HANDE ORTAY - CUMHUR EKEN SUNUM ÖRNEĞİ

T.C. YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ (DOKTORA) ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE SOSYAL İNŞACILIK HAZIRLAYAN: HANDE ORTAY – 20131303028 ANABİLİM DALI SBUI 601 - ULUSLARARASI İLİŞKİLER TEORİLERİ DR. ÖĞR. ÜYESİ CUMHUR EKEN GÜZ DÖNEMİ – 2 ARALIK 2021 - İSTANBUL  Sosyal İnşacı Kuramı  Sosyal İnşacılığın Uluslararası İlişkiler Disiplininde Ortaya Çıkışı  Sosyal İnşacıların Üzerinde Anlaştıkları Ortak Noktalar İÇİNDEKİLER  Yapı, Kimlik, Çıkar ve Pratikler  Akıma İlişkin Örnek Teorisyenler  İnşacılığa Yönelik Eleştiriler  İnşacılık Açısından Somut Örnekler  Uluslararası İlişkilerde İnşacılık  Türkiye’de İnşacılık Kuramı  İnşacı Anlayışlar Sosyoloji bilimi Sistemik sorunlar Normatif yaklaşımlar SOSYAL İNŞACI KURAMI Sosyal bilimler içinde yer alan diğer disiplinler UA ilişkiler disiplini & UA sistem & UA toplumun yapısı & işleyişi Yeni yaklaşımlar Teorik tartışmalar 1990 başında Soğuk Savaş’ın bitmesi Mevcut teorileri daha sert eleştirme UA ilişkiler tarihinde kökten değişim SOSYAL İNŞACI KURAMI                  Eleştirel & sosyolojik teorilerden-> yöntem & yaklaşımlardan yararlanma İnşacılık terimi ilk kez Onuf Kuramın en önemli ismi Wendt Yeni & radikal kuram 1990’ları ortaları Sosyal inşacı yaklaşımı Yeni teori 2000’lerde Teoriya sosyal inşacı denilenmesi,nedeni Sosyal inşacı kurama göre Algı & sosyal gerçekliği Teoride yapan (amil) & yapı (agent-structure) ilişkisi Bilgi & bilgi ile şekillenen düşünce UA sistemde aktörlerin sosyal gerçekliği Sosyal gerçeklik objektif (-) Sosyal inşacı kuramcıların vardıkları sonuç Devletin sahip olduğu normatif yapı Toplumsal normlar düzenleyicidir Güç UA sistem Sosyal inşacılar Küresel sistem algısı Değişim & dönüşümler Sosyal inşacılara göre ulus devletler (-) SOSYAL İNŞACI KURAMI Devletlerin siyasi kültürü İç politikadaki örgütlenme Aktörlerin & sistemin örgüsü Devletin kimlik unsurları İçsel & dışsal faktörler Wilson Amerika’sı, Roosevelt Amerika’sı Farklı yönetimlerin kimlik tanımlamaları Düşünce seti / dönemsel düşünce etkisi Düşünce seti / sistematiği TEORİNİN ORTAYA ÇIKIŞI Soğuk savaşın sona ermesi ve rasyonalist teorilerin sistemdeki değişimi açıklamadaki yetersizliği Avrupa Birliği’nin devlet egemenliğinin ilerisinde bir entegrasyona yönelmesi Geleneksel olarak dikkate alınmayan devlet altı (kültür, dil din ırk, terör, çevre vb.) konuların açıklanması zorunluluğu Eleştirel Teoriye yönelik gerçek dünya ile bağlarının koptuğu yönünde eleştiriler Nicholas Onuf, Alexander Wendt, Emmanuel Adler, John G. Ruggie, Peter Katzenstein, Martha Finnemore, Friedrich Kratochwil, Ted Hopf, Christian Reus-Smith, Jeffrey Checkel, David Campbell, Jim George, Andrew Linklater, Ann Tickner ‘Büyük Teori’ (grand theory) olmak yerine bir “yaklaşım” olarak görüldü, bu açıdan temel katkısı rasyonalist teorilerce incelenen tek tek alanlara (egemenlik, anarşinin doğası, yapı, aktör, çıkar, güvenlik vb.) farklı yaklaşımlar getirmek İstisnası Wendt TEORİNİN ORTAYA ÇIKIŞI Rasyonalist teoriler ile eleştirel teoriler arasında “sentezci” ya da “ara yolcu” olma iddiası Tekil herkesin üzerinde uzlaştığı bir yaklaşım değil içerisinde farklı kategorilerin bulunduğu dağınık bir alan ÜZERİNDE UZLAŞILAN ORTAK NOKTALAR  Sosyal bilimlerin incelenmesinde saf nesnellik mümkün değildir  Öznelerarasıcılık (İntersubjectivity) ve bunun kolektif anlam  Sosyal gerçeklik ve gerçekliğin sosyal olarak inşa edilmesi teorinin özünü oluşturur  Yorumsamacı bir yaklaşımın benimsenmesi  “Söylem”, “norm” “dil” “kimlik” “sosyalleşme” gibi kavramların uluslararası ilişkilere dair konuları açıklamada sıklıkla kullanılması ÜZERİNDE UZLAŞILAN ORTAK NOKTALAR Aktörler ve uluslararası sistem doğal olarak ortaya çıkmış veri yapılar değildiler, sosyal olarak inşa edilmişlerdir  Aktör/yapı (Agent/Structure) İlişkisi:  Yapı ve aktör birbirlerini sosyal bir etkileşim içerisinde karşılıklı olarak inşa ederler.  Toplum maddi olduğu kadar hatta daha fazla düşünsel yapılar tarafından oluşturulur.  Uluslararası yapı sadece güç dağılımı ve maddi kapasiteden değil aynı zamanda normlar hukuk, kuralları gibi düşünsel yapılar tarafından da belirlenir  Aktör-Yapı arasındaki etkileşim bağlamında uluslararası sistemin değiştirilmesi ve geliştirilmesi mümkündür, ancak zordur.  İnşacı yaklaşıma göre kimlik veri değildir sosyal ilişkiler, paylaşılan anlamlar, kurallar, normlar ve uygulamalardan oluşan bir yapıdır.  İnşacılar, sosyal bir etkileşim içerisinde oluşan kimliğin aktörlerin çıkarlarını da belirlediğini iddia etmektedirler KİMLİK ÇIKAR VE PRATİKLER  Çıkarlar çerçevesinde de devletlerin dış politikalar/ya da aktörün öncelikleri toplumsal alanda takip edilmektedir.  Wendt: Uluslararası sistemde birbirleri ile ilk defa karşılaşan aktörler birbirlerini etkileşim öncesinde düşman/dost olarak görmezler  İnşacı kurama göre iki tip karar alma mantığı vardır: KİMLİK ÇIKAR VE PRATİKLER 1. Sonuç Odaklı Düşünme Mantığı 2. Uygunluk Mantığı 3. İnşacı kuram devletlerin aldıkları dış politika kararlarında esas olarak uygunluk mantığının etkili olduğunu savunurlar. Yapı KİMLİK ÇIKAR VE PRATİKLER Aktör Pratik (Kimlik) Çıkar ANARŞİ VE GÜVENLİK  Anarşi vardır ancak önemli olan anarşinin sosyal içeriği ve yorumlanmasıdır:  Hobbes’çu Anarşi : Devletler bencilce bir perspektiften çıkarlarını belirlemekte ve birbirlerini düşman olarak algılamaktadır. (Düşmanlık)  Locke’cu Anarşi : Üst otorite olmadığı halde, devletler birbirleriyle işbirliği yapabilmektedir, ama yine de aralarında rekabet vardır. (Rekabet)  Kant’çı Anarşi : Devletler birbirleriyle ortak çıkarlar ve dolayısıyla dostça ilişkiler geliştirmektedir. (Dostluk) Anarşinin varlığına rağmen Hobbes’çu sistemde Locke’çu sisteme, Locke’çu sistemden de Kantçı sisteme geçmek mümkündür. Gerginlik ve çatışmanın mı yoksa işbirliği ve barışın mı hakim olacağı, öznelerarasıcılığa (intersubjectivity) bağlıdır.  İnşacılar güvenlik kavramını tarihsel olarak askeri kapasitelerin dağıtımı tarafından belirlenen nesnel öngörüden ziyade sosyal etkileşim tarafından belirlenene bir kavram olarak görmektedirler. ANARŞİ VE GÜVENLİK  Nesnelere ve diğer devletlerin maddi güç unsurlarını bir anlam atfedilir ve buna göre güvenlik konuları belirlenir  ‘Güvenlikleştirme’ (securitisation) sosyal inşacılığın en önemli güvenlik kavramıdır. o Normlar, aktörler için uygun davranışın standartlarını tanımlayan genel geçer değerlerdir. İnşacı yaklaşım normları ikiye ayırmaktadır: NORMLAR VE KURALLAR Düzenleyici Normlar : Sadece kuralları koyup sınırları belirler. Dünya Ticaret Örgütü’nün getirdiği ticaret kuralları örnek verilebilir. Oluşturucu Normlar : Aktörlerin oluşum sürecine katkı sağlayan normlardır. Örnek olarak egemenlikle ilgili normlar verilebilir. Bu normlar sadece devletlerin uygulamalarını belirtmekle kalmaz, aynı zamanda onların devlet olma statülerini de doğrudan etkileyerek onların kimliklerini oluşturur. o İnşacıların vurgulamak istediği temel unsur, uluslararası sistemde bir üst otorite olmasa da devletlerin kendi tercihleriyle yine de dönemin geçerli kurallarına uymayı tercih ettikleri şeklindedir.  Kurum/Kuruluş görece istikrarlı kimlik ve çıkar yapıları ULUSLARARASI KURULUŞLARA YAKLAŞIMI  İnşacılara göre uluslararası kuruluşlar da devletlerin yanı sıra otoriteye sahiptir, öyle ki bugün pek çok örgüt devletlerin klasik egemenlik alanlarına müdahale eden kararlar alabilmektedir.  Uluslararası örgütler, daha en baştan otoriteye sahip olduklarından devletlerin yetki vermesinden bağımsız kendilerine özgü sosyalleşme dinamiklerini geliştirebilirler. Bu süreç beraberinde kolektif kimlik oluşumunu da beraberinde getirir.  Kurumlar ve kuruluşlar işbirliğine yönelik ya da çatışmacı olabilirler. YAKLAŞIMIN SINIFLANDIRILMASI 1. Sistemik Düzey (A.Wendt) 2. Birim Düzey (P. Katzenstein) 3. Bütünsel inşacılar (J.Ruggie) YAKLAŞIMIN SINIFLANDIRILMASI Adler’s kategorsileştirmesi: o Modernist inşacılık (modernist constructivism/conventional constructivism) o Modern dilselci inşacılar (modernist linquistic constructivist) o Radikal insacilik  Uluslararası ilişkilerde temel aktörler devletlerdir.  Uluslararası sistemin anarşik bir yapısı vardır ve bu yapı maddi ve düşünsel öğelerden oluşur ancak özneler arası niteliği ağır basar. ALEXANDER WENDT  Devletlerin kimlikleri hem iç politikadaki din, tarih kültür, etnik yapı gibi faktörlerden oluşur. Hem de dışarıda diğer devletler etkileşime girdiklerinde sosyal olarak inşa edilir.  Anarşi devletlerin devletlere yaptığı bir şeydir.  Biz belirli nesnelere, diğer aktörler dahil, onlara atfettiğimiz anlamlara göre hareket tarzımızı belirleriz, uluslararası siteme ilişkin analizlerimizde de benzer bir durum söz konusudur.  Birim düzeyinde ve bireyci bir yaklaşım söz konusu  Uluslararası ilişkilerin gerçek anlamda bütüncül bir sistemi yoktur.  En önemli eseri ‘The Social Construction of International Politics’  Eserinde kimliğin iç politikada nasıl oluştuğunu ve ‘Öteki’nin nasıl tanımlandığını açıklıyor. TED HOPF  Kimliğin üretilmesinde normlardan ziyade alışkanlıkların olduğunu iddia ediyor.  Olay incelemesi yöntemini kullanarak devletlerin iç sistemlerinde nasıl oluştuğunu ve hangi dış politikalara yol açtığını açıklamaktadır.  Rusya’da 1955 ve 1999 yıllarında oluşan farklı kimliklerle nasıl farklı algı ve dış politikalara yol açtığı üzerinde durmuştur. İNŞACILIĞA YÖNELİK ELEŞTİRİLER  Wendt gibi, konvansiyonel inşacılar, devlet kimliğini daha çok uluslararası yapının sosyal unsurları ve aktörler arası etkileşimlerle açıklarken, iç faktörlerin olası etkisine yeterli önemi vermemektedir. Ted Hopf gibi bazı inşacılar, iç unsurların etkisine baksa da bu konuda yapılabilecek çok çalışma vardır.  İnşacılara yöneltilen en büyük eleştirilerden biri, devlet içi unsurların kimliğe tepkilerini çoğu zaman dışlamasıdır. Bir devletin tarihi alt yapısı, coğrafi konumu, halkın değerleri, normları ve belki de inançları, o ülkenin devlet kimliğini nasıl etkilemektedir’ sorusunun cevabı bazı durumlarda tatmin edici değildir. İNŞACILIĞA YÖNELİK ELEŞTİRİLER  Devletler / aktörlerin kimlikleri  Ne / nasıl karar  Düşünsel unsurların dış politikaya etkisi  Dış politika yapım süreci?  İnşacılar küresel politik sisteminde aktörler  Ulus ötesi aktörlerin rolü  Devletlere & uluslararası örgütlere odaklanan kuram İNŞACILIĞA YÖNELİK ELEŞTİRİLER  Neorealistler, İnşacıların norm kavramına fazla önem verdiklerini savunmaktadır. Uluslararası normların varlığını kabul etmekle birlikte, güçlü devletlerin çıkarları söz konusu olduğunda bir anlam ifade etmediğini savunmaktadırlar.  Neorealistler, sosyal etkileşim yoluyla devletlerin dost olabileceklerini kabul etmezler. Böyle bir amaç prensipte arzu edilebilir, ama uluslararası sistemdeki aktörlerin yapısı egoist olarak davranmaya devam eder.  İnşacılar devletler arasındaki sosyal etkileşimin her zaman samimi olduğu varsayımında hareket ederler. Fakat bu durumun garantisi yoktur. Aktörlerin gerçek niyetlerini her zaman tahmin edemeyebiliriz. İNŞACILIK AÇISINDAN SOMUT ÖRNEKLER  Japonya & Almanya çalışmalar  Askeri güçleri arttırmak (-)  İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemi  «Sivil güç»  Kimlik politikaları  11 Eylül sonrası dönemi  El-Kaide’nin İslami kimliği  Batı karşıtı medeniyet cephesi ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE İNŞACILIK  Nicholas Onuf  With World of Our Making (1989)  Constructivism terimi  Kratochwil ve Wendt  Neorealistler UA sistemin anarşik yapısı  Devletin güvenliği  Anarşinin reddi  Devletlerin kimliği & çıkarları TÜRKİYE’ DE İNŞACILIK KURAMI  Türkiye’nin Bosna Hersek savaşı sırası  Kimlik-dış politika ilişkisi  Yeni kimlik tahayyülü  Ülke içinde etkili dört kimlik grubu  Laik milliyetçilik  İslami milliyetçilik…  Farklı kimlik anlayışları  Küresel / dünya çapında vizyon sunma iddiası (-)  1980 sonra pozitivistler & postpozitivistler  İnşacılık -> iki grup arası İ N Ş A C I ANLAY I Ş LAR  İnşacı yazarlar pozitivistler / postpozitivistler arasında köprü kurma (+)  “Üçüncü tartışma”  Tek İnşacılık türü (-)  Ana-akım pozitivist kuramlar  Postpozitivizm İ N Ş A C I ANLAY I Ş LAR  Realizmin & liberalizm  Dünya politikası  Uzun dönemli değişim  Soğuk Savaşın sonu  Kültürün & fikrin önemi  Çıkarlar  Değişen kimlikler İ N Ş A C I ANLAY I Ş LAR  Sosyalliğe yapılmış güçlü vurgu  İnşacılık: «Sosyal gerçekliğin inşasına dair»  Genel açıklamalar (+) İ N Ş A C I ANLAY I Ş LAR  İnsanoğlu - sosyal yaratık olduğu fikri  «Şey»  Doğayla ilişki, etkileşim hâlinde, sosyal varlık  Kimlikler, ulusal çıkar ve uluslararası yönetişim sorunları  Harekete geçirme  Kimlik duyguları, ahlak (+)  Alexander Wendt: «Anarşi devletlerin bundan ne anladığıdır.» İ N Ş A C I ANLAY I Ş LAR  Neorealistler & neoliberaller  Devletin ulusal çıkarları İ N Ş A C I ANLAY I Ş LAR  Nasıl şekillendiği  Zamanla nasıl değiştiği?  