François-Cornil Bart
François-Cornil Bart (verzekers Duunkerke, 16 juni 1677 - odoar, 22 april 1755) wos nen Franschn marine-officier die surtout actief wos in d'achttiendn êeuwe. Je wos de zeune van Jan Bart en it in zyn jeugd nog nen tyd ounder commande van zyn voader gevoarn. Ip't ende van zyn carrière wos tie vice-admiral van de "flotte du Ponant" ('t ounderdêel van de Fransche marine die voer ip 't Kanoal en d'Atlantische Océoane) die gestationeerd wos in Brest.
Familje en jeugd
[bewerkn | brontekst bewerken]François-Cornil Bart komt uut en Frans-Vlamsche familje van militairn, zêemann'n en Duunkerksche koapers die in tydde ol gewerkt addn in dienste van zowel Vrankryk, Spanje ols de Republiek der Zeevn Verenigde Provinciën. J' es e zeune uut de êeste marrioazje van de beroemde koapr Jan Bart (1650 - 1702) me Nicole Goutier (1659-1682).
François-Cornil Bart begoest ze carrière ounder d'orders van zy voadr in 1688, oloewel dat'm ton nog mo elf joar wos. Ze voadr werkte ton in dienste van de Fransche byst de Neegnjoarign Oorloge en vanof april 1689 wos ze voadr commandeur van 't schip "La Railleuse", tegoare me Claude de Forbin, vo ip't Kanoal e konvôoie scheepn die buskruut en muniesje transporteerde na Brest 't escorteern. Ip'n êeste meie kruusde 't konvôoi en Ollands koapersschip da ze achtervolgden en lietn loatn zienkn. Da wos François-Cornil Bart's êeste confrountoasje ip zêe woarby da ze voader em volgens d'oovrleverienge expres p zukn jounge leeftyd a lattn meevoarn vo der ervoarienge ip te doene. Tusschn 1688 en 1691, nam François-Cornil dêel an vier zêesloagn en enteriengn en an e landienge ip d'Iengelsche kuste woarby ze 't kastêel van Wadrington en't bygeleegn dorptje platbrand'n. Derachter keerdn ze were na Duunkerke me nen buut ter wèirde van 500 000 écus ('t Fransch geld van dien tyd).
Carrière in de Fransche keuninklyke marine
[bewerkn | brontekst bewerken]
Neegnjoarige oorloge en escortes ip de Nôordzêe
[bewerkn | brontekst bewerken]In 1692 gieng François-Cornil Bart by de Fransche keunienklyke marine (mêer bepoald by de "Garde de la Marine" e sôorte van elite-offeciere-ipleydienge) ip't schip Le Comte ounder commande van zyn voader die zelve de scheepn L'Hercule en Le Tigre ounder zyn orders ad. Ezo doorkruuste ie de Nôordzêe en dee tie mee an drie enteriengn teegn Ollandsche scheepn. In 1693 en 1694 zat ie an bôord van L'Alcyon, ôok were ounder commande van zyn voader en ounder orders van moarschalk de Tourville ter ôogte van Portugal. Ip 27 juni 1693 namtie dêel an de zêeslag by Lagos teegn e tachtigtal ôorlogsscheepn van d'Iengels-Ollandsche coaliesje die en vlôot van apeupri 130 commercescheepn escorteerdn. 't Gevecht endigde in e oovrwinnnienge vo de Fransche vlôot me d'innoame van 2 ôorlogsscheepn en 36 and're bôotn en de vlucht van de reste van d'Iengelsch-Ollandsche coaliesje. Byst d'achtervolgienge in de Middellandsche Zêe dee L'Alcyon drie vyandige fregattn strandn by't fort van Malaga. De fegrattn wierd verbrand en de gevluchte bemannienge wierd g'attaqueerd oundanks de beschermienge van 't Spoansche fort en d'anwezigeyd van Spoansche troepn. Toen em werekeerde ip't schip le Comte voer ie richtieng Nôorweegn en enterde de HMS Milford, en Iengelsch schip me 32 kanongs en brocht nen illn ôop groanreserves mee na Vrankryk en ielp zo teegn den oungersnôod die der ton goande wos.
