Beukachtign
| Beukachtign | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Quercus ilex subsp. rotundifolia | |||||||||||
| Taxonomische indêlienge | |||||||||||
| |||||||||||
| Famielje | |||||||||||
| Fagaceae Dumort.[1] |
De famielje van de beukachtign (Fagaceae), die oendre mêer de beukn en de êekn bevat, bestoat uut oengevêer 600 sôortn zowêl van altydgroene of van wientrekoale boomn en struukn, die gekenmerkt zyn deur ofwisslnde inklevoedige bloarn mê pluumvormig geschikte nervn, êenslachtige blommn in de vorm van katjes en vruchtn lik beekrachtige neutn. Bloarn van de beukachtign zyn dikkers gelobd en zowêl e bladstêeltje lik steunbladjes zyn in 't algemêene anweezig. De vruchtn ên gin endosperma en ze liggn in e schubbige of steeklige dop die wêl of nie de hêele neute omsluut, en kan bestoan uut êen toe zeevn zoadn. De bestgekende groep van die famielje is de êeke (Quercus), woavan da de vruchte e nie ingeslootn neute is (die geweunlik mor êen zoad bevat) genoamd 'n êekle. De dop van 'n êekle by de mêeste êekn vormt e beekre woarin dat de neute zit.
Verschillnde leedn van de beukachtign ên grôot belang in d' ekonomie. Veele sôortn êeke, kastaje en beuke (geslachtn Quercus, Castanea, en Fagus, ip undre toer) zyn algemêen gebruukt lik oet vo vloern, meubels, en wynvoatn. Kork vo wynflasschn te sluutn en veele andre zaakn wordn gemakt van de schusse van de kork-êeke, Quercus suber. Kastajn zyn de vruchtn van sôortn uut 't geslacht Castanea. Veele sôortn zyn uutsteeknde sierboomn, en verpulverd oet uut 't geslacht beuke is dikkers gebruukt vor e smaake te geevn an biern.
Klassifikoasje
[bewerkn | brontekst bewerken]De beukachtign wordn dikkers verdêeld in vuuve of zesse oendrefamieljes en 't is algemêen anveird datr neegn of tien geslachtn zyn (ipgelyst ieroendre). De monophylie van de beukachtign wordt sterk oendresteund zowêl deur de morfologie (byzoenderlik de morfologie van de vruchtn) lik deur de molekulèère gegeevns[2].
't Geslacht Nothofagus, of de schynbeukn, uut 't Zuudlik Oafroend, wierd vroegre by de beukachtign gereeknd [3], mor oenlangs bewêezn molekulèère gegeevns dat da nie klopt. Oewel da de schynbeukn 'n antal zoakn gemêen êt mê de beukachtign, lik de vorm van de vruchtn, verschilln ze serieus ip andre gebiedn, woaroendre 't verschil in steunbladjes en in de morfologie van 't stuufmeel, mor ook deur 't verschillnd antal kromozôomn[4]. 't Teegnwôordig standpunt van de gespesjalizeerde plantkundign is van Nothofagus te platsn in 'n eign famielje, de Nothofagaceae[2].
Geslachtn
[bewerkn | brontekst bewerken]- Castanea - kastanjes; acht sôortn, nôordelik warmgemoatigd Ôost-Oazje, zuudwestlik Oazje, zuudôostlik Europa, ôostlik Noord-Amerika
- Castanopsis - oengevêer 125-130 sôortn, zuudôostlik Oazje
- Chrysolepis - twêe sôortn, westlikke USA
- Colombobalanus - êen sôorte Trigonobalanus excelsa, nôordlik Zuud-Amerika, dikkers ingeslootn in Trigonobalanus
- Fagus - beukn; oengevêer 10 toe 13 sôortn, nôordlik warmgemoatigd Ôost-Oazje, zuudwestlik Oazje, Europa, ôostlik Nôord-Amerika
- Formanodendron - êen sôorte Trigonobalanus doichangensis, Ôost-Oazje, dikkers ingeslootn in Trigonobalanus
- Lithocarpus - oengevêer 330-340 sôortn, warmgemoatigd toe tropisch Oazje
- Notholithocarpus - êen sôorte (vroegre Lithocarpus densiflorus), endeemiesch in Kalifornië en zuudwestlik Oregon
- Quercus - êekn; oengevêer 900 species, wydverspreid in 't Nôordlik Oafroend, oovre den eevenoare in Indonezië
- Trigonobalanus - êen sôorte T. verticillata, tropiesch in zuudôostlik Oazje (drie sôortn o Colombobalanus en Formanodendron ipgenoomn zyn)
Cyclobalanopsis, 'n oendregeslacht van Quercus is bekeekn lik 'n ofzoenderlik geslacht deur Flora of China, mor is e oendregeslacht vo de mêeste taksonomiestn.
't Geslacht Nothofagus (of schynbeukn; oengevêer 40 sôortn in 't Zuudlik Oafroend), woarn vroegre ingeslootn by de beukachtign, mo ze wordn nu beschowd lik 'n aparte famielje, de Nothofagaceae of schynbeukachtign.
Verspreidienge
[bewerkn | brontekst bewerken]
De beukachtign zyn wyd verspreid oovre 't Nôordlik Oafroend. Diversiteit ip geslachtsnievoo is gekoncentreerd in zuudôost Oazje, woa dat de mêeste bestoande geslachtn zoen oentwikkeld zyn vôo da ze uutgeweekn zyn nor Europa en no Nôord-Amerika (lanst de Bering-Landbrugge [5]).
Leedn van de beukachtign (lik Fagus grandifolia, Castanea dentata en Quercus alba in de nôordôostlikke Verênigde Stoaten van Amerika, of Fagus sylvatica, Quercus robur en Quercus petraea in Europa) zyn dikkers ekoloogiesch oovrêersnd in de nôordelikke moatig warme loof- en gemienglde busschn.
Eksterne koppliengn
[bewerkn | brontekst bewerken]- (en) Fagaceae in Topwalks
- (en) Family Fagaceae Diagnostic photos of many species at The Morton Arboretum
- (en) Flora of North America: Fagaceae
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Fagaceae van Wikimedia Commons. |
Verwyziengn
[bewerkn | brontekst bewerken]<references>
- ↑ (en) Angiosperm Phylogeny Group 2009 : An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III, Botanical Journal of the Linnean Society, 161/2, pp. 105–121
- ↑ 2,0 2,1 (en) Judd, Walter S., Christopher S. Campbell, Elizabeth A. Kellogg, Peter F. Stevens, Michael J. Donoghue 2008 : Plant Systematics: A Phylogenetic Approach Third Edition, Sinauer Associates, inc, Sunderland, MA.
- ↑ (en) Cronquist, Arthur 1981 : An Integrated System of Classification of Flowering Plants, Columbia University Press, New York, NY.
- ↑ (en) Takhtajan, Armen 1997 : Diversity and Classification of Flowering Plants, Columbia University Press, New York.
- ↑ (en) Manos, PS., AM Stanford 2001b : The historical biogeography of Fagaceae: Tracking the tertiary history of temperate and subtropical forests of the Northern Hemisphere, International Journal of Plant Sciences 162: S77-S93 Suppl. 6.