Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi Geliş/Received: 01.01.2018 Kabul/Accepted:xx.xx.xx Makalenin Türü: OKULLARDAKİ BÜTÇE EKSİKLİĞİNDEN DOLAYI YAŞANAN FİZİKSEL EKSİKLİKLERİN KARŞILANMASINDAKİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Bayram GÜL ** Öğretmen, Yüksek lisans öğrencisi,Gaziantep,bayram_gul@hotmail.com** Öz Bu araştırmanın amacı, maddi yetersizliklerden dolayı okullardaki fiziksel sorunların çözümünde karşılaşılan sorunları belirlemek ve çözüm önerilerinde bulunmaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma grubu Gaziantep şehri merkezinde görev yapan 13 müdürden oluşmaktadır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış gözlem formu kullanılarak toplanmış, veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bu araştırma sonucunda maddi kaynak eksikliğinden dolayı yönetici-veli-öğretmen üçgeninde sorunlar yaşandığı ve okullararası eğitim dengesizliği yaşandığı görülmüştür. Bazı okulların sorunu kendi içinde çözebildiği ancak özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük çevrelerde bulunan okulların bu sorunu çözmekte zorlandığı görülmüştür. Araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler:. Bütçe, fiziksel eksiklikler, okullararası eşitsizlik PROBLEMS AND SOLUTION PROPOSALS IN THE MEETING OF PHYSICAL DEFICIENCIES DUE TO BUDGET LACK IN SCHOOLS Abstract The aim of this research is to determine the problems encountered in the solution of physical problems in schools due to financial deficiencies and to propose solutions. Qualitative research method was used in the study. The research group consists of 13 managers working in the city center of Gaziantep. The research data were collected using semi-structured observation form and analyzed using content analysis method. As a result of this research, it was seen that there were problems in the triangle of manager-parent-teacher and there was an imbalance between the schools. It is seen that some schools can solve the problem in themselves but especially the schools in low socioeconomic level have difficulty in solving this problem. Various suggestions were made in line with the findings of the study. Key words: Budget, physical deficiencies, inter-school inequality Giriş Bu bölümde araştırmanın problem durumu, alt problemleri, amacı, önemi sayıltıları ve sınırlılıkları açıklanmaktadır.Öncelikle problem cümlesi açıklanacaktır. 1.1.Problem Durumu Türkiye'de eğitim-öğretimde ciddi problemler vardır. Bunlardan bir tanesi de fiziksel sorunlardır.Yapılan bir araştırmada yöneticilerin % 25'i bu problemlerin maddi kaynaklı olduğunu söylemişlerdir (Aydoğan 2002). Devletin okullara bütçe ayırmadığını bilmekteyiz. Okullar ihtiyaçlarını karşılamak için okul-aile birliği kanalıyla ailelere başvurmaktadır . Bu da okulun ailelerin gözünde sürekli para istenen yer imajı yaratmaktadır (Yolcu, 2000) . Eğitime yeteri kadar bütçe ayrılmaması sadece Türkiye'nin değil başka ülkelerin de sorunudur. ABD'de yürütülen bir araştırmaya katılan müdürlerin %30'u eğitime sınırlı bütçe ayrılmasından şikayetçilerdir (Rose ve Gallup, 1998; Özer, Demirtaş, Üstüner, 2007). Çocuklar ve gençler zamanının yarıdan fazlasını okullarda geçirmektedir. Bundan dolayı okul sağlığı ve temizliği büyük önem kazanır. Okul ve çevre sağlığı ile ilgili Ankara'da yapılan bir araştırma sonucunda ciddi sorunlar olduğu görmüştür. Okulların fiziki yapısının uygun olmaması, sınıfların kalabalık olması , tuvaletlerin yeterli olmaması varolanların da standart olmaması okulda bulaşıcı hastalıkların yayılmasına sebep olmaktadır. Maddi sıkıntılardan dolayı okula temizlik elemanı alınamadığından varolan tuvaletler koridorlar ve sınıflar yeteri kadar temizlenemiyor. Bu da bulaşıcı hastalıkların yayılmasını tetikliyor (Temel vd. 2006). Maddi sıkıntıdan dolayı okulların yaşadığı sorunlardan bir tanesi de güvenliktir. Gerek öğrenciler arası olsun; gerekse dışarıdan gelen öğrenci olmayan kişiler öğretmen ve öğrencileri rahatsız etmektedir. Bu da ciddi bir sorundur. Okullarda hırsızlık, okul araç gereçlerine zarar verilmesi, okula suç aleti getirilmesi, (Özer, 2006) saldırganlık, zorbalık güvenliğin eksik olmasından dolayı okullarda yaşanan bazı problemlerdir(Demirtaş, Üstüner, Özer, 2007). Okullar maddi yükünün ağırlıklı olarak velilerde olması okullararası eğitim- öğretim eşitsizliğine neden olmaktadır. Sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan ve velilerden daha kolay para toplayabilen okullar ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk yaşamazlar ve daha fazla materyalle eğitim-öğretime devam etmektedirler(Aydoğan 2002). Sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan okullarda görev yapan öğretmenler velilerden para toplarken ciddi sorun yaşamaktadır. Derslerine daha az materyallerle devam etmektedir. Bu da öğrencilerin devam eden eğitim hayatında beraber girecekleri ve yarışacakları ulusal sınavlarda ciddi farklılıklar yaşanmasına neden olmaktadır. 1.2. Problem Cümlesi Maddi kaynak eksikliklerinden dolayı okullar ne gibi fiziksel sorunlar yaşamaktadır? 1.3. Alt Problemler Araştırmanın genel amaçlarına bağlı olarak aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır. Okuldaki bütçe eksikliğinden dolayı temizlik alanında yaşanan sorunlar nelerdir ? Okuldaki bütçe eksikliğinden dolayı güvenlik alanında yaşanan sorunlar nelerdir ? Maddi eksikliklerden dolayı okullarda yaşanan eğitim-öğretim alanındaki eksikler nelerdir ? Maddi eksikliklerden dolayı okullarda yaşanan diğer sorunlar nelerdir ? Okullararası eğitim-öğretim eşitsizliğinin bütçe eksikliği ile ilişki nedir ? Bu sorunlara müdürlerin çözüm önerileri nelerdir ? 1.4. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, okullarda yaşanan fiziki sorunları belirtmektir. Bu alandaki sorunlar ve çözüm önerileri yönetici görüşleriyle incelenecektir. 