1 Yrd. Doç. Dr. Erman ŞAN KİTAP TANITIMI HAKKINDA ÖĞRENCİLER İÇİN KISA BİR ŞABLON Türkçe Yazım Kuralları, Noktalama İşaretleri ve İfadeler Hazırlanacak olan tanıtımlarda, ödevlerde veya tezlerde Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanan Yazım Kılavuzu esas alınmalıdır. Burada noktalama işaretlerinin kullanılmasına dair bilgiler de bulunur. Kullanılacak ifadelerde daha doğru kelimelerin seçilmesi içinse yine Türk Dil Kurumu internet sitesinde bulunan Güncel Türkçe Sözlük’e müracaat edilmelidir. Tarihe dair bazı kavramların, şahıs, kabile, dönem veya devlet isimlerinin nasıl yazılması gerektiği hususunda ise Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi’ne bakılmalıdır. Şablon Hakkında Hazırlanacak olan tanıtımlarda, 1,5 satır aralığı kullanılması önemli bir husustur. Çünkü hazırlanan tanıtımlarda ilgili öğretim üyesinin gerekli notları alabilmesi için gerekli alanlar da bırakılmış olur. Yine benzer bir şekilde sayfa düzeninde de sol ve üstten 4 cm, sağ ve alttan da 2/2,5 cm bırakılması faydalı olacaktır. Böylece öğretim üyesinin, öğrencisinin dikkatini çekmek istediği hususlara dair notlarını doğru yerlere ve anlaşılır bir şekilde yazmasına imkân tanınacağı gibi bu notları okuyarak metnini düzeltecek olan öğrenci için de kolaylık sağlanmış olacaktır. Genellikle yapıldığı gibi 12 punto Times New Roman yazı karakteri olarak tercih edilebilir. Son olarak da kaleme alınan tanıtım metni iki yana yaslanmalıdır. Yine burada vurgulanması gereken bir diğer husus; hazırlanan ödevler için bir jenerik sayfası hazırlanarak burada ödevi hazırlayan öğrencinin ismi, numarası, tanıtımı yapılan eserin künyesi ve bunun bir tanıtım olduğuna dair bir başlık bulunmasıdır. Bu şekilde tanıtım kısmını aynı bilgilerle ilaveten meşgul etmenin de önüne geçilir. Hazırlanan ödevlerin her bir sayfasının tek tek şeffaf dosyalara konulmaması çok önemlidir. Bu ödevi okuyan öğretim üyesi için bir zaman kaybı olduğu gibi öğrenci için de ekonomik bir kayıptır. Bu nedenle tüm ödevin tek bir şeffaf dosyaya konulması kâfidir. Tanıtım ve Kritik Arasındaki Fark Bu aşamada öğrenciden beklenen genel olarak bir kritikten ziyade bir tanıtım yapmasıdır. Yani eserin neye dair olduğunun, hangi konulardan ne şekilde bahsettiğinin tanıtımı okuyacak kişilere aksettirebilmesi esastır ve bu aşamada yeterlidir. Kitap kritiği ülkemizde maalesef doğru yapılabilen bir şey değildir. Yapılan kritikte esas olan ilgili alana daha doğru bilgilerin veya değişik bakış açılarının da sunulmasını ve varsa ilgili eserdeki hatalara dikkat çekilmesidir. Maalesef ülkemizde bu durum hakarete varan bir işe dönüşmüştür; şahıslar kritik yapmak yerine çoğu zaman esere ve eseri kaleme alan kişiye karşı çok da olumlu olmayan görüşlerini dillendirirler. Bu nedenle öğrencilik aşamasındaki bilim adamı 2 Yrd. Doç. Dr. Erman ŞAN adaylarının öncelikle bir eseri tanıtabilmesi esas olandır; daha sonrasında muhakkak ki bu süreç sağlıklı bir kritik ile de sonuçlanabilir. Tanıtım Künyesi Kitap tanıtımlarının başlıklarında kullanılacak olan künye, dipnotlarda