Definixhant årtike

Discramiaedje di totes les pådjes Wikipedia ki s' lomnut "årtike"

On definixhant årtike, c' est èn årtike ki mostere bén li sudjet (on no u ôte tchoi) k' i prezinte. I l' definit, dabôrd.

• "li tchén" u "el tchén"
• "li vatche" u "el vatche"
• les omes
• les comeres

Årvier di l' årtike nén definixhant, li definixhant årtike, e rfondou walon come so 85 åcint des accints do walon, ni mostere nén li djinre do no (omrin u femrin).

Les definixhants årtikes si polèt spotchî :

• C' est l' tchén les cåzes !
• C' est l' vatche k' a bizé.
• T' es biesse di bouter po ls ôtes

Li mot defini n' est nén on sustantif

adviebes

• Mete les, onk d' on costé, et l' ôte di l' ôte.
• Dji t' è direu bén l' pareye.

nos d' djins

• C' est l' Nataleye k' a stî sbarêye
• Dj' avans yeu les Molitor al shijhe.

troke di mots

• Dji rvôreu bén les canadas rtchåfés come dj' a yeu ayir.

Definixhants årtikes dins les accints do walon

Dins les accints do walon, les definixhants årtikes singulîs sont :

• li, come e rfondou dins li stroet payis d' Lidje, li Hesbaye, li payis d' Nameur et Dinant.
• lu après Vervî et so cåzu tote l' Årdene, mins foû k' pol omrin dins l' Basse Årdene.
• el dins cåzu tot l' Coûtchant walon, mins eto sol Hôte Seure (mins djusse po l' omrin).
• lë dins l' Roman Payis (après Åve et Djodogne) et eto après Bietris et Bouyon (mins djusse po l' omrin).
• il dins sacwantès coines do Coûtchant walon (et kécfeye eto sol Hesbaye).

Dins l' Basse Årdene, l' årtike femrin est la (nén spotchåve) :

• C' est la vatche, la stûve, la coumére.

Les definixhants årtikes pluriyals sont "les" totavå.

Les definixhants årtikes si polnut etrocler ås dvancetes po fé des rastrindous årtikes.

Racsegnes et mapes

• Mape ALW 2. 1. (la)
• L. Remacle Sintake del Gléjhe t. I, pp 107-108.

Hårdêyes difoûtrinnes

Dins l' grosse croejhete da Henschel (e francès)

• Les definixhants årtikes

Dins l' pitite croejhete (e walon)

• Les definixhants årtikes