Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ters

Aytilishi

Etimologiyasi

TERS 'qarama-qarshi\ 'chappa', 'teskari'. Alo— iddin Mashhadiy koʻzlarini sal ochib, yuzini t ye r s oʻgirdi (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz asli tärs | ters tarzida ta — laffuz qilingan (PDP, 429; Devon, I, 332); keyinroq ä | e unlisi ye unlisiga almashgan (DS, 255): tärs | ters > ters.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Asl, meʼyoriy, odatdagiga qarama-qarshi holatli; oldning aksi; teskari. ◆ Qulahmad oʻzini kibor tutar, odam yuziga boqmay, ters qarab gapirardi. Mirmuhsin, „Choʻri.“ ◆ Katta hovliga ters boʻlgan panaroq joyda samovar qoʻyish bilan mashgʻul boʻldi. Oybek, „Tanlangan asarlar.“ ◆ Eshakka ters mindirilgan.. yuziga kuya surkalgan Umaralini koʻrgan Zumrad.. hushsiz qotib qoldi. Oybek, „Ulugʻ yoʻl.“

2 Qarama-qarshi tomon; teskari. ◆ Mohiroʻy shu koʻyi qachon meni koʻrsa, yoʻlini ters soladigan qiliq chiqardi. S. Siyoyev, „Erkaklar ertagi.“ ◆ -Hoy, menga qarang, — dedi Yoqutoyim shiddat bilan oynaga ters oʻgirilib.. S. Anorboyev, „Oqsoy.“

3 Oʻzaro muomala, munosabat va shu kabilarda bir-biri bilan kelishmaydigan; teskari. ◆ Maxsum Mirobid bilan ilgari ters boʻlsa, endi apoq-chapoq, ogʻiz-burun oʻpishadi. V. Gʻofurov, „Vafodor.“ ◆ Shahnoz bilan ters boʻlgandan beri ikki yil oʻtib ketdi.. R. Rahmon, „Mehr koʻzda.“

4 Xulqodob, muomalada qoʻpol; qoʻrs. ◆ Xulqi ters, ogʻziga kelganini gapiradi, yozadi. A. Muxtor, „Chinor.“ ◆ Hoji soʻzini tugata olmadi. Hojining ters soʻziga chidolmagan Azizbek vahshiylarcha hayqirdi: -Nima deysan!? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“

Sinonimlari

Antonimlari

TERS. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ters
1 obratnыy, protivopolojnыy; protivopolojnaya storona; iznanka; // naoborot; naiznanku, shivorot-navыvorot (sm. takje teskari); ◆ ters lugʻat obratnыy slovarь; ◆ koʻylakni ters kiymoq nadetь platьe naiznanku; ◆ yuzini ters oʻgirmoq otvorachivatь litso (v storonu), otvorachivatьsya; ◆ ters oʻtirmoq sidetь spinoy (k chemu-l.) ◆ derazamiz quyoshga ters nashe okno (vыxodit) na sever (ne na solnechnuyu storonu); ◆ gazetani ters ushlamoq derjatь gazetu vverx nogami;
2 protivnыy, protivopolojnыy, protivorechaщiy; nesxodnыy; vrajdebnыy; ◆ Lekin... kengashchilarning raʼyiga ters boʻlgan bir qarorni chiqarishga botinqiramas edi (Oybek, «Navoiy») Odnako... On ne osmelivalsya vыnesti reshenie, protivorechaщee vole uchastnikov soveщaniya;
3 upryamыy, neposlushnыy; ◆ ters bola neposlushnыy rebyonok; ◆

oʻngu tersiga qaramay (bukv. ne razbiraya, gde pravaya storona, gde iznanka) ne obdumыvaya, ne razbiraya, bez razboru.

Turkcha (tr)