RECENZJA Amir Jan Fazlagić, Zarządzanie wiedzą: szansa na sukces w biznesie, gniezno, gnieźnieńska Wyższa Szkoła Humanistyczno-Menedżerska „Milenium”, 2006. Druga połowa minionego wieku zdominowana była przez zmiany niemal w każdej dziedzinie życia. Transformacje te postawiły szereg pytań dotyczących wizji przyszłości, na które dziś szukamy odpowiedzi. Szczególnie interesujące są poszukiwania zmierzające do nakreślenia wizerunku przyszłości społeczeństwa i jego gospodarki. W tym względzie coraz częściej podkreśla się wzrost znaczenia wiedzy w budowaniu przewagi konkurencyjnej. W drugiej połowie lat 90-tych problematyka zarządzania wiedzą była szeroko analizowana w literaturze zagranicznej. Jest to zrozumiałe, gdyż tam właśnie dostrzeżono wpływ wiedzy na poprawę konkurencyjności i rozwój wielu organizacji. Na początku XXI w. zarządzanie wiedzą dotarło również do Polski. Na rodzimym gruncie problematyka poruszana była najpierw głównie w tekstach tłumaczonych lub takich, które opierały się głównie na tekstach zagranicznych. Jednakże w szybkim czasie zaczęły pojawiać publikacje będące owocami konferencji i rozważań zespołów autorów zainteresowanych zarządzeniem wiedzą. Amir J. Fazlagić jest osobą znaną w środowisku związanym z problematyką zarządzania wiedzą, a omawiana książka jest jedną z pierwszych w tej dziedzinie na krajowym rynku wydawniczym. Autor analizuje zmiany w bezpośrednio otaczającej nas rzeczywistości. Wskazuje, iż rozwój nowoczesnych technologii, przejście od społeczeństwa industrialnego do społeczeństwa informacyjnego, postępująca globalizacja, a co za tym idzie i globalna konkurencja przynoszą istotny przełom w funkcjonowaniu nowoczesnych organizacji. Podkreśla, iż zdobycie oraz utrzymanie globalnej przewagi konkurencyjnej nastręcza coraz więcej problemów. Wskazuje na to, że najbliższa przyszłość będzie należała do organizacji uczących się, tzw. „przedsiębiorstw inteligentnych”. Zarysowany zostaje istotny przełom w podejściu do traktowania wiedzy jako czynnika strategicznego organizacji. Zmienność i krótkie cykle życia produktów, nasycone rynki zbytu, mnogość konkurentów wpływają na dezaktualizację tradycyjnych sposobów zarządzania organizacją. To z kolei 146 RECENZJA powoduje zwrócenie uwagi na poszukiwanie źródeł przewagi konkurencyjnej oraz osiągania sukcesów w realizacji celów przedsiębiorstw w zdolnościach i kompetencjach ludzi działających w organizacji. Od ludzi, od ich kompetencji - możliwości przyswajania, przetwarzania i wykorzystywania wiedzy – uzależniona jest możliwość wyprzedzenia rywali na globalnym rynku poprzez szybsze i trafniejsze podejmowanie kluczowych decyzji. Autor umiejętnie powiązuje ze sobą różne dziedziny nauki takie jak np. ekonomia, zarządzanie, socjologia, psychologia, a także historia. Flazagić podkreśla, że sukces w organizacji budują ludzie, zaś ich kompetencje – wiedza, umiejętności, doświadczenia i postawy – mają wpływ na budowanie przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa i wzmacniania jego pozycji na runku. Próbuje wskazać, w jaki sposób wprowadzenie zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie ma wpływ między innymi na: poprawę komunikacji, przyśpieszenie procesów decyzyjnych, ich poprawę – w kontekście efektywności i skuteczności, wzrost innowacyjności organizacji, przyśpieszenie tworzenia bogatej sfery produktowej, skrócenie czasu rozwiązania kluczowych problemów, polepszenia efektywności działania przedsiębiorstwa na rynku, poszerzenie kompetencji pracowników. Struktura książki jest dobrze przemyślana. W rozdziale pierwszym skupia się on na wyjaśnieniu obecnych zmian społeczno-gospodarczych, które tworzą gospodarkę opartą na wiedzy. Obok czynników związanych z innowacją, edukacją czy nakładami na B+R, podkreślone zostaje znaczenie kapitału społecznego, który w dużym stopniu jest odpowiedzialny za przeobrażenia w danym kraju. W kolejnym, drugim rozdziale analitycznie podjęta zostaje próba wyjaśnienia znaczenie zasobu wiedzy oraz jej klasyfikacje. W rozdziale trzecim autor przedstawia istotę zarządzania wiedzą, strategie zarządzania wiedzą, a także organizacje uczące się oraz pomiar kapitału intelektualnego. Książkę wieńczy rozdział poświęcony studiom przypadków z zakresu zarządzania wiedzą. Z punktu widzenia dywagacji naukowych istotne jest zawarcie w książce analizy podstawowych obszarów konstytuujących opisywaną problematykę. Autor odnosi ją do wymiaru jednostki, jej potencjału intelektualnego oraz zależności jaka wywiązuje się pomiędzy kapitałem a organizacją i elementami zarządzania. Omawia problemy znaczenia kapitału społecznego w tworzeniu i przetwarzaniu wiedzy, analizuje pozycję człowieka w kontekście wiedzy jawnej i ukrytej, poszukuje związków pomiędzy strategiami zarządzania wygenerowaną oraz próbuje określić cechy i pomiar kapitału intelektualnego. Ważne w perspektywie praktycznej mogą być postawione w wielu miejscach książki pytania. Udzielane odpowiedzi pozwalają doskonalić technikę zarządzania wiedzą. Jest to istotne przede wszystkim z punktu widzenia właścicieli RECENZJA 147 firm oraz menedżerów. Jednakże w tej tematyce, mimo, że książka wnosi wiele nowych treści, występuje pewien merytoryczny niedostatek. Jest on związany z faktem prezentacji rozwiązań organizacji, które wdrażają kompleksowo strategie zarządzania wiedzą, lecz nie wywodzą się one z gruntu polskiego. Powoduje to istotne zubożenie książki, która miała być publikacją polską, a nie ma w niej bezpośredniego przełożenia rozważań teoretycznych na praktyczny wymiar rodzimych organizacji. Czytelnik może postawić sobie zatem pytanie, czy w Polsce nie ma żadnych przedsiębiorstw, które kierują się, w budowaniu swojej przewagi w skali mikro i makro-lokalnej, właśnie kapitałem intelektualnym? Czy brak takich przykładów powoduje, że wiedza w Polsce nie jest kluczem otwierającym możliwości zarówno, dla właścicieli, menedżerów jak i samych potencjalnych pracowników? Te i inne pytania stanowią o potrzebie głębszej analizy omawianego zjawiska. Ewa Stroińska