‫ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر‬ ‫ﺟﻠﺪ ‪ ،31-1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺳﺎل ‪1394‬‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫‪Evaluation of Resistance to Stripe Rust in Doubled Haploid Lines of Bread‬‬ ‫‪Wheat‬‬ ‫ﻓﺮﺷﺎد ﺑﺨﺘﻴﺎر‪ ،1‬ﻋﺰتاﻟﻪ ﻓﺮﺷﺎدﻓﺮ‪ ،2‬ﻣﺼﻄﻔﻲ آﻗﺎﺋﻲ ﺳﺮﺑﺮزه‪ ،3‬ﻓﺮزاد اﻓﺸﺎري‪ 4‬و‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﻗﺰوﻳﻨﻲ‬ ‫‪ 1‬و ‪ -2‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ داﻧﺸﺠﻮي ﺳﺎﺑﻖ دﻛﺘﺮي و اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﮔﺮوه زراﻋﺖ و اﺻﻼح ﻧﺒﺎﺗﺎت‪ ،‬ﭘﺮدﻳﺲ ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه رازي‪ ،‬ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬ ‫‪ 4 ،3‬و ‪ -5‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺘﺎد‪ ،‬اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺻﻼح و ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر‪ ،‬ﻛﺮج‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش‪1394/7/23 :‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ‪1394/3/7 :‬‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه‬ ‫ﺑﺨﺘﻴﺎر‪ ،‬ف‪ ،.‬ﻓﺮﺷﺎدﻓﺮ‪ ،‬ع‪ ،.‬آﻗﺎﺋﻲ ﺳﺮﺑﺮزه‪ ،‬م‪ ،.‬اﻓﺸﺎري‪ ،‬ف‪ .‬و ﻗﺰوﻳﻨﻲ‪ ،‬ح‪ .1394 .‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑـﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ ﮔﻨـﺪم‬ ‫ﻧﺎن‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر ‪10.22092/spij.2017.111284.679 -698 :31-1‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ دو ﺟﺪاﻳﻪ زﻧﮓ زرد ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛـﺮج و ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ارﻗﺎم اﻓﺘﺮاﻗﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮاي ژنﻫﺎي ‪ Yr2,2+,6,6+,7,7+,8,9,17,18,25,26,27,32,A,DN‬در ﻫـﺮ دو‬ ‫ﺟﺪاﻳﻪ ﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬واﻛﻨﺶ ‪ 150‬ﻻﻳﻦ داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه واﻟﺪﻳﻦ و ارﻗﺎم ﺷﺎﻫﺪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد )‪ (Puccinia striiformis f.sp. tritici‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ و ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از دو ﺻـﻔﺖ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ و ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح آﮔﻤﻨﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ارﻗﺎم ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮاي ﺻﻔﺎت ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ و ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫـﺮ دو ﻧـﮋاد ﻛـﺮج‬ ‫)‪ (7E158A+,Yr27‬و ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه )‪ (110E158A+,Yr27‬در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل ‪ 1‬درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬ ‫ﻛﻼﺳﺘﺮ ﺑﻪ روش وارد )‪ ،(Ward‬ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﻔﺎت ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ و ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺮ دو ﻧﮋاد زﻧﮓ زرد ﺑﻪ دو ﮔـﺮوه ﺣﺴـﺎس و ﻣﺘﺤﻤـﻞ ﺗﻔﻜﻴـﻚ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤـﻮع ‪ 28‬ﻻﻳـﻦ در ﻫـﺮ دو ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي و ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺪاﻳﻪ ﻛﺮج واﻛﻨﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﻋﻼوه ﺑـﺮ ژنﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي داراي ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ژن ﻛﻮﭼﻚ اﺛﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﮔﻨﺪم‪ ،‬زﻧﮓ زرد‪ ،‬ﻻﻳﻦ داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪08338330111 :‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪e_farshadfar@yahoo.com :‬‬ ‫‪679‬‬  ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ ‪ ،31-1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺳﺎل ‪1394‬‬ ‫زﻧــﮓ زرد در ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﻏــﺮب آﺳــﻴﺎ‪ ،‬آﻓﺮﻳﻘــﺎي‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻮب آﻣﺮﻳﻜـﺎ و اروﭘـﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ‬ ‫ﮔﻨﺪم ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼـﻮل زراﻋـﻲ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬زﻧﮓ ﻗﻬﻮهاي ﻣﻮﺟﺐ ﺑـﺮوز‬ ‫اﻳــــﺮان و ﺟﻬــــﺎن‪ ،‬از دﻳﺮﺑــــﺎز ﻧﻘــــﺶ ﻣﻬﻤــــﻲ‬ ‫ﺧﺴﺎرتﻫﺎي ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬﻤـﻲ در ﺟﻨـﻮب و ﺟﻨـﻮب‬ ‫در ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻌﺎش و اداﻣـﻪ ﺣﻴـﺎت اﻧﺴـﺎن ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه‬ ‫ﺷــﺮﻗﻲ آﺳــﻴﺎ‪ ،‬ﺷــﻤﺎل آﻓﺮﻳﻘــﺎ‪ ،‬و ﺟﻨــﻮب آﻣﺮﻳﻜــﺎ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃـﻮل ﺗـﺎرﻳﺦ زﻧـﮓﻫـﺎي ﻏـﻼت‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و زﻧﮓ ﺳﻴﺎه در ﺷﻤﺎل آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﺮاﻟﻴﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻮاره ﻣﻮﺟﺐ ﺑـﺮوز ﺧﺴـﺎرتﻫـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي و‬ ‫ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﻣﻨـﺎﻃﻖ وﺳـﻴﻌﻲ از اروﭘـﺎ‬ ‫اﺟﺘﻤـــــﺎﻋﻲ ﻗﺎﺑـــــﻞ ﺗـــــﻮﺟﻬﻲ ﺷـــــﺪهاﻧـــــﺪ و‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ )‪.(Saari and Prescott, 1985‬‬ ‫وﻗﻮع ﻫﻤـﻪﮔﻴـﺮيﻫـﺎي زﻧـﮓ در ارﻗـﺎم زراﻋـﻲ‪،‬‬ ‫در ﻃﻲ دﻫﻪﻫـﺎي ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑﻴﻤـﺎري زﻧـﮓ زرد‬ ‫ﺗــﺎﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑــﻞ ﻣﻼﺣﻈــﻪاي در ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺗﻤــﺪن ﺑﺸــﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻤـﻪﮔﻴـﺮ در ﻧﻘـﺎط ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺟﻬـﺎن از‬ ‫داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ )‪Carefoot and Sprott, 1967‬؛‬ ‫ﺟﻤﻠــﻪ ﭘﺮﺗﻐــﺎل‪ ،‬اﺳــﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺼــﺮ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴــﺎ‪ ،‬اﺳــﺘﺮاﻟﻴﺎ و‬ ‫‪Large, 1940‬؛ ‪(Roelfs et al., 1992‬‬ ‫ﻧﻴﻮزﻟﻨـﺪ ﺑـﺮوز ﻛـﺮده اﺳـﺖ )‪ .(Knott, 1989‬در‬ ‫ﻋﺎﻣـــــــــﻞ ﺑﻴﻤـــــــــﺎري زﻧـــــــــﮓ زرد‬ ‫ﺳـــﺎلﻫـــﺎي‪ 1960‬و‪ 1961‬ﺧﺴـــﺎرت ﻧﺎﺷـــﻲ از‬ ‫)‪ (Puccinia striiformis‬ﺗﻌـــﺪاد زﻳـــﺎدي از‬ ‫ﻫﻤﻪﮔﻴﺮي زﻧـﮓ زرد در ﺷـﻤﺎل ﻏـﺮب آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪،‬‬ ‫اﻋﻀــﺎي زﻳــﺮ ﺧــﺎﻧﻮادهﻫــﺎي ‪ Eragrostoidea‬و‬ ‫ﺣﺪود ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 75‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮآورد ﺷـﺪ‬ ‫‪ Festocoidea‬را آﻟﻮده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫)‪ .(Hart and Becker, 1939‬ﻫﻤﻪﮔﻴﺮي ﺑﻴﻤﺎري‬ ‫آنﻫـــــﺎ ﺟـــــﻨﺲﻫـــــﺎي ‪،Secale ،Hordeum‬‬ ‫زﻧﮓ زرد از ﺳﺎل ‪ 1990‬ﺑﻪ دﻓﻌـﺎت در اﻳـﺮان رخ‬ ‫‪ Aegilops ،Bromus ،Elymus‬و ﮔﻮﻧـــﻪﻫـــﺎﻳﻲ‬ ‫داده اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﻫﻤـﻪﮔﻴـﺮيﻫـﺎ‪ ،‬ارﻗـﺎم ﻣﻘـﺎوم‬ ‫از ﺟــــــــــــــﻨﺲ ‪ Triticum‬ﻫﺴــــــــــــــﺘﻨﺪ‬ ‫ﻓﻼت‪ ،‬ﻗﺪس و ﻧﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد و ﺳـﻄﺢ زﻳـﺮ‬ ‫)‪ .(Samborski and Dyck, 1982‬ﺧﺴــﺎرت‬ ‫ﻛﺸﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻴﻤﺎري زﻧـﮓ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ اﺛـﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫دادﻧﺪ )‪ .(Tsomin et al., 1990‬ﻣﻴﺰان ﺧﺴـﺎرت‬ ‫ﺑـــﻴﻦ ﻋﺎﻣـــﻞ ﺑﻴﻤـــﺎريزا‪ ،‬ﻣﻴﺰﺑـــﺎن و ﻣﺤـــﻴﻂ در‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﻤﻪﮔﻴـﺮي ﺑﻴﻤـﺎري زﻧـﮓ زرد در ﺳـﺎل‬ ‫ﺳــﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻣﺤﻠــﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘــﻪاي و ﺟﻬــﺎﻧﻲ‬ ‫‪ 1994‬ﺑــــﺎﻟﻎ ﺑــــﺮ ‪ 1/5‬ﻣﻴﻠﻴــــﻮن ﺗــــﻦ )ﺑــــﻴﺶ از‬ ‫رخ ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬ﻣﻴــﺰان ﺧﺴــﺎرت ﻫــﺎيﺣﺎﺻــﻞ‬ ‫‪ %15‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻛﺸﻮر( ﺑﺮآورد ﺷﺪ‬ ‫از ﺳـــــﻪ ﺑﻴﻤـــــﺎري ﻣﻬـــــﻢ زﻧـــــﮓ ﺳـــــﻴﺎه‪،‬‬ ‫)‪.(Torabi et al., 1995‬‬ ‫)‪ (Puccinia graminis f.sp tritici‬زﻧــﮓ‬ ‫روش اﺻــﻠﻲ ﻣﺒــﺎرزه ﺑــﺎ زﻧــﮓﻫــﺎي ﻏــﻼت‬ ‫ﻗﻬــﻮهاي )‪ (Puccinia triticina‬و زﻧــﮓ زرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ارﻗﺎم ﻣﻘﺎوم اﺳـﺖ )‪(Johnson, 1981‬‬ ‫ﮔﻨـــﺪم در ﻧﻘـــﺎط ﻣﺨﺘﻠـــﻒ دﻧﻴـــﺎ ﻧﺸـــﺎندﻫﻨـــﺪه‬ ‫و ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎز اﺳﺘﻔﺎده از ژنﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺮوز ﻫﻤﻪﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﺑﻴﻤـﺎريﻫـﺎ‬ ‫در ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺑــﻪﻧــﮋادي ﺗﻮﻟﻴــﺪ ارﻗــﺎم ﻣﻘــﺎوم و‬ ‫در ﻧﻮاﺣﻲ ﺧﺎﺻﻲ از ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ‬ ‫‪680‬‬  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫و ﮔـــﺰﻳﻨﺶ ﻻﻳـــﻦﻫـــﺎي ﻣﻘـــﺎوم ﺑـــﻮده اﺳـــﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ژنﻫــﺎي ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﻣﻮﺟــﻮد در ﻣﻨــﺎﺑﻊ‬ ‫)‪.(Roelfs, 1984‬‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃـﻼع از ﻣـﻮﺛﺮ ﺑـﻮدن ژنﻫـﺎ‬ ‫ﻣﺎﺳﺮ )‪ (Macer, 1972‬ﺑﻴﻤﺎري زﻧـﮓ زرد را‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ژﻧﺘﻴﻜـﻲ ﺑﻴﻤـﺎرﮔﺮ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻛـﺎﻓﻲ‬ ‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳـﺮد ﺗـﺮ ﻳﻮﮔﺴـﻼوي‪ ،‬ﻣﺼـﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴـﻪ و‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺳـﭙﺲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب و‬ ‫اﻳﺮان ﻣﻬﻢ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ژن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ارﻗﺎم ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗـﺪام‬ ‫ﺳﺎزشﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﭘﺎﺗﻮﺗﻴﭗﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﻮد )‪ .