bekor
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]be-kor
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]BEKOR Bu tojikcha ravish 'yoʻq' maʼnosini ifodalaydigan be- old qo'shimchasini (ТжРС, 544) 'ish' maʼnosini anglatadigan "kor" otini
qo'shib hosil qilingan va "ish bilan mashgʻul boʻlmagan holda" maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 97) Bu ravish bilan oʻzbek tilida bekorchi, bekorchilik otlari hosil qilingan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
f. ~ ishsiz
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Ishdan xoli, ishi yoʻq; boʻsh, ishsiz, beish.◆ Bekor turguncha, bekor ishla. Maqol.◆ Bekordan hamma bezor. Maqol. a◆ Hasanali] O'zi kun uyida bekor zerikkanlikdan, Hojiga aytib, bir-muncha dastmoya bilan guzardan baqqollik doʻkoni ochgan edi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.
- Bekor boʻlmoq 1) amal-vazifadan tushmoq; ishdan boʻshamoq; 2) kuchini yoʻqotmoq. ◆ Bu qonun yangi iildan bekor boʻladi; 3) yaramaydigan, arzimaydigan, foydasiz boʻlib qolmoq.◆ Bekor boʻldi iqtidorim, bekor boʻldi yuragim, Bekor boʻldi sheriyatim u goʻzalning qoshida. A. Oripov. Bekor qilmoq 1) ishdan boʻshatmoq, ozod qilmoq.◆ Gap yana Boʻtaboy toʻgʻrisida, — dedi Bektemirov, — uni vaqtincha raislikdan bekor qilgan edik. S. Ahmad, Hukm; 2) amaldan, kuchdan qoldirmoq.◆ Qarorni bekor qilmoq; 3) behuda ovora boʻlmoq.
2 Behuda, befoyda; oʻrinsiz, chakki.◆ Bekor gap! Oʻlimdan xabarim bor, bu gapdan xabarim yoʻq. A. Qahhor, Ogʻriq tishlar.◆ Vali aka.. keyin bosigʻi bilan gapirdi: -Bekor xafa boʻlasiz, oʻzingiz oʻylab koʻring axir. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ ◆ - Bu gapni bekor boshlab qoʻyibman, — deb achindi Qudrat. H. Nazir, Soʻnmas chaqmoqpar.
- Bekor aytibsiz Chakki aytibsiz, ayt-masangiz ham boʻlardi.◆ Mening kelganimni unga bekor aytibsiz. Bekor ketdi Behuda ketdi, zoye boʻldi; foydasi boʻlmadi.◆ Halol mehnat bekor ketmaydi. n Hasan soʻfi bilan Alim buva: Unga tushuntirsak, zora .. "Xalq mehnati bekor ketmasin, xalq behuda jabr koʻrmasin", deb xalqqa achinar, shafqat qilar, deb kelgan edi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ ◆ Uzoq mashqlar bekor ketmagan ekan. P. Qodirov, Yulduzli tunlar.
3 kesim vazifasida. Yolgʻon, notoʻgʻri; foydasiz. ◆ Bir yildan beri yarali qalbida ardoqlagani, jamoa meni bir koʻrsam deb zoru intizor boʻlgani bekor, bekor! M. Ismoiliy, Fargʻona t.o.◆ Yigʻlamagin, aslo qoʻrqma, Ahmadjon, Hamma soʻz bekordir, Xudoydan boʻldi. "Yusuf va Ahmad".
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]БЕКОР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Ruscha ru
bekor
1 не имеющий дела или работы, ничем не занятый, праздный, свободный; // без дела, праздно; ◆ ~ vaqt(lar)da в свободное время, на досуге; ◆ ~ qilmoq отменять, лишать силы (какой-л. закон, распоряжение и т. п.); аннулировать; упразднять; расторгать денонсировать (договор); кассировать (выборы, решение суда); ◆ qarorni ~ qilmok отменять решение; ◆ ishdan ~ qilmoq освобождать от работы; ◆ ~ turmoq стоять без дела, простаивать; ◆ ~ turish простой, остановка в работе; ◆ ~ yurmoq ходить без дела, бездельничать; ◆ ~ oʻtirmoq сидеть праздно, сидеть сложа руки;
2 напрасный, пустой; // напрасно, зря, попусту; даром; ◆ uning mehnati ~ ketmadi его труд не пропал даром; ◆ ~ qilibman зря я (так) сделал; ◆ ~ gap вздор; пустые, вздорные, необоснованные разговоры; ◆ ~ aytibsan ты это зря (вздор) говоришь, ничего подобного; ◆ ~ turgancha ~ ishla посл. чем стоять без дела, лучше работай даром.