaklga ega:
| А а
а |
Б б
бы |
В в
вы |
Г г
гы |
Гв гв
гвы |
Гъ гъ
гъы |
Гъв гъв
гъвы |
Гъь гъь
гъьы |
| Гь гь
гьы |
ГӀ гӀ
гӀы |
ГӀв гӀв
гӀвы |
Д д
ды |
Дж дж
джы |
Джв джв
джвы |
Джь джь
джьы |
Дз дз
дзы |
| Е е
йэ |
Ё ё
йо |
Ж ж
жы |
Жв жв
жвы |
Жь жь
жьы |
З з
зы |
И и
и |
Й й
йы |
| К к
кы |
Кв кв
квы |
Къ къ
къы |
Къв къв
къвы |
Къь къь
къьы |
Кь кь
кьы |
КӀ кӀ
кӀы |
КӀв кӀв
кӀвы |
| КӀь кӀь
кӀьы |
Л л
лы |
Ль ль
льы |
М м
мы |
Н н
ны |
О о
ъоу |
П п
пы |
ПӀ пӀ
пӀы |
| Р р
ры |
С с
сы |
Т т
ты |
Тл тл
тлы |
Тш тш
тшы |
ТӀ тӀ
тӀы |
У у
уы |
Ф ф
фы |
| Х х
хы |
Хв хв
хвы |
Хъ хъ
хъы |
Хъв хъв
хъвы |
Хь хь
хьы |
ХӀ хӀ
хӀы |
ХӀв хӀв
хӀвы |
Ц ц
цы |
| ЦӀ цӀ
цӀы |
Ч ч чы | Чв чв
чвы |
ЧӀ чӀ
чӀы |
ЧӀв чӀв
чӀвы |
Ш ш
шы |
Шв шв
швы |
ШӀ шӀ
шӀы |
| Щ щ
щы |
Ъ ъ
ъы |
Ы ы
ы |
ь
ь |
Э э
э |
Ю ю
йу |
Я я
йа |
Qorachoy-Cherkesiyada abaz tilida “Abazashta” gazetasi nashr etiladi.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Генко А. Н. Абазинский язык: Грамматический очерк наречия Тапанта. — Москва-Ленинград: АН СССР, 1955.
- Коряков Ю. Б. „Реестр кавказских языков“, . Атлас кавказских языков. М.: Пилигрим, 2006 — 24—25-bet.