KNOW THE RSS-MARATHI FULL TEXT

आर एस एस ला ओळखा रा रीय वयसं वे क सघं ा या द तावेजांवर आधािरत श सुल इ लाम लोकशाहीसाठी संघष् यारा िनिम स यक िवरोही व लोकायत वारा रकािशत िवशेष आवृ ी ‘आर एस एस ला ओळखा’ लेखक: श सल ु इ लाम रकाशक व मुरक:  स यक िवरोही रकाशन १०७४, बी-५, आनंदी रासाद अपाट्मट, सी वाड्, रिववार पेठ, को हापरू – ४१६०१२. सपं क् : गौतम – ०८२७५९१८२९६  लोकायत १२९/बी-२, िसिं डके ट बँकेसमोर, लॉ कॉलेज रोड, नळ टॉप जवळ, पणु े – ४११००४. (या प यावर दर रिववार सं याकाळी ५ ते ७:३० या वेळेत लोकायतची मीिटंग होते.) ईमेल: lokayat.india@gmail.com /lokayat.india @lokayat संपक् : अलका – ०९४२२३१९१२९ मुरण थळ: आर. एस. िरंटस्, ४५५, शिनवार पेठ, पणु े – ३०. © श सुल इ लाम पिहली आवृ ी: स टबर २०१६ सहयोग मू य: ₹ १०/- अनुरमिणका रा तािवक ............................................................................... १ १. फॅ िस ट िवचारसरणी आिण िहटलर रा. व. सघं ाचे आदश् आहेत, हे खरे आहे का? ................................................................ ३ २. रा रीय वजावर रा. व. सघं ाची िन२ा आहे? ............................ ७ ३. रा. व. सघं भारतीय सिं वधाना या जागी मनु मृती लागू कर याची मागणी करतो, या देशातील दिलतांचे आिण मिहलांचे भिव य काय? ............................................................................. ९ ४. लोकशाही, धम्िनरपेषता आिण सघं रा य क पनेवर रा. व. सघं ाचा िव०ास आहे का? ................................................... १५ गांधीजं या ह येनंतर रा. व. सघं ावर बंदी का आली होती? ......... १८ ५. ६. ७. वातं यलढ्याला रा. व. सघं ाचा पािठंबा होता का? .................. २० भगतिसगं , चरं शेखर आझाद आिण अशफाकउ ला खान यांसार्या वातं यलढ्यात शहीद झाले यांबॖल रा. व. सघं ाला आदरभाव आहे का? .......................................................... २४ ८. अराजकीय रा. व. सघं देशा या राजकारणाचा वापर कसा कॳन घेतो? .............................................................................. २६ ९. रा. व. सघं आयएसआयसार्या सं थांना सहकाय्च करत नाही का? ............................................................................... ३० १०. मिु लम लीग रमाणे िवरा र सक ं पनेवर रा. व. सघं ाचा िव०ास आहे का? ........................................................................ ३३ सदं भ्सचू ी ................................................................................ ३६ रा तािवक रा रीय वयंसेवक संघ (रा. व. संघ) असा दावा करतो की तो या देशाचा सवा् त मोठा रषक, सवा् त मोठा रा रभत आिण सवा् त मोठा िन२ावंत आहे! तो व याची िपलावळ असले या असं्य संघटना व यती सतत हा रचार कर यात गतंु ले आहेत की ‘रा. व. संघ’ आिण ‘देशभती’ हे एकमेकांचे पया् यी आहेत. या देशात कोण िन२ावान आहे आिण कोण नाही, याचे रमाणपर दे याचा ठेका सध ु ा संघानेच घेतला आहे. मार रा. व. संघ ही अशी संघटना आहे जी वतंर भारताचे संिवधान, ितरंगा रा र वज आिण लोकशाही व धम् िनरपेषता यांसार्या रा रीय संक पनांवर तर िव०ास ठेवतच नाही, पण भारता या वातं यलढ् याम येही ितचे काहीच योगदान न हते. वातं यलढ् यादर यान आपले राण पणाला लावणा्या शहीदांकडे संघ िकती तु छ नजरेने पाहातो हे कळा यावर कोण याही नागिरकाला चीड येणे साहिजक आहे. संघा याच द तावेजांमाफ्त याचा खरा चेहरा वाचकांपढु े उभा कर याचा रय न या पु तकात के ला आहे. रा. व. संघ दिलतांबॖल आिण ि९यांबॖल जो हीन ॱि१कोन बाळगतो, याबॖलची त ये देखील या पिु तके त मांडली आहेत. तसेच भारता या वातं यलढ् यात संघा या भूिमके बॖलची त ये देखील जाणून घे याचा रय न के ला आहे. रा. व. संघ हा इंरजां या वसाहतवादी शासनापासून भारता या मत ु ीचा परु कता् होता व तो वतंर भारता या संिवधािनक लोकशाहीशी िन२ावान आहे असे लोक आजवर मानत आले आहेत. पण रा. व. संघा या द तावेजांम ये नमूद असलेली त ये वाचून यांची न्कीच िनराशा होईल. संघाने रकािशत के ले या िविवध सािह यावॳन हे िसध होते की तो या देशासाठी एक मोठा धोका आहे व याकडे दल ु ् ष करणे परवडणारे नाही. िवशेषतः अशा काळात जे हा देशात १९९८ ते २००४ दर यान पंतरधान असलेले अटल िबहारी वाजपेयी व गहृ मंरी लालकृ ण अडवानी हे जाहीरपणे हणाले होते की यां यासाठी रा. व. संघाची भूिमका तीच आहे जी जवाहरलाल नेहॳंसाठी गांधीजंची होती. अशारकारे आप या लोकशाही व धम् िनरपेष देशापढु ील संकटां या गंभीरतेचा अंदाज लावणे अिजबात किठण नाही. अटल िबहारी वाजपेयी आिण लालकृ ण अडवानी यांनी पनु ःपु हा आपण संघाचे ‘ वयंसेवक’ अस याचे घोिषत के ले आहे. २०१४ साली स ाॳढ झालेले पंतरधान नरर मोदी, यां या मंरीमंडळातील अनेक सद य व रा यांमधील भाजपचे म्ु यमंरी हे सव् च संघाचे सद य अस याचे जाहीरपणे कबूल करत आहेत. लालकृ ण अडवानंनी तर रा. व. संघाला भाजपची ‘नाळ’ हणून संबोधले आहे. यां या हण याचा प१ १ स यक िवरोही व लोकायत अथ् आहे की जशी आई ित या गभा् शयात या बाळा या पोषणासाठी नाळे वारे अ न परु वते, याचरमाणे रा. व. संघ हा भाजपला आव यक तो सव् खरु ाक उपल ध कॳन देतो. यामळ ु े रा. व. संघाने पांघरलेलं ‘अराजकीय’ संघटनेचं सॽग आता गळून पडलंय. संघ आता याचे खरे रंग दाखवत मिु लम लीग या र यावरच वाटचाल करतोय. या देशाला धमा् िधि२त रा रात पिरवित् त कर या या कामात संघ गतंु ला आहे. या आंतिरक धो्याबॖल जर आपण वेळीच जागे नाही झालो तर या देशाचा िव वंस हो यापासून कोणीही वाचवू शकणार नाही. आपला शेजारी रा र असले या पािक तान या िवनाश तांडवावॳन बोध घेणे फार मह वाचे आहे. १९४७ साली पािक तानने धमा् िधि२त रा र बन याचा िनण् य घेतला होता. धमा् िधि२त रा र बनले या पािक तानम ये जे काही घडले व घडत आहे, या सव् गो१ी आप या देशासाठीही धो्या या घंटा आहेत. रा. व. संघ आप या देशाला याच मागा् वर नेऊ इि छतो यावर ६५ वष् वाटचाल के यानंतर पािक तान आज िवनाशा या उंबरठ् यावर उभा आहे. आप याला कोण याही पिरि थतीत रा रीय वयंसेवक संघा या या िवनाशयारे या योजनेपासून आप या राणिरय देशाचे रषण करावे लागेल. या पिु तके बाबत कुठलाही गैरसमज होऊ नये यासाठी पु तकात िदलेली सव् उधरणे रा. व. संघा या अिधकृत रकाशनांमधून घेतलेली आहेत. आर एस एस ला ओळखा २ फॅ िस ट िवचारसरणी आिण िहटलर रा. व. सघं ाचे आदश् आहेत, हे खरे आहे का? रा. व. संघाचे वयंसेवक िहटलरला आदश् मानतात ६ात काही शंका नाही. िहंदु वाचे ते महान कै वारी अस यामळ ु े यांना िनल् जपणे िहटलर या पावलावर पाऊल ठेवून अ पसं्याकांना नागरी आिण मानवी ह्कांपासून वंिचत ठेव याचे एकािधकारशाहीवादी राॳप अंगीकारायचे आहे. रा. व. संघाचे ये२ िवचारवंत गोळवलकर गॲु जं या We or Our Nationhood Defined ६ा पु तकात अ पसं्यांकांबॖलचा िवशेषतः मिु लम आिण िरॣनांसदं भा् तला यांचा फॅ िस ट ॱि१कोन प१पणे मांडलेला आहे. १९३९ म ये रकािशत झाले या ६ा पु तकातून रा. व. संघा या ने यां या लोकशाही आिण अ पसं्यांकांबॖल या िवचारांची परु शे ी क पना येते. गोळवलकरांनी या पु तकात िहटलर या नाझी सां कृितक रा रवादाचे खालील श दात गणु गान गायलेले आहे: जम्नां या वांिशक अिभमानाचा िवषय आज सव्र चिच्ला जात आहे. आपले वांिशक आिण सां कृ ितक पािव य िटकावे हणनू जम्नांनी आप या देशातनू सेमटे ीक वश ं ा या लोकांना हणजे यंनू ा हाकलनू लावनू जगाला हादरवनू सोडले आहे. वांिशक अिभमानाची जपणक ू कर याची ही अ यु च पातळीच हणावी लागेल. देशातील िविवध समदु ायांम ये अगदी मल ू भतू वांिशक आिण सां कृ ितक िभ नता असली तर ते सगळे सावॳन एकरपणे एकिदलानं जगणं र यषात श्यच नसतं हे जम्नांनी दाखवनू िदलेलं आहे. िहदं ु थानाला यातनू बरंच काही िशक याजोगं आिण अगं ीकार याजोगंही आहे.1 गोळवलकरांना िनिॣतपणे िहटलर या हुकूमशाही फॅ िस ट पधतीने िहंदू रा र िकं वा देश हायला हवा होता हे याच पु तकातील खालील उधरणावॳन प१ होते: या ये२ रा रांनी अ पस्ं यांकांचा र। कसा सोडवला हे िवचारात घे यासारखे आहे. ते यां या राजकारणात कोण याही वेग या घटकांना मा यता देत नाहीत. थलांतिरतांना देशात या रा रीय वश ं ा या म्ु य रवाहात सामील हावे लागते. आपले वेगळे अि त व, परकीय ज म थान हे सारे िवसॳन या रा रातील बहुस्ं यांक वश ं ाची सं कृ ती, भाषा आिण आकांषांशी एकॳप हावे लागते. असे जर यांनी के ले नाही तर ते के वळ उपरे च राहतात. रा राने के लेले िनयम आिण चालीिरती तर यांना बधं नकारक असतीलच, पण ३ स यक िवरोही व लोकायत यांना रा रा या दयेवर राहावं लागेल. यांना िवशेष सरं षण िमळणारच नाही, मग िवशेष ह्क आिण अिधकार तर सोडाच. या परकीयांना दोन पया्य उपल ध आहेत. एकतर यांनी िमसळून जावे, यांची सं कृ ती अगं ीकारावी, यां या दयेवर जगावं आिण जोपयत यांची मज् आहे तोवर आपली गजु राण करावी, िकंवा यां या आदेशानसु ार हा देश सोडावा. अ पस्ं यांकां या र।