Dauphin nước Pháp

Dauphin nước Pháp (tiếng Anh: Dauphin of France; tiếng Pháp: Dauphin de France), cũng gọi Le Dauphin hoặc Trữ quân nước Pháp, nguyên là Dauphin xứ Viennois (Dauphin of Viennois), là một tước hiệu dành cho Trữ quân của Vương quốc Pháp từ năm 1350 đến năm 1830^[1]. Vợ của một Dauphin được gọi là Dauphine, tương đương với Trữ phi nước Pháp.

Và tuy thường được hiểu như một Thái tử, song danh vị này có thể được phong cho cháu của quân chủ, như Vua Louis XVI - là cháu của Vua Louis XV mà vẫn được phong Dauphin, nên chính xác phải gọi là "Trữ quân của Pháp".

Khái quát

Cụm từ Dauphin xuất phát từ danh từ Dolphin, tức cá heo, do huy chương của một vị Dauphin có hình sinh vật này. Người khởi xướng là Guigues IV xứ Albon, Bá tước của Vienne, khi ông quyết định thêu hình cá heo làm biểu tượng của mình. Sau đó, gia đình ông truyền đời trước hiệu "Dauphin de Viennois" để trị vì Công quốc Viennois, cho đến năm 1349, khi Humbert II xứ Viennois "bán" lãnh địa Dauphiné cho Quốc vương Philippe VI của Pháp, thuyết phục Trữ quân của ngai vàng Pháp sẽ là le Dauphin.

Vị Quốc vương Pháp đầu tiên từng là Dauphin chính là Charles V của Pháp, và trước năm 1461 thì danh xưng đầy đủ của một Dauphin là: By the Grace of God, Dauphin of Viennois, Count of Valentinois and of Diois; nguyên văn là Par la grâce de Dieu, dauphin de Viennois, comte de Valentinois et de Diois.

Ban đầu, một vị Trữ quân của Vương quốc Pháp sẽ được phái đến Công quốc Viennois để trị vì, tương tự vương thất của Vương quốc Anh hay chỉ định Trữ quân đến xứ Wales vậy. Nhưng dần dần, Dauphin chỉ còn là danh hiệu. Đây là bởi vì lãnh địa của một Dauphin, vùng Dauphiné vốn thuộc quyền sở hữu của Thánh chế La Mã, và các Hoàng đế La Mã để tránh tình trạng tay trong của Vương quốc Pháp qua tước hiệu Dauphin, đã đặt nhiều luật lệ tách bạch giữa vùng Dauphiné và chính sự Pháp. Suốt thế kỉ 14 và thế kỉ 15, Dauphiné luôn trong tình trạng vô chính phủ. Vua Louis XI của Pháp, khi còn là Dauphin của cha mình, Charles VII của Pháp, đã có nhiều hành động độc lập khiến Dauphiné hoàn toàn tuột khỏi tay Pháp, khiến Vua Charles phải phái quân và ép Dauphin Louis vào năm 1456 trở về Pháp, khiến Dauphiné hoàn toàn hỗn loạn. Khi lên ngôi vào năm 1461, ông đã hợp nhất Dauphiné vào ngai vàng Pháp.

Từ sau ấy, Le Dauphin của Pháp là một tước vị tự động, quy định người thừa kế từ rất sớm, hơn nữa nếu Dauphin qua đời thì con trai của ông cũng thừa kế ngay lập tức, chứ không phải như Thân vương xứ Wales của Anh - thường có nghĩa là một "món quà" hay tước hiệu mà quân chủ Anh dành cho Trữ quân của mình. Thông thường, chỉ có các con hoặc các cháu của quân chủ Pháp mới là Fils de France, song riêng các con hoặc các cháu của Dauphin, thì lại có địa vị cao hơn những họ hàng của mình và cũng được xem như con cháu trực hệ của quân chủ, điều này phần lớn là do Le Dauphin chắc chắn là Quốc vương trong tương lai.

