Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Kontent qismiga oʻtish

Angliya Premyer-ligasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Angliya Premyer-ligasi
Davlat Angliya
Konfederatsiya UEFA
Futbol tuzilmasidagi oʻrni 1
Tashkil etilgan 20-fevral, 1992-yil (32 yil avval) (1992-02-20)
Jamoalar soni 20 (1995–96-yilgi mavsumdan beri)]]
Pastki liga EFL Championship
Ichki kuboklar
Xalqaro musobaqalar
Amaldagi chempion Manchester City
(8-chempionligi)
Eng koʻp marta chempion Manchester United
(13 marta)
Toʻpurarlar Alan Shearer (260)
TV hamkorlar
Veb-sayt premierleague.com
PL2010-2011.png
Joriy mavsum: 2024–25 Premier League

Angliya Premyer-ligasi, odatda APL deb ham ataladi, Angliya futbol ligasi tizimining eng yuqori ligasi hisoblanadi. APLda 20 ta jamoa oʻzaro kuch sinashishadi. Liga English Football League(EFL) bilan koʻtarilish va quyi ligaga tushish tizimi asosida ishlaydi. Mavsumlar odatda avgustdan maygacha davom etadi. Har bir jamoa 38 ta oʻyin oʻtkazadi hamda har bir klub boshqa barcha 19 ta klub bilan ikkitadan uchrashuv oʻtkazadi: mehmonda va uyda[1]. Koʻpgina oʻyinlar dam olish kunlari kechqurunlari oʻtkaziladi, baʼzida ish kunlari kechki payt ham oʻyinlar rejalashtiriladi[2].

Musobaqa Angliya Premyer-ligasi sifatida 1992-yil 20-fevralda Birinchi divizion (1888-yildan 1992-yilgacha yuqori liga) klublarining Angliya futbol ligasidan ajralib chiqish qarori asosida tashkil etilgan. Biroq, jamoalar hali ham EFL Championshipga tushib ketishi va koʻtarilishlari mumkin. Premyer-liga 5 milliard funt sterlinglik televizion huquqlar shartnomasidan foydalanadi, Sky va BT Group mos ravishda 128 va 32 oʻyinni translyatsiya qilish uchun ichki huquqlarni kafolatlaydi[3][4]. Ushbu shartnoma 2025-yildan 2029-yilgacha toʻrt mavsum davomida 6,7 milliard funt sterlingga koʻtariladi[5]. Premyer-liga 2022-yildan 2025-yilgacha xorijdagi televizion huquqlardan 7,2 milliard dollar daromad olishi taxmin qilinmoqda[6]. Klublarga 2016-17-yillarda 2,4 milliard funt sterling markaziy toʻlov daromadlari ajratildi, yana 343 million funt sterling EFL klublariga hamkorlik toʻlovi sifatida berildi[7][8].

Premyer-liga dunyodagi eng koʻp tomosha qilinadigan sport ligasi boʻlib, 212 davlatda 643 million uyda efirga uzatiladi, potentsial tomoshabinlar soni 4,7 milliard kishini tashkil etadi[9][10]. 2018-19-yilgi mavsumda Premyer-liga oʻyinlariga oʻrtacha tashrif 38 181 nafarni tashkil etdi, barcha oʻyinlar boʻyicha jami tashrif buyuruvchilar soni esa har qanday futbol assotsiatsiyasi ligasi orasida eng yuqori boʻlib, 14 508 981 kishini tashkil etdi va stadionlarning koʻpchiligi hajmi deyarli teng[11][12][13][14]. 2023-yil holatiga koʻra, Premyer-liga soʻnggi besh mavsum davomida Yevropa musobaqalaridagi oʻyinlari boʻyicha UEFA koeffitsiyenti reytingida Ispaniya La Ligasidan oldin birinchi oʻrinni egalladi[15]. Angliya Premyer-ligasi UEFA Chempionlar Ligasi titullari soni boʻyicha Ispaniya La Ligasidan keyin ikkinchi oʻrinda turadi, oltita ingliz klubi jami oʻn beshta Yevropa chempionligini qoʻlga kiritgan[16].

1992-yilda tashkil etilganidan beri Premyer-ligada 51 ta klub ishtirok etgan: Angliyadan 49 ta va Uelsdan ikkita. Bu klublarning yettitasi chempionlikni qoʻlga kiritgan: Manchester United (13), Manchester City (8), Chelsea (5), Arsenal (3), Blackburn Rovers (1), Leicester City (1) va Liverpool (1)[17]. Manchester United eng koʻp chempionlikni qoʻlga kiritgan(oʻn uchta), Manchester City esa toʻrtta ketma-ket chempionlikni qoʻlga kiritgan. Liga tashkil etilgandan faqat oltita klub APLda quyi ligaga tushib ketmasdan oʻynagan: Arsenal, Chelsea, Everton, Liverpool, Manchester United va Tottenham Hotspur[18].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kelib chiqishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1970-yillar va 1980-yillarning boshlarida Yevropada sezilarli muvaffaqiyatlarga qaramay, 1980-yillarning oxiri ingliz futboli uchun quyi nuqta boʻldi. Stadionlar yomonlashdi, muxlislar noqulay sharoitlarga duch kelishdi, bezorilik avj oldi va 1985-yilda Heysel stadioni halokati ortidan ingliz klublari besh yil davomida Yevropa musobaqalaridan chetlatildi[19]. 1888-yilda APL oʻz mamlakatining birinchi divizioni hisoblangan Italiya A Seriasi va Ispaniya La Ligasi kabi ligalardan tomoshabinlar soni va daromadlari boʻyicha ortda qoldi va bir nechta eng yaxshi ingliz futbolchilari chet elga koʻchib oʻtishdi[20].

