Idje

Coleur a l' aiwe d' Idje, da Jean-Paul Surin

Idje (on prononce erîlêymint Îtch; fr: Hierges), c' est on pitit ban del Walonreye di France (Bote di Djivet).

• Limero del posse: 08320
• Limeros diyalectolodjikes
  • Ricwerances da Doppagne: G 6
  • Ricwerances da Bruneau: Br 7
• Lomaedje et spotaedje des djins did la :
  • Lomaedje : Idjwès, Idjwesse; (F. Hiergeois, oise)
  • Sipotaedje: les Crosses; la-minme, les Crousses.
• Dipårtumint des Årdenes

• 
  måjhon-comene
• 
  li tchestea

Djeyografeye

Li viyaedje est metou so les Hôteurs di Mouze, sol hintche erive, djusse astok del frontire bedje.

• Sitindêye: 405 ha
• Pont l' pus hôt: 121 metes

Demografeye

Gn av 341 djins (e 1948).

End av 208 e 2013.

Istwere

Idje fjheut pårteye d' ene baroneye di ût viyaedjes; et k' esteut tere di Lidje, disk' e 1774, la k' i fourit metou avou l' France.

Al Moyinådje on î bastixha ene foite plaece, replaeceye pa on tchesta au 16inme sieke. Ci tchestea la fourit foitmint acsût e 1792.

C' est do viyaedje d' Idje ki vénreut Meluzene d' Idje (ossu lomêye Sibile di Lusignant), ki divna royinne di Djeruzalem. Li ledjinde dit k' ele sereut ene dischindante direke del fêye Meluzene, k' åreut basti l' tchestea, di 365 finiesses, so ene nute. Si pere Manassé d' Idje, si fjha cnoxhe tins des Croejhådes.

Ele si maria avou Guy d' Lusignant, eyet fourit eto tchesturlinne di Samson (so l' aiwe di Samson, nén lon erî d' Nametche, di l' ôte costé d' Mouze), wice ki, dit-st on, ele prinda pårt al disfinse do tchestea. D' après des sourdants k' i gn a, elle åreut morou del pesse e 1190, divant Sint Djhan d' Ake; d' après ds ôtes sourdants, elle åreut morou e 1187, dins ses teres di Samson.

Ele fourit eterêye e l' eglijhe di Nametche, wice k' on pout vey ene pire avou l' sicrijhaedje: «YCI REPOSE LES OSSEMENTS DE SYBILLE DE LVSIGNANT REINE DE YERVSALEM DECEDEE L' AN 1187» (chal ripoizèt les oxheas da Sibile di Lusignant royinne di Djeruzalem, moite l' an 1187).

Nos di des plaeces d' Idje

• A vey avou des tchamps, des prés et des sårts:
  • al Coûteure.
  • Les ptits djårdinaedjes (la-minme: les ptits djardinâtches)
  • a Aire des Tchamps.
• A vey avou des åbes et des bwès :
  • al Bouxhire (la-minme: Bouchêre).
  • å Tchenoe (la-minme : Tchènè).
  • Li Tiyoû (la-minme: Tiyou)
  • Les faxhes ås Pemîs (la-minme: faches aus pomîs).
• A vey avou des aiwes :
  • Les Goteas (la-minme: Gouteaus).
  • a Mouze.
  • å Ri (e F. La Joncquière).
  • Les Vevîs (la-minme: les Vivîs).
• A vey avou des rotches :
  • Li Trô Mitchå. (la-minme: Trô Mitchau).
  • Li Trô del Håye (la-minme: Trô d' l' aye).
• A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins.
  • å Tchestea Soret.
  • a Tchestion (la-minme: Tchestiyon)
  • Les Petrolîs.
  • al Tchaplote.
• Les voyes et les rowes.
  • å Hierdå (la-minme: au yerdau).
• Ôtès sacwès et målåjhminces :
  • Emtene (la-minme: Èm'tèm)
  • al Dreve (la-minme: Dréf).
  • Les Lôrîs (la-minme: lôris)
  • Les Grands Rawîs.