İnşacılar, liderler  Toplumsal olarak inşa  Kalıcı bir gerçeklik İ N Ş A C I ANLAY I Ş LAR  Sosyal İnşacılar - reflektivistler gibi  Bilişsel yapılar  Rasyonalistler  Maddi dünyanın insana…  Süreklilik  «şey»  Kurallar: instruction, directive ve commitment SOSYAL YAŞAMIN  Amiller eğitme, yönlendirme DÜZENLEYİCİSİ  Kurumlar OLARAK KURALLAR VE KURUMLAR  İnşacılıkta amiller  Sistem içindeki aktif katılımcılar  Amillik kurumu SOSYAL DÜZENİN AKTİF KATILIMLARI OLARAK AMİLLER  Amiller & kurallar  “Kurallar amilleri, amiller de kuralları oluşturur” SOSYAL DÜZENİN AKTİF KATILIMLARI OLARAK AMİLLER  Yapılar & amiller oluşumu (-)  Sosyal bir süreç  Karşılıklı olarak inşa etme  Onuf: Kurallar, aracıları ve yapıları ortak bir inşa sürecinde birbirine bağlamaktadırlar. SOSYAL DÜZENİN AKTİF KATILIMLARI OLARAK AMİLLER  İnşacılığın önerisi  Kimlik, kültür & söylem  Normatif unsurlar  İnsan bilinci  Uluslararası ilişkiler, kendine özgü kuralları (+) ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN SOSYAL İNŞACI YORUMU  Realistler yapıyı ön plana (+)  Anarşi & güç dağılımı  Liberaller?  İnşacılık? ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN SOSYAL İNŞACI YORUMU  İnşacı mantığa göre anarşi  “Anarşi de bir kural durumudur ve herhangi bir kuralın olmaması ise anarşi değil kaostur.”  İnşacılığın temel varsayımı ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN SOSYAL İNŞACI YORUMU  Çıkarlar, kimliklere (+)  Ne istediğimizin kim olduğumuza bağlı (+)  Her bireyin birden çok kimliğe (+)  Devletlerin çok kimliğe (+)  Kimlikler ve çıkarları ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN SOSYAL İNŞACI YORUMU ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE SOSYAL İNŞACI KURAM TÜRLERİ     Rasyonalist görüşler (-) Sosyolojik perspektif (+) İki ana kuram Kimliğin çıkarları  İnşacı görüşler  Üç ana grup  Süjeler-arası anlamlar  (Speech acts) - “Konuşma faaliyeti kuramı” ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE SOSYAL İNŞACI KURAM TÜRLERİ ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE SOSYAL İNŞACI KURAM TÜRLERİ  Dilsel oluşum  Disipliner güçler  ‘Doğrular rejimi’  Gözlemlenebilir olmayan  Sosyal dünyanın varlığı (+) WENDT'İN “NATÜRALİST” İNŞACILIĞI  Bilim…  Nesnel dünyayı varsaymaktayız  İki temel ilkesi  (1) İnsan birliğinin yapıları maddi güçlerden müşterek fikirler (+)  (2) Aktörlerin kimlikleri & menfaatleri  Wendt: “Devletlerin birbirleri hakkında sahip oldukları inançlar ve beklentiler tarafından belirlenir, sosyal yapılar tarafından oluşturulur.” WENDT'İN “NATÜRALİST” İNŞACILIĞI  Pozitivizm & rasyonalizmin hegemonyası SONUÇ  Toplumsal & kültürel boyut  İnsan bilincinin, düşüncelerin, kuralların, normların ve kimliğin etkisi  İnşacılığın önemli kavrayışları SONUÇ  (1) Amiller & yapılar karşılıklı etkileşme  (2) Kimlikleri & çıkarlar  (3) Sosyal yaşama anlam & düzen  İnşacılık, yapım aşamasındaki proje olarak görmekte  Kısıtlı görüşler  Birçok liberal & ekonomik yapısalcının aksine  İnsan öznelliği göz önüne (+)  Saf nesnellik karşısında (+) SONUÇ ÖZETLE, BU KURAMA GÖRE;  UA İlişkilerde disiplininde dört büyük tartışma  Birincisi… ÖZETLE … SONUÇ OLARAK…  İkincisi…  Üçüncüsü…  Dördüncüsü…  Sosyal İnşacılık, kuram (-)  Wendt’in sosyal inşacılığı  UA ilişkilerin kapsayıcı sosyal kuramı  Sistem-odaklı – Waltz  «Bilimsel realizm»  Epistemolojik tutum  Sosyal inşacılık – 1980 sonunda (+)  Kuzey Amerika’da UA İlişkiler disiplininde yaklaşım ÖZETLE … SONUÇ OLARAK…  Küresel sistemde önemli dönüşüm  Soğuk Savaş sonrası dönemi  Onuf’un sosyal gerçekliği  Rasyonel & yorumsamacı kuramlar  Özneler arası ilişkiler  Epistemolojik & normatif açı  Aktörlerin kimlikleri / çıkarları  Kimlik & çıkar  Bireyler / devletler / devlet dışı aktörler  Dünya politikası  İnşacılık ÖZETLE … SONUÇ OLARAK…  UA İlişkiler teorilerinde yeni soluk  Farklı yaklaşımlar  Felsefi kategori  Meta-teori  Kimlik & norm & nedensel anlayışın rolü  Ulusal & ulus ötesi çıkar  Materyal fak. -> düşünsel fak.  İnşacı yaklaşım(+)  Akfırat, S. (2019). Sosyal Kimlik Yaklaşımının Bilim Felsefesinin Pozitivizm, Sosyal İnşacılık ve Eleştirel Gerçekcilik Açısından Değerlendirilmesi. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 405-420.  Alpman, P. S. (2018). Sosyal Teorinin Konusu Olarak Kimlik: Sosyal İnşacı Yaklaşım. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21(2), 1-28.  Arı, Ö. ve Kıran, A. Uluslararası İlişkilerde Sosyal İnşacılık.  Burr, V. (2012). Sosyal inşacılık (Çev. Sibel Arkonaç). Ankara, Nobel Yayınevi. K AY N A K Ç A  Günyel, C. (2021). Uluslararası İlişkiler Teorilerden Sosyal İnşacılık Teorisinde Kimlik Kavramı ve Kimlik-Güvenlik İlişkisine Yaklaşımı. Turan-Sam, 13(49), 189-196.  Kiraz, S. (2014). Sosyal İnşacılık Yaklaşımında Güvenlik. Uluslararası İlişkilerde Güvenlik-Teorik Değerlendirmeler, Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi, İstanbul.  Kiraz, S. (2014). Sosyal İnşacılık Yaklaşımı. Uluslararası İlişkiler Teorileri Temel Kavramlar, 209-229.  Kolasi, K. (2018). Uluslararası ilişkilerde sosyal ontoloji kavrayışının meta-teorik eleştirisi. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 15(59), 3-18.  Akfırat, S. Sosyal Kimlik Kuramının Bilim Felsefesi: Pozitivizm, İnşacılık ya da Eleştirel Gerçekçilik?.  Arkonanç, S. (2012). Sosyal İnşacılık.  Assiye, A. K. A. (2010). Kimliğe teorik yaklaşımlar. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 17-24.  Burr, V. (2003). Sosyal inşacılık (SA Arkonaç, Çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. K AY N A K Ç A  Burr, V. (2012). Sosyal İnşacılık Sosyal Constructıonanısm.  İnan, G., & Yıldız, S. A. (2011). Sosyal İnşacı Yaklaşım Bağlamında Öğretmen-Öğrenci Etkileşiminin Nitel Bir İncelemesi.  Karacasulu, N. (2012). Uluslararası İlişkilerde İnşacılık Yaklaşımları. PostModern Uluslararası İlişkiler Teorileri: Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Yaklaşımlar. Der. Tayyar Arı, 109-125.  Kaya, S. (2013). Sosyal İnşacılık (Konstrüktivizm). Uluslararası İlişkiler Kuramları II. Birinci Basım, Eskişehir: AÖF Yayınları, 70-91.  Polat, S. A. (2002). Sosyal Teorinin Konusu Olarak Kimlik: Sosyal İnşacı Yaklaşım. T E Ş E K KÜR BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.  20131303028