1.5. Araştırmanın Önemi Her birey hayatının önemli bir bölümünü okulda geçirir. Çocukların karakterinin oluşmaya başladığı, sosyalleştiği, anne babalarından ilk defa bu kadar ayrı kalıp bağımsızlaşmaya başladığı ve ilk defa ayrı bir birey olduğunun farkına varmaya başladığı yerdir okul ( Temel vd., 2006). Her çocuk ailede belli bir eğitim alarak okula gelirler. Ancak çocuk hayatında bir program dahilinde ilk bilgilerini okulda alır (Aydoğan, 2002). Okul toplumsal kuralların oluşmaya başladığı veya varolan toplumsal kuralların yeni nesillere aktarıldığı yerdir. Okullar farklı unsurların bir araya gelmesiyle oluşan bir yapıdır. Öğrenciler, öğretmenler, veliler ve okul yönetimi okulu oluşturan unsurlardır. Öğrencilerin iyi bir eğitim alması, öğretmenlerin daha iyi eğitim verebilmesi için gerekli ortamı sağlamakla görevlidir okul yönetimi. Okul yönetimini işini yerine getirirken belli zorluklarla karşılaşır. Bu araştırmada bu zorlukların maddi kaynaklı olanlarıyla ilgilidir. Okuldaki eğitimin devam edebilmesi içinbelli fiziksel ihtiyaçları vardır.Günümüzde MEB okulara bütçe ayırmamaktadır.Okullarda temizlik,güvenlik vb.gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmaktadırlar. Bu araştırma bu zorlukların sadece bölümü olan fiziksel zorlukları ve çözüm önerilerini ele almıştır. Bu anlamda okul yöneticilerine yardımcı olacağı düşünülmektedir. Sayıltılar Katılımcıların sorulan sorulara içtenlikle ve samimi cevaplar verdiği, Ölçme araçlarının katılımcıların görüslerini tam olarak yansıttığı varsayılmıştır. 1.7. Sınırlılıklar Araştırma verileri, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Gaziantep ili Şahinbey ve Şehitkamil ilçelerinde görev yapmakta olan müdürlerden seçilen örneklemle sınırlıdır. Araştırma verileri, katılımcıların yarı yapılandırılmış görüşme formuna verdikleri cevaplarla sınırlıdır. 2.KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR Bu bölümde öncelikle okul, okul yönetimi ve okul-aile birliği kavramlarına değinilecektir. Ardından bu konuda yapılmış yurtiçi ve yurtdışı araştırmaların özetleri sunularak genel bir çerçeve oluşması sağlanacaktır. 2.1. Okul Eğitimin en temel üyesi olan okullar eğitimin programlı olarak uygulandığı yerdir (Gökçe 1997, Çınkır 2010) . Her insan hayatında mutlaka okula gitmiş ve oradan ilk bilgilerini almıştır. Okulun her birey üzerinde önemli bir etkisi vardır. Nüfumuzun %32'sinin okulca- ğında olduğunu (Temel vd. 2006 )söylersek okulun ne kadar önemli olduğunu bir kez daha anlarız. Böyle bir öneme sahip olan okulların temiz olması, sağlıklı olması ve oyunçağı ço- cuklar için ilgi çekici olması gerekmektedir. Çocukların anne ve babalarından sürekli olarak ayrıldıkları ve bağımsızlaşıp,diğer çocuklarla sürekli ilişki halinde olarak sosyallleştikleri yerdir okul. Çocuklar okullarda birer birey olduklarının farkına varırlar. Öğretmenlerle, arkadaşlarıyla kurduğu ilişkilerle ve ders içi-ders dışı etkinliklerle okullarda sosyalleşip kişiliklerini oluştururlar. Eisner'e (Yılmaz 2004, Uğurlu 2013) göre okulun görevi ve okulun işlevi çocukla-rı hayata hazırlamaktır. Ancak Eisner okullarda verilen ödevler ile hayatta karşılaşılan sorun- ların nadiren benzediklerini ve bundan dolayı okulların işlevini kaybettiklerini söylemektedir. Okullar insanların hayatında büyük önem taşır. Böyle önemli kurumun belli ihti- yaçları vardır. Bu ihtiyaçları karşılamak için de belli bir mali güce gereksinim duymaktadırlar. Ancak gerek ulusal gerekse uluslararası sözleşmelerde yer alan ilköğretim zorunlu ve parasız-dır ifadesi okul yönetimini zor durumda bırakmaktadır. Okul yönetimi de bu ma1i güce ulaşa-bilmek için farklı yollara başvurmaktadır. Okul yönetiminin en çok başvurduğu yöntem ise velilerden bağış adı altında para istemektir. Bu da çeşitli sorunlara yol açar. Bu sorunların en önemlisi ise eğitimde eşitsizlik yaşanmasıdır. Bazı okullarda veliler eğitimle ilgili ve maddi du- rumları yerinde olduğu için okulların maddi sorunları yok denecek kadar azdır ve çeşitli okul zengin materyallerle ders yapmaktadır. Velilerin yardım yapmadığı okullarda ise temel ihti- yaçların karşılanmasında oldukça zorluk yaşanmaktadır. Böyle okullarda bulaşıcı hastalıkların yayılması , okulun çevre faktörlerce rahatsız edilmesinden dolayı eğitim öğretim sürdürülme- sinde oldukça zorluk çekilmektedir. 2.2. Okul Yönetimi Okul yönetimi gelince aklımıza ilk gelen sorumlu ve okulun lideri olan müdür ge-lir. Müdür okulun eğitiminin etkili ve sürekli olmasından, çevreye uyumundan ve okulla ilgili gelen taleplerden sorumlu kişidir (Çelikten2004) . Ancak okulda müdüre yardımcı olan okul müdür yardımcıları da okul yönetiminde görevlidir. Müdürün en önemli görevi eğitimin sürekli olmasıdır. Yapılan bir araştırmaya gö-re okulda görev yapan öğretmenler, velilerin %10'u müdürün eğitimle ilgili görevlerini önem-semediğini söylemişlerdir (Aydoğan, 2002). Bu da okul müdürlerinin de eğitime gerekli öne-mi vermediğini göstermektedir. Okul; öğretmen, öğrenci ve velilerden oluşan kompleks bir yapıdır. Yönetim ise bu kompleks yapı da dengeyi sağlamakla görevlidir. Okul yönetiminin bir başka görevi ise o-kulun etkililiğinin devam etmesi ve eğitimin sürekliliğidir. Ancak bazı okullarda müdürler bu görevleri dışında temizlik, okul personeline çay demleme gibi görevleri yapmaları da zorunlu hale geliyor (Çelikten, 2004). Böyle görevleri de yapmak zorjnda kalan okul yönetiminin eği- time gereken önemi verebilmesi hayaldir. Yapılan bir araştırmada okullarda görev yapan öğretmen, ve velilere okul müdürü ne iş yapar sorusuna verdikleri cevaplar çok ilginçtir: Odasında kahve, sigara içer, çocuklara ceza verir, üstlerinden gelen anlamsız buyrukları ve astlarından gelen anlamsız is5ekleri din- ler, toplantılara başkanlık eder.... (Çelikten, 2004). Müdürlerin görevlerinden bir tanesi de okuldaki insan ve maddi kaynakları yönet-mektir. Ancak M. E. B. 