Danh sách trữ quân nước Pháp


Tên khi trở thành trữ quân	Người thừa kế của	Sinh	Trở thành trữ quân Pháp	Thôi làm trữ quân Pháp	Mất	Trữ phi Pháp
Trữ quân xứ Viennois (1349 - 1547) [sửa \| sửa mã nguồn]
Nhà Valois (1349 - 1547) [sửa \| sửa mã nguồn]
Nhánh chính (1349 - 1498) [sửa \| sửa mã nguồn]
Charles	Jean II	21 tháng 1 năm 1338	22 tháng 8 năm 1350	3 tháng 12 năm 1368	16 tháng 9 năm 1380	Jeanne xứ Bourbon
Jean	Charles V	7 tháng 6 năm 1366		21 tháng 12 năm 1366		--
Charles	Charles V	3 tháng 12 năm 1368		16 tháng 9 năm 1380	21 tháng 10 năm 1422	--
Charles	Charles VI	7 tháng 6 năm 1366		21 tháng 12 năm 1366		--
Charles		6 tháng 2 năm 1392		13 tháng 1 năm 1401		--
Louis		22 tháng 1 năm 1397	13 tháng 1 năm 1401	18 tháng 12 năm 1415		Margaret xứ Bourgonge
Jean		31 tháng 8 năm 1398	18 tháng 12 năm 1415	4 tháng 4 năm 1417		Jacqueline xứ Hainaut
Charles		22 tháng 2 năm 1403	5 tháng 4 năm 1417	3 tháng 7 năm 1423	22 tháng 7 năm 1461	--
Louis	Charles VII	3 tháng 4 năm 1423		22 tháng 7 năm 1461	30 tháng 8 năm 1483	Margaret của Scotland Charlotte xứ Savoie
François	Louis XI	4 tháng 12 năm 1466				--
Charles	Louis XI	30 tháng 6 năm 1470		30 tháng 8 năm 1483	7 tháng 4 năm 1598	--
Charles Orland	Charles VIII	11 tháng 10 năm 1492		16 tháng 12 năm 1495		--
Charles		8 tháng 9 năm 1496		2 thang 10 năm 1496		--
François		Tháng 7 năm 1497		1498		--
Nhánh Valois-Angoulême (1515 - 1547) [sửa \| sửa mã nguồn]
François	François I	28 tháng 2 năm 1518		10 tháng 8 năm 1536		--
Henri	François I	31 tháng 3 năm 1519	10 tháng 8 năm 1536	31 tháng 3 năm 1547	10 tháng 7 năm 1559	Caterina nhà Medici
Trữ quân Pháp (1547 - 1830) [sửa \| sửa mã nguồn]
Nhà Valois (1547 - 1589) [sửa \| sửa mã nguồn]
Nhánh Valois-Angoulême (1515 - 1547) [sửa \| sửa mã nguồn]
François	Henri II	19 tháng 1 năm 1544	31 tháng 3 năm 1547	10 tháng 7 năm 1559	5 tháng 12 năm 156-	Mary I của Scotland
Nhà Bourbon (1589 - 1830) [sửa \| sửa mã nguồn]
Louis	Henri IV	27 tháng 9 năm 1601		14 tháng 5 năm 1610	14 tháng 5 năm 1463	--
Louis Dieudonné^[2]	Louis XIII	5 tháng 9 năm 1638		14 tháng 5 năm 1643	1 tháng 9 năm 1715	--
Louis Đại Thái tử	Louis XIV	1 tháng 11 năm 1661		14 tháng 4 năm 1711		Maria Anna xứ Bayern
Louis Tiểu Thái tôn		6 tháng 8 năm 1682	14 tháng 4 năm 1711	18 tháng 3 năm 1712		Maria Adelaide nhà Savoy
Louis		8 tháng 1 năm 1707	18 tháng 2 năm 1712	8 tháng 3 năm 1712		--
Louis		15 tháng 2 năm 1710	8 tháng 3 năm 1712	1 tháng 9 năm 1715	10 tháng 5 năm 1774	--
Louis	Louis XV	4 tháng 9 năm 1729		20 tháng 12 năm 1765		María Teresa của Tây Ban Nha Maria Josepha xứ Sachsen
Louis-Auguste	Louis XV	23 tháng 8 năm 1754	20 tháng 12 năm 1765	10 tháng 5 năm 1774	21 tháng 1 năm 1793	Maria Antonia của Áo
Louis Joseph	Louis XVI	22 tháng 10 năm 1782		4 tháng 6 năm 1789		--
Louis-Charles	Louis XVI	27 tháng 3 năm 1785	4 tháng 6 năm 1789	1 tháng 10 năm 1791	8 tháng 6 năm 1795	--
Louis-Antoine	Charles X	6 tháng 8 năm 1775	16 tháng 9 năm 1824	2 tháng 8 năm 1830	3 tháng 6 năm 1844	Marie Thérèse của Pháp