veya bibliyografya kısmındaki künyelerden biraz daha farklıdır. Bunu örnekleriyle izah etmek gerekirse; Eserin Normal Künyesi: José Marín Riveros, La Crónica de Monemvasía. Texto y contexto: Una revisión a partir de revalonización de fuentes hispanas, Valparaíso 2010. Eserin Tanıtımında Kullanılacak Künyesi: J. M. RIVEROS, La Crónica de Monemvasía. Texto y contexto: Una revisión a partir de revalonización de fuentes hispanas, Pontifia Universidad Católica de Valparaíso, Valparaíso 2010, 258 sayfa (2 Resim, 3 Tablo, 5 Harita) ISBN: 9789561704763 Burada fark edileceği gibi eserin hangi kurum veya yayınevi tarafından basılmış olduğu, kaç sayfalık bir eser olduğu, içerisinde kaç tane resim, tablo veya harita barındırdığı bilgilerinin yanında opsiyonel olarak ISBN bilgisinin de verilmesi faydalı olabilir. Kitap yabancı bir dilde kaleme alınmışsa kitabın isminden sonra bir parantez açılarak Türkçe tercümesi de verilebilir. Öğrenci bu başlığın altına kendi ismini yazarak ve isminin üstüne bir dipnot vererek –örneğin Erman ŞAN*– numara vs. bilgilerini bu dipnotta paylaşmalıdır. TANITIM METNİ Giriş Paragrafı Kitap tanıtımının giriş paragrafı, eserin genel konusu hakkında okuyucuyu hazırlayacağınız kısımdır. Bu kısım aynı zamanda sizin konuya hâkimiyetinizi gösterebileceğiniz yerdir. İki paragraftan oluşabilir ve ikinci paragrafa “Burada tanıtımını yapmaya çalışacağımız eser” gibi bir ifade kullanarak başlayabilirsiniz. Bu ikinci paragrafta birinci paragrafta özetlemiş olduğunuz konu dâhilinde tanıtımını yapacağınız eserin işgal ettiği kısma işaret etmelisiniz. Yani bu eser büyük resmin neresiyle ne kadar alakadar oluyor sorusuna kısa bir cevaptır ikinci paragraf. Böylece okuyucu, konunun genelinde tanıtımını yapacağınız eserin bilhassa hangi hususlara temas ettiği hakkında bir fikir sahibi olacaktır. İlk iki paragrafa ilave edilebilecek opsiyonel üçüncü paragrafta yazar hakkındaki bilgilere yer verilebilir. Bu tanıtımda zorunlu bir husus değildir fakat bu kısım yine de ilave edilecekse yazarın doğum, ölüm ve akademik kariyeri hakkındaki bilgiden ziyade, eğer akademik veya meslekî kariyerinin tanıtımı yapılan eserinin 3 Yrd. Doç. Dr. Erman ŞAN değerlendirilmesi esnasında göz önünde bulundurulması gereken bir durumu varsa önem kazanır. Örneğin, “Yazarın … özelliğinden dolayı eseri … gibi konularda önem kazanır” veya “ … özelliğinden dolayı yazarımız olumsuz bir bakış açısına sahiptir” gibi ifadeler de bu husus vurgulanabilir. Eserin Kaleme Alınış Amacı Tanıtımı yapılacak eserin hangi ihtiyaca binaen kaleme alınmış olduğu bilgisine tanıtımda mutlaka yer verilmelidir. Yazar kaleme alınış amacını eserinin bir yerlerinde mutlaka zikretmiştir. Bu amacın dillendirildiği kısım genellikle önsöz veya giriştir. Yazar tarafından zikredilen amaca tanıtımda muhakkak değinmek lazımdır. İlaveten sizin tespit ettiğiniz ama yazar tarafından zikredilmeyen başkaca bir husus da varsa “Bizce şu amaç gözetilerek de kaleme alınmıştır/gibidir” ifadeler ve yorumlar eklenerek tanıtımda bunlara da dikkat çekilmelidir. Amacın belirtilmesini takip eden kısımda, “Bu amaç doğrultusunda eser için üç/beş bölümlük bir plan uygun bulunmuştur” tarzında bir cümleyle eserin ana bölümlerinin başlıkları sıralanabilir. Eserin Bölümleri Bu kısımda sırasıyla eseri oluşturan tüm ana başlıklar yani bölümler hakkında yeterli bilgi verilmesi gerekmektedir. Bahsedilen kısmın veya bölümün sayfa numaraları da ilk defa zikredildiği yerde parantez içinde gösterilmelidir: “Çalışmanın Introducción (Önsöz, s. 11-20) kısmı” gibi. Ana bölümlerin veya başlıkların altındaki alt başlıkların –eğer ki haddinden fazlaysa– bazıları görmezden de gelinebilir. Ama yine de bir şekilde zikredilmeleri daha iyi olacaktır. Bu durumlarda “Birinci Bölüm şu kadar alt başlığa ayrılmıştır” gibi bir ifadeyle bölümün hacmi konusunda okuyucuya bir fikir sağlayabilecek bazı bilgiler aktarılabilir. Yine “hacimli olan”, “nispeten kısa tutulan”, “kısaca geçiştirilen” veya “uzun uzadıya bahsedilen” gibi ifadelerle o bölümün eserin ve konunun genelinde ne derece ele alındığı da vurgulanabilir. Bu kısımlarda yazarın ne hakkında, nasıl, ne kadar bahsettiği ve bilhassa vurguladığı mevzuların neler olduğuna mutlaka değinmek gerekir. Yine bu doğrultuda yazarın takip ettiği yöntem hakkında kayda değer hususların altı da çizilebilir. Yazarın bilhassa kullandığı, kendisi tarafında ihdas edilen yeni tabirler veya oldukça sıra dışı bir biçimde kullanılmış kavramlar varsa bunlara da yer verilmesi ve gerekiyorsa da bunların açıklanması faydalı olacaktır. Örneğin “Yazarın …. diye tanımladığı…” şeklinde bir ifade kullanarak bunlara işaret etmek mümkündür. Yukarıdaki durumlara benzer bir biçimde yazarın eserinde okuyucu ikna etmek için sık sık kullandığı argümanlar ve ikna metodu hakkında da bir şeyler söylenebilir. En az bunlar kadar önemli olan bir diğer husussa yazarın varsa önemli iddialarına ve itirazlarına da mutlaka değinilmelisidir. 4 Yrd. Doç. Dr. Erman ŞAN Son Kısım Bu kısmın en önemli özelliği –tıpkı tanıtımın ilk paragrafı gibi– sizin kendi görüş ve düşüncelerinizi yansıtabileceğiniz bir kısım olmasıdır. Bu nedenle bu kısım bir paragraftan oluşabileceği gibi daha uzun da tutulabilir. Burada eserin genel havasına dair genel yorumlar yapılabileceği gibi bölüm bölüm bir değerlendirme de yapılabilir. Burada mutlak surette yazara katıldığınız veya katılmadığınız hususları zikretmeniz gerekmektedir. Yine ilgi çekici bulduğunuz hususları da bu kısımda zikretmelisiniz. Hatta sadece bunlara işaret etmekle yetinmeyip kendi yorumlarınızı da yapabilirsiniz. Eksik gördüğünüz veya fazla gördüğünüz hususlara burada temas edilmelidir. “Şöyle olmasının daha yararlı olduğu inancındayız” gibi ifadelerle bazı önerilerinizi de sıralayabilirsiniz. Şayet eser bir çeviri ise çeviri hakkında da bazı tespitler yapılabilir. Çevirinin yanında baskıya dair yorumlarda da bulunabilirsiniz. En sonunda da tanıtımı klişe bir kapanış cümlesi ile nihayetlendirmek mümkündür. Yani metin içerisinde duvardan duvara vurduğunuz eseri (genelde öyle olur) “çok faydalı bir çalışma” olarak nitelendirebilirsiniz