'den gelen bütçenin eksik olması ve velilerden bağış toplanmasının yasaklanması bu görevi oldukça zorlaştırmaktadır. Bazı okullarda müdürler bu görevleri yaparken eğitimle ilgili görevlerini aksatmaktadırlar. Bu da okulun varolma gerekçesinin zaman za-man ortadan kalkmasına sebep oluyor. Okul yönetimin en önemli görevi karar vermektir. Bazen verdiğimiz kararlar ö- nemsiz ve anlık olabilir. Ancak unutulmamalıdır ki kararlar bizim için önemsiz olsw bile öğ- rencilerin hayatında bir dönüm noktası olabilir. Bu da kara verme görevinin ne kadar önemli olduğunu gösterir. 2.3. Okul-Aile Birliği Okulun en önemli bileşenlerinden bir tanesi de velilerdir. Veliler olmazsa okulun önemli bir mihenk taşı eksik olur. Okulun velilerden istekleri olduğu gibi velilerin de okukdan istekleri vardır. Bu is-teklerin karşılıklı dile getirilmesi ve okul denen örgütün devam edebilmesi için okul-aile birli-ği kurulmuştur. İlköğretimde okul-aile birliği kurulması ihtiyaç haline gelmişti. Öğretmenlerden ve gönüllü velilerden oluşan bu bu birliğin amacı, okul ile aile arasındaki işbirliğini sağlamak, öğretmenlerle aileler arasında daha sıcak ilişkiler kurmaktır (Gökçe, 2004). Türkiye'de okul yöneticilerinin bu konuya olan ilgisizliği ve isteksizliğinden dola-yı okul-aile birliği işleri sadece kağıt üzerinde kalmıştır (Gökçe,1997) .Yapılan araştırmalara göre öğretmenlerin %28'i kendisini bu konuda yetersiz görmektedirler. Okulla aileler arasındaki ilişkilerin yeterince kurulamaması, uyumsuzluk görül- mektedir. Karşılıklı olarak talepler, bu taleplere tatmin edici cevaplar verilememesi uyjmsuzluğun nedenlerindendir. Okul yönetimk velilerden toplantılara katılıp, sorumluluklarını yerine getirmesini istemektedirler. Veliler ise yönetime katılmalarını okul-aile birliğinin işlemesini ve etkililiğinin artmasını istemektedirler. Velilerin bir başka isteği ise öğretmenlerin daha de-mokratik davranmasını istemektedirler. Ancak öğretmenler ise sıcak ilişkiler kurulduğunda ekstra ayrımcılık istediklerinden korktuğu için velilerle iyi ilişkiler kurmaktan korkmuşlardır. Bazı bölgelerde ise okullar velilerin okula isteksizliğinden , veliler ise okulun sürekli para is- temesinden şikayetçidirler. Okul-aile birliğindeki sorunlar iletimsizlikten kaynaklanmaktadır. 2.4. İlgili Araştırmalar Konu ile ilgili araştırmalar bu bölümde yer almaktadır. Aşağıda önce yurtiçi araş- tırmalar daha sonra yurtdışında yapılan araştırmalar yer almaktadır. 2.4.1. Yurtiçi Araştırmalar Başar (2000), yaptığı araştırmayla Çanakkale ili sınırları içerisindeki ilköğretim okul- larının işgören,eğitim yeri, bina alanlarına ilişkin “Durum Nedir?” sorusuna yanıt aramıştır. Araştırma evreni olarak Türkiye’deki ilköğretim okullarını ; çalışma evreni olarak Çanakkale’deki ilköğretim okullarını (sayısı 179) kullanmıştır. Tabakalı örnekleme yöntemiyle yıl içerisindeki 12 ilçeden random olarak 6 ilçe seçilmiş ve bu ilçelerdeki 75 ilköğretim okulu içinden 38 ilköğretim okuluna ulaşılmıştır. Ulaşılan okullardan 9 tanesine bizzat gidilmiş, kalan okullara İl M.E.M. aracılığı ile yazışma yoluyla ulaşılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda Çanakkale ilindeki okulların bina ve derslik sorunu olmadığı ancak planlanmış okul bahçesi, işlik, deney odası vb. eğitsel mekanlarında eksiklik görülmüştür. Öğretmen kadrosu eksikliği bulunmadığı ve yeteri kadar eğitim bilimleri uzmanı kadrosu da olmadığı görülmüştür. Çınkır (2010), yaptığı araştırmayla okul müdürlerinin okulların yönetimi sürecinde karşılaştıkları sorunları, sorun kaynaklarını ve destek stratejilerini belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırma Okul Yönetimini Geliştirme Programına (OGYEP) katılan 70 ve OGYEP’e katılmaya 95 okul müdürü olmak üzere toplam 165 okul müdürüyle yapılmıştır. Araştırmada “hazır örnekleme” grubu kullanılmıştır. Araştırma OGYEP’e katılan 70 ve daha önce eğitimlerini tamamlayan 125 okul müdürü olmak üzere toplam 195 okul müdüründen oluşmaktadır. 30 kişilik grup veri toplama araştırma oluşturma sürecinde olduğu için örneklem 165 okul müdüründen oluşmaktadır.Yapılan araştırma sonucunda okul müdürünün karşılaştıkları sonuçlar arasında okul bütçesi, genel ve idari hizmetlerin yönetiminde yer alan sorunlar ilk sıralarda yer almaktadır. Bu sorunları sırasıyla okuldışı kaynaklı sorunlar, personel hizmetleriyle ilgili sorunlar, öğrenci hizmetleriyle ilgili sorunlar ve eğitim-öğretim hizmetleriyle ilgili sorunlar izlemektedir. 2.4.2. Yurtdışı Araştırmalar Hummels (2000), yaptığı araştırmayla dünyada 1960,1970 yıllarında ekonomide etkili olan neo-liberal politikaların eğitime etkilerini ortaya koymuştur. Araştırmaya göre neo-liberal politikalar kamu hizmet alaında ve eğitimde etkisi çok güçlüdür. Neo-liberaller eğitimin hizmet alanının genişlediğini ve yeteri kadar bütçe ayrılmadığını savunmuşlardır. Bu yüzden aileler çocukların eğitimi ile ilgili seçme, karar verme özgürlüğüne sahip olmalılardır. Özerklik, katılımcılık müşteri memnuniyeti, piyasa güçleri,seçme hakkı, öğretmenin yeterliliği, öğretim standartlarının geliştirilmesi neo-liberallerin eğitim reformları için oluşturdukları temel kavramlardır. Yöntem 3.1. Araştırma Modeli Araştırmada nitel araştırma modelinden biri olan olgubilim deseni (fenomoloji/phenomenology) kullanılmıştır. Olgubilim deseni bildiğimiz ancak tam hakim olmak istediğimiz olgular için kullanılır (Cropley, 2002) . Bu tür çalışmalarda kaynak olarak olguyu yaşayanlar, olguyu bir başkasına aktarabilenler ve olgulardan sonuç çıkartabilen birey ve topluluklar kullanılır. Olguları ortaya çıkartmak için göürşmeler yapılır. Görüşmeler güven ve empatiye dayanır. Görüşmeciye esneklik tanır. Görüşme esnasında very kaynağının bile farkında olmadığı bilgiler ortaya çıkabilir. Olgubilim deseninde genelleme yapılmaz, kesin kanılara varılmaz ancak olguyu daha iyi anlamamızı sağlar (Büyüköztürk v. d., 2008). 