ावर हाच एक उ म उपाय आहे. हाच सवा्त तक् शध ु आिण सयु ो्य तोडगा आहे. या यामळ ु े च देशातील जीवन व थ आिण अबािधत राहील. या एकाच उपायामळ ु े रा रा या पोटात नवे रा र वाढीला लाग या या िवकाराला—कक् रोगाला—पायबंद बसेल.2 के . बी. हेडगेवार, िव. दा. सावरकर आिण बी. एस. मंज ु े यां या िवचारांतून रा. व. संघ ज माला आला. हे सगळे , अगदी हेडगेवारांनंतर सरसंघचालक झालेले गोळवलकरदेखील फासीवाद आिण नाझीवादाचे भोते होते. भारतीय राजकारणा या इटािलयन अ यासक मिस् या कसोलारी3 यांनी रा. व. संघ आिण फासीवाद व नाझीवाद यां यातील िनकटचे नातेसबं धं दाखव याचं अरग य काम के लं आहे. हे नातेसबं धं शोधताना यांनी िद ली येथील नेहॳ मेमोिरयल संरहालयात उपल ध असले या मंज ु े यां या रोजिनशांचा कसून अ यास के ला. ितने िलिहले आहे की, मसु ोिलनीसार्या इटािलयन फासीवादी शासनाचे रितिनधी आिण िहदं रु ा रवादंचे थेट सपं क् हे दाखवतात की िहदं रु ा रवादाचा फॅ िसझम या िवचार आिण यवहारातील रस अमतू ् ओढीपेषा जा त होता. भारतीय िहदं रू ा रवायांचा फासीवाद आिण मसु ोिलनीतला रस ही रासिं गक कुतहू लातनू आलेली िकंवा काही मोज्या लोकांपरु ती मया्िदत बाब होती असं समजू नये; इटािलयन हुकूमशाही आिण ित या ने यांवर िहदं रु ा रवायांच— े िवशेषतः महारा रात या—लष किरत होते, याचीच ही फल तु ी असावी. यांना हुकूमशाही हणजे परंपरावादी रांतीचे योतक वाटत असावी. मंज ु े वतः मस ु ोिलनीला १९ माच् १९३१ रोजी दपु ारी ३ वाजता पलाजो वेनिज़या या फॅ िस ट सरकार या म्ु यालयात भेटले होते. यां या रोजिनशीत यांनी ६ा भेटीबॖल २० माच् रोजी िलहून ठेवलेले आहे: मी यां याशी ह तांदोलन कॳन हणालो, मी डॉ. मजंु े. यांना मा याबॖल पणू ् मािहती होती, भारतीय वातंरलढ्यात काय घडत आहे याबॖलही यांना आर एस एस ला ओळखा ४ तपशीलात मािहती होती. िस योर मसु ोिलनंनी मला मी िवयापीठाला भेट िदली का असे िवचारले. मी हणालो, मला सैिनकी िशषणाबॖल जाणनू घे यात रस आहे. मी इ्ं लडं , रा स आिण जम्नी या सैिनकी शाळांम येही जाऊन आलेलो आहे. आता मी इटलीतही याच इ छे ने आलो आहे. आिण इथ या पररा र िवभागातील अिधका्यांनी आिण यध ु खा यातील अिधका्यांनी मला इथ या सैिनकी शाळा बघ याची उ म सोयही के ली आहे. ६ाबॖल मी ऋणी आहे. आजच सकाळपासनू मी बािल ला आिण फॅ िस ट सघं टना बिघत या आिण मी याने खपू रभािवत झालो. इटली या िवकासासाठी आिण भरभराटीसाठी यांची आव यकता आहे. मला तर यां याम ये आषेपाह् असे काही आढळलेले नाही. मार वत्मानपरात या सं थांबॖल आिण आप याबॖलही फारसं बरं िलिहलं जात नाही, हे मी वाचलेलं आहे. िस योर मसु ोिलनी: मग, याबॖल तमु चे काय मत आहे? डॉ. मजंु :े महोदय, मी याने खपू च रभािवत झालो. र येक मह वाकाष ं ी आिण विध् णू रा राला अशा सं थांची आव यकता असते. िस योर मसु ोिलनंना हे ऐकून बरे वाटले असावे, ते हणाले, “आभारी आहे, पण तमु यासमोरचे आ हान अिधकच कठीण आहे. तरीही तु ही यश वी हावे यासाठी मा या तु हाला शभु े छा आहेत.” एवढे बोलनू ते उठले, आिण मीही उठून यांची रजा घेतली. रा. व. संघाचे आणखी एक ये२ स लागार िव. दा. सावरकर यांनाही िहटलर या नाझीवादाबॖल आिण मस ु ोिलनी या फॅ िसझमबॖल िवशेष रेम होते. मदरु ा येथे १९४० साली िहंदूमहासभे या २२ या सभेम ये अ यषीय भाषणात ते हणाले, िहटलरला नाझी हणनू याला मानवी राषस हणावं आिण चिच्ल वतःला लोकशाहीवादी हणतो हणनू याला देव हणावं यात काहीही त य नाही. या पिरि थतीत जम्नी यावेळी होती ते पाहता नाझीवादामळ ु े च ती वाचलेली 4 आहे ६ात काहीही सश ं य नाही . . . पढु े सावरकरांनी भारतात फासीवाद आिण नाझीवादाला िवरोध कर याबॖल नेहॳंची िनभ् सनाही के ली. यां या मते: ५ स यक िवरोही व लोकायत जम्नी, जपान, रिशया िकंवा इटलीला असं सांगणारे आपण कोण की तु ही ही अशीच रा य यव था वीकारा कारण आ हाला ती अ यासक ॱ१ीने आकष्क वाटते हणनू ? जम्नी या ॱ१ीने काय जा त बरे हे पिं डत नेहॳंपेषा िहटलरला जा त माहीत आहे. नाझीवादा या आिण हुकूमशाही या जादईू पशा्नेच इटली आिण जम्नीची पिरि थती रचडं सधु ारलेली आहे आिण ते कधी न हते इतके रचडं ताकदवान झाले आहेत. देशा या रकृ तीला अनक ु ूल 5 औषध िहच राजकीय िवचारसरणी आहे हे यातनू प१ होते. सावरकरांचा िहटलर या यू-िवरोधी ह याकांडाला संपूण् पािठंबा होता आिण १४ ऑ्टोबर १९३८ रोजी यांनी भारतातील मिु लमां या र।ाला तेच उ र अस याचेही सचु वले: एखाया देशाला आकार येतो, तो ितथे राहणा्या बहुस्ं यांमळ ु े . यनंू ी जम्नीत काय के लं? ते अ पस्ं य अस यामळ ु े यांना बाहेर हुसकवनू लावलं गेल.ं 6 आर एस एस ला ओळखा ६ रा रीय वजावर रा. व. सघं ाची िन२ा आहे का? रा. व. संघाने यां या िनिम् तीपासून हणजेच १९२५ पासून भारतीय जनतेने एकर येऊन िरिटशांशी लढ या या रतीकांचा सदैव ितर कार के ला आहे. यातील रा र वज असले या ितरंगी झडा हे याचे एक समप् क उदाहरण आहे. िडसबर १९२९ म ये काँरेसने यां या लाहोर-अिधवेशनात ‘पूण् वरा य’ हे देशाचे अंितम येय अस याचे घोिषत के ले आिण लोकांनी २६ जानेवारी १९३० हा ितरंगी झडा फडकवत वातं यिदन हणून साजरा करावा असे आवाहनही के ले. (ितरंगा हा देश यापी लढ् याचा वज हणून तोपयत सव् मा य झालेला होता.) यावर रितिरया हणून सरसंघचालक हेडगेवारांनी रा. व. संघा या सव् शाखांना पिरपरक पाठवून रा र वज हणून भग या झड् याचे पूजन करावे असे सांिगतले. आजही रा. व. संघा या कोण याही काय् रमात रा र वज हणून ितरंगा नसतो ही अ यंत मह वाची गो१ आहे. रा. व. संघाचे ये२ वयंसेवक मरु ली मनोहर जोशंनी १९९१ म ये आप या रा रिन२ेचं ढॽगीपणाने रदश् न करत ीनगर या लाल चौकात ितरंगा फडकवला असला तरी रा. व. संघाने रा र वजाची सदैव वंचनाच के लेली आहे, अनादर के लेला आहे, हेच स य आहे. हे पढु े िदले या रा. व. संघा या रमख ु ां या िवधानांवॳनही ते िदसून येते. नागपरु ात १४ जल ु ै १९४६ रोजी झाले या गॲु पौिण् मे या मेळा यात भाषण करताना गोळवलकर हणाले की, भगवा झडाच देशा या महान सं कृ तीचं सपं णू प् णे रतीक ठॳ शकतो. यात देवाचं ॳप आहे. आमचा पणू ् िव०ास आहे की एक िदवस असा येईल की या िदवशी सपं णू ् देश भग यासमोर नतम तक होईल.7 वातं य िमळाले या या पूव्िदनी (१४ ऑग ट, १९४७) जे हा भारतीय संिवधान सभेने ितरं्याला रा र वज हणून मा यता िदली, याच िदवशी सं याकाळी रकािशत झाले या रा. व. संघाचं इंरजी मख ु पर ऑग् नायझर म ये ‘िम टरी िबहाई ंड भगवा वज’ (भग या वजामागचे रह य) नावाचा लेख होता. याम ये पु हा लाल िक या या तटावर भगवा वजच फडकवला जावा, अशी मागणी करताना ितरंगी झड् याची रा र वज हणून िनवड के ली जा याबॖल खालील श दांत िटंगलही के लेली होतीः के वळ नशीब जोरावर होतं हणनू स वे र आले यांनी आम या हातात हा ितरंगा िदलेला आहे, पण िहदं ू याचा स मानही करणार नाहीत आिण ७ स यक िवरोही व लोकायत वीकारणारही नाहीत. तीन ही क पनाच आम याकडे चांगली मानली जात नाही यामळ ु े तीन रंग असलेला झडा मनांवर िनिॣतपणे दु पिरणाम करणारा ठरे ल आिण देशासाठी सध ु ा तो घातक ठरे ल. हणजेच रा. व. संघा या मते िहंदू भारतीय रा र वजाचा कधीही आदर करणार नाहीत. ितरंगी झडा हा देशासाठी अपशकुनी आिण घातक आहे.8 वातं यानंतरही जे हा ितरंगा हा रा र वज झाला ते हा रा. व. संघाने याला मा यता यायला नकार िदला. गोळवलकरांनी यां या बंच ऑफ थॉट् स (रा. व. संघाचे रकाशन असले या या पु तकात गोळवलकरांचे िविवध लेख आहेत) या पु तकातील ‘िर टंग अॅ ड िर टंग’ (भरकटणे फत भरकटणे) या लेखात यावर जाहीर िटका के लेली आहे. ते िलिहतात, आप या ने यांनी या देशासाठी एक वेगळा झडा ठरवला आहे. यांनी असं का के लं असाव?ं हे के वळ भरकट याचं आिण न्कल कर या या वृ ीचं उदाहरण आहे. आप या राचीन आिण महान देशाला गौरवशाली परंपरा आहे. मग, आप याला आपला वतःचा असा झडा नाही? गत हजार वषापासनू आप याला आपले वतःचे असे एकही रा रीय रतीक नाही? िनिव्वादपणे आप याकडे आहे. तर मग ही िनखालस अथ्हीनता, ही शू यमन कता कशासाठी?9 आर एस एस ला ओळखा ८ रा. व. सघं भारतीय संिवधाना या जागी मनु मृती लागू कर याची मागणी करतो, या देशातील दिलतांचे आिण मिहलांचे भिव य काय? रा. व. संघाची भारतीय संिवधानावर िकती िन२ा आहे हे बघायचे तर गोळवलकरांची बंच ऑफ थॉट् स या पु तकातील खालील िवधाने बघावीत. हे पु तक हणजे फत गोळवलकरांचे िनवडक लेख नाहीत, तर तो रा. व. संघा या वयंसेवकांचा धम् रथं च आहे. आपलं सिं वधान हे समजायला अ यतं रासदायक आहे, आिण वेगवेग या पाॣा य देशां या सिं वधानातनू तक ु डे तक ु डे आणनू जळ ु व यामळ ु े अितशय तटु क, एकिजनसीपणा नसलेलं बनलं आहे. सिं वधाना या माग्दश्क त वांम ये आपलं रा रीय येयधोरण काय िकंवा आप या जीवनाचं रमख ु त व काय 10 याचा एका श दानं उ लेख के लेला नाही. वा तिवक रा. व. संघाला संिवधाना या ऐवजी मनु मतृ ी िकं वा मननु े तयार के लेले कायदे हवे होते. हे शूरांना आिण ि९यांना कमी लेखणारे आहेत हे सव् तु च आहे. यामळ ु े जे हा संिवधान सिमतीने भारतीय संिवधान तयार के ले, ते हा रा. व. संघ खषु न हता . . . यां या मख ु परात हणजे ऑग् नायझर या ३० नो हबर १९४९ या संपादकीयात ही तरार मांडलेली आहे. परंत,ु राचीन भारतात झाले या अिवतीय सिं वधािनक िवकासाचा काहीही उ लेख आप या सिं वधानात आलेला नाही. मनचू े िनयम हे पाटा् या लायकरगस िकंवा पिश्यन सोलोन या खपू आधी िलिहलेले आहेत. आजही मननू े सांिगतले या िनयमांना, मनु मृतीतील रितपादनाला जगाची वाहवा िमळते, आिण लोक मनोभावे याचे अनयु ायीही बनतात. पण आम या सिं वधाना या पिं डतांना याची काहीही िकंमत नाही. वतंर भारतात मनु मतृ ीवर आधािरत काययाची मागणी करताना रा. व. संघ आपले ये२ गॳ ु , त वञ आिण माग् दश् क िव. दा. सावरकर यांचीच री ओढत होता. सावरकर हणाले होते: वेदांनंतर आप या िहदं रू ा राला कोणता धम्रंथ अिधक पजू नीय असेल तर तो मनु मृती होय. मनु मृती हा रंथ राचीन काळापासनू आप या सं कृ तीचा, ९ स यक िवरोही व लोकायत चाली-िरतंचा व आचार-िवचारांचा पाया रािहलेला आहे. मनु मृतीने आप या रा राची अ याि मक वाटचाल िनयमबध के ली आहे. आजही कोट्यवधी िहदं ू आप या दैनिं दन जीवनात मनु मृतीने सांिगतलेले िनयम पाळतात. आज मनु मृती हाच िहदं ू कायदा आहे.11 मनूचे िनयम समाजावर लादून कोण या रकारची सं कृती रा. व. संघ आिण िहंदु ववादी गटांना हवी होती, ते समजायला मनु मतृ ीतील दिलत आिण ि९यांबॖल या िनयमांकडे एक नजर टाकणे परु स े े होईल. यापैकी मानवतेला कमी लेखणारे काही िनयम इथे िदले आहेत, यांना कुठ याही प१ीकरणांची गरज नाही. मनु मतृ ीतील दिलत आिण अ पृ यांबॖलचे िनयम12 १. जगा या मांग याकरता या सिृ १क या् ने रा५ण, षिरय, वै य व शूर यांची िनिम् ती अनर ु मे या या मख ु ापासून, दंडांपासून, मांडीपासून व पायांपासून के ली आहे. (अ याय १, ॥ोक ३१) २. शूरांसाठी परमे०राने इतर तीनही जातंची सेवा करणे हेच काय् नेमून िदलेले आहे. (अ याय १, ॥ोक ९१) ३. एकज हणजे एकदा ज माला येणा्याने ( हणजे शूराने) िवजाचा (मंज ु के ली जाते या बाकी तीनही जाती) अपमान के ला असेल तर याची जीभ कापली जावी. (८/२७०) ४. जर याने अपमाना पद पधतीने कुणा िवजाचे नाव घेतले वा या या जातीचा उ लेख के ला तर दहा बोटे लांब असले या लोखंडी न्या तापवून लाल कॳन या या तॽडात घाला या. (८/२७१) ५. याने जर आगाऊपणे एखाया रा५णाला या या जबाबदारीची जाणीव कॳन िदली तर राजाने या या तॽडात व कानात उकळते तेल ओतावे. (८/२७२) ६. खाल या जाती या माणसाने आप या कुठ याही अवयवाने वर या जाती या माणसाला इजा के ली तर मनचु ी िशकवण अशी आहे की तो अवयव तोडून टाकावा. (८/२७९) ७. याने जर हात िकं वा काठी उगारली, िकं वा रागा या भरात लाथ मारली, तर याचा हात वा पाय तोडून टाकावा. (८/२८०) ८. खाल या जातीचा कुणी माणूस वतःला वर या जाती या बरोबरीचे समजून या याशेजारी आसनावर बसू पाहात असेल तर या या पा०् भागावर तापवले या लोखंडाने िश्का मारावा िकं वा तलवारीने िचरावे आिण याला आर एस एस ला ओळखा १० हॖपार करावे. (८/२८१) ९. मनु मतृ ीत सांिगत यारमाणे शरु ाने िकरकोळ गु हा के ला तरी याला सवात कठोर िशषा हावी. परंतु मनु मतृ ीतील तोच कायदा रा५णांसाठी अितशय सौ य होतो. आठ या अ यायातील ३८० वा ॥ोक सांगतो: “रा५णास कधीही ठार माॳ नये, अगदी याने काहीही गु हा के ला असला तरी. याला या या सव् संप ीसकट कुठलीही शारीिरक इजा न करता जाऊ यावे.” रा. व. संघासाठी जाती यव था हणजेच िहंदूरा र होय मनु मतीवर रा. व. संघाची इतकी आ था आहे, याचाच अथ् यांची जाती यव थेवरही िततकीच आ था आहे. खरे तर जाती यव था कायम राखणे हाच रा. व. संघा या िहंदरु ा रवादाचा गाभा आहे. िहंदू रा र हणजे जाती यव थाच आहे, असे िबनिद्कतपणे हण यात गोळवलकर िबलकुल कचरत नाहीत. यां या मते िहंदू हणजे, िहदं ू जनता हणजे िवराट पॲु ष, हणजे परमा याचे साकार ॳप आहे. जरी पॲु षसत ु ाम ये ‘िहदं ’ू हा श द वापरला नसला तरी यातील परमे०रा या वण्नाने— याम ये सयू ् व चंर हे याचे डोळे आहेत. हे आकाश आिण तारे या या नाभीतनू उभवले आहे. रा५ण याचे शीर, षिरय याचे बाहू, वै य या या मांड्या व शरू याचे चरण आहेत—हे प१ होते. याचा अथ् चातवु ण् ात िवभागलेली ही िहदं ू जनता हणजेच आमचा देव आहे. परमे०राची ही सवॾ च क पनाच आम या रा र सक ं पनेचा गाभा आहे. आम या िवचारात ती िभनली आहे आिण आम या सं कृ तीत आढळणा्या िवशेष 13 सक ं पना यातनू च ज म या आहेत. मनूने सांिगतलेले ि९यांबॖलचे िनयम १. ि९या िदवसरार कुटुंबातील पॲु षां या ता यात असायला ह यात. जर या कोण याही शारीरसख ु ाची इ छा धरत असतील तर यांना पूण् िनयंरणाखाली ठेवणे आव यक आहे. (९/२) २. बालवयात िप याने संरषण यावे, ताॲ यात पतीने, उतारवयात मल ु ाने संरषण यावे, कारण ९ीला वातं याचा अिधकार नाही. न ९ी वातं यमह् ती. (९/३) ३. ि९यांचे अगदी लहानशादेखील दवु ् त्नापासूनही रषण के ले पािहजे. तसे न के यास या दो ही कुटुंबां या जीवनात दःु ख आणू शकतात. (९/५) ११ स यक िवरोही व लोकायत ४. सव् जातंचे हे परम कत् य आहे, की अशत पतीनेदेखील आप या प नं या संरषणाची जबाबदारी ्यावी. (९/६) ५. ताकदी या जोरावर ि९यांना संपूण् ता यात ठेवणे कुणालाच श्य नाही; मार पढु ील उपायांनी तसे करणे श्य आहे. ६. पतीने या या संप ीची जपणूक, एकरीकरण आिण िविनयोग या कामात, तसेच घरात सव् र व छता ठेवणे, धािम् क सोप कारांची संपूण् जबाबदारी घेणे, अ न रांधणे, तसेच घरातील भांडी, उपकरणे यांची काळजी घेणे अशा कामांम ये ९ीस गतंु वून ठेवावे. ७. ि९यांना सौदया् ची िकं मत नसते आिण या वयाचाही फारसा िवचार करत नाहीत; फत पॲु ष असला की झाले मग या देख या वा कुॳप कुणालाही (पॲु षाला) वतःला अप् ण करतात. (९/१४) ८. ि९यांना काबूत ठेव याचे रय न िकतीही काळजीपूव्क के ले तरी यां या पॲु षांबॖल या लालसेमळ ु े , चंचल वभावामळ ु े , आिण वाभािवक ॴदयशू यतेमळ ु े या पतीशी कधीही बेइमानी कॳ शकतात. (९/१५) ९. ९ीची िनिम् ती होत असतानाच श यामोह, बैठकमोह, आभूषणमोह, पािव याचा भंग कर याचा मोह, शहाणपणाचा अभाव, अरामािणकपणा, द१ु पणा आिण गैरवागणूक ही वैिश१् ये मनूने यांना बहाल के लेली आहेत. (९/१७) १०. ि९यांना धम् शा९ा या आधाराने कोणतेही िवधी कर याचा अिधकार नाही असे हा कायदा सांगतो; ि९या ६ा अबला आिण वेदांमधील ञानाबॖल अञानी अस यामळ ु े अस याइत्याच अपिवरच असतात, हा अंितम िनयम आहे. (९/१८) वर िदले या मनु मतृ ी या उता्यांचे काही वेगळे िव॥ेषण कर याची गरज नाही. यात दिलत आिण ि९यांबॖल अितशय ढळढळीतपणे िवकृत, िवषारी आिण फॅ िस ट भूिमका आहे. कदािचत यामळ ु े च २० या शतकात यरु ोपमधे हुकूमशाही मू यांना लोकिरय कर यात मोठा वाटा असलेला जम् न दाश् िनक े डिरक िन शे (Fredrich Nietzsche) मनु या रंथां या रेमात पडला. िहंदी-भािषक पटयात िहंदु ववादी राजकारण जे हापासून जोर पकडू लागले, ते हापासनु मनु मतृ ी या व त आवृ यांचा जणू पूरच आला आहे. एका आघाडी या िहंदी लघ-ु पु तक रकाशकाने काढले या मनु मतृ ी या आवृ ी या प२ृ भागावर खालील श दांत उदा ीकरण करणारी र तावना आहे: सिं वधान व याय थािपत करणारी मनु मृती जगातील सवा्त राचीन आर एस एस ला ओळखा १२ समाज यव था आहे. आधिु नक भारतातील समाज व याय यव था मोठ्या रमाणात या रंथावर आधािरत आहे. र येक घरात, सं थेत व समाजात हा रंथ असणे आव यक आहे.14 या पु तक रकाशकांना मनु मतृ ी ि९यांिवषयी आिण दिलतांिवषयी जे िवष व वेष पेरते याबॖल काहीही िचंता वाटत नाही. अशा पु तकांचे िवपल ु रमाणात होणारे रकाशन आिण िहंदू मूलत ववायांम ये होत असलेली वाढ (आिण देशभरात दिलत व ि९यांवर होणा्या वाढ या िहंसा) यात काहीतरी नाते असावे हे न्की. या कटर िहंदू शती व रा. व. संघ या सवु ण् यगु ाची व न पाहतात ते यगु देशासाठी घातक आहे हे देशाला ए हाना कळायला पािहजे होते. यां या वाढ या ताकदीमळ ु े अखेरीस या देशातील िहंदू दिलत आिण सव् ि९या आपले मानवी अिधकार गमावून बसतील. मनु मतृ ीसार्या धम् रथं ांबॖल जो रेमभाव या संघटना दाखवतात यावॳन यांचे खरे ल य दिलत आिण ि९या हेच अस याची बाब अधोरेिखत होते. गो१ फत मनु मतृ ीशी संपत नाही. रा. व. संघाची पु तक िवरी करे िविवध पु तके –रंथ िवकतात. उदा. संसार कसा करावा हे वामी रामसख ु दास यांचं पु तक उघडपणे कौटुंिबक िहंसेची िशकवण देत.ं गीता रेसने व तात रकािशत के ले या ९ीिवरोधी सािह यांपैकी हे एक आहे. र।