(Dadrezaei and Nazari, 2015‬ﺗﺎ ﺳﺎل‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺷﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫‪ 2012‬وﺟــﻮد ﺑــﻴﺶ از ‪ 150‬ژن ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺳــﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷـﺮاﻳﻂ اﻗﻠﻴﻤـﻲ و اﻣﻜـﺎن ﺳـﺎزﮔﺎري ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫زﻧـــﮓ ﻗﻬـــﻮهاي ﺳـــﻴﺎه و زرد درﮔﻨـــﺪم و ﻳـــﺎ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري زﻧـﮓ زرد ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﻇﻬـﻮر‬ ‫ﮔﺮاﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﻨﺪم ﺧﻮﺷﺎوﻧﺪي دارﻧﺪ ﺗﺎﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻧﮋادﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ و رﻃﻮﺑﺖ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(McIntosh et al., 2012‬در راﺑﻄﻪ‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬در اﻳـﻦ ﺻـﻮرت ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺣـﻮزه‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ژنﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧـﮓ ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﻋﺎﻣــﻞ ﺑﻴﻤــﺎري در ﻋــﺮضﻫــﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ‬ ‫ﻣﻨﺸﺎء ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان وﺣﺸﻲ ﮔﻨﺪم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ و در آﻳﻨﺪه ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮوز ﻫﻤﻪﮔﻴـﺮيﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛـﻪ اﻛﺜـﺮ اﻳـﻦ ژنﻫـﺎ داراي ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬ ‫ﺷــﺪﻳﺪ و اﻳﺠــﺎد ﺧﺴــﺎرت در ﻣﻨــﺎﻃﻘﻲ ﻛــﻪ ﻗــﺒﻼً‬ ‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﮋاد ﺧـﺎص‪ ،‬ﺑـﺎ واﻛـﻨﺶ ﻓـﻮق‬ ‫ﺳـــﺎﺑﻘﻪ ﺑﻴﻤـــﺎري وﺟـــﻮد ﻧﺪاﺷـــﺘﻪ اﺳـــﺖ ﺑﺎﺷـــﻴﻢ‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻳـﺪ دﻗـﺖ ﻻزم را ﺑـﻪ‬ ‫)‪.(Hodson, 2011‬‬ ‫ﻣﻨﻈــﻮر اﻧﺘﺨــﺎب ﻧﺘــﺎج ﺑﺮﺗــﺮ در ﻧﻈــﺮ ﮔﺮﻓــﺖ‬ ‫ﺗﺤــﻮﻻت اﻗﺘﺼــﺎدي و اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﺣﺎﺻــﻞ از‬ ‫)‪.(Navabi et al., 2004‬‬ ‫ﺧﺴﺎرت ﻫﻤﻪﮔﻴﺮي زﻧﮓﻫﺎي ﻏﻼت‪ ،‬اﺛﺮ ﺑـﺎرزي‬ ‫ﺗﻌــﺪاد ﻛﻤــﻲ از ارﻗــﺎم ﺷــﺎﻣﻞ ‪،Carstens VI‬‬ ‫در ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫‪ Manella ، Desprez-Capelle‬و‬ ‫‪،Juliana‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ﺳـﺎﻟﻪ‬ ‫‪ Wilhelmina‬ﺑــﻪ ﻣــﺪت ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﺳــﺎل ﻣﻘﺎوﻣــﺖ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت ﮔﺴــﺘﺮدهاي روي ﺑﻴﻤــﺎري زﻧــﮓ زرد و‬ ‫ﺧـــﻮد را ﻧﺴـــﺒﺖ ﺑـــﻪ ﺑﻴﻤـــﺎري زﻧـــﮓ زرد ﺣﻔـــﻆ‬ ‫ﻣﻴﺰﺑﺎن آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل ﺧـﺪارﺣﻤﻲ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ اﻣـﺎ در ﺑﺴـﻴﺎري ﻣـﻮارد ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬ ‫و ﻫﻤﻜــﺎران )‪ (Khodarahmi et al., 2009‬در‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦﻛﻪ رﻗﻢ ﻣﻘﺎوم ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ارﻗـﺎم ﻗﺒﻠـﻲ‬ ‫ارزﻳــﺎﺑﻲ واﻟــﺪﻳﻦ و ﻧﺘــﺎج ‪ F1‬ﺷــﺶ ژﻧﻮﺗﻴــﭗ ﮔﻨــﺪم‬ ‫ﺷـــﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ ﺧـــﻮد را از دﺳـــﺖ داده اﺳـــﺖ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧـﮋاد ‪ 134E134A+‬درﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪاي‬ ‫)‪ .(Samborski and Dyck, 1982‬در اﻛﺜــﺮ‬ ‫در ﮔﻠﺨﺎﻧــﻪ در ﻳــﻚ ﺗﻼﻗــﻲ دياﻟــﻞ ﻳــﻚ ﻃﺮﻓــﻪ‬ ‫ﻣﻮارد ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻋـﺪم وﺟـﻮد‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﭼﻬـﺎر ﺻـﻔﺖ دوره‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ از داﻧﺶ ﺑﻴﻤـﺎريزاﻳـﻲ در ﺟﻤﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻛﻤــﻮن‪ ،‬ﺗﻴــﭗ آﻟــﻮدﮔﻲ‪ ،‬اﻧــﺪازه ﺟــﻮش و ﺗــﺮاﻛﻢ‬ ‫ﺑﻴﻤــﺎرﮔﺮ )ﺟﻬــﺶ و ﻧــﻮﺗﺮﻛﻴﺒﻲ(‪ ،‬و ﻛﺎﻣــﻞ ﻧﺒــﻮدن‬ ‫ﺟﻮشﻫﺎ ﻣﺪل اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﻏﺎﻟﺒﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و واﻟـﺪ‬ ‫دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻪﻧﮋادي ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬ ‫‪681‬‬  ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ ‪ ،31-1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺳﺎل ‪1394‬‬ ‫)‪ YrCV (32+‬و ‪ YrSD‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﻔﺖ درﺻـﺪ‪ ،‬و‬ ‫‪ MV17‬داراي ﺗﺮﻛﻴﺐﭘﺬﻳﺮي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻴﻤﺎري زاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ژنﻫﺎ ﺑـﻴﻦ ﻫﺸـﺖ‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﺻﻔﺖ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﻮد )‪.(Afshari,. 2013‬‬ ‫در ﺗﺤﻘﻴـــﻖ اﻧﺠـــﺎم ﺷـــﺪه ﺗﻮﺳـــﻂ وان و ﭼـــﻦ‬ ‫ﻣﻌﻴﻨـﻲ و ﻫﻤﻜـﺎرن )‪(Moieni et al., 1997‬‬ ‫)‪ (Wan and Chen, 2011‬روي ‪ 336‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑـﺮگ‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﺑﻪدﺳـﺖ آﻣـﺪه از ﻛﺸـﺖ‬ ‫آﻟــﻮده ﺑــﻪ ﺑﻴﻤــﺎري زﻧــﮓ زرد ﺟﻤــﻊآوري ﺷــﺪه از‬ ‫ﭘﺮﭼﻢ رﻗﻢ ﻗﺪس )ﺣﺴﺎس( و ﻻﻳـﻦ ﺷـﻤﺎره ‪9106‬‬ ‫‪ 24‬اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه اﻣﺮﻳﻜـﺎ در‬ ‫)ﻣﻘﺎوم( و ‪ F1‬ﻫﺎي ﺣﺎﺻـﻞ از آنﻫـﺎ را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤــﻮع ‪ 60‬ﻧــﮋاد زﻧــﮓ زرد ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﺷــﺪ ﻛــﻪ‬ ‫ﻫﺸﺖ ﻧﮋاد زﻧﮓ زرد در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻴﻤـﺎريزاﻳـﻲ روي ﮔﻴﺎﻫـﺎن داراي‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬رﻗﻢ ﻗﺪس ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻪ ﻧـﮋاد‬ ‫ژنﻫـــــــﺎي ‪،YrTr1 ،Yr26 ،Yr44 ،Yr43 ،Yr27‬‬ ‫ﺣﺴﺎس ﺑﻮد وﻟﻲ ﺳﻪ ﻻﻳﻦ داﺑـﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫‪ Yr6 ،Yr7 ،Yr8 ،Yr9 ،Yr17 ،YrExp2‬و ‪Yr2‬‬ ‫از آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﮋاد ﻣﻘﺎوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ ﻻﻳﻦ داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻻﻳـﻦ ﺷـﻤﺎره‬ ‫در ﺗﺤﻘﻴـــﻖ اﻧﺠـــﺎم ﺷـــﺪه ﻃـــﻲ ﺳـــﺎلﻫـــﺎي‬ ‫‪ 9106‬و ﺷـــﺶ ﻻﻳـــﻦ داﻟﺪﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـــﺪ ﺣﺎﺻـــﻞ از‬ ‫‪ 2008-2010‬از ‪ 104‬ﺟﺪاﻳــﻪ ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ در‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﺎن ‪ F1‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤـﺎم ﻧﮋادﻫـﺎ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ‪ 41‬ﻧﮋاد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮋادﻫـﺎي ‪،6E6A+‬‬ ‫دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ 6E10A+‬و ‪ 6E0A+‬ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻧـﮋاد ‪0E0A+‬‬ ‫ﺳــﻬﻢ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗــﻮﺟﻬﻲ از اﻓــﺰاﻳﺶ ﻣﻴــﺰان ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﻧـﮋاد ‪ 166E158A+‬و ‪134E158A+‬‬ ‫ﮔﻨﺪم ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺮﻫـﻮن ارﻗـﺎم اﺻـﻼح ﺷـﺪه داراي‬ ‫ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎريزاﻳـﻲ روي ﻳـﺎزده ژن ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬از‬ ‫ﺻﻔﺎت زراﻋﻲ ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎري اﺳـﺖ‬ ‫ﻗﺪرت ﺗﺤﺎﺟﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫در اﻳــﻦ راﺳــﺘﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﺣﺎﺿــﺮ ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺗﻌﻴــﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ روي ﮔﻴﺎﻫـﺎن داراي ژنﻫـﺎي ‪،Yr2 ،Yr1‬‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ 150‬ﻻﻳﻦ داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫‪،Yr25 ،Yr10 ،Yr9 ،Yr8 ،Yr7 ،Yr6 ،Yr4‬‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ و ارﻗﺎم ﺷﺎﻫﺪ ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣـﻴﻬﻦ و ﺑـﻮﻻﻧﻲ در‬ ‫‪،Yr2+ ،Yr3 ،YrND ،YrSD ،YrSU ،Yr27‬‬ ‫دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ و ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ ﺗـﺎ در‬ ‫‪ YrCV ،Yr7+ ،Yr9+ ،Yr6+‬و ‪ YrA‬ﺑﻴﻤﺎريزاﻳـﻲ‬ ‫ﺻﻮرت ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻻﻳﻦ ﻫﺎي داري ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻣـﻮﺛﺮ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﺟﺪاﻳـﻪ ﻫـﺎي ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ در‬ ‫ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﻧﮋادﻫــﺎي ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ‪ ،‬از آنﻫــﺎ در‬ ‫اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑـﻴﺶ از ‪ 70‬درﺻـﺪ روي‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎي ﺑــﻪﻧــﮋادي ﺗﻮﻟﻴــﺪ ارﻗــﺎم ﻣﻘــﺎوم ﺑــﻪ‬ ‫ﮔﻴﺎﻫــﺎن داراي ژنﻫــﺎي ‪ Yr9 ،Yr7 ،Yr2‬و ‪YrA‬‬ ‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﮔﻨﺪم اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻤﺎريزاﻳـﻲ ﻧﺸـﺎن دادﻧـﺪ و روي ﮔﻴﺎﻫـﺎن داراي‬ ‫ژنﻫﺎي ‪ Yr5 ،Yr3‬و ‪ YrSP‬ﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ ﻣﺸـﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬ ‫ﻧﺸﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺶ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ اي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻴﻤﺎري زاﻳﻲ‬ ‫ﻣــﻮاد ﮔﻴــﺎﻫﻲ ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده در اﻳــﻦ ﺗﺤﻘﻴــﻖ‬ ‫روي ﮔﻴﺎﻫــﺎن داراي ژنﻫــﺎي ‪،Yr10 ،Yr4 ،Yr1‬‬ ‫‪682‬‬  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫آﮔﻤﻨﺖ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ 150‬ﻻﻳـﻦ داﺑـﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﺋﻴـﺪ‪ ،‬ﺷـﺶ‬ ‫ﺷــــﺎﻣﻞ ‪ 150‬ﻻﻳــــﻦ داﺑــــﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴــــﺪ ﮔﻨــــﺪم‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺑﻠﻮك و ‪ 36‬ژﻧﻮﺗﻴـﭗ در ﻫـﺮ ﺑﻠـﻮك‪،‬‬ ‫)‪ 75‬ﻻﻳــــــــــــــــــﻦ از ﺟﻤﻌﻴــــــــــــــــــﺖ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ 180‬ژﻧﻮﺗﻴﭗ در ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑﺨﺶ‬ ‫‪ 45 ،DH-26:‬ﻻﻳـــــﻦ از‬ ‫‪Ghods*3/Mv17‬‬ ‫ﻏﻼت ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت اﺻـﻼح و ﺗﻬﻴـﻪ ﻧﻬـﺎل و‬ ‫‪ DH-27:‬و‬ ‫ﺟﻤﻌﻴــــﺖ ‪Flanders/3*Ghods‬‬ ‫ﺑﺬر در ﻛﺮج ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑـﻪ‬ ‫‪ 30‬ﻻﻳـــــــــــــــــــﻦ از ﺟﻤﻌﻴـــــــــــــــــــﺖ‬ ‫ذﻛﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﻣﻮرد‬ ‫‪ ( DH-28: Hybridebersee/*3Ghods‬ﺑــــﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎز از واﻟﺪ ﻓﻼﻧﺪرز اﻳﻦ رﻗـﻢ در آزﻣـﺎﻳﺶ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻫﻤــﺮاه واﻟــﺪﻳﻦ و ارﻗــﺎم ﺷــﺎﻫﺪ ﭘﺎرﺳــﻲ‪ ،‬ﻣــﻴﻬﻦ و‬ ‫ﺷﺪه در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح آﮔﻤﻨﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﺸﺪ وﻟﻲ در‬ ‫ﺑﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻻﻳﻦ ﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺳﺎل زراﻋﻲ ﺑﻌـﺪ ﺑـﺎ درﻳﺎﻓـﺖ ﺑـﺬر درﺧﻮاﺳـﺘﻲ از‬ ‫روش ﻛﺸــﺖ ﺳــﺎﻗﻪﻫــﺎي ﺑﺮﻳــﺪه ﺷــﺪه در ﺗﻼﻗــﻲ‬ ‫ﻛﺸﻮر اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎري زﻧـﮓ زرد در‬ ‫ﮔﻨـﺪم و ذرت )‪ (Bakhtiar et al., 2006‬ﺗﻬﻴـﻪ‬ ‫ﺷــﺮاﻳﻂ ﻣﺰرﻋــﻪ و ﮔﻠﺨﺎﻧــﻪ ﻣــﻮرد ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻗــﺮار‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳـﻲ واﻛـﻨﺶ ﻻﻳـﻦ ﻫـﺎي داﺑـﻞ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر ﺑـﺮ اﺳـﺎس وزن ﻫـﺰار داﻧـﻪ و‬ ‫ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ‪،‬واﻟﺪﻳﻦ و ارﻗﺎم ﺷﺎﻫﺪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ دو ﻧـﮋاد‬ ‫ﺗــﺮاﻛﻢ‪ 350‬ﺑﻮﺗــﻪ در ﻣﺘــﺮ ﻣﺮﺑــﻊ ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ و ﻫــﺮ‬ ‫ﻋﺎﻣـــﻞ ﺑﻴﻤـــﺎري زﻧـــﮓ زرد از ﻣﻨـــﺎﻃﻖ ﻛـــﺮج‬ ‫ﻻﻳــﻦ‪/‬رﻗــﻢ در دو ﺧــﻂ ﻳــﻚ ﻣﺘــﺮي‪ ،‬ﺑــﺎ ﻓﺎﺻــﻠﻪ‬ ‫)‪ (7E158A+,Yr27‬در ﻣﺮاﺣــــﻞ ﮔﻴﺎﻫﭽــــﻪاي و‬ ‫ﺧﻄﻮط ‪ 30‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ روي ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻴــﺎه ﻛﺎﻣــﻞ و ﻛﺮﻣﺎﻧﺸــﺎه )‪(110E158A+,Yr27‬‬ ‫اﺳﺘﻘﺮار ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد روي ﻻﻳـﻦﻫـﺎي‬ ‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ‪ Excel‬ﻧﺴـﺨﻪ ‪ 2007‬ﺑـﺮاي رﺳـﻢ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺟــﺪولﻫــﺎ و ﻧﻤﻮدارﻫــﺎ‪ SPSS ،‬ﻧﺴــﺨﻪ ‪ 16‬ﺑــﺮاي‬ ‫ﺑﻴﻤـﺎري ﺳــﻌﻲ ﺷـﺪ ﺗــﺎ ﺑـﺎ اﻧﺠــﺎم آﺑﻴـﺎري ﺳــﻄﺤﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻛﻼﺳـﺘﺮ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ‪ SAS‬ﻧﺴـﺨﻪ ‪9/1‬‬ ‫رﻃﻮﺑـــﺖ ﻧﺴـــﺒﻲ ﻣـــﻮرد ﻧﻴـــﺎز ﺗـــﺎﻣﻴﻦ ﺷـــﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺰﻳﻪﻫﺎي آﻣﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘــــﺲ از اﺳــــﺘﻘﺮار ﻋﺎﻣــــﻞ ﺑﻴﻤــــﺎري ﻧﺴــــﺒﺖ‬ ‫ﺑــﻪ اﻧﺠــﺎم ﻳﺎدداﺷــﺖ ﺑــﺮداري ﺗﻴــﭗ آﻟــﻮدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ واﻛﻨﺶ ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ ﮔﻨـﺪم‬ ‫و ﺷﺪت آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﻴﺎس ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫‪ (Peterson et al., 1948) Cubb‬ﻫﻤﺰﻣــﺎن ﺑــﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴـﺎه ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﻨﺒﻠﻪدﻫـﻲ ﺗـﺎ ﭘـﺮ ﺷـﺪن داﻧـﻪ روي ﺑـﺮگ‬ ‫‪ ،(Adult Plant Resistance) APR‬در ﺳــﺎل‬ ‫ﭘﺮﭼﻢ اﻗﺪام ﺷﺪ‪.‬‬ ‫زراﻋـــﻲ ‪ 1392-1393‬ﺗﻌـــﺪاد‪ 150‬ﻻﻳـــﻦ داﺑـــﻞ‬ ‫ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﻛﻤــﻲ ﻛــﺮدن ﻳﺎدداﺷــﺖ ﺑــﺮداري‬ ‫ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ارﻗﺎم ﺷﺎﻫﺪ ﭘﺎرﺳـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﺑﺎﻟﻎ‪ ،‬ﺗﻴﭗ و ﺷﺪت آﻟﻮدﮔﻲ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣــﻴﻬﻦ‪ ،‬ﻗــﺪس‪ ،‬ﻫﻴﺒﺮﻳﺪﺑﺮﺳــﻲ‪ MV17 ،‬و ﺑــﻮﻻﻧﻲ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴــــﺮ ﻛﻤــــﻲ ﺑــــﻪ ﻧــــﺎم ﺿــــﺮﻳﺐ آﻟــــﻮدﮔﻲ‬ ‫)ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎري زﻧـﮓ زرد( در ﻗﺎﻟـﺐ ﻃـﺮح‬ ‫‪683‬‬  ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ ‪ ،31-1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺳﺎل ‪1394‬‬ ‫واﻛـــﻨﺶ ﻣﻴﺰﺑـــﺎن‪ ،‬ﺑـــﺮ اﺳـــﺎس روش اﺻـــﻼح‬ ‫‪ (Coefficient of infection) CI‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷــــﺪه ‪ Cubb‬ﺑــــﻪ ﺷــــﺮح ﺟــــﺪول ‪ 1‬ﺑــــﻮد‪.‬‬ ‫ﺿـــﺮﻳﺐ آﻟـــﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﺣﺎﺻـــﻞ ﺿـــﺮب درﺻـــﺪ‬ ‫ﺷﺪت آﻟﻮدﮔﻲ )‪ 0‬ﺗﺎ ‪ (100‬و ﺿـﺮﻳﺐ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ و ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در روش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ‪ Cubb‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ‬ ‫‪Table 1. Infection type and coefficients in modified Cobb scale for calculation of‬‬ ‫‪coefficient of infection‬‬ ‫‪ VR‬ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ‪Infection type‬‬ ‫‪R MR LM‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪X HM MS S VS‬‬ ‫‪Coefficient‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ‬ ‫‪0.2 0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5 0.6 0.6‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪VR: Very Resistant; R: Resistant; MR: Moderately Resistant; LM: Light Moderate; M:‬‬ ‫‪Moderate; X: Heterogeneous; HM: High Moderate; MS: Moderately Susceptible; S:‬‬ ‫‪Susceptible; VS: Very Susceptible.‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران )‪ (McNeal et al., 1971‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻴـــﻴﻦ ﻧـــﮋاد و ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـــﺎي ﺑﻴﻤـــﺎريزاﺋـــﻲ‬ ‫ﺟﺪاﻳﻪﻫﺎي زﻧﮓ زرد‬ ‫ﺗﻜﺜﻴﺮ اﺳﭙﻮر ﻧﮋادﻫﺎي زﻧﮓ زرد‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ واﻛﻨﺶ ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ‬ ‫ﺑــﺮاي ﺗﻜﺜﻴــﺮ اﺳــﭙﻮر‪ ،‬از رﻗــﻢ ﺣﺴــﺎس ﺑــﻮﻻﻧﻲ‬ ‫ﮔﻨــﺪم ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﺑﻴﻤــﺎري زﻧــﮓ زرد در ﻣﺮﺣﻠــﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺬر رﻗﻢ ﺑﻮﻻﻧﻲ در ﮔﻠـﺪانﻫـﺎي‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽـــﻪاي در ﺷـــﺮاﻳﻂ ﮔﻠﺨﺎﻧـــﻪ از دو ﺟﺪاﻳـــﻪ‬ ‫ﺣــﺎوي ﻣﺨﻠــﻮط ﺧــﺎك‪ ،‬ﻣﺎﺳــﻪ و ﺧــﺎك ﺑــﺮگ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧــﻪﺑــﺮداري ﺷــﺪه از ﻣﺰرﻋــﻪ ﺑﺨــﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت‬ ‫اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷـﺪ و ﭘـﺲ از رﺷـﺪ ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺮگ‬ ‫ﻏﻼت ﻛﺮج ﺑﺎ ﻛـﺪ )‪ (93-10‬و ﻣﺰرﻋـﻪ داﻧﺸـﻜﺪه‬ ‫اول‪ ،‬ﺑﻮﺗﻪﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﭙﻮر ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه ﺑﺎ ﭘـﻮدر ﺗﺎﻟـﻚ‬ ‫ﻛﺸــﺎورزي داﻧﺸـــﮕﺎه رازي ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـــﺎه ﺑـــﺎ ﻛـــﺪ‬ ‫)ﺑــﻪ ﻧﺴــﺒﺖ ‪ 1‬ﺑــﻪ‪ (4‬اﺳــﭙﻮرﭘﺎﺷــﻲ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘــﺲ از‬ ‫)‪ (93-99‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧـﮋاد و ﻧـﺎم ﮔـﺬاري‬ ‫ﻣﺎﻳﻪ زﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻠﺪانﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ در دﻣـﺎي‬ ‫ﺟﺪاﻳــــﻪﻫــــﺎي زﻧــــﮓ زرد در ﮔﻠﺨﺎﻧــــﻪ و ﺑــــﺎ‬ ‫‪ 10‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد و رﻃﻮﺑـﺖ ﻧﺴـﺒﻲ‪ % 100‬در‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده از روش ﺟﺎﻧﺴــﻮن اﻧﺠــﺎم و ﻫﻤﻜــﺎران‬ ‫ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﮕﻬـﺪاري و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﮔﻠﺨﺎﻧـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫)‪ (Johnson et al., 1972‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ دﻣـﺎي ‪ 18±2‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻲﮔـﺮاد ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬دو ﺟﺪاﻳﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎﻳﻪزﻧﻲ ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧــﻪ ﺗﻜﺜﻴــﺮ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌــﺪ از ﺑــﻪدﺳــﺖ آوردن‬ ‫اﺳﭙﻮرﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻜﻨﺪه‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ اﺳﭙﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪزﻧﻲ ﺑﻪ روش ﭘـﻮدرﭘﺎﺷـﻲ‬ ‫از روي رﻗﻢ ﺑﻮﻻﻧﻲ ﺟﻤﻊآوري و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫روي ارﻗﺎم اﻓﺘﺮاﻗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از ‪ 17‬اﻟـﻲ ‪19‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت‬ ‫روز‪ ،‬ﻳﺎدداﺷــﺖﺑــﺮداري از واﻛــﻨﺶ ﮔﻴﺎﻫﭽــﻪاي‬ ‫)ﻳﻚ اﻟﻲ دو روز( اﺳـﭙﻮرﻫﺎي ﺟﻤـﻊ آوري ﺷـﺪه‬ ‫ارﻗــﺎم اﻓﺘﺮاﻗــﻲ ﺑــﻪ روش ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎدي ﻣــﻚ ﻧﻴــﻞ و‬ ‫‪684‬‬  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫ﺑﻪ ‪ (4‬اﻗﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ از اﺳﭙﻮرﭘﺎﺷـﻲ دوﺑـﺎره روي‬ ‫در داﺧـــﻞ دﺳـــﻴﻜﺎﺗﻮر و در دﻣـــﺎي ‪ 5‬درﺟـــﻪ‬ ‫ﺑﺮگ ﻫﺎ ﺑﺎ آب اﺳـﭙﺮي ﺷـﺪ و روي ﮔﻠـﺪانﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﭘﻮش ﺷﻔﺎف ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻮاﻧﻪزﻧـﻲ‬ ‫اﺳﭙﻮر ﻗﺎرچ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﮔﻠﺪانﻫﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪24‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ واﻛﻨﺶ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪاي ﻻﻳـﻦﻫـﺎي‬ ‫ﺳــﺎﻋﺖ در ﺷــﺮاﻳﻂ ﺗــﺎرﻳﻜﻲ ﻛﺎﻣــﻞ و دﻣــﺎي ‪10‬‬ ‫داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم در ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ‬ ‫درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ اﺷﺒﺎع )ﺑـﻴﺶ از ‪%95‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي ﻻﻳـﻦﻫـﺎي‬ ‫( ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ و ﺳــﭙﺲ ﮔﻠــﺪانﻫــﺎ ﺑــﻪ داﺧــﻞ‬ ‫داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ در ﺳـﺎل ‪ 1393‬در ﮔﻠﺨﺎﻧـﻪ زﻧـﮓ‬ ‫ﮔﻠﺨﺎﻧﻪاي ﺑﺎ رﻃﻮﺑـﺖ ‪ 60‬ﺗـﺎ ‪ 70‬درﺻـﺪ و دﻣـﺎي‬ ‫زرد واﺣﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﻏﻼت ﻣﻮﺳﺴـﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت‬ ‫‪ 15-18‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﺑﺎ ﻧﻮر ‪ 16000‬ﻟﻮﻛﺲ و‬ ‫اﺻــﻼح و ﺗﻬﻴــﻪ ﻧﻬــﺎل و ﺑــﺬر اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪ‪ .‬در اﻳــﻦ‬ ‫ﻃﻮل روز ‪ 16‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ و ﺑﻪ ﻣﺪت ﺑﻴﺴﺖ روز‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ واﻛﻨﺶ ﻻﻳﻦ ﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ ﮔﻨـﺪم‬ ‫در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﮕﻪداري ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه واﻟـﺪﻳﻦ و ارﻗـﺎم ﺷـﺎﻫﺪ در ﻗﺎﻟـﺐ ﻃـﺮح‬ ‫آﮔﻤﻨﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﺟﺪاﻳـﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧـﮋاد ﺷـﺪه از‬ ‫ﻳﺎداﺷﺖ ﺑﺮداري از ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺮج و ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑـﻴﻦ ﻣﻴﺰﺑـﺎن و ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ اﺑﺘﺪا ﺑﻴﺴﺖ ﺑـﺬر‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫـﻢ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬ ‫از ﻫﺮ ﻳﻚ از ارﻗﺎم و ﻻﻳﻦﻫﺎي ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ در‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﺸﺘﻚ ﭘﺘﺮي ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪ و در اﻧﻜﻮﺑﺎﺗﻮر ﺑـﺎ دﻣـﺎي‬ ‫ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺗﻴـﭗ آﻟـﻮدﮔﻲ‬ ‫‪ 18-20‬درﺟﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﮔـﺮاد ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﺳـﻦ ﻣﻴﺰﺑـﺎن‪ ،‬ﺗـﺮاﻛﻢ‬ ‫ﭘﺎﻧﺰده ﺑـﺬر ﺟﻮاﻧـﻪ زده ﺑـﻪ ﮔﻠـﺪانﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫اﺳﭙﻮر و زﻣﺎن ارزﻳـﺎﺑﻲ ﮔﻴـﺎه ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﺎوي ﻣﺨﻠﻮط ﺧﺎك‪ ،‬ﭘﻴﺖ ﻣﺎس و ﺧﺎك ﻣﺰرﻋﻪ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻴـﭗ آﻟـﻮدﮔﻲ ﻣﻴـﺰان ﻣﻘﺎوﻣـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫) ﺑــﻪ ﻧﺴــﺒﺖ ‪ ( 2:1‬ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﺷــﺪﻧﺪ و در ﮔﻠﺨﺎﻧــﻪ ﺑــﺎ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ )‪.(Roelfs et al., 1992‬‬ ‫درﺟﻪ ﺣـﺮارت ‪ 15-20‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻲﮔـﺮاد ﻗـﺮار‬ ‫ﭘــﺲ از ‪ 18‬ﺗــﺎ ‪ 20‬روز از ﻣﺎﻳــﻪزﻧــﻲ‪ ،‬ﺗﻴــﭗ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨـــﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳـــﻪزﻧـــﻲ در ﻣﺮﺣﻠـــﻪ ‪ 12‬از ﻣﻘﻴـــﺎس‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ و درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ارﻗﺎم و ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ‬ ‫زادوﻛﺲ )‪ (Zadoks et al., 1974‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ در‬ ‫ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش ﻣـﻚ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ رﺷـﺪ ﺑـﺮگ اول ﻛﺎﻣـﻞ و ﺑـﺮگ دوم‬ ‫ﻧﻴﻞ )‪ (McNeal et al., 1971‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺎزه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ ﺑـﺮگ‬ ‫روش ﺑـــﺮ اﺳـــﺎس ﻣﺸـــﺎﻫﺪه ﻣﺴـــﺘﻘﻴﻢ وﺿـــﻌﻴﺖ‬ ‫اول‪ ،‬ﮔﻴﺎﻫﭽﻪﻫﺎ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﺎﻳـﻪزﻧـﻲ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﺷـﺪﻧﺪ و‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺮگﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ ﻧﻤﺮهاي ﺑﻴﻦ ﺻـﻔﺮ‬ ‫ﭘﺲ از اﺳﭙﺮي ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄﺮ ﺣﺎوي روﻏﻦ ﺗﻮﻳﻦ‪20‬‬ ‫ﺗﺎ ‪ 9‬داده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﻧﻤـﺮات ‪0-2‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﭙﻮرﭘﺎﺷﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ آنﻫـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﺸــﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﻣﻘﺎوﻣــﺖ‪ 3-6 ،‬ﻧﻴﻤــﻪ ﻣﻘــﺎوم ﺗــﺎ ﻧﻴﻤــﻪ‬ ‫از اﺳﭙﻮر ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه ﺑﺎ ﭘﻮدر ﺗﺎﻟﻚ ) ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪1‬‬ ‫‪685‬‬  ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ ‪ ،31-1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺳﺎل ‪1394‬‬ ‫‪ Yr24 ،Yr15 ،Yr10 ،Yr5‬و ‪ YrCV‬ﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ‬ ‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪه ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‪ 3-6 ،‬ﻧﻴﻤـﻪ ﻣﻘـﺎوم ﺗـﺎ ﻧﻴﻤـﻪ‬ ‫ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎس و ‪ 7-9‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻧـــﮓ زرد ﻣﻬـــﻢﺗـــﺮﻳﻦ ﺑﻴﻤـــﺎري ﮔﻨـــﺪم در‬ ‫در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺮ دو ﻧﮋاد ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﻣﺮﻛــﺰي و ﻏﺮﺑــﻲ آﺳــﻴﺎ و ﺷــﻤﺎل آﻓﺮﻳﻘــﺎ‬ ‫و در ﺷــﺮاﻳﻂ ﻛــﺎﻣﻼً ﻳﻜﺴــﺎن روي ﮔﻴﺎﻫﭽــﻪﻫــﺎي‬ ‫اﺳـــﺖ‪ .‬ﺑـــﺎ ﮔﺬﺷـــﺖ زﻣـــﺎن ﺗﺮﻛﻴـــﺐ ﺟﻤﻌﻴـــﺖ‬ ‫ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺎﻳﻪ زﻧﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻮرد‬ ‫‪ Puccinia striiformis‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﺑـﻪﻧـﮋادي‬ ‫ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬اﻛﺜــﺮ ژنﻫــﺎي ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﻣﻮﺟــﻮد در ارﻗــﺎم‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺤﺚ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻛﺎﺷﺖ در ﻣﻨﻄﻘﻪ آﺳﻴﺎي ﻣﺮﻛـﺰي و ﺷـﻤﺎل‬ ‫ﻧﺎمﮔﺬاري ﺟﺪاﻳﻪﻫﺎي زﻧﮓ زرد‬ ‫آﻓﺮﻳﻘـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ Yr18‬و ‪ Yr27‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻧﮋادﻫــﺎي‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارزشﻫـﺎي ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪه ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬ ‫راﻳـــﺞ زﻧـــﮓ زرد ﻣﻨﻄﻘـــﻪ ﺑـــﻲاﺛـــﺮ ﻫﺴـــﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﺪام از ارﻗﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺟﺎﻧﺴـﻮن‬ ‫)‪(Singh et al., 2004‬‬ ‫و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (Johnson et al., 1972‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬ ‫ژن ‪ Yr27‬از ژنﻫــــــﺎي ﻣﻘﺎوﻣــــــﺖ ﻣﺮﺣﻠــــــﻪ‬ ‫ﻧﮋاد ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﺮج‪ 7E158A+, Yr27‬و ﻧﮋاد ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽــﻪاي اﺳــﺖ ﻛــﻪ در اﻛﺜــﺮ ارﻗــﺎم ﮔﻨــﺪم‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـــﺎه ‪ 110E158A+, Yr27‬ﺗﻌﻴـــﻴﻦ ﺷـــﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﺮاﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﺮك وﺟﻮد دارد و اﻛﻨـﻮن ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼــﺎت ﻫــﺮ ﻳــﻚ از ﺟﺪاﻳــﻪﻫــﺎ و ﻓﺮﻣــﻮل‬ ‫ژن ﺑﻲاﺛﺮ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ )‪.(Afshari, 2004‬‬ ‫ﺑﻴﻤﺎريزاﻳـﻲ ‪ /‬ﻏﻴـﺮ ﺑﻴﻤـﺎري زاﻳـﻲ ﺑـﺮاي ژنﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻴﻤــﺎريزاﻳــﻲ ﺑــﺮاي اﻳــﻦ ژن در اﻏﻠــﺐ ﻣﻨــﺎﻃﻖ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻧﮓ زرد در ﺟﺪول ‪ 2‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺷــﻤﺎل‪ ،‬ﺷــﻤﺎل ﻏــﺮب‪ ،‬ﺷــﻤﺎل ﺷــﺮق‪ ،‬ﺟﻨــﻮب‪،‬‬ ‫اﻟﮕــﻮي ﺑﻴﻤــﺎريزاﻳــﻲ ﺑــﺮاي ﺑﺮﺧــﻲ از ژنﻫــﺎ در‬ ‫ﺟﻨــﻮب ﻏــﺮب‪ ،‬و ﻣﺮﻛــﺰ اﻳــﺮان ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﺷــﺪه‬ ‫ﺟﺪاﻳﻪﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﻣﺘﻔـﺎوت‬ ‫اﺳــﺖ‪ .‬ارﻗــﺎم ﮔﻨــﺪم ﻧــﺎن ﻣﺜــﻞ ﻓــﻼت در اﻳــﺮان‪،‬‬ ‫ﺑﻮدن ﺟﺪاﻳﻪﻫـﺎي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﻣﻜــﺰيﭘــﺎك )‪ (Mexipak‬در ﺳــﻮرﻳﻪ و ﮔﺮﻳــﻚ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑـﻪدﺳـﺖ آﻣـﺪه در ﮔﻴﺎﻫـﺎن داراي ژنﻫـﺎي‬ ‫)‪ (Gereck‬در ﺗﺮﻛﻴــــﻪ ﻛــــﻪ ﺣــــﺎوي ژن ‪Yr9‬‬ ‫‪Yr2, 2+, 6, 6+, 7, 7+, 8, 9, 17, 18, 25, 26,‬‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ در اواﻳـﻞ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺟﻤﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫‪ 27, 32, A, DN‬و درﻫﺮ دو ﺟﺪاﻳﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬ ‫راﻳــﺞ زﻧــﮓ زرد اﻳــﻦ ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﻣﻘــﺎوم ﺑﻮدﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻤــﺎريزاﻳــﻲ ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﺷــﺪ و در ﮔﻴﺎﻫــﺎن ﺣﺎﻣــﻞ‬ ‫در ﻃــﻲ ﭼﻨـــﺪ ﺳـــﺎل ﻧﮋادﻫــﺎي ﺑﻴﻤـــﺎرﻳﺰا ﺑـــﺮاي‬ ‫ژنﻫﺎي ‪ Yr4, 5, 19, 15, 24, CV, SP‬در ﻫـﻴﭻ‬ ‫اﻳـــﻦ ژن ﻇـــﺎﻫﺮ و ژن ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ ‪ Yr9‬ﻣﻮﺟـــﻮد‬ ‫ﻛــﺪام از ﺟﺪاﻳــﻪﻫــﺎ ﺑﻴﻤــﺎريزاﻳــﻲ ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻧﺸــﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳـــــــﻦ ارﻗـــــــﺎم ﺑـــــــﻲاﺛـــــــﺮ ﺷـــــــﺪ‬ ‫در ﻣﻄﺎﻟﻌـــﺎت اﻧﺠـــﺎم ﺷـــﺪه ﺗﻮﺳـــﻂ اﻓﺸـــﺎري‬ ‫‪Yahyaoui‬؛‬ ‫‪et‬‬ ‫‪al.,‬‬ ‫)‪2004‬‬ ‫‪ (Afshari,‬و اﻓﺸــــﺎري )‪ (2011‬روي‬ ‫)‪2004‬‬ ‫‪.(Torabi et al., 1995‬‬ ‫زﻧــﮓ زرد ﻧﻴــﺰ ﺑــﺮاي ژنﻫــﺎي ‪،Yr4 ،Yr3 ،Yr1‬‬ ‫‪686‬‬  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ‪ /‬ﻏﻴﺮ ﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ ﺟﺪاﻳﻪﻫﺎي ‪ Puccinia striiformis f. sp. tritici‬و‬ ‫ﻧﮋادﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﺑﺮاي آنﻫﺎ در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ‬ ‫‪Table 2. Avirulence / virulence formula of Puccinia striiformis f.sp. tritici isolates and‬‬ ‫‪races determined for them in greenhouse‬‬ ‫ﭘﺎﺗﻮﺗﻴﭗ )ﻧﮋاد(‬ ‫ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ‪ /‬ﻏﻴﺮﺑﻴﻤﺎريزاﻳﻲ‬ ‫‪Isolate‬‬ ‫ﺟﺪاﻳﻪ‬ ‫)‪Pathotype (race‬‬ ‫‪Avirulence/virulence formula‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪Karaj‬‬ ‫ﻛﺮج‬ ‫‪7E158A ,Yr27‬‬ ‫‪Yr3,4,5,9 ,10,15,24,CV,SD,SP,SU/‬‬ ‫‪Yr1,2,2+,6,6+,7,7+,8,9,17,18,25,26,27,32,A,DN‬‬ ‫‪Kermanshah‬‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‬ ‫‪110E158A+,Yr27‬‬ ‫‪Yr1,4,5,10,9+,15,24,CV,SP/‬‬ ‫‪Yr2,2+,3,6,6+,7,7+,8,9,17,18,25,26,27,32,A,DN,SD,SU‬‬ ‫ﺣﺴﺎس در ﺟﺪول ‪ 3‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺑﻴﻤــﺎري زﻧــﮓ زرد در‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞﻫﺎﭘﻠﻮﺋﻴﺪ ﮔﻨﺪم در ﻣﺰرﻋﻪ و ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ‬ ‫ﻻﻳــــــــــﻦﻫــــــــــﺎي ﺟﻤﻌﻴــــــــــﺖ‬ ‫ﭘــﺲ از اﺳــﺘﻘﺮار ﻋﺎﻣــﻞ ﺑﻴﻤــﺎري‪ ،‬در ﻣﺰرﻋــﻪ‬ ‫‪DH-26: Ghods*3/Mv17‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖﺑﺮداري از ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑـﻞ‬ ‫در ارزﻳــﺎﺑﻲ واﻛــﻨﺶ ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﮔﻴــﺎه ﻛﺎﻣــﻞ از‬ ‫ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴــﺪ و ﺷــﺎﻫﺪﻫﺎي آزﻣــﺎﻳﺶ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﻧــﮋاد‬ ‫‪ 75‬ﻻﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ‪ DH-26‬ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﻛﺮج و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫـﺎي‬ ‫ﺑـــﻪ ﻧـــﮋاد ﻛـــﺮج )‪ 22 ،(7E158A+,Yr27‬ﻻﻳـــﻦ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺖ ﺗﻴـﭗ‬ ‫)‪ 29/33‬درﺻـــــــﺪ( ﻣﻘـــــــﺎوم و ‪ 53‬ﻻﻳـــــــﻦ‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪاي ‪156‬‬ ‫)‪ 70/66‬درﺻﺪ( ﺣﺴﺎس ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬از‬ ‫ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻧﮋاد زﻧﮓ‬ ‫‪ 22‬ﻻﻳﻦ ﻣﻘﺎوم در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻨﻬﺎ دو ﻻﻳﻦ‬ ‫زرد ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬ ‫ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﻧﺸﺎن دادن واﻛﻨﺶ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از آزﻣـﺎﻳﺶﻫـﺎ‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽــﻪ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﻫــﺮ دو ﻧــﮋاد ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻔـﺎوت ﺑـﻴﻦ ارﻗـﺎم ﺷـﺎﻫﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫داراي ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﮔﻴــﺎه ﻛﺎﻣــﻞ ﺑﻮدﻧــﺪ ﻛــﻪ‬ ‫ﺻﻔﺎت ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴـﺎه ﻛﺎﻣـﻞ و‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود داراي ژنﻫـﺎي ﺗﺤﻤـﻞ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎري‬ ‫ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ دو‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﻴﺎن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫ﻧــــﮋاد ‪ 7E158A+,Yr27‬و ‪110E158A+,Yr27‬‬ ‫ﻛﻪ ﻻﻳﻦﻫﺎي داراي ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻣﺮاﺣـﻞ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪ و‬ ‫در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل ‪ 1‬درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑـﻮد )ﺟـﺪول‬ ‫ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ داراي ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪ‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ وارﻳﺎﻧﺲ اراﺋﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ آنﻫﺎ‬ ‫ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺑﺮرﺳــﻲ واﻛــﻨﺶ ﺟﻤﻌﻴــﺖﻫــﺎي داﺑــﻞ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ و ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪ‬ ‫در ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ دو ﻧــﮋاد ﻛــﺮج و ﻛﺮﻣﺎﻧﺸــﺎه ﺑــﺮ اﺳــﺎس‬ ‫ﻧﮋاد ﻛﺮج‪ 52 ،‬ﻻﻳﻦ )‪ 69/33‬درﺻﺪ( داراي ﺗﻴـﭗ‬ ‫ﺗﻌﺪاد و درﺻﺪ ﮔﻴﺎﻫـﺎن در ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻣﻘـﺎوم ﺗـﺎ‬ ‫‪687‬‬  ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ ‪ ،31-1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺳﺎل ‪1394‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﺗﻌﺪاد و درﺻﺪ ﻻﻳﻦﻫﺎ در ﺟﻤﻌﻴﺖﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ آنﻫﺎدر ﻣﺮاﺣﻞ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫)‪ MS-S‬و ‪ (O-MR‬و ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ )‪ (0-9‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﻧﮋاد‪ 7E158A+,Yr27‬و ‪ 110E158A+,Yr27‬زﻧﮓ زرد‬ ‫‪Table 3. Number and precentage of lines in wheat doubled haploid populations based on their‬‬ ‫)‪infection type at seedling (0-9‬‬ ‫‪and adult plant stages (O-MR and MS-S) against two races‬‬ ‫‪7E158A+,Yr27 and 110E158A+,Yr27 of yellow rust‬‬ ‫ﻧﮋاد‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ‬ ‫‪Race 7E158A+,Yr27‬‬ ‫‪Race 110E158A+,Yr27‬‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ داﺑﻞ‬ ‫ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ‬ ‫ﻫﺎﭘﻠﻮﺋﻴﺪ‬ ‫‪Adult‬‬ ‫‪Seedling‬‬ ‫‪Seedling‬‬ ‫‪Doubled‬‬ ‫‪haploid‬‬ ‫‪0-MR‬‬ ‫‪MS-S‬‬ ‫‪0-2‬‬ ‫‪3-6‬‬ ‫‪7-9‬‬ ‫‪0-2‬‬ ‫‪3-6‬‬ ‫‪7-9‬‬ ‫‪population‬‬ ‫‪Number‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪22.00‬‬ ‫‪53.00‬‬ ‫‪14.00‬‬ ‫‪9.00‬‬ ‫‪52.00‬‬ ‫‪19.00‬‬ ‫‪3.00‬‬ ‫‪53.00‬‬ ‫‪DH-26‬‬ ‫‪Precentage‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫‪29.33‬‬ ‫‪70.66‬‬ ‫‪18.66‬‬ ‫‪12.00‬‬ ‫‪69.33‬‬ ‫‪25.33‬‬ ‫‪4.00‬‬ ‫‪70.66‬‬ ‫‪Number‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪34.00‬‬ ‫‪11.00‬‬ ‫‪11.00‬‬ ‫‪8.00‬‬ ‫‪26.00‬‬ ‫‪7.00‬‬ ‫‪6.00‬‬ ‫‪32.00‬‬ ‫‪DH-27‬‬ ‫‪Precentage‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫‪75.55‬‬ ‫‪24.44‬‬ ‫‪24.44‬‬ ‫‪17.77‬‬ ‫‪57.78‬‬ ‫‪15.55‬‬ ‫‪13.33‬‬ ‫‪71.11‬‬ ‫‪Number‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪21.00‬‬ ‫‪9.00‬‬ ‫‪10.00‬‬ ‫‪5.00‬‬ ‫‪15.00‬‬ ‫‪4.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪25.00‬‬ ‫‪DH-28‬‬ ‫‪Precentage‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫‪70.00‬‬ ‫‪30.00‬‬ ‫‪33.33‬‬ ‫‪16.66‬‬ ‫‪50.00‬‬ ‫‪13.33‬‬ ‫‪3.33‬‬ ‫‪83.33‬‬ ‫‪Number‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪77.00‬‬ ‫‪73.00‬‬ ‫‪35.00‬‬ ‫‪22.00‬‬ ‫‪93.00‬‬ ‫‪30.00‬‬ ‫‪10.00‬‬ ‫‪110.00‬‬ ‫‪Total‬‬ ‫‪Precentage‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫‪51.33‬‬ ‫‪48.67‬‬ ‫‪23.33‬‬ ‫‪14.67‬‬ ‫‪62.00‬‬ ‫‪20.00‬‬ ‫‪6.67‬‬ ‫‪73.33‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 4‬ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫آﻟــﻮدﮔﻲ ﺣﺴــﺎس ‪ 9 ،‬ﻻﻳــﻦ )‪ 12‬درﺻــﺪ( ﺗﻴــﭗ‬ ‫ﺑﺮﺧــﻲ از ﻻﻳــﻦﻫــﺎ در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽــﻪ واﻛــﻨﺶ‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﻘﺎوم ﺗـﺎ ﻧﻴﻤـﻪ ﺣﺴـﺎس و ‪ 14‬ﻻﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣــﺖ‪ ،‬و در ﻣﺮﺣﻠـــﻪ ﮔﻴـــﺎه ﻛﺎﻣـــﻞ واﻛـــﻨﺶ‬ ‫)‪18/66‬درﺻــــــﺪ( داراي ﺗﻴــــــﭗ آﻟــــــﻮدﮔﻲ‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳـﺪه ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻘــــــﺎوم ﺑﻮدﻧــــــﺪ‪ .‬در ﺑﺮرﺳــــــﻲ ﻣﻘﺎوﻣــــــﺖ‬ ‫ﻋﻠﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از ﻧﮋادﻫـﺎي زﻧـﮓ زرد‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪاي اﻳـﻦ ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧـﮋاد‬ ‫در اﺳﭙﻮرﭘﺎﺷﻲ ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـــــﺎه )‪ 53 ،(110E158A+,Yr27‬ﻻﻳـــــﻦ‬ ‫اﻳﺠﺎد آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﻧﮋادﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ در‬ ‫)‪ 70/66‬درﺻــﺪ( داراي ﺗﻴــﭗ آﻟــﻮدﮔﻲ ﺣﺴــﺎس‪،‬‬ ‫ﻣﺰرﻋــﻪ وﺟــﻮد دارد‪ .‬در ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ در ﮔﻠﺨﺎﻧــﻪ‬ ‫‪ 3‬ﻻﻳﻦ )‪ 4‬درﺻﺪ( ﺗﻴﭗ آﻟـﻮدﮔﻲ ﻧﻴﻤـﻪ ﻣﻘـﺎوم ﺗـﺎ‬ ‫ﻻﻳﻦﻫـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻧـﮋاد ﺧـﺎص ﻣـﻮرد‬ ‫ﻧﻴﻤﻪ ﺣﺴـﺎس و ‪ 19‬ﻻﻳـﻦ )‪ 25/33‬درﺻـﺪ( داراي‬ ‫ارﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻴﭗ ﻣﻘﺎوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ ‪ 9‬ﻻﻳﻦ در ﻫـﺮ‬ ‫ﻻﻳــﻦﻫــﺎي داﺑــﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴــﺪ اﻳــﻦ ﺟﻤﻌﻴــﺖ ﺑــﺎ‬ ‫دو ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽــﻪاي و ﮔﻴــﺎه ﻛﺎﻣــﻞ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻼﺳﺘﺮ ﺑـﻪ روش وارد )‪(Ward‬‬ ‫ﺟﺪاﻳﻪ ﻛﺮج واﻛﻨﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺸـﺎن دادﻧـﺪ ‪.‬ﺑـﺮوز‬ ‫ﺑــﺮ اﺳــﺎس دو ﺻــﻔﺖ ﺿــﺮﻳﺐ آﻟــﻮدﮔﻲ و ﺗﻴــﭗ‬ ‫اﻳﻦ واﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻣﻜـﺎن دارد‬ ‫آﻟــﻮدﮔﻲ ﺑــﺮاي دو ﻧــﮋاد ‪ 7E158A+,Yr27‬و‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ژنﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ‬ ‫‪110E158A+,Yr27‬ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﻣﻘﺎوم و ﺣﺴﺎس‬ ‫ژن ﻛﻮﭼﻚ اﺛﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴـﺎه ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﻴـﺰ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ .(1‬در اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ارﻗـﺎم‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺟﺪول ‪.(4‬‬ ‫‪688‬‬  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫ﺟﺪول ‪ -4‬ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي و واﻛﻨﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي از ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ‬ ‫ﮔﻨﺪم ﺟﻤﻌﻴﺖ ‪ DH-26‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ دو ﻧﮋاد‪ 7E158A+,Yr27‬و ‪ 110E158A+,Yr27‬زﻧﮓ زرد‬ ‫‪Table 4. Seedling infection type and adult plant response of some wheat doubled‬‬ ‫‪haploid lines of DH-26 population against races 7E158A+, Yr27 and 110E158A+, Yr27‬‬ ‫‪of yellow rust‬‬ ‫ﻧﮋاد ‪Race 7E158A+,Yr27‬‬ ‫ﻧﮋاد ‪Race 110E158A+,Yr27‬‬ ‫‪Entry No.‬‬ ‫‪DH Code‬‬ ‫‪Adult‬‬ ‫‪Seedling‬‬ ‫‪Seedling‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪DH-26-1‬‬ ‫‪20M‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪DH-26-6‬‬ ‫‪10MR‬‬ ‫‪0;CN‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪DH-26-16‬‬ ‫‪90S‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪DH-26-21‬‬ ‫‪20M‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪DH-26-24‬‬ ‫‪20M‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪DH-26-25‬‬ ‫‪90S‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪DH-26-26‬‬ ‫‪90S‬‬ ‫‪2C‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪DH-26-28‬‬ ‫‪5MR‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪DH-26-34‬‬ ‫‪30M‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪DH-26-38‬‬ ‫‪100S‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪DH-26-43‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪DH-26-75‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪DH-26-79‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪DH-26-90‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪DH-26-91‬‬ ‫‪40M‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪7‬‬ ‫;‪0: Immune; C: Chlorosis; N: Necrosis; M: Moderate; R: Resistant‬‬ ‫‪MR: Moderately Resistant; MS: Moderatly Susceptible; S: Susceptible.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣـﻲرود داراي‬ ‫ﻫﻴﺒﺮﻳﺪﺑﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻣـﻴﻬﻦ‪ MV17،‬و ﭘﺎرﺳـﻲ در ﮔـﺮوه‬ ‫ژن ﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴـﺎه ﻛﺎﻣـﻞ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎي ﻣﻘﺎوم و ارﻗﺎم ﻗﺪس و ﺑﻮﻻﻧﻲ در ﮔـﺮوه‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﮋاد‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛــﺮج‪ 26 ،‬ﻻﻳــﻦ )‪ 57/78‬درﺻــﺪ( داراي ﺗﻴــﭗ‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﺣﺴﺎس‪ 8 ،‬ﻻﻳـﻦ )‪ 17/77‬درﺻـﺪ( ﺗﻴـﭗ‬ ‫ﻻﻳــــــــــﻦﻫــــــــــﺎي ﺟﻤﻌﻴــــــــــﺖ‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﻘﺎوم ﺗـﺎ ﻧﻴﻤـﻪ ﺣﺴـﺎس و ‪ 11‬ﻻﻳـﻦ‬ ‫‪DH-27: Flanders/3*Ghods‬‬ ‫)‪ 24/44‬درﺻــﺪ(داراي ﺗﻴــﭗ ﻣﻘــﺎوم ﺑﻮدﻧــﺪ‪ .‬در‬ ‫در ﺑﺮرﺳــﻲ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﮔﻴــﺎه ﻛﺎﻣــﻞ در‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي اﻳـﻦ ﺟﻤﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺟﻤﻌﻴــــﺖ ‪ DH-27‬ﻧﺴــــﺒﺖ ﺑــــﻪ ﻧــــﮋاد ﻛــــﺮج‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧـﮋاد ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه )‪،(110E158A+,Yr27‬‬ ‫)‪ (7E158A+,Yr27‬از ‪ 45‬ﻻﻳــﻦ ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ‬ ‫‪ 32‬ﻻﻳــﻦ )‪ 71/11‬درﺻــﺪ( داراي ﺗﻴــﭗ آﻟــﻮدﮔﻲ‬ ‫‪ 34‬ﻻﻳـــﻦ )‪ 75/55‬درﺻـــﺪ( ﻣﻘـــﺎوم و ‪ 11‬ﻻﻳـــﻦ‬ ‫ﺣﺴﺎس‪ 6 ،‬ﻻﻳﻦ )‪ 13/33‬درﺻـﺪ( ﺗﻴـﭗ آﻟـﻮدﮔﻲ‬ ‫)‪ 24/44‬درﺻﺪ( ﺣﺴﺎس ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ‪ 34‬ﻻﻳﻦ ﻣﻘﺎوم‬ ‫ﻧﻴﻤــﻪ ﻣﻘــﺎوم ﺗــﺎ ﻧﻴﻤــﻪ ﺣﺴــﺎس و ‪ 7‬ﻻﻳــﻦ )‪15/55‬‬ ‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺶ ﻻﻳﻦ ﻋﻠـﻲرﻏـﻢ ﻧﺸـﺎن‬ ‫درﺻﺪ( داراي ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻘﺎوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬ ‫دادن واﻛﻨﺶ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺟﻤﻌﻴـــــــﺖ ﻳـــــــﺎزده ﻻﻳـــــــﻦ در ﻫـــــــﺮ دو‬ ‫ﺑــﻪ ﻫــﺮ دو ﻧــﮋاد ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ‪ ،‬داراي ﻣﻘﺎوﻣــﺖ‬ ‫‪689‬‬  1394 ‫ ﺳﺎل‬،4 ‫ ﺷﻤﺎره‬،31-1 ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ‬ 0 5 10 15 20 25 Label Num +---------+---------+---------+---------+---------+ DH-26-92 79 ─┐ DH-26-94 81 ─┤ DH-26-73 65 ─┤ DH-26-12 18 ─┤ DH-26-30 36 ─┤ DH-26-38 43 ─┤ DH-26-86 75 ─┤ DH-26-93 80 ─┤ DH-26-11 17 ─┤ DH-26-77 69 ─┤ DH-26-84 74 ─┤ DH-26-72 64 ─┤ DH-26-74 66 ─┤ DH-26-70 62 ─┤ DH-26-71 63 ─┤ DH-26-36 42 ─┤ DH-26-41 44 ─┤ DH-26-27 33 ─┤ DH-26-35 41 ─┤ DH-26-19 25 ─┤ DH-26-20 26 ─┤ DH-26-13 19 ─┤ DH-26-17 23 ─┤ DH-26-9 15 ─┤ Ghods 4 ─┼───────────────────────────────────────────────┐ DH-26-3 9 ─┤ │ DH-26-22 28 ─┤ │ DH-26-2 8 ─┤ │ DH-26-81 73 ─┤ │ DH-26-87 76 ─┤ │ DH-26-4 10 ─┤ │ DH-26-68 60 ─┤ │ DH-26-80 72 ─┤ │ DH-26-60 57 ─┤ │ DH-26-66 59 ─┤ │ DH-26-58 55 ─┤ │ DH-26-59 56 ─┤ │ DH-26-50 50 ─┤ │ DH-26-57 54 ─┤ │ DH-26-47 48 ─┤ │ DH-26-48 49 ─┤ │ DH-26-33 39 ─┤ │ DH-26-44 47 ─┤ │ DH-26-29 35 ─┤ │ DH-26-31 37 ─┤ │ DH-26-5 11 ─┤ │ DH-26-23 29 ─┤ │ DH-26-32 38 ─┤ │ DH-26-56 53 ─┤ │ Bolany 3 ─┤ │ DH-26-63 58 ─┤ │ DH-26-69 61 ─┤ │ DH-26-16 22 ─┤ │ DH-26-25 31 ─┤ │ DH-26-26 32 ─┘ │ Hybrid B 5 ─┐ │ DH-26-75 67 ─┤ │ DH-26-28 34 ─┤ │ Mihan 2 ─┤ │ Mv17 6 ─┤ │ DH-26-14 20 ─┤ │ DH-26-42 45 ─┤ │ DH-26-15 21 ─┤ │ DH-26-8 14 ─┤ │ DH-26-52 51 ─┤ │ DH-26-55 52 ─┤ │ DH-26-10 16 ─┤ │ DH-26-79 71 ─┤ │ DH-26-1 7 ─┤ │ DH-26-78 70 ─┤ │ DH-26-43 46 ─┼───────────────────────────────────────────────┘ DH-26-90 77 ─┤ DH-26-6 12 ─┤ DH-26-21 27 ─┤ DH-26-24 30 ─┤ Parsi 1 ─┤ DH-26-34 40 ─┤ DH-26-18 24 ─┤ DH-26-76 68 ─┤ DH-26-91 78 ─┤ DH-26-7 13 ─┘ ‫ و‬110E158A+,Yr27 ‫ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﻔﺎت ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ و ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﮋادﻫﺎي‬DH-26 ‫ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﻻﻳﻦﻫﺎي ﺟﻤﻌﻴﺖ‬-1 ‫ﺷﻜﻞ‬ (Ward) ‫ زﻧﮓ زرد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻼﺳﺘﺮ ﺑﻪ روش وارد‬7E158A+,Yr27 Fig. 1. Classification of doubled haploid lines in DH-26 population based on infection type and coefficient of infection against races 110E158A+, Yr27 and 7E158A+, Yr27 of yellow rust using Ward’s method of cluster analysis 690  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫اﺣﺘﻤــﺎل زﻳــﺎد داراي ژنﻫــﺎي ﻣﻘﺎوﻣــﺖ از ﻧــﻮع‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي و ﮔﻴـﺎه ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧـﮋاد‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽـــــــــﻪاي ﻫﺴـــــــــﺘﻨﺪ)ﺟـــــــــﺪول ‪.(5‬‬ ‫ﻛــﺮج واﻛــﻨﺶ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﻧﺸــﺎن دادﻧــﺪ ﻛــﻪ ﺑــﻪ‬ ‫ﺟﺪول ‪ -5‬ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي و واﻛﻨﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي از ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ‬ ‫ﮔﻨﺪم ﺟﻤﻌﻴﺖ ‪ DH-27‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ دو ﻧﮋاد‪ 7E158A+,Yr27‬و ‪ 110E158A+,Yr27‬زﻧﮓ زرد‬ ‫‪Table 5. Seedling infection type and adult plant response of some wheat doubled‬‬ ‫‪haploid lines of DH-27 population against races 7E158A+, Yr27 and 110E158A+, Yr27‬‬ ‫‪of yellow rust‬‬ ‫ﻧﮋاد ‪Race 7E158A+,Yr27‬‬ ‫ﻧﮋاد ‪Race 110E158A+,Yr27‬‬ ‫‪Entry No.‬‬ ‫‪DH-Code‬‬ ‫‪Adult‬‬ ‫‪Seedling‬‬ ‫‪Seedling‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪DH-27-1‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪DH-27-3‬‬ ‫‪10R‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪DH-27-6‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪DH-27-8‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪0CN‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪DH-27-15‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪DH-27-17‬‬ ‫‪30MR‬‬ ‫‪0CN‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪DH-27-18‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪DH-27-24‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪DH-27-25‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪DH-27-26‬‬ ‫‪20R‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪DH-27-28‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪DH-27-29‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪DH-27-31‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪DH-27-36‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪DH-27-44‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪DH-27-59‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪DH-27-60‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪DH-27-61‬‬ ‫‪20R‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫;‪0: Immune; C: Chlorosis; N: Necrosis; M: Moderate; R: Resistant‬‬ ‫‪MR: Moderately Resistant; MS: Moderatly Susceptible; S: Susceptible.‬‬ ‫ﻻﻳــــــــــﻦﻫــــــــــﺎي ﺟﻤﻌﻴــــــــــﺖ‬ ‫ﻻﻳـــــﻦﻫـــــﺎي داﺑـــــﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـــــﺪ اﻳـــــﻦ‬ ‫‪DH-28: Hybridebersee/*3Ghods‬‬ ‫ﺟﻤﻌﻴــــﺖ ﺑــــﺎ اﺳــــﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺰﻳــــﻪ ﻛﻼﺳــــﺘﺮ‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺪول ‪ 3‬در ﺟﻤﻌﻴـﺖ ‪DH-28‬‬ ‫ﺑـــﻪ روش وارد )‪ (Ward‬ﺑـــﺮ اﺳـــﺎس دو ﺻـــﻔﺖ‬ ‫از ‪ 30‬ﻻﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴـﺎه ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺿـــﺮﻳﺐ آﻟـــﻮدﮔﻲ و ﺗﻴـــﭗ آﻟـــﻮدﮔﻲ ﺑـــﺮاي‬ ‫‪ 21‬ﻻﻳــــﻦ )‪ 70‬درﺻــــﺪ( ﻣﻘــــﺎوم و ‪ 9‬ﻻﻳــــﻦ‬ ‫دو ﻧـــــــــــــــــــــــــــﮋاد ‪ 7E158A+,Yr27‬و‬ ‫)‪ 30‬درﺻــﺪ( ﺣﺴــﺎس ﺗﺸــﺨﻴﺺ داده ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬از‬ ‫‪ 110E158A+,Yr27‬ﺑــــﻪ دو ﮔــــﺮوه ﻣﻘــــﺎوم و‬ ‫‪ 21‬ﻻﻳﻦ ﻣﻘﺎوم در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 3‬ﻻﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺴﺎس ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﺷـﺪﻧﺪ )ﺷـﻜﻞ ‪ .(2‬در اﻳـﻦ ﮔـﺮوه‬ ‫ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﻧﺸﺎن دادن واﻛﻨﺶ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫ﺑﻨﺪي ارﻗﺎم ﻫﻴﺒﺮﻳﺪﺑﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻴﻬﻦ‪ MV17،‬و ﭘﺎرﺳـﻲ‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽــﻪ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﻫــﺮ دو ﻧــﮋاد ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ‪،‬‬ ‫در ﮔﺮوه ﻻﻳﻦﻫﺎي ﻣﻘﺎوم و ارﻗﺎم ﻗﺪس و ﺑـﻮﻻﻧﻲ‬ ‫داراي ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﮔﻴــﺎه ﻛﺎﻣــﻞ ﺑﻮدﻧــﺪ ﻛــﻪ‬ ‫در ﮔﺮوه ﻻﻳﻦﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪691‬‬  ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ ‪ ،31-1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺳﺎل ‪1394‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪Label‬‬ ‫‪Num‬‬ ‫‪+---------+---------+---------+---------+---------+‬‬ ‫‪DH-27-50‬‬ ‫‪47‬‬ ‫┐─‬ ‫‪DH-27-62‬‬ ‫‪51‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-27-19‬‬ ‫‪25‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-27-47‬‬ ‫‪45‬‬ ‫┐─┼─‬ ‫‪DH-27-9‬‬ ‫‪15‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-27-41‬‬ ‫‪42‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-27-11‬‬ ‫‪17‬‬ ‫│ ┘─‬ ‫‪Mv17‬‬ ‫‪6‬‬ ‫│ ┐─‬ ‫‪DH-27-61‬‬ ‫‪50‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-27-12‬‬ ‫‪18‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-27-18‬‬ ‫‪24‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-27-24‬‬ ‫‪30‬‬ ‫┐─────────────────────────────────────────────├ ┤─‬ ‫‪DH-27-29‬‬ ‫‪34‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-59‬‬ ‫‪48‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-60‬‬ ‫‪49‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪Hybrid B‬‬ ‫‪5‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-8‬‬ ‫‪14‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-31‬‬ ‫‪36‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪Mihan‬‬ ‫‪2‬‬ ‫┘─┼─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-20‬‬ ‫‪26‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-21‬‬ ‫‪27‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-36‬‬ ‫‪40‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-44‬‬ ‫‪44‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-5‬‬ ‫‪11‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-26‬‬ ‫‪32‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-22‬‬ ‫‪28‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪Parsi‬‬ ‫‪1‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-23‬‬ ‫‪29‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-25‬‬ ‫‪31‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-28‬‬ ‫‪33‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-15‬‬ ‫‪21‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-30‬‬ ‫‪35‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-14‬‬ ‫‪20‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-16‬‬ ‫‪22‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-6‬‬ ‫‪12‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-17‬‬ ‫‪23‬‬ ‫┘─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-13‬‬ ‫‪19‬‬ ‫┐─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-48‬‬ ‫‪46‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪Bolany‬‬ ‫‪3‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-32‬‬ ‫‪37‬‬ ‫┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-27-34‬‬ ‫‪38‬‬ ‫┘───────────────────────────────────────────────┼─‬ ‫‪DH-27-38‬‬ ‫‪41‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-27-43‬‬ ‫‪43‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-27-2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-27-10‬‬ ‫‪16‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-27-35‬‬ ‫‪39‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-27-4‬‬ ‫‪10‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-27-7‬‬ ‫‪13‬‬ ‫┤─‬ ‫‪Ghods‬‬ ‫‪4‬‬ ‫┘─‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-2‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﻻﻳﻦﻫﺎي ﺟﻤﻌﻴﺖ ‪ DH-27‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﻔﺎت ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ و ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﮋادﻫﺎي‬ ‫‪ 110E158A+,Yr27‬و ‪ 7E158A+,Yr27‬زﻧﮓ زرد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻼﺳﺘﺮ ﺑﻪ روش وارد )‪(Ward‬‬ ‫‪Fig. 2. Classification of doubled haploid lines in DH-27 population based on infection type and‬‬ ‫‪Coefficient of infection against races 110E158A+,Yr27 and 7E158A+,Yr27 of yellow rust using Ward’s‬‬ ‫‪method of cluster analysis‬‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي اﻳﻦ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود داراي ژنﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه‬ ‫ﺟﻤﻌﻴـــــﺖ ﻧﺴـــــﺒﺖ ﺑـــــﻪ ﻧـــــﮋاد ﻛﺮﻣﺎﻧﺸـــــﺎه‬ ‫ﻛﺎﻣـــﻞ ﺑﺎﺷـــﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮرﺳـــﻲ ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ ﻣﺮﺣﻠـــﻪ‬ ‫)‪ 25 ،(110E158A+,Yr27‬ﻻﻳـــــــــــــــــــــﻦ‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽـــــﻪاي‪ ،‬ﻧﺴـــــﺒﺖ ﺑـــــﻪ ﻧـــــﮋاد ﻛـــــﺮج‬ ‫)‪ 83/33‬درﺻــﺪ( داراي ﺗﻴــﭗ آﻟــﻮدﮔﻲ ﺣﺴــﺎس‪،‬‬ ‫)‪ 15 ،(7E158A+,Yr27‬ﻻﻳﻦ )‪10‬درﺻﺪ( داراي‬ ‫ﻳــﻚ ﻻﻳــﻦ )‪ 3/33‬درﺻــﺪ( ﺗﻴــﭗ آﻟــﻮدﮔﻲ ﻧﻴﻤــﻪ‬ ‫ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ﺣﺴـﺎس‪ 5 ،‬ﻻﻳـﻦ )‪ 16/66‬درﺻـﺪ(‬ ‫ﻣﻘﺎوم ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺣﺴـﺎس و ‪ 4‬ﻻﻳـﻦ )‪ 13/33‬درﺻـﺪ(‬ ‫ﺗﻴــﭗ آﻟــﻮدﮔﻲ ﻧﻴﻤــﻪ ﻣﻘــﺎوم ﺗــﺎ ﻧﻴﻤــﻪ ﺣﺴــﺎس و‬ ‫داراي ﺗﻴــﭗ آﻟـــﻮدﮔﻲ ﻣﻘـــﺎوم ﺑﻮدﻧـــﺪ‪ .‬در اﻳـــﻦ‬ ‫‪ 10‬ﻻﻳــﻦ )‪ 33/33‬درﺻــﺪ( داراي ﺗﻴــﭗ ﻣﻘــﺎوم‬ ‫‪692‬‬  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫ﺑﺮ ژنﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي ﻳـﻚ ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ژن‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ‪ 8‬ﻻﻳـﻦ در ﻫـﺮ دو ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽـﻪاي و‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ اﺛﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻻﻳﻦﻫـﺎ‬ ‫ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﮋاد ﻛﺮج واﻛـﻨﺶ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬ ‫وﺟــــــﻮد داﺷــــــﺘﻪ ﺑﺎﺷــــــﺪ )ﺟــــــﺪول ‪.(6‬‬ ‫ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻼوه‬ ‫ﺟﺪول ‪ -6‬ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي و واﻛﻨﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي از ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ‬ ‫ﮔﻨﺪم ﺟﻤﻌﻴﺖ ‪ DH-28‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ دو ﻧﮋاد‪ 7E158A+,Yr27‬و ‪ 110E158A+,Yr27‬زﻧﮓ زرد‬ ‫‪Table 6. Seedling infection type and adult plant response of some wheat doubled‬‬ ‫‪haploid lines of DH-28 population against races 7E158A+, Yr27 and 110E158A+, Yr27‬‬ ‫‪of yellow rust‬‬ ‫ﻧﮋاد ‪Race 7E158A+,Yr27‬‬ ‫ﻧﮋاد ‪Race 110E158A+,Yr27‬‬ ‫‪Enlry No.‬‬ ‫‪DH-Code‬‬ ‫‪Adult‬‬ ‫‪Seedling‬‬ ‫‪Seedling‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪DH-28-2‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪DH-28-4‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪DH-28-9‬‬ ‫‪40MS‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪DH-28-10‬‬ ‫‪20MS‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪DH-28-11‬‬ ‫‪5MR‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪DH-28-13‬‬ ‫‪20M‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪DH-28-21‬‬ ‫‪10MR‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪DH-28-22‬‬ ‫‪10MR‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪DH-28-23‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪DH-28-24‬‬ ‫‪40M‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪DH-28-29‬‬ ‫‪20MR‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪DH-28-31‬‬ ‫‪5R‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0C‬‬ ‫;‪0: Immune; C: Chlorosis; N: Necrosis; M: Moderate; R: Resistant‬‬ ‫‪MR: Moderately Resistant; MS: Moderatly Susceptible; S: Susceptible.‬‬ ‫واﻛﻨﺶ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧـﮋاد ‪،106E139A+‬‬ ‫ﻻﻳــﻦﻫــﺎي داﺑــﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴــﺪ اﻳــﻦ ﺟﻤﻌﻴــﺖ ﺑــﺎ‬ ‫ارزﻳــﺎﺑﻲ دادهﻫــﺎي ﺣﺎﺻــﻞ از ﺗﻔﻜﻴــﻚ ﻣﺘﺠــﺎوز‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻼﺳﺘﺮ ﺑـﻪ روش وارد )‪(Ward‬‬ ‫ﻧﺸــﺎن داد ﻛــﻪ ﻫــﺮ دو واﻟــﺪ در اﻳﺠــﺎد ﻣﻘﺎوﻣــﺖ‬ ‫ﺑــﺮ اﺳــﺎس دو ﺻــﻔﺖ ﺿــﺮﻳﺐ آﻟــﻮدﮔﻲ و ﺗﻴــﭗ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑـﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ ﻣـﻮﺛﺮ‬ ‫آﻟــﻮدﮔﻲ ﺑــﺮاي دو ﻧــﮋاد ‪ 7E158A+,Yr27‬و‬ ‫ﺑﻮدهاﻧﺪ )‪.(Imtiaz et al., 2001‬‬ ‫‪110E158A+,Yr27‬ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﻣﻘﺎوم و ﺣﺴﺎس‬ ‫ﻣﺮادي و ﻫﻤﻜـﺎران )‪(Moradi et al., 2009‬‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ .(3‬در اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ارﻗـﺎم‬ ‫ﺻــﻔﺎت ﺗﻴــﭗ آﻟــﻮدﮔﻲ‪ ،‬دوره ﻛﻤــﻮن‪ ،‬اﻧــﺪازه‬ ‫ﻫﻴﺒﺮﻳﺪﺑﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻣـﻴﻬﻦ‪ MV17،‬و ﭘﺎرﺳـﻲ در ﮔـﺮوه‬ ‫ﭘﺎﺳﺘﻮل‪ ،‬و ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺎﺳﺘﻮل را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧـﮋاد ﻏﺎﻟـﺐ‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎي ﻣﻘﺎوم و ارﻗﺎم ﻗﺪس و ﺑﻮﻻﻧﻲ در ﮔـﺮوه‬ ‫زﻧــــﮓ زرد ﻣﻨﻄﻘــــﻪ ﺷــــﻤﺎل ﻏــــﺮب اﻳــــﺮان‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (166E134A+‬در ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻴﺖ داﺑـﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ‬ ‫در ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻻﻳﻦﻫـﺎي داﺑـﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳـﻪ وارﻳـﺎﻧﺲ‬ ‫ﺣﺎﺻــﻞ از ﺗﻼﻗــﻲ ارﻗــﺎم ﺑﻬــﺎره اوﺗــﺎن )‪ (Otan‬ﺑــﺎ‬ ‫ﺻﻔﺎت ﻓﻮق در ‪ 51‬ﻻﻳﻦ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‪ ،‬واﻟـﺪﻳﻦ‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﺎﻳـﺪار‪ ،‬و ﺗﻴﺮﻳﺘـﻪآ )‪ (Tiritea‬ﺑـﺎ‬ ‫‪693‬‬  ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ ‪ ،31-1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺳﺎل ‪1394‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪Label‬‬ ‫‪Num‬‬ ‫‪+---------+---------+---------+---------+---------+‬‬ ‫‪Hybrid B‬‬ ‫‪5‬‬ ‫┐─‬ ‫‪DD-28-31‬‬ ‫‪34‬‬ ‫┤─‬ ‫‪Mihan‬‬ ‫‪2‬‬ ‫┤─‬ ‫‪Mv17‬‬ ‫‪6‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-28-32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-28-2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫┤─‬ ‫‪DH-28-13‬‬ ‫‪19‬‬ ‫┐─┼─‬ ‫‪DH-28-10‬‬ ‫‪16‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪Parsi‬‬ ‫‪1‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-28-15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-28-29‬‬ ‫‪32‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-28-1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-28-22‬‬ ‫‪25‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-28-26‬‬ ‫‪29‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫‪DH-28-21‬‬ ‫‪24‬‬ ‫┐─────────────────────────────────────────────├ ┤─‬ ‫‪DH-28-11‬‬ ‫‪17‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-28-27‬‬ ‫‪30‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-28-4‬‬ ‫‪10‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫‪DH-28-23‬‬ ‫‪26‬‬ ‫│ ┤─‬ ‫│‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪-3‬ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﻻﻳﻦﻫﺎي ﺟﻤﻌﻴﺖ ‪ DH-28‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﻔﺎت ﺗﻴﭗ آﻟﻮدﮔﻲ و ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﮋادﻫﺎي‬ ‫‪ 110E158A+,Yr27‬و ‪ 7E158A+,Yr27‬زﻧﮓ زرد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻼﺳﺘﺮ ﺑﻪ روش وارد )‪(Ward‬‬ ‫‪Fig. 3. Classification of doubled haploid lines in DH-28 population based on infection type and‬‬ ‫‪Coefficient of infection against races 110E158A+,Yr27 and 7E158A+,Yr27 of yellow rust using Ward’s‬‬ ‫‪method of cluster analysis‬‬ ‫ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﺑﻴﻤــﺎري زﻧــﮓ زرد‪ ،‬در ﻣﺰرﻋــﻪ و در‬ ‫)‪ MV17‬و ﻓﻼت( و رﻗﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮﻻﻧﻲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻞدﻫﻲ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺷـﺪ‪ .‬در ﺗﻮﻟﻮﻛـﺎ ﺷـﺪت‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﭽــﻪاي ﻧﺸــﺎن داد ﻛــﻪ ﺑــﻴﻦ ﻻﻳــﻦﻫــﺎي داﺑــﻞ‬ ‫ﺑﻴﻤـﺎري رﻗـﻢ ﺳـﺎﭼﻢ )‪ (Sachem‬ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ رﻗـﻢ‬ ‫ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻛﻠﻴـﻪ ﺻـﻔﺎت ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫اﺳــﺘﺮاﻧﮓ ﻓﻴﻠــﺪ )‪ (Strongfield‬ﻛﻤﺘــﺮ و ﭘﺎﺳــﺦ‬ ‫اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار وﺟﻮد داﺷﺖ‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﺑﻴﻤـﺎري‬ ‫در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 2009‬ﺗﺎ ‪ 2011‬در ﺗﺤﻘﻴـﻖ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﭘﻴﻮﺳــﺘﻪ و ﺑــﺎ ﺷــﻴﺐ ﻣﻼﻳــﻢ ﺑــﻮد‪ .‬در ﻧﻴﺠــﻮر ﺗﻴــﭗ‬ ‫ﺷــﺪه ﺑــﺎ ﻫﻤﻜــﺎري ﻣﺮﻛﺰﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت ﺑــﻴﻦاﻟﻤﻠﻠــﻲ‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ رﻗﻢ ﺳﺎﭼﻢ ﻣﻘﺎوم و ﺗﻴﭗ آﻟـﻮدﮔﻲ رﻗـﻢ‬ ‫‪ CIMMYT‬در اﻳﺴـﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ ﺗﻮﻟﻮﻛــﺎ‬ ‫اﺳــﺘﺮاﻧﮓ ﻓﻴﻠــﺪ ﺣﺴــﺎس ﺗﺸــﺨﻴﺺ داده ﺷــﺪ و‬ ‫)‪ (Toluca‬در ﻛﺸﻮر ﻣﻜﺰﻳﻚ و ﻧﺠﻮرو )‪(Njoro‬‬ ‫ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺴـﺎس‬ ‫در ﻛﺸﻮر ﻛﻨﻴﺎ ﻳـﻚ ﺟﻤﻌﻴـﺖ داﺑـﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫و ﻣﻘﺎوم ﺗﻔﺮق ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻻﻳـﻦﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻤﺮاه واﻟﺪﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎريﻫـﺎي زﻧـﮓ زرد‪،‬‬ ‫داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ ﻫـﺮ دو واﻟـﺪ داراي‬ ‫زﻧــﮓ ﻗﻬــﻮهاي و زﻧــﮓ ﺳــﻴﺎه ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﻲ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ ﺑﻴﺸـــﺘﺮي ﻧﺴـــﺒﺖ ﺑـــﻪ ﺑﻴﻤـــﺎريﻫـــﺎي‬ ‫ﻗﺮارﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬واﻛــﻨﺶ ﻻﻳــﻦﻫــﺎي داﺑــﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴــﺪ‬ ‫‪694‬‬  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ ‫ژنﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻣـﻞ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ زﻧـﮓ ﻗﻬـﻮهاي و زﻧـﮓ ﺳـﻴﺎه ﺑﻮدﻧـﺪ‬،‫زﻧﮓ زرد‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ راهﻛﺎر ﻣﻮﺛﺮ در ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري زﻧـﮓ‬ .(Singh et al., 2013) ‫ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬،‫زرد در اﻳﺮان ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‬ ‫در ﺳــﺎلﻫــﺎي ﮔﺬﺷــﺘﻪ از ﺑﺮرﺳــﻲ دادهﻫــﺎي‬ ‫ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش ﺑـﻪ ﻧـﮋادي ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴـﺪي ﺿـﻤﻦ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻴﻤﺎريزاﻳـﻲ ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﻧﮋادﻫـﺎي ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮدن ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪﻧﮋادي و اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ اﻃﻼﻋــﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑــﻪ‬،‫ﺑﻴﻤـﺎري زﻧـﮓ زرد‬ ‫ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﻳﺠﺎد‬،‫ﻛﺎراﺋﻲ اﻧﺘﺨﺎب در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ‬ ‫دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﭘـﻴﺶﺑـﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ و ﻣﺰرﻋﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده از‬.‫ﺑﻪﻧﮋادي ﻣـﻮﺛﺮ ﺑـﻮدهاﻧـﺪ‬ .‫اﻧﺘﺨﺎب ﻻﻳﻦﻫﺎي ﻣﻘﺎوم اﻗﺪام ﻛﺮد‬ ‫ژنﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪاي ﺑـﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از‬ References Afshari, F. 2004. Identification of wheat yellow (stripe) rust pathotypes in Iran. Proceedings of the Second Yellow Rust Conference for Central and West Asia and North Africa, 22-26 March, Islamabad, Pakistan. page 34. Afshari, F. 2011. Status of wheat stripe rust disease in Iran during 2009-2010. International Wheat Stripe Rust Symposium, 18-21 April, ICARDA, Aleppo, Syria. page 1. Afshari, F. 2013. Race analysis of Puccinia striiformis f.sp. tritici in Iran. Archives of Phytopathology and Plant Protection 46 (15): 1785-1796. Bakhtiar, F., Bozorgipour, R., and Shahabi, S. 2006. Production of doubled haploid lines of wheat using detached tillering method in cross between wheat and maize, and evaluation of some agronomic characters. Seed and Plant Improvement Journal 22 (3): 351-367 (in Persian). Carefoot, G. L., and Sprott, E. R. 1967. Famine on the Wind, Man's Battle Against Plant Disease. Rand McNally and Co., USA. Dadrezaie, S. T., and Nazari, K. 2015. Detection of wheat rust resistance genes in some Iranian wheat genotypes by molecular markers. Seed and Plant Improvement Journal 31-1: 163-187 (in Persian). Hart, H., and Becker, H. 1939. Beitrage zur Frage des Zwischenwirtes für Puccinia glumarum. Zeitschrift fÜr Pflanzenkrankheiten und Pflanzenschutz 49: 559-566. 695  1394 ‫ ﺳﺎل‬،4 ‫ ﺷﻤﺎره‬،31-1 ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ‬ Hodson, D. P. 2011. Shifting boundaries: challenges for rust monitoring. Euphytica 179: 93-104. Johnson, R. 1981. Durable resistance definition of genetic control and attainment in plant breeding. Phytopathology 71(8): 567-568. Johnson, R., Stabbs, R. W., Fuchs, E., and Chamberlain, N. H. 1972. Nomenclature for physiologic races of Puccinia striiformis infecting wheat. Transactions of the British Mycological Society 58: 475-480. Imtiaz, M., Ahmad, M., Cromey, M. G., Hampton, J. G., and McNeil1, D. 2001. Molecular mapping of durable stripe rust (Puccinia striiformis West.) resistance gene(s) in wheat Agronomy (New Zealand) 31: 281-286. Khodarahmi, M., Jalal Kamali, M. R., and Afshari, F. 2009. Diallel analysis of yellow rust resistance components in wheat genotypes. Proceedings of the 12th International Cereal Rust and Powdery Mildews Conference, Antalia, Turkey. page 154. Knott, D. R. 1989. The Wheat Rust, Breeding for Resistance. Monographs on Theoretical and Applied Genetics 12. Springer-Verlag. Berlin, Heridelberg, Germany. 201 pp. Large, E. C. 1940. The Advance of the Fungi. Jonathon Cape, London, UK. Macer, R. C. F. 1972. The resistance of cereals to yellow rust and its exploitation by plant breeding. Proceedings of the Royal Society of London B Biological Sciences 181: 281-301. McIntosh, R. A., Yamazaki, Y., Devos, K. M., Dubcovsky, J., Rogers, J., and Appels, R. 2012. Catalogue of gene symbols for wheat. 2012. Supplement. KOMUGI Integrated Wheat Science Database. Available on line: http://www.shigen.nig.ac.jp /wheat/komugi/genes /symbolclasslist. jsp. McNeal, F. H., Konzak, C. F., Smith, E. P., Tate, W. S., and Russell, T. S. 1971. A Uniform System for Recording and Processing Cereal Research Data. Agricultural Research Service Bulletin No. 34-121. United States Department of Agriculture, Washington D. C., USA. Moieni, A., De Vallavieille-Pope, C., and Sarrafi., A. 1997. Potential use of double haploid lines for the screening of resistance to yellow rust Puccinia striiformis, in hexaploid wheat. Plant Breeding 116: 595-597. 696  ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري زﻧﮓ زرد در ﻻﻳﻦﻫﺎي داﺑﻞ ﻫﺎﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ﮔﻨﺪم ﻧﺎن‬ Moradi, P., Haghnazarib, B. A., Bozorgipour, R., and Sharmad, D. B. 2009. Development of yellow rust resistant doubled haploid lines of wheat through wheat ´ maize Crosses International Journal of Plant Production 3 (3): 77-88. Navabi, A., Singh, R. P., Tewari, J. P., and Briggs, K. G. 2004. Inheritance of high levels of adult-plant resistance to stripe rust in Wave wheat genotypes. Crop Science 44: 1156-1162. Peterson, R. F., Campbell, A. B., and Hannah, A. E. 1948. A diagrammatic scale for estimating rust intensity of leaves and stems of cereals. Canadian Journal of Research 26: 496-500. Roelfs, A. P. 1984. Race specificity and methods of study. pp. 131-164. In: Roelfs, A. P., and Bushnell, W. R. (eds.) The Cereal Rusts, Vol. I: Origins, Specificity, Structure, and Physiology. Academic Press, Orlando, Florida, USA. Roelfs, A. P., Singh, R. P., and Saari, E. E. 1992. Rust Disease of Wheat: Concepts and Method of Disease Management. Mexico, D.F., CIMMYT, Mexico. 81pp. Saari, E. E., and Prescott, J. M. 1985. World distribution in relation to economic loss. pp. 259–289. In: Roelfs, A. P., and Bushnell, W. R. (ed.) The Cereal Rusts. Vol. 2: Diseases, Distribution, Epidemiology and Control. Academic Press, Orlando, FL., USA. Samborski, D. J., and Dyck, P. L. 1982. Enhancement of resistance to Puccinia recondita by interactions of resistance genes in wheat. Canadian Journal of Plant Pathology 4: 152-156. Singh, A., Pandey, M. P., Singh, A. K., Knox, R. E., Ammar, K., Clarke, J. M., Clarke, F. R., Singh, R. P., Pozniak, C. J., DePauw, R. M., and McCallum, B. D. 2013. Identification and mapping of leaf, stem and stripe rust resistance quantitative trait loci and their interactions in durum wheat. Molecular Breeding 31: 405-418. Singh, R. P., Duveiller, E., and Huerta-Espino, J. 2004. Virulence to yellow rust resistance gene Yr27: a new threat to stable wheat productions in Asia. Proceedings of the Second Regional Yellow Rust Conference for Central and West Asia and North Africa, 22-26 March, Islamabad, Pakistan:. pp. 16-17. Torabi, M., Mardoukhi, V., Nazari, K., Afshari, F., Forootan, A. R., Rami, M. A., Golzar, H., and Kashani, A. S. 1995. Effectiveness of wheat yellow rust resistance 697  1394 ‫ ﺳﺎل‬،4 ‫ ﺷﻤﺎره‬،31-1 ‫“ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪﻧﮋادي ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر“ ﺟﻠﺪ‬ genes in different parts of Iran. Cereal Rusts and Powdery Mildows Bulletin 23: 9- 12. Tsomin, Y., Wenhue, S., and Kequan, S. 1990. Monosomic analyses for stripe rust and leaf rust resistance genes in winter wheat varieties Luqiyu and Yantar. Euphytica 48: 83-86. Wan, A. M., and Chen, X. M. 2011. Races and virulences of Puccinia striiformis in the United States in 2011. BGRI Technical Workshop, University of Minnesota, USA. Page 165. Yahyaoui, A., Singh, R. P., and Wellings, C. R. 2004. Yellow rust in CWANA: status, approaches, and management. Proceedings of the Second Regional Yellow Rust Conference for Central and West Asia and North Africa, 22-26 March, Islamabad, Pakistan. page 18. Zadoks, J. C., Chang, T. T., and Konzak, C. F. 1974. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research 14: 415-421. 698