bague
Apparence
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /bak/ /baːk/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bak/
- Ricepeures : nén rcepåve
Etimolodjeye 1
[candjî]Bodje neyerlandès « bagghe » (minme sinse)
-
Bague d' oujhea
-
bagues di lård
Sustantif
[candjî]bague femrin
- pitit rond d' fier, di keuve, k' on mete après s' doet.
- (mot d’ colebeu) a ene pate d' oujhea.
- Les colons ås longs voyaedjes poirtèt tertos leu bagues. — Jean Wisimus (fråze rifondowe).
- rondele d' agnon.
- Gn aveut ene bague d' agnon k' aveut toumé sol sitouve.
- rond k' i gn a sol pî di sacwants åbussons, did cwand l' tchapea s' end a discolé.
- Gn a des åbussons ki n' si ricnoxhèt k' pa leu bague — Pierre Otjacques (fråze rifondowe).
- cwåré d' lård, k' on pout åjheymint bodjî d' ene plaece a l' ôte.
- Gn aveut cwate bagues di lård sol pindrinisse.
Ratourneures
[candjî]- bague di mariaedje, bague d' ôr : bague ki les maryîs si metèt ås doets d' n' on l' ôte. F. alliance, anneau de mariage.
- awè ene bague e s' doet : esse maryî.
- aler kê les bagues : aler atchter les bagues di mariaedje; esse seur k' on s' va maryî.
- bague d' acoirdances : bague k' on s' dene cwand k' on fiesse ses acoirdances.
- i s'ont rindou les bagues : i n' sont pus po s' maryî. Franwal: ahåyant po: rompre les fiançailles.
- C' est ene bague e vosse doet : c' est ene sacwè ki vos va polou siervi. Franwal: ahåyant po: c'est une corde à votre arc.
- Avou mes çanses, dji trouvrè bague a m' doet : si nole feme ni m' vout paski dji n' so nén bea, dj' endè trouvrè bén ene ki cwire après les cwårs.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]pitit rond d' fier, di keuve, k' on mete après s' doet
tot djåzant d' on colon ou di tolminme kén oujhea
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]pitit rond d' fier k' on mete après s' doet
Etimolodjeye 2
[candjî]vî lingaedje d’ oyi « bagues » (mousmints)
Sustantif
[candjî]bague femrin
- (pus sovint eployî å pluriyal) mousmints.
- Cwand ç' fourit k' on spårda l' sonk da Stiene, vosse temoen, dj' esteu la avou zels. Dj' esteu d' acoird avou les cis k' el touwît; dji wårdéve leus bagues". — Jean-Marie Lecomte, L’ Oûve dès-Apôtes (ratournaedje) (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]- baguer foû, baguer evoye
- bagant
- bagaedje, bagueu, bagance, bagrece
- abaguer, abagant, abagance
- ebaguer, ebagant, ebagance
- rebaguer (rebaguer foû)
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :