pleu
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Svierba do viebe « ployî », adon racuzinåve avou l' vî francès « ploi ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pløː/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pløː/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]pleu omrin
- dobe k' on fwait dvins on texhou, ene sitofe, on papî.
- Vos v' pwèrtez bin, à çou qu' dji veû,
èt vosse cou-d'-tchâsse tint bin sès pleûs
— Bate di dvize inte on catolike ey on protestant. - Dzo les pleus bén djondous di vosse coirsaedje di soye
Ké sintumints catchîz vs, djonne feye ås ouys si bleus ?
Mi cour bate a s’ hiner cwand dji vs trouve so mes voyes,
Et mes ouys, mågré mi, blawtèt tot come do feu— Martin Lejeune, "L’aveû" (fråze rifondowe). - Mins dvins les pleus d' noste åbarone,
Li vî cok, di tos ses pus roeds
Tchantrè l' rewoeye del tere walone
— Camille Gaspard (fråze rifondowe).
- Vos v' pwèrtez bin, à çou qu' dji veû,
- roye sol vizaedje k' aparexhe cwand on dvént vî.
- Si vizaedje fwait des pleus — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Dji m’ rapinse cisse viye feme å vizaedje rimpli d’ pleus,
Ki rotéve abaxhowe, on blanc noret so s’ tiesse
Arinnant Pire et På, vinant dzo les finiesses
Sititchî s’ vantrin d’ toele et braire sins fé nou pleu. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.144, “Li Trô Bottin” (fråze rifondowe). - On vèyéve tos lès pleûs so s' lêd frèzé vizaedje! — Camille Gaspard.
-
tåvlea da Jan Van Eyk ki s' tchapea a des pleus timpesse
-
mousseure a môde des Romins avou beacôp des pleus
-
Viye kimere avou ene djaive pinne di pleus
Ratourneures
[candjî]- li pleu est trop vî
- ni nén fé on pleu
- Çoula n' frè nén on pleu — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Cwand s' deure cougnêye
Flaxhe di s' pus roed,
Åbes et bohêyes
Ni fèt nou pleu !
— Louis Lagauche, "Les belès-eures" (1928), p. 116 (fråze rifondowe).
- on vizaedje ki fwait des pleus: s' rider tot djåzant d' on vizaedje
- prinde li pleu ou shure li pleu: s' afaiti a ene sacwè.
- I ravize li camlot : i a pris s' pleu — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Siya, cisse kesse ki dji n' leya nén bouf, cisse voye ki dj' a shuvou påjhûlmint, sins dotance, et ki m' a-st-amoené di plin pî tot ôte på, come shuvant l' pleu di m' veye.— Guy Fontaine (fråze rifondowe).
- sins fé nou pleu: schåynete.
- ritoumer e vî pleu.
- Al vesprêye, c' est fiesse å viyaedje. Li vicåreye a rtoumé e bon vî pleu …— Paul-Henri Thomsin, ratournant Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes, 2021, p. 50 (fråze rifondowe).
- piede li pleu.
- Les pés plins d’ laecea fjhént stitchî leus tetes,
Et les roedès cawes, po n’ nén piede li pleu,
Flaxhént leus flantchis, tchessant les moxhetes,
Ki l’ ombion del shijhe aveut fwait tni coe. — Louis Lagauche, « Li p’tit hièrdî », Tchant I, Hanèsse èt Magrite (fråze rifondowe).
- Les pés plins d’ laecea fjhént stitchî leus tetes,
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
- Loukîz a : « ployî »
Mots vijhéns
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : C13
Ratournaedjes
[candjî]prinde li pleu, shure li pleu
- Francès : suivre son cours (fr)
sins fé nou pleu
- Francès : sans ambages (fr), franchement (fr)