Ivan Xrutski

Ivan Xrutski
Ivan Xrutski, avtoportret, 1883-yil
Tavalludi	8-fevral 1810-yil
Vafoti	26-yanvar 1885-yil(1885-01-26) (74 yoshda) Zaxarnichi, Rossiya imperiyasi
Millati	Polyak, Belarus, Rus
Sohasi	rassom
Oqim	Realizm
Mukofotlari	Katta kumuch medali Kichik oltin medali

Ivan Xrutski (Ivan Fomich Xrutskiy, ruscha: Иван Фомич Хруцкий; belaruscha: Іван Хруцкі; 1810-1885) — natyurmort va portretlari bilan mashhur boʻlgan asli polyak-rus boʻlgan belarus rassomi.

Hayoti

Ivan Xrutski Vitebsk gubernatorligining Ulla qishlogʻida Leliva gerbi zodagonlaridan boʻlgan yunon-katolik polyak-belarus oilasida tugʻilgan. Uning otasi Tomas, qarindoshlari kabi, yunon katolik ruhoniysi boʻlgan, onasining ismi Minadora (yoki Menodova) Kuryłło boʻlgan. U Polotskdagi universitet huquqiga ega boʻlgan Piarist litseyida tahsil olgan, keyin 1827-yilda Sankt-Peterburgga joʻnab ketgan. U George Dawedan alohida taʼlim olgan, keyin taxminan 1830-yilda Imperator Sanʼat akademiyasiga oʻqishga kirgan. U yerda Ivan Xrutski boshqa polshalik rassom Yozef Oleskevich bilan tanishgan. Keyinchalik Yozef uni Ermitaj bilan tanishtirgan.

Uning birinchi mashhur asarlari 1832-yilda chizilgan. Rasmlar asta-sekin jamoatchilik va tanqidchilarning olqishiga sazovor boʻlgan. Xrutski ichki dizayner sifatida ham ishlagan va boy uy egalari orasida mashhurlikka erishgan. 1836-yilda u natyurmortlari uchun akademiyaning katta kumush medali bilan taqdirlangan. Ivan Xrutski boshqa janrlardagi rasmlar va portretlarni ham chizgan. Paypoq toʻqiyotgan kampir nomli surati akademiyaning Kichik oltin medalini qoʻlga kiritishiga sabab boʻlgan. 1839-yilda unga akademik unvoni berilgan.

1840-yilda otasining oʻlimidan soʻng Ivan Xrutski Sankt-Peterburgni butkul tark etadi va Polotsk viloyatidagi Zacharnicze (Zaxarenichi, Zacharniczy) oilaviy mulkiga joylashadi. U Vilnyusda koʻp vaqt oʻtkazgan va u yerda Yan Kazimierz Vilchińskining „Vileński albomi“ uchun buyurtmasiga binoan tabiat manzaralari asnosida bir nechta asarlar yaratgan. Diniy rasmlardan tashqari u I. I. Glazunov, Józef Siemaszko, Mikołaj Malinowski va boshqalarning portretlari ustida ham ishlagan.

Ivan Xrutski 1885-yilda Zaxarnichzedagi mulkida vafot etgan.

Oilasi

1845-yilda Ivan Xrutski 1794-yilgi Kościuszko qoʻzgʻoloni kapitani Ksaverining qizi Anna Odrovez-Bębnovska (1822-yilda tugʻilgan) bilan oila quradi. Ularning Mariya ismli qizi va Yozef (1918-yilda vafot etgan) ismli oʻgʻli boʻlgan. Keyinchalik, ular oilaviy mulkni meros qilib olishgan.

Xrutskining ikkita ukasi ham rassom boʻlgan. Kichigi Andrej — 1845-yildan Sankt-Peterburg Tasviriy sanʼat akademiyasining talabasi (grand asnosida) boʻlgan, 1854-yilda „tasvirlanmagan rassom“ unvoniga sazovor boʻlgan. Andrej 1870-yildan boshlab akasining oilasi bilan Zaxarnichzeda yashagan. 1842-yilda Tasviriy sanʼat akademiyasini tugatgan, portret rassomi boʻlgan katta ukasi Evstaxi ham Sankt-Peterburgda „tasniflanmagan rassom“ unvoni bilan taqdirlangan.

Tanlangan suratlari

• 
  Verkiai Calvary
• 
  Xonada
• 
  Tarixchi va jurnalist Mikolay Malinovskiyning portreti (1799-1865)
• 
  Qoʻziqorinlar natyurmorti

Adabiyotlar

• Miłobędzka, Joanna (1962). "Jan Chrucki - nowe dane do życia i twórczości [Jan Chrucki - new data on life and work]". Biuletyn historii sztuki 24 (1): 171–184. https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1962/0187. 
• Kuznetsov, Sergey (1998). "Malarz Jan Chrucki. Portret XIX-wiecznego "artysty średniego" [Painter Jan Chrucki. Portrait of a 19th century "middle artist"]". Biuletyn historii sztuki 60 (1-2): 49–67. https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1998/0056. 

Havolalar

• Olga galereyasidan asarlar
• Biografiya