sen

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sen

Etimologiyasi

SEN ikkinchi shaxs birlik kishilik olmoshi. S ye n vazifangni bajaraver, qoʻrhma. S ye n g a hech handay shikast yetmaydi (Abdulla Qaqhor). Siz soʻzi bilan qiyoslashdan koʻrinadiki, sen olmoshi asli qadimgi turkiy tilda 'tinglovchi' maʼnosini bil— dirgan si soʻziga ¹ yakka' maʼnosini ifodalovchi —n qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ПДП, 421); oʻsha davrlardayoq i unlisi ye unlisiga almashgan (Devon, III, 153; DS, 495): si + n = sin > sen. Soʻzlashuv nutqida bu olmosh sän tarzida ham talaffuz qilinadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

ksh. olm. 1 Oʻzidan kichiklarga yoki yaqin kishilarga murojaat tarzida yoki ularning nomi oʻrnida ishlatiladigan soʻz. ◆ Sen menga mana bu xatni oʻqib ber. n ◆ Sen — Pushkinning sevgan malagi, Sen — Gyote orzu etgan qiz. A. Oripov . ◆ Sening taningga oʻq ham botmaydi, nayza ham. A. Qahhor, „Bos tep-kini“ .

2 s. t. (koʻpl. shaklida) Tinglovchiga nis-batan mensimaslik, bepisandlik kabi maʼ-noni bildiradi. ◆ [Fotima:] Hali shoshmay tur, senlarga bir jazo beraylik, boshqa diyonatsizlarga ham ibrat boʻlsin. Hamza, „Tanlangan asarlar“ .

3 Jonsiz narsalarga murojaat tarzida yoki ularning nomi oʻrnida ishlatiladi. ◆ Ajal, sen nayzangni sanchdingmi chindan Uzbek sheʼriyatin pahlavoniga? A. Oripov . ◆ Ru-himda bir maʼyuslik sokinlik uygʻotganda, Men seni esga oldim, birinchi muhabbatim. A. Oripov .

Sen ye — men ye yoki sen je — men je Ovqat juda ham koʻp, hammadan ham ortib qoladi-gan darajada boʻlganda aytiladigan ibora. Senu menga bormoq ayn. sen-menga bormoq q. sen-men. ◆ Xuddi shu masala ustida Tojiboy bilan Abdurasul orasida janjal chiqib, ikkovi senumenga borib qolishdi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . (Hap) senimi! Doʻq-poʻpisa iborasi. ◆ -Koʻraman, kirmaganingni, — dedi Boʻtaboy otlanayotib, — shu qilganingga, senimi\ A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

Antonimlari

СЕН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sen
мест. личн.
ты; ◆ sening xatingni oldim я получил твоё письмо; ◆ seni тебя; ◆ senga тебе; ◆ senda у тебя; ◆ sendan от тебя; у тебя; ◆ sendan xursandman я доволен тобой; ◆ seniki твой; ◆ senikiga boramiz мы пойдём к тебе; ◆ seniki-meniki yoʻq нет твоего-моего (всё общее); ◆ senmisan hali gapni qaytaradigan! я тебе покажу, как перечить; ◆ senlar разг. вы (грубое обращение ко многим); ◆ zamon senga boqmasa, sen zamonga boq! посл. если время не считается с тобой, то ты считайся с временем; ◆ 

• sen je, men je или ◆  sen ye, men ye всего много, хоть завались, ешь - не хочу; ◆ senlarnimi! вот я вам задам!; ◆ sen-menga borishmoq дойти до брани (ссорясь между собой), перебраниваться; пикироваться; (hap) senimi! погоди!; я тебе припомню!
  

Turkcha (tr)

sen

sen