tol

Oʻzbekcha (uz)

tol I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tol

Etimologiyasi

TOL ' ingichka uzun bargli mevasiz daraxt'. Yomon arida bol boʻlmas, suvsiz yerda t o l boʻlmas (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli tal tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 425; De — von, III, 171; DS, 528); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: tal > tâl.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Ingichka uzun bargli, surx novda otib oʻsadigan daraxt yoki buta, (asosan soya-salqini, poyasi, poyasidan esa turli nar-salar tayyorlash uchun ekiladi). ◆ Qora tol. Sambit tol. Bir tup tok eksang, bir tup tol ek. Maqol . n ◆ Terak ekmay, tolni ek, tolning soyasi yaxshi. "Qoʻshiqlar" . ◆ Soy boʻyi-dagi aksariyat azim tup tollarning tagi choyxona. K. Yashin, „Hamza“ .

Majnun tol q. majnuntol. ◆ Gʻulomjon.. majnun tolning ham bir mahallar suvga choʻzilgan, suv yetay-yetay deb qolgan uzun, nozik novdsiarini esladi. M. Ismoiliy, „Fargona t“ . o. Siz (yoki u) aytgan tollar kesilib ketgan Zamon, u bilan bogʻliq holda shart-sharoitlar oʻzgarib ketganligini bildiradi, qayd etadi. ◆ Sarvi xola qizining ix-tiyori oʻzidaligini, hozirgi zamonlar bosh-qaligini, u aytgan tollar kesilib ketganligini qayta-qayta takrorlab, jagʻi ogʻri-di. S. Abduqahhor, „Sanamay sakkiz dema“ . Tol bargak q. bargak III. ◆ Kechagina tol bargak oʻynab, Tom boshida erkin yurganding. Yu. Hamdam .

tol II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tol

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Uzun va ingichka. ◆ Kokillarim eshilgandir tol-tol, Har toliga bersa yet-mas dunyo mol. "Malikai ayyor" . ◆ Torlari tol ipaklardan eshilsin, Aytganimda, tovush-ginam qoʻshilsin. "Qushiqlar" .

TOL III [d.] harb. Mina va snaryadlar ichiga quyiladigan kuchli portlovchi modda; oq yoki sargʻish rangli qattiq kristall mahsulot.

Antonimlari

ТОЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tol

Etimologiyasi

fr. tole

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Kartonga toshkoʻmir qatroni (smola) shimdirib, baʼzan ustiga bir oz qum sepib tayyorlangan, suv oʻtkaz-maydigan qurilish materiali. ◆ Bir rulon tol, v ◆ Tol omonatgina yopilgan saroy ichiga selitra toʻkib qoʻyilgan. S. Ahmad, „Choʻl burguti“ .

Antonimlari

ТОЛЬ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tol I
ива остролистная; ◆ majnun tol плакучая ива; ◆ sariq tol ветла; ◆ siz koʻrgan katta tollar allaqachon kesilib ketgan погов. (букв. большие ивы, которые вы видели, давным-давно срублены) 1) с тех пор много воды утекло; 2) теперь иные условия; условия изменились (надеяться не на что).

tol II
обл. прядь; ◆ Qora zulfim eshilgandir tol-tol ... («Муродхон») Мои чёрные волосы заплетены в косы.

tol III
спец. тол; // толовый; ◆ tol zaryadi заряд тола, толовый заряд.

tol
толь; // толевый; ◆ tol yopilgan tom толевая крыша.