3.2. Araştırma Grubu Araştırmanın çalışma grubu Amaçsal Örnekleme(purposive/purposeful sampling) ve Kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemiyle belirlenen 13 okul müdürlüğü bulunan veya daha önce en az 1 sene bu görevde bulunmuş olan katılımcılardan oluşmaktadır. Katılımcılar 2014-2015 eğitim - öğretim yılında Gaziantep ilinde görev yapmaktadırlar. Yusuf ve Şimşek’e (2005) göre kolayulaşılabilir durum örneklemesini seçen bir araştırmacı hız ve kolaylık elde eder. Araştırmacı kolayca erişebildiği araştırmayı seçer. Amaçlı örnekleme amaca uygun, kolay bilgi sağlanabilen durumlar için seçilir. Soruların samimiyetle cevaplanabilmesi için katılımcıya bilgilerinin açıklanmayacağı ve görüşlerini sadece kodlarla belirtileceği aktarılmış ve görüşme formunun aslı sadece araştırmacıda kalacağı belirtilmiştir. Katılımcılara M1, M2, gibi kodlar verilmiştir. Araştırmaya katılan katılımcıların görev yaptığı okulun, okul türü çeşitliliğine, sosyo-ekonomik çevrenin çeşitliliğine dikkat edilmiştir. Katılımcılardan cinsiyet, kıdem, yaş, branş bilgileri istenmiş ve belirtilmiştir. Çalışma grubunu oluşturan katılımcılar ve özellikleri Tablo-1'de gösterilmiştir. Bu araştırmada çalışma grubunu oluşturan katılımcılar 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Gaziantep ilinin farklı sosyo-ekonomik bölgelerde görev yapan müdürlerle sınırlandırılmıştır. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 1.Çalışmada Yer Alan Katılımcıların Mesleki ve Akademik Özelliklere Göre Dağılımı Kod Cinsiyet Yaş Branş Kıdem Yılı/ Derece-Kıdem Görev Yeri Eğitim Durumu M1 ERKEK 34 Sınıf Öğretmeni 11 İlkokul Lisans M2 Erkek 43 Sosyal Bilgiler Öğretmeni 24 Ortaokul Lisans M3 Erkek 35 Sınıf Öğretmeni 14 İlkokul Lisans M4 Erkek 34 Sınıf Öğretmeni 12 İlkokul Lisans M5 Erkek 41 Sınıf Öğretmeni 18 İlkokul Yüksek lisans M6 Erkek 31 Sınıf Ögretmeni 8 İlkokul Lisans M7 Erkek 30 Sınıf Öğretmeni 8 İlkokul Lisans M8 Erkek 32 Sınıf Öğretmeni 9 İlkokul Lisans M9 Erkek 33 Sınıf Öğretmeni 10 İlkokul Lisans M10 Erkek 28 İngilizce Öğretmeni 5 Ortaokul Lisans M11 Kadın 30 Okul öncesi Öğretmeni 8 Anaokulu Lisans M12 Kadın 31 Sınıf Öğretemeni 7 İlkokul Yüksek lisans M13 Erkek 32 Fen ve Teknoloji Öğretmeni 9 Ortaokul Lisans 3.3. Veri Toplama Aracı Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacının geliştirdiği yarı yapılandırılmış görüşme formu (görüşme protokolü) kullanılmıştır. Konu ile ilgili literatür taraması yapılmış, konunun özü çıkarılmış ve sorular hazırlanmıştır. Daha sonra hazırlanan sorular bir üniversitede eğitim bilimlerinde öğretim üyesi olarak çalışan nitel araştırmada uzman bir kişiye inceletilmiştir. Gerekli düzeltmeler uzman gözetiminde yapılmıştır. Araştırmacı görüşme boyunca katılımcının kendisine güvenmesinden, içtenliğinden, rahat bir şekilde cevap vermesinden ve tepkilerinin samimi olmasından sorumludur. Bu sorumlulukların yerine yetirilebilmesi için katılımcıya isim kullanılmayacağı güvencesi verilmiş; sorular da açık, amaca uygun, yalın ve anlaşılır bir dille sorulmuştur. Görüşme sırasında katılımcıya aşağıdaki sorular sorulmuştur. 1.Okuldaki bütçe eksikliğinden dolayı temizlik alanında yaşadığınız sorunlar nelerdir ? Bu sorunların çözümü için neler önerirsiniz? 2.Okuldaki bütçe eksikliğinden dolayı güvenlik alanında yaşadığınız sorunlar nelerdir ? Bu sorunların çözümü için neler önerirsiniz? 3.Maddi eksikliklerden dolayı okullarda yaşadığınız eğitim-öğretim alanındaki sorunlar nelerdir? Bu sorunların çözümü için neler önerirsiniz? 4.Maddi eksikliklerden dolayı okullarda yaşadığınız diğer sorunlar nelerdir? Bu sorunların çözümü için neler önerirsiniz? 5.Bütçe eksikliğinden dolayı okullararası eğitim-öğretim dengesizliği oluştuğunu düşünüyor musunuz? Neden? Bu sorun ile ilgili çözüm önerileriniz nelerdir? 3.4. Verilerin Toplanması : Görüşme olgubilim araştırma deseninin en fazla kullandığı veri toplama aracıdır. Bu yöntemde sorular daha önceden hazırlanır ve görüşme esnasında değiştirilebilir. Bu da araştırmacıya esneklik tanır. Katılımcılar da sorular üzerinde etkilidir. Olgubilim araştırma deseninde olguların katılımcılar anlamlandırılması amaçlanır. Olgubilim araştırma deseninde olguya ilişkin deneyimler ve olgunun oluşmasındaki ortam araştırılır. Bu araştırmada standartlaştırılmış açıkuçlu görüşme yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemde sorular ve sıraları önceden belirlenir. Görüşmecilere sorular aynı sırada sorulur. Bu da araştırmacıya cevapları karşılaştırma imkanı verir (Büyüköztürk v. d. 2012). Bu araştırma verileri 2014-2015 eğitim-öğretim yılı 1. yarıyılında toplanmıştır. Görüşme formları katılımcılara tek tek verilmiştir. Katılımcılardan sorulara geçmeden önce demogojik bilgilerinin doldurulması istenmiştir. Bu bilgilerin sadece bu araştırma için kullanılacağı özellikle belirtilmiştir. Katılımcılardan görüşme formuna isim soyisim yazılmaması istenmiştir. Görüşmenin bölünmemesi için görüşme boyunca odaya kimsenin girmemesi ve çok önemli olmadıkça telefon vb. iletişim araçlarının kullanılmaması rica edilmitir. Bu verilerin sadece bu araştırma için kullanılacağı belirtilmiştir. Sorular soruldukan sonra bir sakıncası yoksa ses kayıt aracının kullanılacağı belirtilmiştir. Katılımcıların hepsi ses kayıt cihazlarının yanında rahat edemediklerini ve ilerde kendilerine sakınca olacağını söyledikleri için ses kayıt cihazı kullanılmamıştır. Sorular sözlü olarak sorulmuş ve isteyen yöneticiler kendi el yazılarıyla yazmıştır. Yazmak istemeyenler ise soruları cevaplamış araştırmacı soruları yazmıştır. Sora yazdıkları katılımcılara sorulmuş ve onay alınmıştır. Görüşme yaklaşık olarak yarım saat olarak gerçekleşmiştir. 