–उ र वॳपात असलेले आिण िहंदी, इंरजीसह इतर भारतीय भाषांम ये उपल ध असले या या पु तकातील काही उतारे पहा: र। – नवरा बायकोला रास देत असेल वा मारत असेल तर ितने काय करावे? उ र – ९ीने हे लषात ्यावे की ित या गे या ज मी या पापां या कजा्ची परतफे ड होत आहे आिण यातनू ती व छ होत आहे. ित या आई–विडलांस ही हकीकत समजली तर यानं ी ितला माहेरी यावे. कारण पती या अशा रकार या वाग याला ितला सामोरे जावे लागत आहे याचा अथ् यांनी ितला यो्य िशकवण िदली नाहीये. र। – आई–विडलांनी माहेरी नेले नाही तर ितने काय करावे? उ र – अशा पिरि थतीत असहा य ९ी काहीच कॳ शकत नाही. आप या गतज मी या पापांचे फळ ितने िनमटू पणे भोगावे आिण शांतपणे मार सहन करावा. यामळ ु े ती पापमत ु होईल व कदािचत नवरा ित यावर रेम कॳ 15 लागेल. १३ स यक िवरोही व लोकायत या पु तकात तर अमानषु सतीरथेचेही उघड-उघड समथ् न आहे: र। – सतीरथा बरोबर आहे का चक ु ीची? उ र – सती जाणे ही परंपरा नाही. जी ९ी स यवती आहे, िज या मनात पती या मागे जा याचा उ साह आहे, ती अ्नीिशवाय जळू शकते आिण अ्नी ितला इजा कॳ शकत नाही. असं करणं ही परंपरा नाही, पण एका स यवती, यायिरय व अ याि मक स यता असणा्या ९ीने वतःहून सती गेले पािहजे.16 मनु मतृ ीतील िनयमांचा िनषेध हणून मनु मतृ ीची रत डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरां या उपि थतीत िडसबर १९२७ ला महाड या ऐितहािसक आंदोलनात जाळली होती, याची यािठकाणी दखल घेतली जावी. मनु मृतीचा गजर पु हा एकवार म यरदेशात मनु मतृ ी हाच आप या देशाचा मूळ यायमाग् हणून याचा सव् र रचार कर याचे व न रा. व. संघाने पूवा् पार जपलेले होते. याला आता या काळात उ ेजन िमळाले ते २००४ म ये रा. व. संघा या मरु बी सा वी उमा भारती या जे हा म यरदेश या म्ु यमंरी हणून रा यशासना या रमख ु झा या ते हा. स ेवर आ याबरोबर उमा भारती सरकारने २३ जानेवारी २००४ रोजी फतवा काढला, ‘रा याम ये गायंची ह या करायला बंदी आहे.’ या फत याचे मह वाचे वैिश१् य असे आहे की याम ये मनु मतृ ीचा दाखला िदला गेलेला आहे. फतवा असा आहेः “मनु मतृ ीने गायीची ह या कर याला, िहंश रा यांची िशकार कर या या बरोबरीचा गु हा मानलेला आहे आिण याला कठोर िशषा दे यात यावी असे हटले आहे.” वतंर भारता या इितहासात पिह यांदाच मनु मतृ ीत या िनयमांना कायया या चौकटीत सामावले गेले आिण सरकारने तशी घोषणाही के ली. िनःसंशयपणे रा. व. संघाने भारतात जर राजकीय स ा काबीज के ली तर ि९या आिण दिलतांबॖल या मनु मतृ ीतील िनयमांनाही शासकीय मा यता िमळू शके ल. आर एस एस ला ओळखा १४ लोकशाही, धम्िनरपेषता आिण सघं रा यक पनेवर रा. व. सघं ाचा िव०ास आहे का? धम्िनरपेषते या िवरोधात रा. व. संघ अ पसं्यांकांकडून देशाशी संपूण् इमानाची अपेषा करतो. पण आपले संिवधान, याय यव था, कायदे यां याशी िन२ा ठेवणे संघाला आव यक वाटत नाही ही गो१ िनराळी. रा. व. संघा या शाखांम ये हट या जाणा्या राथ् ना आिण रितञा यांचा अ यास के ला तर याम ये रा रिन२ा आिण िहंदू धम् िन२ा ६ांना एकच मानलेले आहे हे प१ होते, जसे मिु लम लीगने रा र आिण इ लाम यांना एकर बांधले होते. रा. व. संघा या राथ् ना आिण रितञा दो हीही भारतीय रा यघटनेचे रमख ु वैिश१् य असले या धम् िनरपेष रा या या मू यां या थेट िवरोधात आहेत हे लषात घेतले पािहजे. इथे हेही लषात घेतले पािहजे, की भारतीय संिवधानाला िवरोध करणारे िकं वा अवमान करणारे गट एरवी भारत सरकार या रोषाला सामोरे जात आहेत, यांना बंदक ु ी या गो या खा या लागत आहेत िकं वा यांची तॲु ं गात रवानगी होते आहे; पण याच वेळी रा. व. संघ मार उघडपणे संिवधािनक यव थे या वैधािनकतेला िवरोध करत असूनही यांना देशात रा य कर याचा आिण मोकळे पणाने िहंड यािफर याचा अिधकार आहे. माजी पंतरधान अटलिबहारी बाजपेयी आिण माजी गहृ मंरी लालकृ ण अडवानी यांनी लोकशाही आिण सव् धम् समभाव या त वांना उचलून धर याची शपथ घेतली याचवेळी िहंदू रा रा या थापनेसाठी वचनबध अस याची शपथदेखील घेतली होती जी र येक रा. व. संघा या काय् क या् ला ्यावी लागते हे ध्कादायक आहे. रा. व. संघाची राथ्ना हे व सल मातृभमू ,े मी तल ु ा सदैव नम कार करतो. हे िह दभु मू ी, तू माझे सख ु ाने पालनपोषण के लेले आहेस. हे महामगं लमयी पु यभमू ी, तु यासाठी माझा हा देह समप्ण होवो. मी तल ु ा पनु ःपु हा वदं न करतो. हे सव् शितमान परमे०रा, िहदं ू रा राचे आ ही परु तल ु ा सादर रणाम करतो. तु याच काया्साठी आ ही किटबध झालो आहोत. या काया् या पतू ्तसे ाठी आ हाला तू शभु ाशीवा्द दे.17 रितञा सव्शितमान परमे०र आिण मा या पवू ज् ांना मॳन मी वयं फूत्ने ही रितञा १५ स यक िवरोही व लोकायत करतो की मी रा रीय वयंसवे क सघं ाचा काय्कता् होत आहे. मा या पिवर िहदं धू मा् या, िहदं ू समाजा या आिण िहदं ू सं कृ ती या िवकासामळ ु े भारतवषा्म ये सवकष उदा ता यावी ही यामागील इ छा आहे. सघं ाने मा यावर सोपवले या जबाबदा्यांचे पालन मी रामािणकपणे, िनः वाथ्पणे, माझा जीव व राण याकारणी लावनू या येयाशी िन२ा ठे वने . भारतमाता की जय!18 याचा अथ् भारत देश, हे एक संिवधािनक रा र हणून या याशी ते िन२ावान नाहीत, तर मिु लम लीगने यारमाणे इ लामवर आधािरत पािक तानची िनिम् ती के ली याचरमाणे यांनाही धमा् धािरत रा रिनिम् ती करायची होती. लोकशाहीला िवरोध लोकशाहीला िवरोध अस यामळ ु े भारताचा कारभार हुकूमशाही पधतीने हावा अशी मागणी रा. व. संघ नेहमीच करत आलेला आहे. १९४० साली उ चपातळीवरील १३५० काय् क यासमोर िदले या गोळवलकरां या भाषणातूनही हे प१ होते. एका वजाखाली, एकचालकानवु त्, एका िवचारसरणीने चालणारा रा. व. सघं या महान देशा या कानाकोप्यात िहदं ु वाची योत तेववत आहे.19 एक वज, एक नेता आिण एक िवचारसरणी ही घोषणा सरळसरळ नाझीवादी आहे आिण हुकूमशाहीवर आधारले या फॅ िस ट संघटनांकडून उचललेली आहे. संघरा य संक पनेला िवरोध रा. व. संघाला भारतीय संिवधानाचे आधारभूत संघरा या मक त व कदािपही मा य नाही. हे गोळवलकरांनी १९६१ म ये झाले या नॅशनल इंिटरेशन कौि सल या पिह या सराला पाठवले या पराम ये प१ िदसते. आज या सरकारचे सघं रा या मक वॳप फुटीरतावादाला के वळ ज मच देत नाही तर या भावनेचे पोषणही करते. एका अथ् रा राचे एकपण समजनू घे यास नकार देते तसेच याचा नाशही करते. यामळ ु े अशा रवृ ी समळ ू न१ 20 करा यात आिण सिं वधानाचे शध ु आिण एका म वॳप थािपत करावे. संघरा या मकतेबॖल असले या या ितर कारामळ ु े च महारा रा या िनिम् तीलाही रा. व. संघाने सव् शतीिनशी िवरोध के ला. गोळवलकर आपण राजकारणी नाही असे हणत असूनही महारा र िनिम् ती या िवरोधी गटा या बैठकांचे ते अनेकदा अ यष आर एस एस ला ओळखा १६ रािहलेले आहेत. १९५४ म ये अशाच एका पिरषदे या अ यषपदावॳन यांनी ‘भारताला करीय शासन हवे आिण रशासकीय कारभारा या ॱ१ीने सव् रा ये यातले रदेश असावेत’ अशी जोरदार मागणी के ली.21 रा. व. संघा या िवचारधरु ीणांना भारतीय संघरा याबॖल या या क पना काही जाताजाता सचु ले या मळ ु ीच न ह या. रा. व. संघाचे बायबल असले या बंच ऑफ थॉट् सम ये ‘एकाि मक रा र हवे’ या नावाचे एक रकरण आहे. याम ये संघरा या या क पनेला उपाय सांगताना ते िलिहतात, ‘भारत हे एकाि मक रा र नाही, तर वेगवेग या वांिशक गटांचे आिण रा रकांचे के वळ योगायोगाने भौगोिलक साि न य आहे हणनू शेजारशेजारी राहाणारे आिण एकसधं २े अशा परकीय वच् वाने अिं कत के यामळ ु े एकर असणारे लोक आहेत,’ असा खोडसाळ रचार िरिटशांनी के ला आिण तोच आप या स या या ने यांनी मख ु प् णे आ मसात के ला. या रचाराचा पिरणामकारक रितवाद करायचा झाला आिण एकाि मक रा राचे ल य गाठायचे असेल, तर सवा्त मह वाचा आिण रभावी माग् एकच की आप या देशा या सिं वधानातनू सघं रा या या क पनेला कायमचे काढून टाकणे. एका रा याम ये अनेक वाय वा अध्- वाय रा ये असावीत ही सक ं पनाच झटकून टाकणे. एक रा र, एक रा य, एक याय, एक शासक असावा आिण यात तक ु डे, भाग, िवभाग, रभाग, भाषावार रांत, अशा कुठ याही अिभमानांना आप या एकाि मकतेत गदारोळ घाल यास थारा नसावा. यासाठी आपण आपले सिं वधान पु हा एकदा तपासनू पाहू, आिण दॲु त कॳ, हणजे शासनाची एक एकाि मक रचना थापन होईल.22 १७ स यक िवरोही व लोकायत गांधीजं या ह येनंतर रा. व. सघं ावर बंदी का आली होती? रा. व. संघावर ४ फे रवु ारी १९४८ रोजी देशरोही कृ यांसाठी बंदी आली होती. सरकारने बंदी या काढले या आदेशाला प१ीकरणाची गरजच नाही. भारत सरकारने आप या २ फे रवु ारी १९४८ ला जारी के ले या ठरावात हटले आहे की देशातील िववेषक आिण िहसं क शतंना मळ ू ापासनू उखडून टाक याचे ठरवले आहे, जे रा रा या वातं याला ध्का पोहोचवत असनू देशा या कीत्लाही कािळमा फासत आहेत. या िनण्या या पाठपरु ा यासाठी सरकारने रा. व. सघं ाला बेकायदेशीर जाहीर कॳन यावर बंदी घाल याचे ठरवले आहे.23 सरकारी परकात पढु े बंदीमागचे कारण प१ करताना हटले आहे: सघं ाचे काय्कत् अिन१ आिण धोकादायक कृ ये करत आहेत. देशा या अनेक भागात असे िदसनू आले आहे की रा. व. सघं ाचे काय्कत् यतीगत वॳपात जाळपोळ, लटू मार, चोरी, दरोडे, डाके घालणे, खनू यांसार्या िहसं क कृ यांम ये सामील आहेत आिण यांनी बेकायदेशीर श९े व दाॳगोळा एकर के ले आहेत. ते लोकांना अितरे की मागा्कडे वळवणे, बदं क ु ीसारखी श९े बाळगणे, सरकारबॖल समाजमनात अरीती िनमा्ण करणे, पोलीस व िमलीटरीला उपरव दे यासाठी रो साहन देणे अशा कृ यांसाठी उयत ु करणारी 24 परके वाटताना आढळले आहेत. यावेळचे गहृ मंरी सरदार व लभभाई पटेल यांना रा. व. संघाबॖल रेम वाटे, हे सव् तु आहे. रा. व. संघही पटेलांची बाजू उचलून धरे. मार गांधीजं या खनु ानंतर रा. व. संघाची बाजू घेणे सरदार पटेलांनाही अवघड झाले. ११ स टबर १९४८ रोजी गोळवलकरांना िलिहले या परात पटेल िलिहतात: िहदं नंू ा सघं िटत करणे, यांना मदत करणे ही एक गो१ झाली, पण यां यावर झाले या अ यायाचा सडू घे यासाठी िन पाप आिण अगितक ९ी-पॲु ष व बालकांना वेठीस धरणे ही दसु री गो१ आहे . . . यािशवाय यांचा काँरेसला असलेला िवरोध, तो ही इतका जहाल की याम ये यितम व, स यता, िश२समं त वत्न या कशाचेच भान ठे वलेले नाही; ६ामळ ु े लोकांम ये असतं ोष िनमा्ण के ला आहे. यांची भाषणे सांरदाियक िवखाराने भरलेली होती. िहदं चंू े आर एस एस ला ओळखा १८ सघं टन करणे आिण यांना यां या सरं षणासाठी तयार करणे यासाठी यारकारे िवष पेर याची काहीच आव यकता न हती. या िवषाचा पिरणाम देशाला भोगावा लागला तो गांधीजं या अमू य जीवाची िकंमत देऊन. आता सरकार या िकंवा जनते याही मनात रा. व. सघं ाबॖल सहानभु तू ीचा लवलेशही उरलेला नाही. उलट िवरोध वाढला आहे. रा. व. संघा या लोकांनी गांधीजं या मृ यनु तं र जे हा आनदं ो सव साजरा के ला आिण िमठाई वाटली ते हा हा िवरोध आणखीनच तीव झाला. अशा पिरि थतीत रा. व. सघं ा या िवरोधात कारवाई करणे सरकारला अटळ होते . . . यानंतर आता सहा मिहने झालेले आहेत. एवढ्या िदवसानतं र तरी रा. व. सघं ाचे लोक आता ता यावर आले असतील अशी अपेषा होती, पण मा याकडे आले या अहवालांवॳन प१ िदसते आहे की जु या कारना यांना पु हा चेतव या या िदशेने यांची पावले पडत आहेत.25 रा. व. संघ आिण िहंदू महासभा हे दोघेही रा रिपता महा मा गांधीजं या मृ यल ु ा कारणीभूत होते याचा आणखी एक परु ावा हणजे सरदार पटेल यांनी िहंदू महासभेचे पढु ारी यामा रसाद मख ु ज् यांना िलिहलेले एक पर. १८ जल ु ै १९४८ ला िलिहले या परात ते हणतात: गांधीजं या खनु ाचा खटला अजनू ही यायालयात सॳ ु आहे, यामळ ु े या खनु ा या कटात िहदं ू महासभा आिण रा. व. सघं यां या सहभागाबॖल मी काही बोलणे यो्य नाही. परंतु आम याकडे आले या अहवालानसु ार, या दोन सघं टनां या—िवशेषतः रा. व. सघं ा या कारवायांमळ ु े देशात असे वातावरण िनमा्ण झाले की अशा रकारची िवकृ त घटना घडली. मा या वतः या मनात काहीच शक ं ा नाही की या कटात िहदं ू महासभेचा अित जहाल गट सामील होता. रा. व. सघं ा या हालचाली आप या सरकार व रा य यव थे या अि त वाला धोकादायक आहेत. आम या अहवालानसु ार सघं ावर बदं ी घात यानंतही या हालचाली अयाप थांबले या नाहीत. उलट िदवसागिणक या वाढतच आहेत आिण रा. व. सघं ा या वत्ळ ु ातले लोक अिधक बेधडक 26 होत आहेत. १९ स यक िवरोही व लोकायत वातं यलढ्याला रा. व. सघं ाचा पािठंबा होता का? रा रा या उभारणीम ये मोलाची कामिगरी रा. व. संघाने के लेली आहे, असा यांचा दावा आहे. आ हाला, या देशा या नागिरकांना समजून ्यायचे आहे की रा. व. संघाने िरिटशां या सारा यवादी राजवटीतून भारताला वातं य िमळवून दे यासाठी नेम्या कोण या चळवळंची उभारणी के ली होती? यां या कोण या ने यांनी आिण काय् क यानी परकीय राजवटीचे अ याचार भोगले होते? यां यातले कोण वातं यासाठी तॲु ं गात गेले होते, िकं वा हुता मा झाले होते? गोळवलकरांची वातं यलढ् या या िविवध ट यांबॖलची वत ये वाचून तर कुणाही देशभताला ध्काच बसेल: आपले दैनिं दन काम करत राह यामागे आणखीही एक कारण आहे. वेळोवेळी घडत असले या घटनांमळ ु े देशात एक अ व थता आहे. अशीच अ व थता १९४२ सालीही होती. याआधी १९३०–३१ सालीही आदं ोलन झाले होते. यावेळी अनेकजण डॉ्टरजंकडे गेले होते (डॉ्टरजी हणजे रा. व. सघं ाचे सं थापक, डॉ. हेडगेवार). यांनी डॉ्टरांना हटले की ६ा आदं ोलनामळ ु े वातं य िमळे ल, ते हा यात रा. व. सघं मागे राहायला नको. तर यात या एकाने हटले की तो तॲु ं गात जायलाही तयार आहे. डॉ्टर हणाले, जॳर जा, पण मग तु या कुटुंबाची काळजी कोण घेणार? ते सदगृह थ हणाले, मी ती सगळी तरतदू कॳन ठे वलेली आहे. दोन वषा या मा या घरखचा्चीच नाही तर या काळात मला भरा या लागणा्या दडं ाची र्कमसध ु ा मी यात गृहीत धरलेली आहे. यावर डॉ्टरांनी याला सांिगतले की एवढी जर तझु ी तयारी झालेली असेल तर बाहेर पड आिण सघं ा या कामासाठी ती दोन वष् तू दे. तेथनू घरी आ यावर ते सदगृ् ह थ ना तॲु ं गात गेले ना काम सोडून सघं काया्त पडले.27 ६ा रसंगावॳन प१ िदसते की रा. व. संघाचे नेते रामािणक देशभतांचे ख चीकरण कर याचा आिण यांना वातं या या आंदोलनात पड यापासून दूर ने याचा आटोकाट रय न करत होते. असहकार चळवळ आिण चले जाव चळवळ हे भारतीय वातं यलढ् यातले मैलाचे दगड हणता येतील. पू य गोळवलकरांचा याबॖलचा महान िसधांत काय हणतो पहा: आर एस एस ला ओळखा २० चळवळीचे दु पिरणामच होणार. मल ु े १९२०–२१ या चळवळंनंतर हाताबाहेर गेली होती. हा काही कुणा ने यावर िचखलफे क कर याचा रय न नाही, पण कुठ याही चळवळीचे हे अटळ पिरणाम असतात. आिण हे पिरणाम आप याला नंतर सावरता येत नाहीत. १९४२ नंतर तर लोकांना वाटायला लागले होते की काययाचा िवचार कर याचीच काही गरज नाही.28 यावॳन गो वलकरांची अशी इ छा िदसते की भारतीयांनी अमानषु िरिटशां या अ याचारी आिण का या काययांचा आदर करायला हवा होता. १९४२ या चळवळीबाबत संघाचा ॱि१कोन मांडताना गोळवलकर पढु े हणतात, १९४२ म ये देखील लोकां या मनात अितशय तीव भावना उसळ या हो या. याही काळात सघं ाचे नेहमीचे काम सॳ ु च होते. सघं ाने कशातही थेट भाग न ्यायचे ठरवलेले होते. पण सघं ा या वयसं वे कां या मनात उलथापालथ होत होती. सघं ही अकाय्षम लोकांची सघं टना आहे, यां या हण यात फारसा दम नाही, असे फत बाहेरचे लोकच न हे तर आपले वयंसेवकही हणू लागले होते. यांना सग याचा वीट आला होता.29 असे असूनही संघाचे एकही रकाशन िकं वा लेख संघाने ‘चले जाव’ या चळवळीत कोणते मोठे काम के ले याबॖल अर यषही सांगत नाही. सरसंघचालक गोळवलकरांना यांचा परकीय स ेिवॲध होणा्या आंदोलनांना असलेला िवरोध कधीच लपवता आला नाही. माच् १९४७ पयत थांबून िरिटशांनी जे हा हा देश सोडून जा याचा िनण् य घेतला ते हाही गोळवलकर गॲु जंनी रा. व. संघा या िद लीतील वािष् क समारंभात भाषण करताना जाहीर के ले की संकुिचत ॱ१ी या ने यांनी िरिटश सारा याला िवरोध कर याचा रय न के ला. आपला मॖु ा प१ करताना ते हणाले, “साम य् वान परकीयांना आप या कमतरतांसाठी जबाबदार धरणे बरोबर नाही.”30 आप या जे यांबॖल ितर कार िनमा् ण करणा्या चळवळंचा यांनी िध्कार के ला. भाषणा या ओघात एक रसंग सांगत असताना तर यांचे मूळ ॳप अिधकच उघड झाले: एकदा एक मा यवर जे२ सगहृ थ आप या शाखेवर आले. यांनी रा. व. सघं ा या वयंसवे कांसाठी एक नवीन सदं श े िदला. शाखेतील वयंसेवकांसमोर बोल याची सधं ी िद यावर ते अितशय रभावी भाषेत बोलत होते. ‘आता फत एकच काम करा, िरिटशांना पकडा, मारा, आिण बाहेर फे कून या. काय होईल २१ स यक िवरोही व लोकायत ते बघू आपण नंतर.’ एवढे ते बोलले आिण खाली बसले. ६ा िवचारधारे मागे शासनस िे वषयीचा राग आिण दःु ख आहे आिण यातनू ही ितर कारावर आधािरत रितिरयावादी वृ ी आहे. आज या राजकीय भावनांचा आधार रितिरया, सतं ाप व दःु ख आहे हे वाईट आहे, मैरीभावना िवसॳन आप या जे यां या रित असलेला िवरोध आहे.31 गोळवलकर गॲु जंिवषयी या यपणाने बोलायचे तर यांनी रा. व. संघाने िरिटशांना िवरोध के ला असा दावा कधीही के ला नाही. इंदोरमधील १९६० मध या यां या भाषणात ते हणाले, अनेकांनी िरिटशांना बाहेर घालवनू देशाला वातं य िमळवनू दे या या ओढीने काम के ले. िरिटश अिधकृ तपणे िनघनू गे यावर ही पिहली ओढही आटली. खरे हणजे या ओढीचीच मळ ु ात काही गरज न हती. आपण हे यानात ्यायला हवे की जी शपथ आपण घेतो, यात आपला धम् आिण आप या सं कृ तीचे पणू ् रषण करत देशा या वातं यािवषयी बोलतो. यात िरिटशां या जा याचा उ लेखही नाही.32 याचा अथ् , रा. व. संघाची परकीय स ेला अ या य मान याचीही इ छा न हती. गोळवलकर यां या ८ जून १९४२ या भाषणात हणतात, आज या रसातळाला गेले या समाजासाठी सघं कोणालाही जबाबदार धॳ इि छत नाही. माणसं दसु ्यांवर दोषारोप कॳ लागतात, ते हा तो यांचा कमीपणा असतो. कमजोरांवर झाले या अ यायासाठी बलवानांना दोषी धर यात काहीही उपयोग नसतो . . . सघं ाला आपला अमू य वेळ कुणावर िटका कर यात िकंवा दोषारोप कर यात वाया घालव याची इ छा नाही. मोठा मासा छोट्या माशाला खातो हे आप याला माहीत असताना छोट्या माशाला खा याबॖल मोठ्या माशाला दोष देणे हे मख ू प् णाचेच आहे. िनसगा्चा याय चांगला असो वा वाईट, तो खरा असतो. आपण याला अ या य हणनू तो बदलणार नाही.33 वातं यलढ् याला गैर मानणारे आिण िरिटश स ेला गौरवणारे गोळवलकर एकटेच न हते. यांचे गॳ ु व रा. व. संघाचे सं थापक, हेडगेवार यांचेही िवचार अगदी असेच होते. हेडगेवारां या अिधकृत चिररात खालील अथ् पूण् वा्य आहे: आर एस एस ला ओळखा २२ सघं ाची थापना झा यावर डॉ्टरसाहेब आप या भाषणांम ये फत िहदं ू सं थांचा उ लेख करत. सरकारवर थेट रितिरया कोणतीही नसे.34 हेडगेवारांबॖल या रा. व. संघा या उपल ध सािह यातील ही एक लषवेधी बाब आहे की हेडगेवारांनी कुठेही गोरेशाहीचा हणजे िरिटशां या जल ु मी आिण जंगली स ेचा पस ु टसा उ लेख िकं वा संदभ् ही घेतलेला नाही. वातं यलढ् या या काळात या रा रीय वत् मानपरांची अगदी खोलवर छाननी के ली, सव् दूर आढावा घेतला तरी रा. व. संघाने कोणतीही ठोस भूिमका घेत याचे आढळत नाही. उलट रा. व. संघाने अ यंत संशया पद अशीच भूिमका घेत याचे िदसते. सव् परु ावे फूट पाड याकडेच बोट दाखवणारे आहेत आिण संघ आिण याचे नेते तर वातं यलढ् यात कधीच भाग घेत न हते. एकमेव सहभाग यांनी वातं ययध ु ात घेतला असावा तो हणजे एकीने िरिटश सारा यवादाशी लढणा्या भारतीय वातं यसैिनकांम ये आप या िहंदू रा रा या घोषणेने फूट पाड याचा रय न कॳन. २३ स यक िवरोही व लोकायत भगतिसगं , चंरशेखर आझाद आिण अशफाकउ ला खान यांसार्या वातं यलढ्यात शहीद झाले यांबॖल रा. व. सघं ाला आदरभाव आहे का? रा. व. संघा या सािह यामधून या गो१ीचे असं्य परु ावे ठामपणे िसध करतात की संघाची भूिमका रांितकारक भगतिसंग, चंरशेखर आझाद आिण सहका्यांनी चालवले या लढ् या या पूण्पणे िवरोधात होती. इतके च नाही तर गांधीजं या नेतृ वाखाली िरिटश स ेशी लढणा्या वातं यसैिनकां या पिरवत् नवादी मवाळ चळवळंचाही ते ितर कार करत. इथे िदलेला पिर छे द बंच ऑफ थॉट् स या पु तकातील “हुता मा पण आदश् न हेत” या रकरणातील आहे. याम ये हौता याची संपूण् क पनाच नाकारलेली आहे: हौता याला आिलंगन देणारे लोक अितशय २े असतात यात काहीच शक ं ा नाही. यांचे त वञानही िनिभ्ड असते हेही खरे आहे. निशबावर हवाला ठे वनू घाबरटपणाने िनमटू जगत राहणा्या सामा यांपष े ा ते फार वर या पातळीवर असतात. तरीही अशा यतंना आप या समाजात आदश् मानले जात नाही. आ ही यां या हौतात याला महानतेची उ चतम पातळी मानत नाही. कारण शेवटी ते यांचा आदश् गाठ यात अपयशी ठरले, आिण अपयश हणजे यां यात काहीतरी भयंकर कमतरता होती.35 यापेषा ६ा हुता यांबॖल अिधक अपमानकारक आिण अवमू यन करणारे काय असू शके ल? कोणाही भारतीय नागिरकाला वातं यलढ् यात िरिटशांशी लढले या हुता यांबॖलचे हेडगेवार आिण रा. व. संघा या लोकांचे हे बोल ध्कादायकच वाटतील. हेडगेवारां या चिररात िलिहलेले आहे की: देशभती ६ाचा अथ् फत तॲु ं गात जाणे असा नाही. आपण ६ा वरवर या देशभतीमागे धावत सटु णे यो्य होणार नाही. ते आरह करत असत की वेळ आलीच तर देशासाठी मरण प करायला तयार राहायला हव,ं पण याबरोबरच देशाला वातं य िमळ यासाठी सघं िटत कर यासाठी जग याची इ छा असणेही िनतांत आव यक आहे.36 खरोखर ही िकती दःु खद गो१ आहे की भगतिसंग, राजगॳ ु , सख ु देव, आर एस एस ला ओळखा २४ अशफाकउ ला खान आिण चंरशेखर आझाद यां यासार्या ‘मूखाचा’ या ‘महान देशभत िवचारवंताशी’ संपक् आला नाही. यांना भेट याची महान संधी जर या हुता यांना लाभली असती, तर ‘वरवर या देशभतीसाठी’ ते हुता मा हो यापासून वाचले असते. िरिटशांिवरोधी या वातं यलढ् यात आपले सव् व अप् ण करणा्या रांितकारकांबाबत रा. व. संघा या ने यां या ॱि१कोनाचे वण् न करायचे झा यास ‘ल जा पद’ हा श ददेखील अपरु ा पडेल. १८५७ या महान वातं यलढ् यात देशरेमी भारतीयांनी शेवटचा मघु ल बादशाह बहादरु शाह जफरचे नेतृ व वीकारले होते. याचीही गोळवलकर गॲु जंनी िख ली उडवली आहे: १८५७ म ये िहदं ु थान या शेवट या तथाकिथत बादशाहने एक नारा िदला होता: ‘गािज़यॽ म बू रहेगी जब तलक इमान की त ते लंदन तक चलेगी तेग िहदं ु तान की’ पण अखेर काय झाले? सवाना ठाऊकच आहे.37 देशासाठी याग करणा्या लोकांबॖल गोळवलकर काय िवचार करायचे हे यां या खालील श दांवॳन प१ होते. देशा या वातं यासाठी लढणा्या रांितकारकांना, बेशरमपणे ते जणू काही इंरजांचे रितिनधी अस यारमाणे िवचारतात: याने रा रिहत साधले जात आहे का? याग के याने समाजाम ये देशासाठी आपलं सव् व अप्ण कर याची भावना येत नाही.38 ६ाच कारणामळ ु े रा. व. संघाने कुणीही हुता मे वातं य चळवळीत जीव उधळ यासाठी िनमा् ण के ले नसावेत. २५ स यक िवरोही व लोकायत अराजकीय असलेला रा. व. सघं देशा या राजकारणाचा कसा वापर करतो? रा. व. संघ ही सामािजक–सां कृितक सं था असून, यांना राजकारणात काहीही रस नस याचे आपण कायम ऐकत आलो आहोत. द ऑग् नायझर या रा. व. संघा या मख ु पराने तर ६ फे रवु ारी २००० या अंकातील संपादकीयात असाही दावा के लेला आहे की, रा. व. सघं हा राजकीय पष नाही. तो कोण याही िनवडणक ु ांम ये भाग घेत नाही, या सं थेचे पदािधकारी कुठ याही राजकीय पषाचे पदािधकारीही होत नाहीत. रा. व. सघं ाचे िनवडणक ू िच हही नाही, तसेच यातील नेते व सद य यांनी राजकीय काया्लये हवीत असाही रय न के लेला नाही. रा रीय काय्रमांसाठी रो साहन देणारी ही एक सामािजक–सां कृ ितक सं था आहे. आपण रा. व. संघाचा हा दावा गोळवलकरां या काही िवधानांशी ताडून बघायला हवा. हेडगेवारां या िनधनानंतर गोळवलकर रा. व. संघाचे रमख ु होते आिण संघा या िवचारांची मांडणी करणारे थोर अरणी मानले जातात. पिह या िवधानातून आप याला समजते की कोण या रकारची माणसे रा. व. संघाकडून राजकारण हाताळ यासाठी पाठवली गेली, आिण यातून संघाला काय अपेिषत होते. व या् तील िसंदी गावात १६ माच् १९५४ साली झाले या भाषणात ते हणतात, आपण या सं थेचे सभासद आहोत आिण सं थेची िश त आप याला मा य आहे असे जर आपण हणत असू तर िनवडीला जीवनात काहीही थान नाही. जे सांिगतले जाईल ते करा. जर कबड्डी खेळा असे सांिगतले असेल तर कबड्डी खेळा; जर बैठक ्या असे सांिगतले असेल तर बैठक . . . आप यात या काहंना राजकारणात काम करा असे सांिगतले ६ाचा अथ् यांना राजकारणाबॖल िवशेष ॲची होती िकंवा ओढ होती असे नाही. राजकारणासाठी ते पा याबाहेर या माशासारखे तडफडले नसते. यांना राजकारण सोडा असे हटले तर यालाही यांचा िवरोध नाही. यां या िनवडीची काही गरजच नाही.39 हे दस ु रे वा्यही फार मह वाचे आहे आिण ते संघा या राजकीय मह वाकांषेची ओढ दश् वते: आर एस एस ला ओळखा २६ आप याला माहीतच आहे की आपले काही वयंसवे क राजकारणात काम करतात. ितथे यांना कामा या गरजांरमाणे जाहीर सभा ्या या लागतात, मोच् िमरवणक ू ा वगैरे काढा या लागतात, घोषणा या या लागतात. या गो१ंना आप या कामाम ये खरे हणजे थारा नाही. पण एखाया नाटकातील भिू मके रमाणे वाट्याला आलेले काम आप या षमतेनसु ार उ मरकारे सादर करायचे असते. पण काही वेळा वयसं वे क नटा या भिू मके या बाहेर जातात. यां या ॴदयात या कामाबॖल अमाप आवेश िनमा्ण होतो, इतके की मग ते या कामासाठी िनकामी होतात. हे बरोबर नाही.40 आप याला इथे असं िदसतं की राजकारणात उतरले या राजकीय आि त बनवले या वयंसेवकांनी एखाया नटारमाणे आपली भूिमका वठवावी हणजेच रा. व. संघा या तालावर नाचावे. गोळवलकरां या वर िदले या योजनेनस ु ार राजकीय रचनेवर आपले वच् व राख याबॖल १९५१ साली जनसंघाची (पूवा् मीचा भाजप) थापना झा यानंतर नऊ वषानी हणजे माच् १९६० म ये यांनी अिधक िववेचन के लेले आहे. भाजपचे अि त व रा. व. सघं ापासून वतंर आहे का? रा. व. संघाचे नेते सात याने सांगत असतात की भाजप एक वतंर राजकीय पष आहे, तो रा. व. संघा या अंिकत नाही. रा. व. संघा या अिधकृत रकाशनांम ये जी त ये आलेली आहेत, याबरोबर तल ु ना कॳन वर िदलेली मािहती तपासून पाहू शकतो. रा. व. संघाची करीय रकाशन सं था सुॳची रकाशन यांनी ‘परम वैभव के पथ पर’ या नावाचे एक पु तक १९९७ म ये छापले आहे. याम ये िविवध कायासाठी रा. व. संघाने िनमा् ण के ले या चाळीस सं थांची संपूण् मािहती आहे. भाजप एक राजकीय पष हणून याम ये म्ु य वे कॳन आहे, या याबरोबर, अिखल भारतीय िवयाथ् पिरषद, िहंदू जागरण मंच, िव० िहंदू पिरषद, वदेशी जागरण मंच, सं कार भारती ६ांचाही अंतभा् व आहे. या पु तका या रा तािवकात हटलेले आहे की: वयसं वे क (रा. व. सघं ाचे काय्कत्) करत असले या िविवध कायाची मािहती िद यािशवाय रा. व. सघं ाची ओळख पणू ् होणार नाही. ही गो१ लषात घेऊन या पु तकात वयंसवे कां या अनेक षेरांमध या काया्ची ओळख कॳन दे याचा रय न के लेला आहे. १९९६ सालापयतचा सं थे या काय्क या या कामांचा आढावा यािठकाणी आहे . . . आ हाला िव०ास वाटतो की रा. व. सघं ाची आिण वयंसवे कां या काया्ची जाण ये यासाठी या पु तकाचा िनिॣतच उपयोग होईल.41 २७ स यक िवरोही व लोकायत या पु तकाम ये रा. व. संघाने तयार के ले या मह वा या सं थां या यादीम ये भाजप ितस्या रमांकावर आहे. रा. व. संघ संचिलत भाजपची िनिम् ती कशी झाली, याचा िवकास कसा झाला याबॖल तीन पाने मािहती िदलेली आहे. रा. व. सघं आिण कटकार थाने वरील संघरकािशत रकाशनांम ये रा. व. संघ कसा आप या सहकारी संघटनां या मदतीने गय़ु पण िनयोजनबध ‘मािफया’ रमाणे काम करतो हे प१ होते. रा. व. संघ आप या अंिकत असले या व यांची िपलावळ असले या संघटनांबॖल जाणूनबज ु ून लोकांम ये गॽधळ िनमा् ण करतो, जेणेकॳन कोण याही संघटनेशी वेळ पडली तर संबंध नाकारता यावा. उदाहरणाथ् १९९० या दशका या अखेरीस िहंदू जागरण मंचाने िरॣनधम्यांवर ह ले के ले. पण जनमत, तसेच रसारमा यमे व खॖु संसद िहंदू जागरण मंचा या िवरोधी जात आहे हे लषात येताच या मंचाशी कस याही रकारचा संबधं नाही असे रा. व. संघाने जाहीर के ले. अिलकडे िव० िहंदू पिरषद, बजरंग दल व धम् संसदेचे कुिटल कार थान (संिवधान बदल याचे) जे हा जनतेसमोर उघडे पडले ते हा रा. व. संघाने या सं था वाय आहेत असे घोिषत के ले. पण १९९८ ते २००४ या काळात भाजपरिणत सरकार आिण या सव् संघटनांम ये म य थी कर याचे काम रा. व. संघानेच के ले होते. फॅ िस ट काय् पधतीला अनस ु ॳनच या सव् संघटनां या कारवाया अगदी गपु चपु चालू असतात. िहंदू जागरण मंचाबाबत तपशीलात हे पु तक सांगते: िहदं नंू ा जागृत कर यासाठी िहदं ू जागरण मचं ासारखे अनेक मचं १७ रा यांम ये वेगवेग या नावाने सिरय आहेत. उदा. िद लीत ‘िहदं -ू मचं ’, तामीळनाडूम ये ‘िहदं -ू मु णाणी’, महारा रात ‘िहदं -ू एकजटू ’. हे सव् मचं आहेत, सं था वा सघं टना नाहीत. यामळ ु े च सभासद व, सं थानॽदणी व िनवडणक ु ीचा र।