wayimer
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « wayime », avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes, mot cité dins l’ FEW 14 124b.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /wa.ji.ˈme/ /wa.ji.ˈmɛ/ /waj.ˈme/ /waj.ˈmɛ/ /wɔːj.ˈme/ /weː.ˈme/ /wɛː.ˈme/ /wiː.ˈme/ /weː.ˈmiː/ /wɛː.ˈmjiː/ (36 prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /wa.ji.ˈme/
- Ricepeures : wa·yi·mer
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | wayime |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | wayimez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | wayimans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | wayimnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | wayimrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | wayiméve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | wayime |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | wayimé |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
wayimer
- (v. sins coplemint) (mot des cinsîs) candjî di ploumaedje, po des poyes (al difén d' l' esté) u des ôtes oujheas (divant k' i n' è rcrexhe des ôtes).
- Les poyes vont wayimer; les poyes wayimèt — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Nosse canari wayime — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
- Al Sint-Rmey, les poyes pierdèt leus viyès plomes : ele wayimèt — Joseph Samray, Le vocabulaire de l'élevage à Brisy (Cherain) (fråze rifondowe).
- Mes orondes wayimnut — Andrée Bacq (fråze rifondowe).
- Ç' n' est pus k' on vî moxhon ki wayime e tot tins — Reynolds Hostin (fråze rifondowe).
- Gn aveut ddja ene boune hapêye ki les poyes ni wayimént pus — Lucien Namèche (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) (noûmot pa stindaedje do sinse) candjî d' poyaedje, po des biesses ås tetes (sovint après l' ivier).
- E moes d' måss et avri, c' est ddja sovint trop tård po-z epayî les rnåds, pask' il a cmincî a wayimer — Lucyin Mahin (fråze rarindjeye).
- (v. sins coplemint) (mot d’ zolodjeye) candjî d' pea, po les sierpints, et les sfwaitès biesses.
- (v. sins coplemint) passer di l' estance di halene al cene di påpåd-lôlô, po on påwion; d' ene halene a ene pus grosse, po des insekes u des viers.
- Les oûs vont ddja disclôre dins les boyeas, et divni des molon (k' on lome di prumî stade), ki s' vont dispåde dins les waides avou les petales;a, l i vont esse magnîs pås caracoles, et wayimer po divni, so 12 a 14 djoû d' tins, on meur molon (k' on dit di troejhinme eståde), bon a rascråwer ene berbis — Lucyin Mahin.
- (v. sins coplemint) (mot d’ fiziolodjeye) candjî d' vwès, al laide ådje, po les rafoircis gaméns.
- On roed hierdî ki cmince a wayimer — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- (Modele:vsnd candjî a ene ôte sôre di biesse (pus metchante), a èn ôte sikepion (lau-warou, spér, rivnant) passer a èn ôte eståde del veye, candjî d' mestî.
- Al nute, i wayiméve a leu-waerou.
- Vosse pitit tchén wayime a laide biesse — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- Çou k' on wayime rade a facteur — EW&ET (fråze rifondowe).
- — Pauve sot potince, i forcrèhe po l’ amou qu’on lî dit qui s’ feume èst-agalèye !… Bâbô!… dishombe-tu dè wayemer l’ djalos’rèye, si ti n’ vous nin toûrner a bordon d’ canada— Joseph Vrindts, Tot tûsant (1924), I tint s’ Feume à l'’oûy!.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (poyes): mouwer, si disploumer
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]candjî ses plomes
candjî d' pea (sierpint…)
candjî d' cogne (djin)
- Arabe marokin : ولّى (ary) = wella
- Francès : se changer (fr) (en), se transformer (fr) (en)
Categoreyes :
- Raspepyîs årtikes do walon
- Mots do walon
- Walon
- Viebes do walon avou l' cawete -er
- Mots avou 36 prononçaedjes
- Mots do walon di troes pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come bouter
- Motlî do walon po les cinsîs
- Noûmots di stindaedje
- Motlî do walon pol zolodjeye
- Motlî do walon pol fiziolodjeye
- Mots ki sont dins l' motî Denis
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî Denis