3.5. Verilerin Analizi Nitel araştırmalarda, istatiksel tekniklerden yüzde ve sınırlı istatistik az da olsa kullanılır. Çok nadiren ise kodlamalar ve kategorilerarası çapraz tablolar kullanılır. Nitel araştırmalarda kullanılan teknik ise genelllikle betimlemelerdir ( Büyüköztürk vd., 2012) Araştırmamızda bütçe eksikliğinden dolayı yaşanan fiziksel eksiklilklerden dolayı yöneticilerin yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri ile ilgili yansız olarak ve çeşitli sosyo-ekonomik çevrelerdegörev yapan veya yapmış olan ……. müdüre bizzat gidilerek araştırma hakkında bilgi verilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu araştırmacı tarafından veri kaynağına verilerek verilerin sadece bilimsel araştırmalarda kullanılacağı ve isim yazılmaması gerektiği özellikle belirtilmiştir. Görüşme esnasında görüşmenin kesilmemesi ve verilen cevapların objektif ve samimi olması istenmiştir. Görüşme süresi verilen cevaplara gore değişkenlik göstermiştir. Görüşşme formu görüşme bitince bizzat geri alınmıştır. Araştırmada içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Verinin kendisi ele alınmıştır. Anatemalarla beraber kategoriler ve alt kategoriler belirlenmiştir. Tüm veriler kodlanmıştır.Bütün kategoriler ortak bir konuyla ilişkilendirildi. İlişkilendirilme kategorisi yapılırken kategorilerin boyut ve özelliklerine dikkat edilmiştir. Araştırmacının yorumu ve kategorilerin ana kategoriyle ilişkisi bu süreçte etkiliydi. Yüzyüze yapılan görüşmelerde kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme formuyla tolanan veriler, nitel araştırma teknikleri ve aşağıda açıklandığı gibi ve içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Analiz araştırmaları aşağıdaki gibi gerçekleştirilmiştir. Verilerin Kodlanması: Araştırmada “genel bir çerçeve içinde yapılmış kodlama” tekniği kullanılmıştır. Kodlamaya once uygun kodlarla başlanmış, yenileri daha sonra eklenmiştir. Analize betimlemelerle başlanmış, kategorilere ayrılarak devam edilmiştir. Bu kategorilere ait temalar belirlenmiştir. Temaların Bulunması: kuramsal olarak iyi çerçevelenen araştırmada temalar önceden belirlenen kodlar çerçevesinde tekrar belirlendi. Kodlar belirlenirken iç tutarlılığa, temaların farklılığına ve anlamlı bütünlüğüne dikkat edilmiştir. Verilerin Kodlara ve Temalara Göre Düzenlenmesi ve Tanımlaması: Verilerin düzenleneceği sistem oluşturulmuş ve olgularına göre yorumlanır ve açıklanır hale getirilmiştir. Bulguların Yorumlanması: Kodlar yorumlanırken, neden-sonuç ilişkisine, bulgulararası anlamlı ilişkiye dikkat edilmiştir. Eğer varsa farklı değişkenlere anlamlı bulgular verilmiştir. Bulgulardan sonuçlar çıkartılmıştır ve bulguların önemiyle ilgili açıklamalarda bulunulmuştur. Bulgularla ilgili sonuçlar açıklanmıştır. Katılımcılara M1,M2,M3 v.b. kodlar verilmiş ve bu kodlar sağ üst köşeye yazılmıştır. Veriler yorumlanırken tablolar oluşturulur, frekans ve yorumlar kullanılır. Genelleme yapılmaz. Genelleme yerine yorum ve değerlendirme yapılır. (Büyüköztürk vd.,2012) Bulgular “Bütçe eksikliğinden dolayı temizlik alanında yaşadığınız sorunlar nelerdir” 13 yöneticinin verdiği cevaplardaki sorunlar kategorize edildiğinde toplam 10 sorun tespit edilmiştir. Tüm sorunların frekansları azalan sıra ile Tablo.2’de verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 2.Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşanan temizlik sorunları ile ilgili yönetici görüşleri Kodlar Frekans Personel eksikliği sorunu 10 Temizlik malzeme eksikliği sorunu 6 Sınıfın göze güzel görünmemesi 3 Öğretmen ve öğrencilerin temizlik yapması 2 Çocuklara temizlik alışkanlığı kazandırılamaması 2 Velilerden gelen temizlik şikayetleri 2 İdarecilerin para toplarken sorunlar yaşaması 1 Eğitim-öğretime olumsuz etkisi 1 Öğrencilerde yaşanan sağlık problemleri 1 Öğrencilerin derse motivasyon sorunu yaşaması 1 Tablo.2’de görüldüğü üzere müdürlerin temizlikle ilgili yaşadıkları sorunların en başında 10 frekans ile “personel eksikliği” olmuştur. Bu konuda katılımcı M12 şunları söylemiştir: ”Hizmetli eksikliğinden sınıfları öğretmen ve öğrenciler temizlemek zorunda kalıyor. Bu da ders saatlerinden kayıpolmasına neden oluyor. ” M12 gibi M 8 ‘de okullarda personel eksikliğinden dolayı öğretmen ve öğrencilerin temizlik yaptığını ve bunun eğitim öğretimi olumsuz etkilediğini düşünüyor. Bu konuda M4 müdürlerin okulda temizlik personeli çalıştırmak için kırk takla attığını söylüyor “Temizlik malzemesi eksikliği” 6 frekans ile yine en fazla karşılaşılan sorunlar arasındadır. Katılımcıların sadece 1 tanesi (M10) temizlikten dolayı öğrencilerde ciddi sağlık sorunları oluşabildiğini söylemektedir. Ancak düşük frekansa sahip olmasına rağmen okullarda görülen bit salgını, salgın hastalıklar v.b. öğrenciler ve öğretmenler için ciddi sorunlar yaratabilir. “Bütçe eksikliğinden dolayı temizlik alanında yaşadığınız sorunlara çözüm önerileriniz nelerdir” sorusuna 13 yöneticinin verdiği cevaplardaki sorunlar kategorize edildiğinde toplam 6 çözüm önerisi tespit edilmiştir. Tüm çözüm önerilerinin frekansları azalan sıra ile Tablo.3’de verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 3 Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşanan temizlik sorunlarının çözümü ile ilgili yönetici görüşleri Kodlar f Diğer kurumlardaki fazla personel okula kaydırılmalı 4 Temizlik şirketi ile anlaşılmalı 3 Devlet okulun temizliğini üstlenmeli 3 Okul –aile birliği kanalıyla çözülmeli 2 Okulun temizliğini belediyeler üstlenmeli 2 Temizlik sorunu ön sıralara alınmalı 2 Katılımcılardan okullarda yaşanan temizlik sorunlarına çözüm önerilerinde bulunmaları istenmiştir. Katılımcılardan gelen en fazla çözüm önerisi 4 katılımcıyla “Diğer kurumlarda bulunan fazla temizlik işçilerinin okullara kaydırılmasıdır”. Ancak mevcut kadrolu temizlik personelinden şikayetin bol bulunduğu ve müdürlerin hiçbir yaptırımda bulunamadığı bir sistemde okullara daha fazla kadrolu emizlik personeli almak ne kadar doğru olur tartışılır. En düşük frekansa sahip olsa bile 2 kişi ile “okul-aile birliği yoluyla bu sorun çözülmeli” görüşü ilkokulların ne kadar çaresiz olduğunu göstermektedir. Ilkokulun ücretsiz ve zorunlu olduğu dönemde okulların halen okul aile birliği yoluyla çare olarak velileri görmesi okulların düştüğü durumu gösterir. M1 bu konuyla ilgili olarak “Çözüm devletin okullara yatırım yapması. Okullara yatırım yapmak okul yapıp bırakmak değildir…” diyerek tepkisini ortaya koymuştur. “Bütçe eksikliğinden dolayı güvenlik alanında yaşadığınız sorunlar nelerdir?” sorusuna 13 müdürün verdiği cevaplardaki sorunlar kategorize