च उभवत नाही. सरळच आहे की कायया या आवा्याबाहेर व सरकारतफ् चौकशी होऊ नये हणून अशा रकरची ‘मािफया’ काय् पधती अवलंबली आहे. सं थां या ६ा पधतंमळ ु े आप या कोण याही संघटनेशी अथवा यतीशी चटकन संबंध तोडणे संघाला सोपे होऊन जाते. रा. व. संघ अनेक कट-कार थानेही करत असतो. परम वैभव के पथ पर म ये के ले या खल ु ाशारमाणे, १९४७ साली फाळणीनंतर िद लीम ये: िद ली मिु लम-लीगचा िव०ास सपं ादन कर यासाठी आिण यांची कटआर एस एस ला ओळखा २८ कार थाने कळ यासाठी काही वयंसवे कांनी मसु लमान धम् ि वकार याचे सॽग के ले.42 वातं या या पूव्सं येला रा. व. संघाचे वयंसेवक मस ु लमानांचा वेष घालून काय करत होते, याचे उ र डॉ. राजर रसाद जे नंतर भारताचे पािहले रा रपती झाले यांनी प१ के ले. भारताचे पिहले गहृ मंरी सरदार पटेल यांना १४ माच् , १९४८ ला िलिहले या परात ते िलिहतात: मला मािहती िमळाली आहे की रा. व. सघं ा या लोकांनी गॽधळ घालायची योजना बनवली आहे. यांचे अनेक लोक मसु लमानांचा वेष घालनू , िहदं नंू ा भडकव या या इरायाने यां यावर ह ले करायला स ज आहेत. तसेच यां यात काही िहदं ू असतील जे मसु लमानांवर ह ले करतील व मसु लमानांना भडकवतील. याचा पिरणाम हणजे िहदं –ू मसु लमान दगं ली भडकतील.43 २९ स यक िवरोही व लोकायत रा. व. सघं आयएसआयसार्या सं थांना सहकाय्च करत नाही का? आयएसआय या पािक तान या हेर खा याचे जालीम जाळे भारताचे सव् धम् समभावी लोकशाही शासन उलथून टाक याचा रय न करत आहे, याबॖल काही दमु त नाही. (िशवाय अमेिरके ची सीआयए, रिशयाची के जीबी आिण इशायलची मोसाद या हेरयंरणांनाही एकसंध भारत पािहजे याची काही खारी नाही.) असे असले तरी आयएसआय या भारताचे तक ु डे हावेत या या सव् तु योजनांकडे सखोलपणे लष यायला हवे. यो्य आिण व तिु न२ उ रं मागणारे असे अनेक गंभीर र। आहेत. पण आप या देशात जमातवादाला िचथावणी देणारी फत आयएसआय ही एकच शती आहे हे खरं आहे का? ओिरसा, कना् टक, गज ु रात, म य रदेश, राज थान, िहमाचल रदेश आिण उ र रदेशात िरॣनधम्यांवर झालेले ह ले असो, १९९२ म ये रा. व. संघा या काय् क यानी बाबरी मशीद उ व त कॳन के लेली जमातवादी फॅ िस ट कृ ये असो िकं वा अलीकडील २००२ म ये गज ु राथेत या मस ु लमानांचे ह याकांड असो, ६ा घटनांनी भारताला जमातवादी वालामख ु ी या तॽडावर नेऊन बसवले आहे. अशा कृतंनी आयएसआयला आनंदाचे भरते येत नसेल का? िहंदु वा या झड् याखाली आप या देशात जमातवादी िववेषाची बीजे रोवणारे, संरिषत, रा य यव थेचा पािठंबा असणारे, िविवध धािम् क गटातील शांतता धो्यात आणणारे घटक नाहीत का? भारताचा िव वंस यांना करायचा आहे या आयएसआयचे काम हलके होत नािहये का? िव० िहंदू पिरषद, िहंदू जागरण मंच आिण बजरंग दल यािशवाय रा. व. संघाची इतर िपलावळ यांचा गज ु राथ ही जमातवादी धल ु ाईची रयोगशाळा मानून ितथे िवशेषतः िरॣन आिण मस ु लमानांना धवु ून काढ याचा रय न गेली अनेक वष् सॳ ु आहे. ते आता सग या देशभरात पसरत आहेत. यांची परके अितशय भडकवणारी आहेत. उदा.: ‘मिु लम हणजे गटारातली घाण’, तमु या घरात ही घाण येऊ देऊ नका िकंवा ‘मिु लम िकंवा िरॣन पारी जगभर िफरतात आिण लोकांना लटु तात.’ खोटारडेपणा आिण फसवेिगरी हा यांचा धम् आहे. िरॣन पारी लोकांना धमा् या नावाने खोटे बोलायला, धमा् या नावावर चो्या करायला िशकवतात . . . ते िहदं नंू ा िश या देतात आिण िहदं ू धमा्ला कमी लेखतात. िहदं नंू ो, जागे हा आिण खोटे बोलणा्या या चोरांशी सघं ष् करा. ते तमु चे ह्क तमु यापासनू िहरावनू घेतात. या लोकांना ता यावर आणा आिण यांना आर एस एस ला ओळखा ३० यांची जागा दाखवा. िरॣन िकंवा मिु लमां या लोकस्ं येत एका जीवाची भर पडणे हणजे फत िहदं िू वरोधी शतीत भर पडणे न हे तर देशिवरोधी यती ज माला येणे आहे.44 यासारखी परके िव० िहंदू पिरषद, िहंदू जागरण मंच आिण बजरंग दला या वतीने सॲु वातील फत गज ु रातम ये वाटली जात, आता देशा या िविवध भागात वाटली जातात. या परकांमधली हुकूमशाहीची भाषा के वळ कुणा माथेिफॳ काय् क या् ची नाही. व ततु ः रा. व. संघाची गीता िकं वा बायबल हटले जाते या बंच ऑफ थॉट् स म ये ‘अंतग् त धोके ’ या लांबलचक रकरणात मस ु लमान आिण िरॣनांबॖल धोके र. १ आिण र. २ अनर ु मे असे िलिहलेले आहे. ६ा रकरणाची सॲु वातच खालील वा्याने होते: जगभरात या अनेक रा रां या इितहासाने िशकवलेला हा एक दःु खद धडाच े ा अतं ग्त शरंनू ी उभे के लेले आ हान हणावा लागेल की बाहेर या शरंपू ष देशा या सरु िषतते या ॱ१ीने नेहमीच अिधक गंभीर आिण धोकादायक असते.45 मस ु लमानांबॖल धोका र. १ हणून वण् न करताना यांनी हटलेले आहे: आजही असे अनेकजण आहेत, जे हणतात, ‘आता मिु लम हा काही र। हणनू अिजबात उरलेला नाही. पािक तान हवे हणणारे सगळे कडवे हटवादी लोक आता कायमचे बाहेर गेलेले आहेत. उरलेले सगळे मिु लम या देशावर जीव टाकणारे आहेत. शेवटी यांना जायला दसु री जागा आहे कुठे , ते हा यांना या देशाशी इमान ठे वायलाच लागेल.’ . . . पािक तान झा यावर एका रारीत हे सगळे देशभत बनले असतील यावर िव०ास टाकणे ही के वळ आ मघाताचीच कृ ती ठरे ल. याउलट, पािक तान या िनिम्तीमळ ु े मिु लमांचे सक ु े आता भिव यात ं ट आता हजारपटीने वाढलेले आहे, कारण पािक तानमळ आप या देशा या िवॲध अनेक िवघातक योजना आख यासाठी यांना ही उड्डाणफळी िमळालेली आहे.46 सामा य मस ु लमान जनतेबॖलही यांनी गरळ ओकली आहे: देशातही अनेक िठकाणी मिु लमबहुल जागा आहेत, हणजे अनेक छोटे पािक तानच . . . िन कष् हा की जवळजवळ देशात या र येक िठकाणाहून हे लोक पािक तानशी रा समीटरवॳन सपं का्त आहेत.47 ३१ स यक िवरोही व लोकायत आहे: गोळवलकरां या मते भारतातला र येक मस ु लमान अिव०ासाह् आिण बेइमान आजही मिु लम मग ते सरकारम ये अिधकारा या उ च जागी असतील िकंवा बाहेर असतील. उघडपणे रा रिवरोधी पिरषदांम ये भाग घेत असतात.48 अंतग् त धोका र. २ बॖल बोलताना ते हणतात, आप या देशात राहणा्या िरॣन सदगृह थाचं ी धारणाच आप या जीवनाचा धािम्क आिण सामािजक पोत न१ करायचा, इतके च न हे तर रथम वेगवेग या भागात आिण पढु े श्य झाले तर आप या सपं णू ् देशात राजकीय वच् व थािपत करायचे हीच आहे.49 गोळवलकरांनी शेवटी िहटलर याच पावलावर पाऊल टाकून अ पसं्याकांचा र। सोडव याचे ठरवलेले होते: या भिू मके नसु ार, आधीपासनू अि त वात असले या धतू ् देशां या अनभु वांनी िसध के यानसु ार िहदं ु थानात राहणा्या परकीय वश ं ा या लोकानं ी एकतर िहदं ू सं कृ ती आिण भाषा मा य करावी, िहदं ू धमा्ला मान आिण आदर यावा, िहदं ू वश ं आिण सं कृ तीचं हणजेच पया्यानी िहदं ु थानचं उदा ीकरण कराव.ं यांनी वतःचे वतरं अि त व सोडून देऊन िहदं ू धमा्त िवलीन हाव,ं िकंवा देशात राहायचं का, याचा िवचार करावा. ६ा देशात यांना आि ताची जागा िमळे ल, कशावरही ह्क सांगता येणार नाही, कुठ याही िवशेष सोयी सिु वधा िमळणार नाहीत, अगदी नागिरकांचे ह्क देखील नाहीत. यांना सामावनू जा यािशवाय दसु रा पया्यच उरत नाही, हणजे उरायला नको. आपला राचीन देश आहे, या देशात राहायचे ठरवणा्या परकीयांशी राचीन देशांना नेहमीच सामना करावा लागतो आिण अशाच रकारे सामना करावा.50 आर एस एस ला ओळखा ३२ मुि लम लीग रमाणे िवरा र सक ं पनेवर रा. व. सघं ाचा िव०ास आहे का? िहंदूचं ा असा वतंर देश असे हणताना खरंतर, रा. व. संघ मिु लम लीग या दोन देशां या क पनेलाच पािठंबा देत आहे. िभ न वणा् या आिण समाजा या गटांसाठी दोघांचाही एकच ॱि१कोन आहे. मिु लम लीग या िकतीतरी आधीच िहंदू महासभे या िव.दा. सावरकरांनी भारतात िवरा र संक पना मांडली होती. सावकरांना हेडगेवार आपले माग् दश् क आिण गॳ ु मानत असत हे मह वाचं आहे. या दोघां या ना याबॖल धनंजय कीर यांनी अिधकृतपणे िलिहले या सावरकरां या चिररात हटलेले आहे, रा रीय वयसं वे क सघं ही वयंसवे ी सं था सॳ ु कर यापवू ् डॉ. हेडगेवार यांनी सावरकरांशी सं थेचा पाया, वॳप आिण भिव य यावर दीघ्चचा् के लेली होती. एक थोर िहदं ू नेता व एक कडवा रामािणक देशभत असले या डॉ. हेडगेवारांना िहदं ू तॲणां या ऊज्चे रषण कॳन ितला िहदं रू ा रा या सवागीण उ नतीसाठी यो्य माग्दश्न करायचे होते. गांधंची असहकाराची चळवळ कोसळ यावर आिण िखलाफत चळवळीचा बोजवारा उडा यानतं र रा र नतम तक होऊन पडले होते व गॽधळले या िवयाथ् जगतात अराजक माजले होते. यां या या गॽधळले या अव थेत सावरकर आिण इतरांचा स ला घेऊन हेडगेवारांनी िहदं ू समाजाला ताकद आिण आधार िमळावा हणनू सं था सॳ ु 51 कर याचा िनण्य घेतला. रा. व. संघाचे आणखी एक रभावी यितम व असलेले माजी उपपंतरधान आिण करीय गहृ मंरी लालकृ ण अडवानीही सावरकरां या िहंदु वाने रेिरत झाले अस याचे यांनी मा य के ले. पोट् लेअरला गेलेले असताना यांनी जमले या लोकांना सांिगतले की “िहंदु व, याला वीर सावरकरांनी खूप िव तारानी समजावले आहे, याबाबत लाज वाट याची काहीच गरज नाही.” ते पढु े हणाले, “ती एक सव् समावेशक िवचारसरणी आहे आिण याची पाळे मळ ु े या देशा या परंपरेत आहेत.” अडवानंना ही भयानक व तिु थती माहीत असणारच की सावरकर हे िवरा र संक पनेचे ठाम परु कत् होते. अहमदाबादम ये १९३७ साली िहंदूमहासभे या १९ या सराला उॖेशून भाषण करताना ते हणाले होते: असेही भारतात एकमेकांशी शरु व असलेली दोन रा रे एकमेकांशजे ारी राहत आहेत. भारत एक एका म आिण ससु ंवादी रा र आहे असं मान याची अ यंत ३३ स यक िवरोही व लोकायत गंभीर चक ू पोरकट राजकारणी करत आहेत, िकंवा कदािचत ते तसं होऊ शकतं अशी अपेषा करत आहेत. हे आमचे रामािणक सदह् ते ू असलेले पण िवचार न करणारे िमर याच ु े ते जमातवादी र।