H prumrece

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « H », loukîz cial.

Li H prumrece, e walon, c' est on son H vuzlé k' on ôt bén prononcî sol payis d' Lidje, eyet disk' al mîtrinne Årdene, waire so l' Årdene nonnrece, et nén do tot sol walon do Mitan et do Coûtchant.

I si scrît H e rfondou walon, et e sistinme Feller.

hepe: /hɛp/ /ɛp/

A costé del H prumrece, gn a e payis d' Lidje des H diléreces, k' ont stî rfondou avou les betchfessîs

H prumrece eyet spotchaedje

E rfondou walon, li H prumrece rote come les ôtès cossounes, åd fwait do spotchaedje. On n' pôrè nén rsaetchî ene sipotchåve voyele metowe padvant s' i gn a ddja deus cossounes dins l' pî di dvant.

di l' ôte costé del håye (Tchålerwè: dè l' ôte costé d' l'âye)

Vos n' avîz nén dandjî d' mel diner si c' esteut pol rihaper (Årdene nonnrece: pou l' raper)

So Nameur, li H prumrece ni s' ôt nén, mins il est mostré på wårdaedje d' ene sipotchåve voyale padvant:

Li âye n' a nin stî r'côpéye (li håye n' a nén stî rcôpêye)

A Tchålerwè, cist ådjeu la n' egzistêye nén

L'âye n' a né stî 'rcôpéye (li håye n' a nén stî rcôpêye)

etimolodjeye do H prumrece

Li contrumasse des H prumeces vinèt d' on tayon-bodje, tîxhon, foiravant francike.

diyalectolodjeye do H prumrece

Li H prumrece ni s' ôt pus après Nameur et a nonne di l' Årdene. Po çoula, il a stî lomêye fondante H.

Les motlîs do walon do Mitan (C1, C9, C99, C100, C106) nel sicreynut måy. Dins l' Basse Årdene, la k' il est a schipe oyåve, on a ptchî del sicrire (S0, S109, S117).

Dins sacwants cas, li H prumrece a stî metou po ristoper on ahiket.

ahessî vént di a- + francès «aise».

Adon, li H si candje e dimeye cossoune Y e walon do Mitan et do Coûtchant. ahessî => ayessî

Ci H la a stî lomêye amoyante H

Cist oyon la pout divni li dimeye cossoune w w so Tchålerwè:

hôt => yôt (Payis d' Basse Simwès) = wôt (Tchålerwè)

Årvierdimint, on a pacô on scrijha H po responde a on Y ritrové après Nameur, a môde di forcoridjaedje.

• Dins «houte|» (adviebe) li H respont å Y do walon do Mitan (yute).

Ces H la sont trepådjnés sol Wiccionaire walon come fås H prumreces.

Fås H prumreces

C' est des scrijhas e rfondou avou «H», mins ki n' respondnut nén a on son H dins on tayon-bodje tîxhon. Estô d' on fondaedje, on a on mouyaedje e walon do Mitan. Li fondaedje si rescontere e l' Basse Årdene, et minme e payis d' Lidje.

Egzimpes:

• «houte» (do latén «ultra») => namurwès «yute» (/jyt/) ^{aschoûtez lu}; Årdene nonnrece ^{aschoûtez lu aschoûtez lu}
• «ahessî»; vî francès «aaisier» => namurwès «ayèssî»; basse Årdene «a.èssî».

Sacwants mots sicrîts avou on H-prumrece-rishonnant H e lidjwès sont rfondous avou «y»

• brouyire, gonyireWikt:, piyintche

Dins les ôtes lingaedjes

Li H prumrece do rfondou walon, c' est l' minme son ki l' ci rindou pol minme lete H e neyerlandès, e l' inglès ey e l' almand.

E walon do Mitan ey e l' Årdene nonnrece, les disfondowes des mots avou on H prumrece si cdujhnut ene miete come li H shoflé francès (H aspirée).

• fr: la haie (nén *l'haie, come l'hiver)
• Årdene nonnrece: la âye; Nameur: li âye.

Après Tchålerwè, les mots avou l' H prumrece si moennnut come les cis do H mouwea francès.

• fr. l'hiver
• Tchålerwè: l'âye

Hårdêyes difoûtrinnes

• Les letes (alez a "H") (dins l' pitite croejhete Hendschel)
• Mots avou on H prumrece (dedja studyîs sol Wiccionaire)