edildiğinde toplam 5 sorun tespit edilmiştir. Tüm sorunların frekansları azalan sıra ile Tablo.4’te verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 4.Bütçe eksikliğinden dolayı okularda yaşanan güvenlik sorunları ile ilgili müdür görüşlerinin frekans tablosu Kodlar f Giriş-Çıkışlarda yaşanan sorunlar 14 Dışarıdan Öğretmen ve öğrencilere yönelik saldırı ve sataşmalar 5 Madde bağımlılarının okula girmesi 5 Okulda yaşanan hırsızlık ve gasp olayları 5 Okulun fiziki yapısına ve eğitim malzemelerine verilen zararlar 5 Tablo.4’de görüldüğü üzere müdürlerin güvenlikle ilgili yaşadıkları sorunların en başında 14 kişi ile “Giriş-çıkışlarda karşılaşılan sorunlar” olmuştur. Bu konuda katılımcı M12 şunları söylemiştir: ”Okulgiriş-çıkışlarında hatta ders saatlerinde bile koridorlarda,sınıfların pencerelerinden rahatsız ediliyoruz. Tehlike oluşturan bireyler olduklarından okul idaresinin aldığı önlemler yeterli gelimiyor, daha ciddi önlemler alınması gerekiyor. ” M6’da bu konuyla ilgili ön kapıdan teneffüslerde kimin girip çıktığının belli olmadığını ve öğrencilerin ana kapıdan istedikleri gibi çıkabildiklerini bunun da öğrencilerin başına gelebilecek her türlü tehlikeye davetiye çıkardığını söylemektedir. Okuldaki güvenlik eksikliklerinden dolayı yaşanan diğer sorunlar eşit bir frekans ile dağılmıştır. Diğer sorunlar eşit şekilde dağılmıştır. Okullar “ Madde bağımlılarının okula girmesi” sorunu olması okul güvenlik problemlerinin çok ciddi boyutlara ulaştığı göstermektedir. “Bütçe eksikliğinden dolayı güvenlik alanında yaşadığınız sorunlara çözüm önerileriniz nelerdir?” sorusuna 13 müdürün verdiği cevaplardaki sorunlar kategorize edildiğinde toplam 13 çözüm önerisi tespit edilmiştir. Tümçözüm önerilerinin frekansları azalan sıra ile Tablo.5’te verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 5. Bütçe eksikliğinden dolayı okularda yaşanan güvenlik sorunlarına çözüm önerileri ile ilgili müdür görüşlerinin frekans tablosu Kodlar f Okullara güvenlik personeli kadrosu açılmalı 11 Okulların güvenliğine verilen önem artmalı 2 Güvenlik sorunu okul-aile birliği kanalıyla çözülmeli 2 Okullara kamera takılmalı 1 Okullara zarar verenlere ağır yaptırımlar uygulanmalı 1 Öğrenciler yönlendirilmeli 1 Okulların güvenlik sorunu müdürlere bıraklmamalı 1 Dış kapının kapalı olduğundan emin olunmalı 1 Öğretmenler nöbetlerini tam tutmalı 1 Okulun güvenlik sorunu işkur aracılığı ile çözülmeli 1 Güvenlik için ayrıca bir bütçeye gerek yok 1 Katılımcılardan okullardaki güvenlik sorunlarına çözüm önerisinde bulunmaları istenmiştir. Katılımcılar bu konuda farklı önerilerde bulunsalar da “Devlet okula güvenlikçi kadrosu açmalı ” önerisi 11 katılımcının ortak görüşüdür diyebiliriz. Sadece bir katılımcı okullarda güvenlik sorunu yoktur demiştir. Dış kapının kapalı tutulması (M9), öğretmenler nöbetlerini tam tutarsa okullarda böyle bir sorun olmaz (M13) görüşleri de dikkat çekici görüşlerdir. Bu sorunun çözümü ile ilgili katılımcılardan bir tanesi okullarda güvenlik elemanı olmaıs gerektiğini ancak bazı okulların gelirinin bulunmadığını bu yüzden İşkur’dan gelen işçilerin bir kısmının güvenlik elemanı olarak gelmesi gerektiğini söylemiştir. “Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşadığınız eğitim-öğretim alanında yaşadığınız sorunlar nelerdir” sorusuna 13 müdürün verdiği cevaplardaki sorunlar kategorize edildiğinde toplam 6 sorun tespit edilmiştir. Tüm sorunların frekansları azalan sıra ile Tablo.6’da verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 6.Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşanan eğitim-öğretim sorunları ile ilgili müdür görüşlerinin frekans tablosu Kodlar f Görsel eksikliğinden soyut kavramlar somutlaştırılamaması 9 Öğrenci ve öğretmenler bilgi teknolojisinden yararlanılamaması 7 Dikkat eksikliği oluşması 3 Sınıf ortamından anlama eksikiği oluşması 3 Oluşan fiziksel aksaklıklar tekrar düzeltilememesi 2 Öğrencilere dönüt verilememesi 1 Tablo.6’da görüldüğü üzere müdürlerin eğitim-öğretim ile ilgili yaşadıkları sorunların en başında 9 kişi ile “Görsel eksikliklerden dolayı soyut kavramlar somutlaştırılamıyor” olmuştur. “Öğretmenler ve öğrencilerin sınıf ortamında bilgi teknolojilerinden yararlanamaması ” sorunu da 7 kişi ile yine en fazla karşılaşılan sorunlar arasındadır.Öğretmenlerin eğitim-öğretim alanında yaşadığı sorunlarla ilgili olarak en dikkat çekici tepkiyi M1 vermiştir. M1 bu konuyla ilgili olarak “Öğrenciye bir kalem bile aldıramazken gerisini boşverelim” demiştir. “Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşadığınız eğitim-öğretim alanında yaşadığınız sorunlara çözüm önerileriniz nelerdir” sorusuna 13 müdürün verdiği cevaplardaki sorunlar kategorize edildiğinde toplam 4 çözüm önerisi tespit edilmiştir. Tüm çözüm önerilerinin frekansları azalan sıra ile Tablo.7’da verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 7. Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşanan eğitim-öğretim sorunları n çözümüile ilgili müdür görüşlerinin frekans tablosu Kodlar f M.E.B. çözmeli 6 Sponsor bulunmalı 3 Okul-aile birliği devreye girmeli 3 Öğretmenlere ücretsiz kaynak verilmeli 2 Tablo 7.’de müdürlerin okulda görülen eğitim-öğretim sorunlarının çözümü ile ilgili 4 maddelik görüşlerin dağılımı görülmüştür. Katılımcılardan bu sorunlara çözüm önerisinde bulunmaları istenmiştir. Katılımcılar bu sorunu “ M.E.B çözmeli” önerisi 6 katılımcının ortak görüşüdür diyebiliriz. Diğer sorunlarda olduğu gibi bu sorunu da “Okul-aile birliği çözmeli ” diyen hatırı sayılır bir katılımcı vardır. “Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşadığınız diğer yaşadığınız sorunlar nelerdir” sorusuna 13 müdürün verdiği cevaplardaki sorunlar kategorize edildiğinde toplam 11 sorun tespit edilmiştir. Tüm sorunların frekansları azalan sıra ile Tablo.8’da verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 8.Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşanan diğer sorunlar ile ilgili müdür görüşlerinin frekans tablosu Kodlar f Fiziksel şartların yetersizliği 3 Okullardaki araç gereç eksikliği 2 Eğitim öğretim kalitesinin düşüklüğü 2 Okullardaki sosyal ihtiyaçlar 2 Okullardaki disiplin sorunları 1 Velilerin gözündeki öğretmenin saygınlığının azalması 1 Maddiyattan dolayı idareci-öğretmen-veli çatışması 1 Velilerin okulu sahiplenememesi 1 Öğretmenlerden fotokopi ücreti alınması 1 Tablo.8’de görüldüğü üzere müdürlerin bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşadıkları diğer sorunların en başında 3 kişi ile “Fiziksel şartların yetersizliği” olmuştur. “Veli öğretmen idareci çatışmaları”, “Öğretmenlerin saygınlığının azalması” ise okulların veliler gözündeki değerinin azaldığını göstermektedir. M10 okullardaki fiziki donanım yetersizliğinden öğrencilerde disiplin sorunu ortaya çıktığını söylemiştir. M6 ise “Maddi eksikliklerimizden dolayı bir sürü sıkıntı yaşıyoruz ve hepsini bir şekilde hallediyoruz. Maddi sıkıntılardan dolayı-idareci-öğretmen-veli çatışması yaşıyoruz ” diyerek bir başka soruna dikkat çekmiştir. M7 ‘de “Okulun tüm ihtiyaçlarını okul-aile birliği tarafından karşılanıyor olması okulu veliler gözünde sürekli para alınan yer olarak gösteriyor. Bu da velinin okula saygısını yitirmesine neden oluyor” görüşünü bildirerek bir başka dikkat çekici sorunu ortaya koyuyor. Bir katılımcı ise “her alanda yapmak isteyip de yapamadığımız birçok hayalimiz …” diyerek müdürlerin bu konuda ne kadar umutsuz olduğunu göstermektedir. “Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşadığınız diğer sorunlara çözüm önerileriniz nelerdir” sorusuna 13 müdürün verdiği cevaplardaki öneriler kategorize edildiğinde toplam 5 çözüm önerisi tespit edilmiştir. Tüm çözüm önerilerinin frekansları azalan sıra ile Tablo.9’da verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 9. Bütçe eksikliğinden dolayı okullarda yaşanan diğer sorunların çözümü ile ilgili müdür görüşlerinin frekans tablosu Kodlar f M.E.B. çözmeli 3 Öğretmenlere ücretsiz fotokopi imkanı verilsin 1 Okula sponsorlar bulunsun 1 Kardeş okul uygulaması genişletilsin 1 Okullara maddi güvenceler verilsin 1 Tablo 9.’da müdürlerin okulda görülen diğer sorunların çözüm önerileri ile ilgili 6 maddelik görüşlerin dağılımı görülmüştür. Tabloya göre yaşanan sorunlara çözüm önerileri ise 6 farklı kodla katerogize edilmiştir. Sorunların çözüm önerilerinin frekansına baktığımızda homojen bir dağılım görmekteyiz. Sadece 3 katılımcı “M.E.B. çözmeli ” diyerek fikir birliğinde bulunmuşlardır. “Bütçe eksikliğinden dolayı okullararası eğitim-öğretim eşitsizliği oluyor mu?” sorusuna 13 müdürün verdiği cevaplar kategorize edildiğinde müdürlerin tamamının bu fikri “evet eşitsizlik vardır olmuştur”.Tüm cevapların frekansları azalan sıra ile Tablo.10’da verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 10. Bütçe eksikliğinden dolayı okullararası eğitim-öğretim dengesizliği oluştuğu görüşüsüne katılıp katılmadğı ile ilgili müdür cevaplarının frekans tablosu Kodlar f Evet eşitsizlik vardır 13 Hayır eşitsizlik yoktur 0 Tablo 10’a bakıldığında okul müdürlerinin tamamının bütçe eksikliğinden dolayı eğitim-öğretimde eşitsizlik olduğunu düşündüğünü görmekteyiz. Eğitim –öğretimde fırsat eşitliğinin kanunla korunduğu bir ortamda bu sonucun çıkması sorunların ne kadar büyük olduğunu göstermektedir. “Bütçe eksikliğinden dolayı okullararası eğitim-öğretim eşitsizliği oluşmasının nedenleri nelerdir? ” sorusuna 13 müdürün verdiği cevaplardaki sorunlar kategorize edildiğinde toplam 6 sorun tespit edilmiştir. Tüm sorunların frekansları azalan sıra ile Tablo.11’ de verilmiştir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 11. Bütçe eksikliğinden dolayı okullararası eğitim-öğretim eşitsizliği oluşmasının nedenleriyle ilgilii müdür görüşlerinin frekans tablosu Kodlar f Fırsat eşitsizliği oluyor 8 Fiziki şartların eşitsizliği 4 Eğitimin daha yavaş ilerlemesi 2 Sosyal uyum sıkıntısı 1 Davranış bozukluğu 1 Öğrencilerde motivasyon eksikliği 1 Tablo.11’de görüldüğü üzere müdürlerin bütçe eksikliğinden dolayı okullararası eğitim-ğretim eşitsizliğinin nedenleri arasında 8 frekansla en fazla “fırsat eşitsizliği olduğunu” belirtmişlerdir. Bu sorun ile ilgili M11 “Bir grup öğrenci hala bilgisayar bile bilmiyorken bir grup öğrenci tablet, akıllı tahta, projeksiyon kullanıyor. Bu iki grubun dışında okulunda elektrik hatta öğretmenin olmadığı okullarda eğitim hayatını sürdüren öğrenciler var.kuşkusuz bu iki grup arasında uçurumlar var. iyiyi daha iyi yapmadan önce en alt basamaktakileri ortaya çıkarmak birinci amaç olmalıdır.” görüşünü bildirmektedir. Tablo SEQ Tablo \* ARABIC 12. Bütçe eksikliğinden dolayı okullararası eğitim-öğretim dengesizliğine sunulan çözüm önerileri ile ilgili müdür görüşleri Kodlar f Devletten gelen kaynaklarda pozitif ayrımcılık yapılmalı 6 M.E.M. çözmeli 2 Fatih projesi hemen hayata geçirilmeli 1 Tablo 12’de görüleceği üzere araştırmaya katılan katılımcılara bu sorunların çözüm önerileri sorulduğunda gelen çözüm önerileri bu sorununun devlet tarafından çözülebileceği görüşü yer almaktadır. En fazla frekansa ise 6 frekansla “Devletin sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan bölgelerdeki okullara pozitif ayrımcılım yapması ” çözüm önerisi yer almaktadır. M1 bütün sorunlar ve çözüm önerileri ile ilgili olarak “bütün bunların çözümü kaynak yaratın-bulun diyen büyüklerimizin bu kaynağı kendilerinin bulup idarecilerin kullanımına sunmasıdır” görüşünü bildirmektedir. Tartışma, Sonuç ve Öneriler 5.1. Sonuç Ve Tartışma Araştırma sonuçlarından elde edilen bulgulara göre okullarda bütçe eksikliğinden dolayı yaşanan eksiklikliklerin karşılanmasında en fazla güvenlik alanındaki “okul giriş çıkışlarında yaşanan sorunlar ” ve temizlik alanındaki “personel eksikliği ” sorunudur. Okulların kendine özgü bütçesi olmadığı ve genelde okul-aile birliği kanalıyla velilerden toplanan bağışlarla yaşamını sürdürmesi özellikle de sosyoekonomik düzeyi düşük olan bölgelerde