Slag by Texel en verbluuf an't Fransche hof
[bewerkn | brontekst bewerken]Derachter wierd ie ipnief g'embarqueerd ip't schip Le Maure ounder commande van zyn voader, die ip da moment vuuf scheepn ounder zyn orders ad en ze vertrokkn were richtienge Nôorweegn vo der e vlôot geloadn me groan te goan ipoaln mo die gevangn gerakt woarn deur 8 Ollandsche oorlogsscheepn ounder commande van teegn-admiral Hidde Sjoerds de Vries. Die bôotn wierd dus g'attaqueerd deur voader en zeune Bart, ondanks 't oovrtal van d'Ollanders, en't schip van teegn-admiral de Vries en nog twêe and're vande escorte wierdn ingenoomn, byst da de reste wegvluchtte en't groankonvôoi achterliet. Ezo koestn voader en zeune Bart were e loadienge groan na Vrankryk bringn. In 1694, achter de Slag by Texel de gewoun'n wierd deur zyn voader, makte François-Cornil Bart dêel uut van e delegoasje die na Versailles wierd gezoundn vo keunienk Louis XIV t'informeern. Je wierd an't hof vrêe gou ontvangn en deur minister van de marine Pontchartrain an de keunienk gepresenteerd die em bevorderde me 't privilege van scheepsinsignes te droagn byst da tie ip da moment nog mo 17 joar wos.
In 1695 bleevn d'Ingelschn de Fransche kust bestookn, surtout de strategisch geleegn oavnstad Saint-Malo. François-Cornil Bart wierd er tegoare me zyn voader belast me de verdedigienge van't fort Bonne-Espérance en ze dee'n er me artillerie-anvalln d'Ingelsche wegvluchtn. Je wos ter ôok by toenda Duunkerke van ip zêe belegerd en beschootn wierd deur d'Iengels-Ollansche coaliesje en ôok by under de twidde anvol ip't stee. In meie 1696 onderscheydde ie em, were an de zyde van zyn voadr, an bôord van't schip Le Maure deur deur te breekn in de blokkoade van Duunkerke die ipgesteld wos deur den vlôot van d'Iengelschn admiral John Berkeley. Tegoare attaqueerdn ze med acht fregatn en Ollandschn konvôoi da beload'n me groan vanuut de Baltischn Zêe kwam en da g'escorteerd deur vuuf Ollandsche fregattn. De fregattn wierdn ingenoomn deur voader en zeune Bart, ounder de neuze van en grôotern Ollandschn vlôot van twoalf scheepn die ze in't zicht adn; De vier grôotste fregattn wierdn verbrand en d'Ollandsche bemannienge wierd in't klêenste van de vuuf were nar Olland gezoundn. De 45 bôotn van't groankonvôoi zelve wierdn oftewel tout zienkn gebrocht oftewel meegepakt. Deur die aksje wierd François-Cornil in't zelfde joar gepromoveerd tout scheepsluutenant.
In 1697 accompagneerde ie ip't schip L'Adroit zyn voader die an't ôofd wos gesteld van en eskoader van vuuf bôotn en e fregat vo de prinse François Louis de Bourbon-Conti na Pooln te voern vo der de prinse tout keunienk te latn krôon'n, woarachter em 't zelfde joar werekeerde na Duunkerke.
Spoansche successie-oorloge
[bewerkn | brontekst bewerken]Byst de Spoansche successie-oorloge (1701-1714) diende ie ounder d'orders van Marc-Antoine de Saint-Pol Hécourt en Claude de Forbin.
Toen zyn voader dôo gienk in 1702 kreeg François-Cornil en uutkêerienge van 500 poundn uut de keunieklyke schatkiste wa 't joar erachter me nog ne kêe 300 pound wierd vermêerderd. In 1703 vocht ie mee ip 't schip L'Adroit, ounder commande van Marc-Antoine de Saint-Pol en enterdn ze de Ludlow die zes scheepn escorteerde die ôok ollemoale wierd'n ingenoomn. Derachter attaqueerd'n ze en Iengelsch konvooi van dertig scheepn die begeleyd woardn deur 2 oorlogsscheepn. D'oorlogsscheepn en neegntiene and're bôotn van't konvooi wierdn ingenoomn woarachter da tie ipnief wierd uutgenôodigd an't hof van de keunienk. Je vocht ton ôok ip de Salisbury, were ounder commande van Marc-Antoine de Saint-Pol, by de Orkney-eilandn teegn vier scheepn die e stik of 200 oariengvisschersbôotn escorteerdn. Die vier scheepn wierdn verbrand en van de 200 visschersbôotn et François-Cornil Bart der 51 in brande loatn vliegn en doen zienkn. In 1704 stound ie an't hôofd van 't schip L'Héroïne me zestien kanongs, were in't eskoader van de Saint-Pol da uut zes scheepn bestound, vo der ulder koapiengn vodder te zettn. In da joar enterdn ze ounder and're de HMS Falmouth, e grôot Iengelsch oorlogsschip van 54 canongs.