1990-yillarning oxiriga kelib, pasayish tendentsiyasi teskari tus ola boshladi. 1990-yilgi FIFA Jahon chempionatida Angliya terma jamoasi yarim finalga chiqdi; Yevropa futbolining boshqaruv organi boʻlgan UEFA 1990-yilda ingliz klublarining Yevropa musobaqalarida oʻynashiga qoʻyilgan besh yillik taqiqni bekor qildi, natijada Manchester United 1991-yilda UEFA Chempionlar Ligasi kubogini qoʻlga kiritdi[20].

Klublar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Premyer-ligada 1992-yilda tashkil etilganidan to 2023-24-yilgi mavsumgacha 51 ta klub oʻynagan.[21]

Chempionlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Klub Titullar soni Ikkinchi oʻrin Chempionlik mavsumi
Manchester United 13 7 1992–93, 1993–94, 1995–96, 1996–97, 1998–99, 1999–2000, 2000–01, 2002–03, 2006–07, 2007–08, 2008–09, 2010–11, 2012–13
Manchester City 8 3 2011–12, 2013–14, 2017–18, 2018–19, 2020–21, 2021–22, 2022–23, 2023–24
Chelsea 5 4 2004–05, 2005–06, 2009–10, 2014–15, 2016–17
Arsenal 3 8 1997–98, 2001–02, 2003–04
Liverpool 1 5 2019–20
Blackburn Rovers 1 1 1994–95
Leicester City 1 0 2015–16


Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „When will goal-line technology be introduced?“. 2013-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ „Why is there a Saturday football blackout in the UK for live streams & TV broadcasts?“. Goal India. 2022-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  3. ↑ „English Premier League broadcast rights rise to 82 billion“. Sky News. Associated Press. 2021-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-avgust.
  4. ↑ „Sky and BT pay less in new £4.46bn Premier League football deal“. Sky News. 2021-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-avgust.
  5. ↑ „Premier League agrees record £6.7bn domestic TV rights deal“. BBC Sport. 2023-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 4-dekabr.
  6. ↑ „U.S. Deal Vaults Premier League International Rights Over Domestic Rights“. Front Office Sports (2022-yil 15-fevral). 2023-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 4-dekabr.
  7. ↑ Smith, Rory; Draper, Kevin; Panja, Tariq. „The Long Search to Fill Soccer's Biggest, Toughest Job“ (2020-yil 9-fevral). 2020-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-avgust.
  8. ↑ The Football Association Premier League Limited (2017-yil 1-iyun). „Premier League value of central payments to Clubs“. Press-reliz.
  9. ↑ „History and time are key to power of football, says Premier League chief“ (2013-yil 3-iyul). 2016-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-iyul.
  10. ↑ „Playing the game: The soft power of sport“. British Council. 2018-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 9-oktyabr.
  11. ↑ „English Premier League Performance Stats – 2018–19“. ESPN. 2019-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-avgust.
  12. ↑ „Bundesliga Statistics: 2014/2015“. ESPN FC. 2016-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 18-yanvar.
  13. ↑ „English Premier League Performance Stats – 2018–19“. ESPN. 2019-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-avgust.
  14. ↑ Chard, Henry „Your ground's too big for you! Which stadiums were closest to capacity in England last season?“. Sky Sports. 2018-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 30-yanvar.
  15. ↑ uefa.com „Member associations – Country coefficients – UEFA.com“ (2021-yil 6-may). 2019-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-may.
  16. ↑ O, Gerard „Champions League: What Country Has Been the Most Successful“. Bleacher Report. 2022-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  17. ↑ „Premier League Competition Format & History | Premier League“. 2022-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyul.
  18. ↑ „How long have Everton been in top-flight, which other clubs have never gone down“ (2023-yil 14-may). 2023-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 9-may.
  19. ↑ „1985: English teams banned after Heysel“. BBC News (1985-yil 31-may). 2017-yil 8-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 8-avgust.
  20. ↑ 20,0 20,1 „A History of The Premier League“. Premier League. 2011-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 22-noyabr.
  21. ↑ „Clubs“. Premier League. 2018-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-yanvar. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Angliya_Premyer-ligasi&oldid=4697009" dan olindi