bulunan okullar için temizlik ve güvenlik alanında personel çalıştırmak lüks olarak görülmekte ve okullar ve okul bahçeleri kendi hallerine bırakılmaktadırlar. Başar (2000), yaptığı çalışmada eğitime ayrılan paranın azalması, yatırımların yetersiz kalması eğitimde önemli sorunlara yol açtığını ortaya koymuş ve daha fazla fiziki özelliklere sahip yeterli bir tesislerde yapılan eğitimin daha etkili olduğunu belirtmiştir. Ancak ülkemizde okullara bütçe ayrılmaması ülkemizde daha kaliteli eğitim binalarının olmamasına ve yapılan binaların ise kendisini geliştirememesine neden olmaktadır. Eğitim müfettişleri okullarda yaşanan fiziksel eksikliklerinin giderilememesinin sebebi olarak fiziksel eksikliklerin giderilmesinde maddi olanakların olması gerektiğini ve okulların bunu karşılayacak bir kaynağı olmadığını belirtmişlerdir (Karakuş, Ekinci 2010) . Yolcu (2000) , yaptığı çalışmada okulların velilere maddi ve manevi desteğe ihtiyacı olduğunu belirtmiştir. Köyden kente göç için basamak olarak kullanılan bölgelerde çalışan müdürler öğrenci velilerinin çoğunun çalışmadığını ya da günlük yevmiye ile çalıştığını ve geçimlerini devlet ve vakıf yardımıyla sağladıklarını söylemişlerdir. Bu yüzden okullara ihtiyaç duyulan maddi yardımda bulunamadıklarını ve bu bölgelerdeki okulların ise kendi kaderleri ile başbaşa bırakıldıklarını belirtmişlerdir. Sosyoekonomik düzeyi yüksek bölgelerde çalışan okul müdürleri ise maddi anlamda sıkıntı yaşamadıkları ve her dileklerinin veliler tarafından anlayışla karşılanıp yerine getirildiğini söylemişlerdir. Bu farklılıklar ise okullararası eğitim eşitsizliği sorununu ortaya çıkarmıştır. 5.2. Öneriler Bu kısımda, araştırmanın neticeleri doğrultusunda öneriler sunulmuştur. Uygulayıcılar ve araştırmacılar olmak üzere iki başlığa ayrılmıştır. 5.2.1. Uygulamacıya Öneriler Öneri olarak, araştırma bulguları dikkate alınarak , devletin okullara gerekli bütçe sağlaması ya da okulların kendi bütçelerini olauşturabilecekleri ve denetlenebilecek faaliyetlerde bulunmalarına olanak sağlanmalıdır. Devlet eğitime ayırdığı bütçeyi okulların bulundukları çevrelerin sosyoekonomik düzeylerini ve okulların öğrenci sayılarını göz önünde bulundurarak okullara direct vermelidir. M. E. B. ve İl M.E.M.’ler bu süreçte denetmen olarak yer almalıdırlar. Okullara yeteri kadar güvenlik elemanı ve temizlik personeli ve materyalleri hizmet alımı yöntemi ile merkezi olarak sağlanmalıdır. Böylece temizlik ve güvenlik yükleri okul yönetiminden alınmalı okul yönetiminin asıl işi olan eğitime daha fazla zaman ayırmaları sağlanmalıdır. Velilerin eğitime daha fazla katılması ve okulla işbirliği halinde olması için okula gelir sağlayacak etkinliklerde aktif görev alması ve okul-aile birliğinin daha aktif olması yönetimde daha etkin olması sağanmalıdır. 5.2.2.Araştırmacılara Öneriler Araştırmacılara öneri olarak; okullarda yaşanan farklı fiziksel sorunların belirlenmesi ve bunların nedenlerinin irdelenmesini araştıran ve bu sorulara getirilebilecek çözüm önerileri sunan bir çalışma yapılabilir. Araştırma bulguları sonuçları dikkate alınıp çözüm önerileri uygulanıyor olması durumunda, okullarda yaşanan fiziksel eksikliklerin azalıp azalmadığının tespit edilmesi yararlı olacaktır. Bu araştırma okul yöneticilerinin yaşadığı sorunlara yönelik olup öğretmenlerin okulda ve ders öğretiminde karşılaştığı sorunlara değinilmemiştir. Yapılacak çalışmalarla öğretmenlerin okulda ve ders öğretiminde karşılaştığı sorunlar, nedenleri ve çözüm önerileri araştırılabilir. İki tarafın sorunları karşılaştırılarak çözüm önerileri geliştirilebilir Kaynaklar Aydoğan ,İ. (2002) Etkili öğretim . Sosyal Bilimler ensitüsü dergisi Sayı:13 (s 61-75) Çınkır, Ş.(2010) İlköğretim okulu müdürlerinin sorunları:sorun kaynakları ve destek stratejileri. İlköğretim online 9(3) (s 1027-1036) Demirtaş, H., Üstüner, M., Özer, N.(2007) Okul yönetiminde karşılaşılan sotunların öğrenci ve okul ile ilgili değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, sayı:51(s 421-455) Dönmez, B.(2001) Okul güvenliği sorunu ve okul yöneticisinin rolü. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, sayı:25 kış, (s 63-74) Ekinci, A. İlköğretim okullarında çalışan müdür ve öğretmenlerin mesleki sorunlarına ilişkin görüşleri. İlköğretim online, 9(2), 734-738, 2019. Ekinci, A., Karakuş, M. (2011) İlkögretim okullarında yapılan rehberlik ve denetim çalışmalarının işlevliği. Kuram ve uygulamada eğitim bilimleri,güz(s 1847-1867) Ergin, M.(1996) 2. Meşrutiyet devrinde eğitim hareketleri. Ankara Erol, F.(1995) Okul müdürlerinin görevlerini başarmadaki karşılaştıkları engeller (Burdur ili örneği). Eğitim yönetimi sayı:1 kış. Şahin, İ. (2007) Türk eğitim sisteminde değişim. Eğitim bilim toplum dergisi cilt: 5 sayı:20 Temel, F. , Akın, L., Vaizoğlu, S. A., Kara, Ö., Kara, A., Halas, A. M., Gurunaidu, S. S., Oğur, R., Tekbaş, Ö. F., Güler, Ç. Altındağ ilçesinde bir ilköğretim okulunda suyun tuvalet musluk ve kapı kollarının sürüntü örneklerinin değerlendirilmesi. Gülhane tıp dergisi Turan, S., Yıldırım, N., Aydoğdu, E. (2012) Okul müdürlerinin kendi görevlerine ilişkin bakış açıları. Pegem eğitim öğretim dergisi cilt:2, sayı:13 Ünal, A., Yavuz, M., Küçükler, E. (2011) İlköğretim müfettişlerinin eğitim-öğretim yılı raporlarına göre Konya ili eğitim sorunları. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, cilt:17, sayı:2 (s 247-276) Yalçınkaya, M. (2004) Okul merkezli öğretim. Ege eğitim dergisi, sayı:5 (s 21-84) Yelken, T. Y., Kılıç, F. , Üredi, L.(2010) Stratejik planlama uygulamalarına ilişkin ilk ve ortaöğretim müdürlerinin görüşleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:1 Sayı:1. Yolcu, H.(2011) Türkiye'de eğitimde yerelleşme ve ailelerin okul yönetim ve katılımının güçlendirilmesi: değişen ne? Kuram ve uygulamada eğitim bilimleri, Yaz, (s 1229-1251). Bayram GÜL Okullardaki Bütçe Eksikliğinden Dolayı Yaşanan Fiziksel Eksikliklerin Karşılanmasındaki Sorunlar Ve Çözüm Önerileri 17 18 1