In 1705 nam tie were an bôord van de Salisbury ounder d' orders van de Saint-Pol dêel an d'innoame van e schip me 60 canongs. Ip 31 oktober van da joar commandeerde ie were L'Héroïne es geroakn ze betrokkn in e zeegevecht woarby da zynne chef Marc-Antoine de Saint-Pol e musketkogel in zyn borst kreeg en 't leevn liet byst da tie de Salisbury bestierde die ze moestn ooverloatn an d'Iengelsche. In 1706 commandeerde ie were L'Héroïne, van dêeze kêe g'equipeerd me 20 kanongs en 120 man bemannienge, in't eskoader van Claude de Forbin. François-Cornil deed em were ipmerkn by d'oanval van zes Ollandsche scheepn woarby da tie als êenigstn den Ardembrouck, e schip van 54 stikkn, koest entern en meepakkn na d'hoavn van Duunkerke. Vo die aksje wierd ie in 't zelfde joare nog gepromoveerd tout de rang van fregatkapiting en kreeg tie 't commando oovr de Jersey.
't Joar 1707 wos 't belangrykste en mêest actieve joar vo François-Cornil Bart me teffrente zêesloagn in de Nôordzêe en in den Baltischn Zêe. Je commandeerde ton de Jersey in't eskoader van Claude de Forbin, bestoande uut acht scheepn. Byst e confrountoage me nen Iengelsch vlôot enterde ie de Hampton Court (e schip me 72 canongs), nog en oorlogsschip me 76 canongs en de reste vande vlôot. Loatr da joar kruusdn ze en ander Iengels konvôoi da g'escorteerd wierd deur drie oorlogsscheepn woarby ze ôok were e pôote bôotn koestn koapn. 't Eskoader kwam ôok nog en Ollandsch konvôoi teegn die ôok were g'escorteerd wierd deur drie oorlogsscheepn woarachter dad en gedêelte van den Ollandsche vlôot wegvluchtte na't eiland Wardhuys woar der en Deens fortje stound. Bart koeste nog verschilligte van die bôotn inpakkn deur ip't eiland te landn me sloepn en roeibôotjes en ze na Brest voern. Derachter kreeg tie were 't commando over de Salisbury en gienk tie were ip schok woarby da ze en Iengelsch konvooi teegnkwoamn da ip boane wos richtienge Lissabon vo de troepn in Spanje te bevôorroadn en die g'escorteerd wierd deur vuuf oorlogsscheepn ounder 't commando van admiral Richard Edwards. Ip 21 oktober 1707 kwam't tout e zêeslag by de Iengelsche kuste, dichtby Lizard Point in Cornwall, woarby ze drie Iengelsch bôotn koaptn, de Devonshire me 200 man bemannienge lietn zienkn en ollene mo 't schip de Royal Oak koeste ountsnappn.
't Latste van zyn carrière
[bewerkn | brontekst bewerken]In 1717 accompagneerde François-Cornil Bart den Russischn tsoar Peter de Grote ip zyn reyze na Parys en Versailles, in ipdracht van keunienk Louis XV. Ip 28 juni 1718 ie benoemd tout "Chevalier de Saint-Louis". In 1721 a tie de groade van kapiting ter zêe ("Capitaine de vaisseau") en ield ie 't commando over de Salisbury.
Ton da in 1740 d'Ôostnrykse successie-oorloge uutbrak, wos Bart ol 63 joar oud mo bleef tie actief. E joar derachter, in 1741, wierd tie benoemd tout chef van en eskoader. In 1746, wierd ie benoemd tout "Commandeur de l'ordre royal et militaire de Saint-Louis" en kreeg tie en uutkêerienge van 3000 pound. In 1750 wierd ie ton were gepromoveerd tout luutenant-general van de marine. J'endigde zyn carrière me de groade van vice-admiral van de "flotte du Ponant" in 1752 en e joar derachter, in 1753, kreeg tie 't grootkruus in d'orde van Saint-Louis.
Dôo en naloatnschap
[bewerkn | brontekst bewerken]François-Cornil Bart stierf ip 22 april 1755 an de lêeftyd van 78 joar. Ne wos ne vrêe goe zêeman en militair mo stound deur d'ôoge repuutoasje van zyn voader Jan Bart olsan nog te vele in zyn schowte en wierd er antins te vele mee vergeleekn. In Duunkerke kun je nog zyn graftombe ziene in de Sint-Elôoiskerke. Der es in Duunkerke ôok e stroate noar em genoemd.