Ainan kel'

Ainan kel' (ičeze nimituz om アイヌ イタㇰ ainu itak) om izoliruidud kel', kudambal pagištas ainalaižed Japonijan Hokkaido-sarel.

Kel' om läz kolnu jo tämbäi, vaiše sada pagižijad jäb jäl'gmäižiden andmusiden mödhe.

Nügüdläine situacii

Aigemba ainan kel' oli avaros levitadud Japonijas, Sahalin-saren suvižes palas da Kurilan saril. Japonijas tämbäi voib löuta ainan nimitusid: Cusima = ainan tuima «edahaine» da toižed.

1920−1930-nzil vozil ainan kel' oli läz unohtadud. Tämbäižiden ainalaižiden enambuz pagižeb japonan kelel vaiše. Voden 2020 andmusiden mödhe läz sada pagižijad elädas Japonijas (Hokkaido-sarel), heišpäi vaiše 15 ristitud kävutadas kel't joga päiväl.

1950−1960-nzil vozil ainan keles om erigoittud 23 paginad, ika ainan kelel oli enamba paginoid aigemba nacein. Kaikiš lujad erinendad oliba Sahalin-saren da Hokkaido-saren paginoiden keskes.

Kirjamišt

Ezmäižed kirjutadud ainan vaihed oliba kirilližel kirjamištol.

Nügüd'aigan ainan kelen kirjkel' om katakana-tavukirjamišton pohjal da latinan kirjamišton pohjal:

	a [a]	i [i]	u [u̜]	e [e]	o [o]
	a ア [a]	i イ [i]	u ウ [u̜]	e エ [e]	o オ [o]
k [k]	ka カ [ka]	ki キ [ki]	ku ク [ku̜]	ke ケ [ke]	ko コ [ko]
	-k ㇰ [-k̚]
s [s] ~ [ʃ]	sa シャ/サ [sa] ~ [ʃa]	si シ [ʃi]	su シュ/ス [su̜] ~ [ʃu̜]	se シェ/セ [se] ~ [ʃe]	so ショ/ソ [so] ~ [ʃo]
	-s ㇱ/ㇲ [-ɕ]
t [t]	ta タ [ta]	ci チ [tʃi]	tu ト゜/ツ゜ [tu̜]	te テ [te]	to ト [to]
	-t ㇳ/ッ [-t̚]
c [ts] ~ [tʃ]	ca チャ [tsa] ~ [tʃa]	ci チ [tʃi]	cu チュ [tsu̜] ~ [tʃu̜]	ce チェ [tse] ~ [tʃe]	co チョ [tso] ~ [tʃo]
n [n]	na ナ [na]	ni ニ [nʲi]	nu ヌ [nu̜]	ne ネ [ne]	no ノ [no]
	-n ㇴ/ン [-n, -m-, -ŋ-]
h [h]	ha ハ [ha]	hi ヒ [çi]	hu フ [ɸu̜]	he ヘ [he]	ho ホ [ho]
-h [-x]	-ah ㇵ [-ax]	-ih ㇶ [-iç]	-uh ㇷ [-u̜x]	-eh ㇸ [-ex]	-oh ㇹ [-ox]
p [p]	pa パ [pa]	pi ピ [pi]	pu プ [pu̜]	pe ペ [pe]	po ポ [po]
	-p ㇷ゚ [-p̚]
m [m]	ma マ [ma]	mi ミ [mi]	mu ム [mu̜]	me メ [me]	mo モ [mo]
	-m ㇺ [-m]
y [j]	ya ヤ [ja]		yu ユ [ju̜]	ye イェ [je]	yo ヨ [jo]
r [ɾ]	ra ラ [ɾa]	ri リ [ɾi]	ru ル [ɾu̜]	re レ [ɾe]	ro ロ [ɾo]
	-ar ㇻ [-aɾ]	-ir ㇼ [-iɾ]	-ur ㇽ [-u̜ɾ]	-er ㇾ [-eɾ]	-or ㇿ [-oɾ]
	-r ㇽ [-ɾ]
w [w]	wa ワ [wa]	wi ウィ/ヰ [wi]		we ウェ/ヱ [we]	wo ウォ/ヲ [wo]

Fonetik

Ainan kelel ei ole äi konsonantoid. Paginan mödhe konsonantoiden lugu om 10..12: [p], [m], [ɾ]/[l], [n], [s], [t͡s]/[t͡ʃ], [j], [h], [k], [t], [ʔ].

p, t, c, k, h voidas lindä heledoikš ([b], [d], [dz], [g]). Vaihen lopindas voidas olda c, h da ' vaiše.

Vokalid oma [a], [o], [u], [i] da [e]. Lühüdad da pit'kad vokalid ei olgoi erigoittud.

Painduz mahtab toižetada vaihiden znamoičendad.

Grammatik

Ainan kel' om sintetine agglütinativine kel'. Sil om polisintetižen kelen pirdoid, ozutesikš, inkorporacii: 'api «lämoi» + 'ari «viritada» > api’ari «viritada lämoid».

Ei ole adjektivid, verbad kävutasoiš niikš: ri «olda korktan».

Lugusanad

• シネ sine — üks'
• トゥ tu — kaks'
• レ re — koume
• イネ ine — nell'
• アシㇰネ asikne — viž
• イワン iwan — kuz'
• アㇻワン arwan — seičeme
• トゥペサン tupesan — kahesa
• シネペサン sinepesan — ühesa
• ワン wan — kümne
• シネ イカㇱマ ワン sine ikasma wan — üks'toštkümne
• ホッネ hotne — kaks'kümne