ांबाबत ं ी व नं स य मानत आहेत. यामळ हातघाईवर येत आहेत आिण याची जबाबदारी जातजमातवादी सं थांवर टाकत आहेत. व तिु थती ही आहे की हे तथाकिथत जमातवादी र। िहदं ू आिण मिु लमामं ये असले या शेकडो वषा या सां कृ ितक, धािम्क आिण रा रीय आतं रिवरोधा या परंपरे तनू िमळाले आहेत. यो्य वेळ आली की तु ही ते र। सोडवालही; पण ते नाहीतच असे माननू तु ही ते दाबनू टाकू शकत नाही. शरीरात मरु लेला जनु ाट आजार दल ु ्ष न करता तो काय आहे, हे तपासनू यावर उपाययोजना करावी लागते. आपण धैया्ने या कटू स याला सामोरे जायला हवे. भारत आज एकसधं एकाि मक रा र मानता ये याजोगे नाही, उलट याम ये दोन रमख ु रा रे आहेत, एक िहदं ू आिण दसु रे मसु लमान.52 इथे ही व तिु थती िवसरता कामा नये की, मिु लम लीगने १९४० म येच पािक तान िनिम् तीचा ठराव पािरत के ला होता. िवरा रवादाचा रसार खूप आधीच यांनी के ला होता ते रा. व. संघाचे े२ त वञ आिण माग् दश् क सावरकरांनी मिु लम लीगला नस ु ता पािठंबाच िदला नाही तर चले जावची चळवळ मोडून काढ यासाठी यां याबरोबर गटबाजीही के ली. कानपूर येथे १९४२ म ये झाले या िहंदूमहासभे या २४ या अिधवेशना या अ यषीय भाषणात यांनी हटलेले आहे: राजकारणा या र यष यवहारात आप याला पढु े जायचे असेल तर काही आव यक तडजोडी करा या लागतील हे महासभेला माहीत आहे. नजीक या काळातील िसधं मधील घडामोडी बिघत या तर िसधं –िहदं सू भेने आमरं णावॳन एकर सरकार थापन कर यासाठी लीगशी हातिमळवणी कर याची जबाबदारी घेतलेली आहे. बगं ालची पिरि थती आप याला ठाऊकच आहे. लीगचे लोक इतके रानटी की, काँरेसही आप या नरपणाने यांना शांत कॳ शकली न हती, ते िहदं मू हासभे या सपं का्त आ याबरोबर खपू च समजतू दार झालेत, माणसाळलेत. फझल-उल हक आिण आप या महासभेचे आदरणीय कुशल नेते यामा रसाद मख ु ज् यां या नेतृ वाखाली बनलेले यतु ीचे सरकार वष्भर दो ही गटां या िहता या ॱ१ीने अितशय उ मरकारे काम करत आहे. इतके च नाही तर यानतं र या घटनांमधनू हेही प१ होते आहे की िहदं मू हासभेने राजकीय स ाकर काबीज कर याचे पिर म घेतलेत ते जनतेसाठी, यातनू आर एस एस ला ओळखा ३४ वतःची तंबु डी भर यासाठी नाही.53 सावरकरां या पावलावर पाऊल ठेवून रा. व. संघानेही िहंदू व मस ु लमान एका देशात एकीने राहू शकतात व एकसंध रा र बनवू शकतात ही क पना पूण्तः नाकारली. १४ ऑग ट १९४७ रोजी वातं या या पूव्सं येला, रा. व. संघाचे इंरजी मख ु पर असले या ऑग् नायजर या संपादकीय लेखाने संघाची रा र संक पना मांडली: रा रा या भाकड सक ु ायचं बंद कराव.ं िहदं ु थानात ं पनांना आता आपण भल रा र हणनू के वळ िहदं चंू ाच समावेश होतो आिण याच सरु िषत व भ्कम पायावर रा रीय इमारत बांधली गेली पािहजे. हे सोपे वा तव मा य के ले की बराचसा मानिसक गॽधळ दरू होईल, वत्मानातील व भिव यातील कटकटी दरू करता येतील . . . रा रच मळ ु ी िहदं ,ू िहदं ू परंपरा, सं कृ ती, सक ं पना व आकांषा यावर बनले पािहजे. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी वातं यपूव् भारतातील सांरदाियक सम यांचा खोलवर अ यास के ला होता. िवरा र संक पने या आधारे िहंदू महासभा व मिु लम लीग यां यात जमले या दो तीला अधोरेिखत करताना ते िलिहतात: अजब वाटेल, पण ी. सावरकर व ी. िजना हे दोन–रा र सक ं पनेबॖल पर पर िवरोधी नाहीत तर पणू प् णे सहमत आहेत. के वळ सहमतच नाही तर एकर आरह धरतात की भारतात दोन रा र आहेत—एक मिु लम-रा र व दसु रे िहदं -ू रा र.54 ही सगळी व तिु थती आप यासमोर असताना रा. व. संघ देशासाठी िकती धोकादायक आहे हे समजणे अवघड जाणार नाही. रा. व. संघाला सांगायची वेळ आता आली आहे की यांनी आता तरी देशा या म्ु य रवाहात सामावून ्यावे आिण आप याला भारतीय हणव यासाठी वतःम ये रभावी सधु ारणा घडवा यात. असे के ले हणजे लोकशाहीचा, धम् िनरपेषतेचा आिण संघरा य भावनेचा नाश कॳ इि छणा्या देशरोही शतंना सहकाय् कर याची भूिमका यां यावर येणार नाही. ३५ स यक िवरोही व लोकायत संदभ्सूची 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 M.S. Golwalkar, We Or Our Nationhood Defined, Bharat Publications, Nagpur, 1939, p. 35. Ibid, p. 47. Marzia Casalori, “Hindutva’s Foreign Tie-up in the 1930s – Archival Evidence”, Economic and Political Weekly, January 22, 2000, pp. 218–19. V.D. Savarkar, Samagar Savarkar Wangmaya: Hindu Rashtra Darshan (Collected Works of Savarkar), Vol. VI, Maharashtra Prantik Hindusabha, Poona, 1963, p. 418. Cited in Marzia Casalori, op. cit., p. 223. Ibid. M.S. Golwalkar, Shri Guruji Samagar Darshan (collected works of Golwalkar in Hindi), Bhartiya Vichar Sadhna, Nagpur, nd., Volume I, p. 98. Hereafter referred as SGSD. For more material on this issue, see: https://www.academia.edu/1103098/Tiranga_for_Muslims_And_Saffron_For_Hindu s_By_Shamsul_Islam M.S. Golwalkar, Bunch of Thoughts, Sahitya Sindhu, Bangalore, 1996, pp. 237–238. Ibid, p. 238. V.D. Savarkar, “Women in Manusmriti” in Savarkar Samagar, Vol. IV, Prabhat, Delhi, 2000, p. 416. This selection of Manu’s codes is from F. Max Muller, Laws of Manu (Delhi, LP Publications, 1996, first published in 1886). The bracket after each code incorporates number of chapter / number of code according to the above edition. M.S. Golwalkar, We Or Our Nationhood Defined, op. cit., p. 36. Manusmriti (Hindi), Sadhna, Delhi, 1999. Swami Ramsukhdas, How to Lead a Household Life, Geeta Press, Gorakhpur, 1999, p. 43. (Geeta Press has more than 15 titles denigrating women in many Indian languages including English. Some of the titles openly preach Sati and violence against women which are serious crimes under Indian Penal Code. Ibid. p. 36. RSS, Shakha Darshikha, Gyan Ganga, Jaipur, 1997, p. 1. Ibid., p. 66. SGSD, Volume I, p. 11. Ibid., Volume III, p. 128. Ibid., p. 70. M.S. Golwalkar, Bunch of Thoughts, op. cit., p. 227. Cited in Justice on Trial, RSS, Bangalore, 1962, p. 64. Ibid., p. 65–66. आर एस एस ला ओळखा ३६ 25 Ibid., p. 26–28. 26 Letter 64 in Sardar Patel, Selected Correspondence 1945–50, Volume 2, Navjivan Publishing House, Ahmedabad, 1977, p. 276–77. 27 SGSD, Volume IV, pp. 39–40. 28 Ibid., p. 41. 29 Ibid., p. 40. 30 Ibid., Volume I, p. 109. 31 Ibid., pp. 109–10. 32 Ibid., Volume IV, p. 2. 33 Ibid., Volume I, pp. 11–12. 34 C.P. Bhishikar, Sanghavariksh Ke Beej: Dr. Keshavrao Hedgewar, Suruchi, 1994, p. 24. 35 M.S. Golwalkar, Bunch of Thoughts, op. cit., p. 283. 36 C.P. Bhishikar, op. cit., p. 21. 37 SGSD, Volume I, p. 121. 38 Ibid., pp. 61–62. 39 Ibid., Volume III, p. 32. 40 Ibid., Volume IV, pp. 4–5. 41 S.D. Sapre, Parm Vaibhav Ke Path Per, Suruchi, Delhi, 1997, p. 7. 42 Ibid., p. 86. 43 Rajendra Prasad to Sardar Patel, March 14, 1948, cited in Neerja Singh (ed.), Nehru– Patel: Agreement Within Difference – Selected Documents and Correspondences, 1933–50, NBT, Delhi, p. 43. 44 From leaflets of the offsprings of the RSS like VHP, Bajrang Dal, Hindi Jagaran Manch, etc. 45 M.S. Golwalkar, Bunch of Thoughts, op. cit., p. 177. 46 Ibid., pp. 177–178. 47 Ibid., p. 185. 48 Ibid., p. 187. 49 Ibid., p. 193. 50 M.S. Golwalkar, We Or Our Nationhood Defined, op. cit., pp. 47–48. 51 Dhananjay Keer, Veer Savarkar, Popular, Bombay, 1950, pp. 170–171. 52 V.D. Savarkar, Samagar Savarkar Wangmaya: Hindu Rashtra Darshan (Collected Works of Savarkar), Vol. VI, Hindu Mahasabha, Poona, 1963, p. 296. 53 Ibid., pp. 479–80. Hindu Mahasabha and Muslim League also ran a coalition government in North-Western Frontier Province. 54 B.R. Ambedkar, Pakistan or the Partition of India, Govt. of Maharashtra, Bombay, 1990, p. 142. ३७ स यक िवरोही व लोकायत